ZELEMII
Yã́ pↄ́ kú láɛ bee guuↄ
Zelemii ku ado, a ku yã́ pↄ́ gbɛ̃́pii lɛ́ kɛ kpɛo, ãma a náai vĩ Luaɛ e à gɛ̀ zĩ pↄ́ Lua dàɛ kɛ̀ò píi. Zelemii ku lá Lua zĩna Pↄlu ò gbɛzãwa à mɛ̀, yɛ̃̀ɛɛsaikɛ guu ↄ̃ Lua gbãa sĩana ì bↄu (2Kln 12.9).
Zelemii yã́ pↄ́ kũ̀ wà làasookɛwàn kɛ: Aà ɛ̀waasokɛ guu à gↄ̃̀ Lua lɛdↄɛkɛna ũ Yelusalɛũ (1.4-9) e wàↄ gɛ́ Yesu Kilisi ii wɛ̃̀ 626, kí Yosia dɛa kía ũ gↄↄ (640-609), ↄ̃ a ku we wɛ̃̀ bla, gↄↄ pↄ́ yã́ↄ lɛ́ zĩ'ũkũ àlɛ kã́fĩ.
Asiliↄ mɛ́ gbãa vĩ gupiiu gↄↄ bee, ↄ̃ aa nà Babiloniↄ gbaa guwa. Yosia zɛ'è à ɛ̀a Isaili bùsu zi kpɛdo sì. Ãma wɛ̃̀ 609 guu wà aà dɛ̀ Megido gↄↄ pↄ́ àlɛ gɛ́ kpái Egipi zĩgↄ̃ pↄ́ aa mↄ̀ dↄi Asiliↄlɛↄnɛ. Egipiↄ aà nɛ́ Yoaaza pↄ́ zↄ̃̀lɛ aà gbɛu bↄ̀ kpalau, ↄ̃ aa Yoakiũ kpà aà gbɛu. Wɛ̃̀ 597 guu kí Nɛbukanɛza ń Babiloniↄ sì Yelusalɛũ guu, aa ń gbɛ̃eↄ nàaa tàńnↄ ń kí Yɛkↄnia pↄ́ gↄ̃̀ a mae Yoakiũ gɛ̃ɛ ũo sãnu. Ɔ̃ aa Zedekia kpà Davidi kpalau, kía gbãasaide pↄ́ gbɛ̃́ↄ tò à yãkele kɛ̀ ń a dii Babiloniↄ. Ɔ̃ aa fɛ̀lɛaaànↄ pãsĩpãsĩ, aa koezↄ̃̀ Yelusalɛũzi e wɛ̃̀ do, ↄ̃ Nɛbukanɛza zĩgↄ̃ↄ Yelusalɛũ sì wɛ̃̀ 587 mↄ soplade guu, aa kí Zedekia kũ̀, ↄ̃ aa Lua kpɛ́ kpàsa, ↄ̃ aa tà ń gbɛ̃́ gbãaↄ píi.
An taa gbɛa wà Gedalia pↄ́ zĩ̀blenapiↄ aà dìlɛ gbãade ũ dɛ̀, ↄ̃ Yuda gbɛ̃́ kↄ̃na pↄ́ aa gↄ̃̀ↄ bàalɛ̀ wà tà Egipi, aa ãnabi Zelemii sɛ̀ ń gbãao wà tàò. We à gàu.
Lán ãnabi kĩniↄwa Zelemii è yã́ gbãa pↄ́ kɛ̀piↄ guu Lua lɛzà a gbɛ̃́ pↄ́ aa a náai vĩopiↄwa. Ɔ̃ Zelemii mɛ̀ tó aa ye músipi kɛ̃́máɛ, sema aa ɛa su Dii ń Luawa, aa lɛkpaaĩa ń Egipiↄ tó, aai zɛ ń zↄblea Babilonideↄnɛo. Ãma aa Zelemii dìlɛ bↄnkpɛde ũɛ, ↄ̃ wà ĩadàwà. À bílikɛ̀ yã́piwa, asa a ye a gbɛ̃́piↄzi maamaaɛ. Màa a kuò dṹniau. Gaga bao pↄ́ Lua dìlɛɛ̀ aà kpa a gbɛ̃́ pↄ́ aa ku kai lɛzĩↄnɛ mɛ́ tò à bílikɛ̀, asa a ye a gbɛ̃́piↄzi. A yã́i ìↄ zↄaka Luazi mↄ̀ↄmↄↄ (11.18-12.6, 15.10-21, 18.18-23, 20.7-18).
Baa kɛ́ àlɛ Lua gbɛ̃́ↄ kaalɛa yã́ kpàwakɛ luanaaikɛnsaidepiↄnɛ, à ń suabaa yã́ è kãaa lↄ Luapi bàa ɛa kuańnↄ yã́ ũ (31). A zĩ pↄ́ Lua a ble gbɛzã náai vĩ, ↄ̃ à seeladekɛ pↄ́ ì bↄ ń saɛ kɛ̀. Wɛdↄa Luazi guu à tↄↄlɛ lù. (32).
Zelemii kɛ̀ waasokpan náaide pↄ́ wà Yesu lɛ̀ɛũò ũ (Matie 16.14). E Yesupi àↄ gɛ́ gai à Gɛ̃amusu dikpɛ blɛ blè ń a ìwaↄ, ↄ̃ à mɛ̀ Lua bàa kua ń a gbɛ̃́ↄ yã́ pↄ́ Zelemii ò pàpa sa (Luk 22.20, 1Kln 11.25).
1
Dii Zelemii dilɛa ãnabi ũ
Ilikia nɛ́ Zelemii, Anato pↄ́ kú Bɛ̃yãmɛɛ buiↄ bùsuu sa'onae yã́n kɛ. Dii yã'òɛ̀ Amↄ nɛ́ Yosia,* 2Kia 22-23 Yudaↄ kía kpalablea wɛ̃̀ kuɛ'aaↄ̃de guu ń Yosia nɛ́ Yoakiũ, 2Kia 23.35-24.6 Yudaↄ kía kpalablea gↄↄo e Yosia nɛ́ Zedekia, 2Kia 24.18-25.21 Yudaↄ kía kpalablea wɛ̃̀ kuɛdode mↄ sↄode guu, gↄↄ pↄ́ wà Yelusalɛũdeↄ kũ̀kũ zĩ̀zↄↄ ũ.
 
Dii yã'òmɛɛ à mɛ̀:
E màↄ gɛ́ n íkasai nɛasakpɛu,
má n dↄ̃,
e ǹyↄ̃ gɛ́ bↄi gbɛɛu,
ma n sɛ ma pↄ́ ũɛ,§ Isa 49.5, Gal 1.15
ma n dilɛ ãnabi ũ buiↄnɛ.
Ɔ̃ ma mɛ̀: Á'a Dii Lua! Má yã'oa dↄ̃o, asa ɛ̀waasonan ma ũ. Ɔ̃ Dii òmɛɛ:
Ńsu o ɛ̀waasonan n ũo.
Gɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ ma n zĩmáↄ kĩ́i píi,
ní yã́ pↄ́ má danɛ píi onɛ́.
Ńsu vĩakɛnɛ́o,
asa má kunnↄ n misia yã́iɛ.
Ma Dii mámɛ má ò.
Ɔ̃ Dii ↄbↄ̀ a zↄ̃̀ ma lɛ́wa à mɛ̀:
Ma a yã́ sòso má kànɛ n lɛ́uɛ.
10 Gwa! Ma n dilɛ buiↄnɛ ń ń bùsuↄ,
ńyↄ̃ ń wo ń bùsuu,
ńyↄ̃ ń gbãa kↄ'ɛ,
ńyↄ̃ ń kaalɛ, ní ɛa ǹ ń zɛdↄ,
ńyↄ̃ ń gboo, ní ɛa ǹ ń kɛkɛ.
11 Dii yã'òmɛɛ à mɛ̀: Zelemii, bↄ́ ń èi? Ɔ̃ má wèwà: Lí pↄ́ wì mɛ wɛ́tɛi gↄ̃na málɛ e. 12 Ɔ̃ Dii òmɛɛ: Ń è wásawasaɛ, asa málɛ wɛ́tɛ ma yã́i, kɛ́ à e papa yã́iɛ.
13 Dii yã́ ɛ̀a dɛ̀dɛa à mɛ̀: Bↄ́ ń èi? Má wèwà: Ma oo è, àlɛ pusu bↄ, à yɛ̀ɛlɛ, a zí dↄ gugbãntoo oi. 14 Ɔ̃ Dii òmɛɛ: Za gugbãntoo oi wa bↄu wà yã́yia bùsuɛbeedeↄwa. 15 Málɛ bùsu pↄ́ kú gugbãntoo oiↄ gbɛ̃́ↄ sisi aa mↄ píiɛ.
An kíaↄ ń kpalabaaↄ kpálɛ Yelusalɛũ bĩ́ibↄlɛↄu.
Aa koezↄ̃ a bĩ́i pↄ́ liaizi,
aa lɛ́lɛ Yudaↄ bùsu wɛ̃́lɛↄwa.
16 Màa má yã́kpalɛkɛ ń ma gbɛ̃́ↄ
vãi pↄ́ aa kɛ̀ aa bↄ̀ ma kp yã́i.
Aa tulaletikàtɛa dii pãleↄnɛ,
aa kùlɛ ń pↄkɛaↄnɛ.
17 Sↄukɛ, ní fɛlɛ yã́ pↄ́ má danɛ onɛ́ píi.
Ńsu to sↄ̃ kɛ̃ngu an yã́io.
Tó màan sↄ̃o, ḿmɛ má tó sↄ̃ kɛ̃ngu ń aɛ.
18 Ma n kɛ lán wɛ̃́lɛ bĩ́idewa gbãɛ,
lán mↄ̀pɛlɛ ge mↄgotɛ̃ bĩ́iwa.
Yuda kíaↄ fↄ̃ kpanɛo,
ge a gbãadeↄ ge a sa'onaↄ ge a gbɛ̃́pii.
19 Aa ãnama, kási aa n fuo,
asa má kunnↄ n misia yã́iɛ.
Ma Dii mámɛ má ò.

*1:2 2Kia 22-23

1:3 2Kia 23.35-24.6

1:3 2Kia 24.18-25.21

§1:5 Isa 49.5, Gal 1.15