LOS HECHOS
de los Apóstoles
1
La promesa del Espíritu Santo
1-2 Mʉ, Teófilo, nocãrõ caãnimajũʉ̃rẽ merẽ mʉ yʉ quetibʉjʉ woajojʉ̃gowʉ. Jesucristo ati yepapʉ ãcʉ̃, cʉ̃ caátijʉ̃goriquere, bairi cʉ̃ cabuerique nipetirije cʉ̃ãrẽ ʉmʉrecóo cʉ̃ cawãmʉátí rʉ̃mʉpʉ cʉ̃ cabaijãnarĩqũẽrẽ mʉ yʉ quetibʉjʉ woajowʉ. Ãmerẽ mʉ yʉ quetibʉjʉnemoña tunu ati carta mena: Ʉmʉrecóopʉ cʉ̃ cawãmʉápáro jʉ̃goye, cʉ̃ yarã apóstolea majã cʉ̃ cabesericarã na caátipeere na quetibʉjʉcũñupĩ, Espíritu Santo cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori. Mai, riari bero Jesús pʉame cʉ̃ yarã apóstolea majã watoapʉ ati rupaʉ mena na buia etayupi. Yoaro narẽ na buia ãñupĩ cuarenta rʉ̃mʉrĩ majũ, “Cacatii niñami,” na caĩmasĩparore bairo ĩ. Bairo buia ãcʉ̃, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ macããjẽrẽ na quetibʉjʉ ãñupĩ.
Mai, cajʉ̃goyepʉ cʉ̃ cabuerã mena ãcʉ̃, “Jerusalén macãrẽ mʉjãã witiweyoepa mai,” na ĩ cũñupĩ. Atore bairo na ĩñupĩ:
—Yʉ Pacʉ mʉjããrẽ cʉ̃ caĩjʉ̃goyeticũrĩcãrõrẽã bairo átigʉmi. Merẽ tiere mʉjããrẽ yʉ quetibʉjʉwʉ. Torena, mʉjãã cotegarã mai. Juan ãnacʉ̃ pʉame mʉjããrẽ oco mena bautizawĩ. Ãme berore yʉ Pacʉ pʉame roque Espíritu Santo mena mʉjãã bautizagʉmi. Cʉ̃ Yeri majũrẽ mʉjããrẽ jogʉmi —na ĩcũñupĩ Jesús.
Jesús asciende al cielo
Ape rʉ̃mʉ Jesús mena ãna, cʉ̃ jẽniñañuparã:
—Jãã Quetiupaʉ, ¿nocãrõpʉ Israel yepa marĩ ya yepare marĩ ñicʉ̃jãã na carotijʉ̃goricarore bairo mʉ rotimasĩjʉ̃goʉati? ¿Nocãrõpʉ Roma macããna, ati yepare caẽmarĩcãrãrẽ na mʉ acureiati? ¿Ãmea mʉ ácʉati? —qũĩ jẽniñañuparã.
Bairo na caĩrõ tʉ̃go, atore bairo na ĩñupʉ̃:
—Tiere yʉ Pacʉ jeto átimasĩñami. Bairi cʉ̃ jeto ti rʉ̃mʉ cʉ̃ãrẽ masĩñami. Mʉjãã tiere mʉjãã camasĩpee mee niña. Bairi Dios pʉame ti rʉ̃mʉrẽ mʉjããrẽ masĩõẽtĩmicʉ̃ã, quetibʉjʉ masĩrĩqũẽrẽ mʉjããrẽ jogʉmi. Espíritu Santo mʉjãã yeripʉ cʉ̃ caetaro jʉ̃gori, yʉ yaye bʉsʉriquere mʉjãã quetibʉjʉ masĩgarã. Bairi Jerusalén macã macããnarẽ na mʉjãã quetibʉjʉ jʉ̃gogarã. Cabero Judea yepa macããna nipetiro caãnarẽ, cabero Samaria yepa macããnarẽ, cabero ati ʉmʉrecóo nocãrõ cayoaropʉ macããna cʉ̃ãrẽ na mʉjãã quetibʉjʉgarã yʉ yaye bʉsʉrique quetire —na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús cʉ̃ cabuerãrẽ.
Bairo narẽ quetibʉjʉ yaparori bero, cʉ̃ cabuerã na caĩñatoyea, Dios pʉame ʉmʉrecóopʉ Jesure cʉ̃ newãmʉo jocõãñupʉ̃. Bairo cʉ̃ caáto, buseriwo pʉame cʉ̃ tocoásuparo. Bairi yua, tocãrõã qũĩña jãnacõãñuparã Jesure. Tunu qũĩñanemoesuparã. 10 Bairo cʉ̃rẽ na caĩñamʉgõnucũrõ, caʉ̃mʉa pʉgarã jutii cabotirijere cajãñaatana natʉ buiaetanʉcãñuparã. 11 Na pʉame atore bairo na ĩñuparã:
—Mʉjãã, Galilea yepa macããna, ¿nopẽĩrã jõbui ʉmʉrecóo pʉamerẽ mʉjãã ĩñamʉgõcõãnucũñati? Cʉ̃, Jesús, mʉjãã watoa caãniatacʉ ʉmʉrecóopʉ caácʉ́ ati yepapʉ atígʉmi tunu. Ãmerẽ cʉ̃ caátó mʉjãã caĩñajororea bairo atígʉmi tunu —na ĩ quetibʉjʉyuparã.
Se escoge a Matías para reemplazar a Judas
12 Bairi apóstolea majã Olivo cawãmecʉti buropʉ caãnimiatana tunucoásúparã Jerusalẽpʉ. Olivo buropʉi átáto, yoaesuparo Jerusalén macã. Judío majã na cayerijãrĩ rʉ̃mʉ ũno cʉ̃ãrẽ na cañesẽãmasĩrõ ãñuparõ. 13 Bairo ti macãrẽ etarã yua, na cacãnirĩ wiipʉ cabui macã arʉa pʉamerẽ wãmʉátíjããñuparã. Na pʉame ato cãnacãʉ̃ ãñuparã: Pedro, Juan, Santiago, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Santiago Alfeo macʉ̃, bairi Simón, Celotea mena macããcʉ̃, bairi Judas, Santiago macʉ̃ ãñuparã. 14 Na pʉame nipetiro tocãnacãnia neñanucũñuparã Jesús yarã mena. Cʉ̃ bairã, cʉ̃ paco María, bairi aperã carõmia mena neñanucũñuparã, ñubueneñarã.
15 Bairi jĩcã rʉ̃mʉ na cañubueãno, Pedro pʉame na watoapʉ wãmʉnʉcãñupʉ̃. Cañubueneñarã pʉame ciento veinte majũ ãñuparã. Narẽ yua, atore bairo na ĩñupʉ̃ Pedro: 16 “Yʉ yarã tʉ̃gopeoya yʉ caĩrĩjẽrẽ: David ãnacʉ̃ Espíritu Santo jʉ̃gori Judas cʉ̃ cabaipeere cʉ̃ caquetibʉjʉwoatuyaricarorea bairo baigaro. Judas ãnacʉ̃ pʉame Jesure cañeparãrẽ cajʉ̃goricʉ ãmi. 17 Marĩ mena macããcʉ̃ ãnimiwĩ. Marĩ mena capaapaʉ ãnimiwĩ cʉ̃ cʉ̃ã. 18 Bairo marĩ mena macããcʉ̃ caãnibujiopaʉ nimicʉ̃ã, Jesure cʉ̃ caĩbuitirocarique wapa mena, jĩcã yepa wapatiyupʉ. Cabero ti yepa ãcʉ̃, Judas pʉame cʉ̃ majũã pajĩãyasicoasupi. Bairo cʉ̃ cabaiyasiro, cʉ̃ paaro pʉame wooyasicoasuparo. Cʉ̃ ʉtamijĩ wẽẽrĩ ãnajẽ witiyuparo. 19 Bairo roro cʉ̃ cabairijere tʉ̃gori, Jerusalén macããna ti yepare Acéldama wãmetiyuparã. ‘Acéldama’ ĩgaro, ‘Rií Yepa’ ĩgaro ĩña na yaye bʉsʉrique mena. 20 David ãnacʉ̃ Salmos tutipʉ cʉ̃ caquetibʉjʉcũrĩqũẽ atore bairo ĩña Judas cʉ̃ cabaipeere:
‘Cʉ̃ ya wii macããna na ábatacoápáro.
Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ tuaeticõãto ti wiire.’
Tunu bairoa apewẽpʉ atore bairo ĩ cũnemoñupĩ:
‘Apei cʉ̃ jãwasoáto cʉ̃ capaa ãnimiatajere,’ ĩ cũñupĩ David ãnacʉ̃.
21 “Ato marĩ mena caãna marĩ Quetiupaʉ Jesús ati yepapʉ cʉ̃ caãno cabapacʉtana niñama. 22 Juan ãnacʉ̃ Jesure cʉ̃ cabautizaro beropʉi bapacʉti ána, ʉmʉrecóopʉ Jesús cʉ̃ cawãmʉátí rʉ̃mʉpʉ cabapacʉti jãnarĩcãrã nicõãñama. Bairi na mena macããcʉ̃ jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ jããrẽ bairo caquetibʉjʉpaʉ cʉ̃ cajããrõ ñuña. Judas wasoaye caãnipaʉ majũrẽ marĩ boya. Cʉ̃ cʉ̃ã quetibʉjʉgʉmi marĩ Quetiupaʉ cariacoatacʉ nimicʉ̃ã tunu cʉ̃ cacatirijere,” na ĩñupʉ̃ Pedro to macããnarẽ.
23 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, pʉgarã na mena macããnarẽ na bootʉ̃goñañuparã. José Justo, ape wãme Barsabás cawãmecʉcʉre boyuparã. Apei Matías cawãmecʉcʉ cʉ̃ãrẽ boyuparã. 24 Bairo na pʉgarãrẽ na beseri yua, atore bairo Diore qũĩ jẽniñuparã: “Jãã Quetiupaʉ, mʉ roque nipetiro camasãrẽ na yeripʉ na catʉ̃goñarĩjẽrẽ camasĩ mʉ ãniña. Bairo caãcʉ̃ ãnirĩ jããrẽ mʉ masĩõwã. Ni mʉ caboʉre cʉ̃ mʉ besewa. 25 Judas ãnacʉ̃ pʉame roro cʉ̃ caátie jʉ̃gori roro popiye bairicaropʉ ásúpi. Bairi cʉ̃ paarique cʉ̃ capitimiatajere apei cʉ̃ paawasoáto,” qũĩ jẽniñuparã Diore.
26 Bairo qũĩ jẽniyaparori bero, ʉ̃tã rupaacarẽ ãmeo wẽẽ nuniñuparã. Bairo átiri masĩñuparã Judare cawasoapaʉre. Matíare cʉ̃ beseyupi Dios. Bairi yua, Matías pʉame pʉga wãmo peti rʉpore jĩcã pẽnirõ cãnacãʉ̃ catuaricarã apóstolea majã mena macããcʉ̃ jĩcãʉ̃ caãninemojʉ̃goʉ ãñupʉ̃.