LOMATUAWI
LUKE
AHPIY’O
1
Introduction
Pas as k̇aysiwhqam itamuhpa’ hihta hiniwhtiqat pās oyiwtaqat pēnayaniqey tuwantota. Ima hakim aṅ ahsupoq Jesus hihta hintsakmaqat aw yórikyat, lomatuawit yuaatotaqam itamumi hin mātapyaqat pan put pēnayaniqey aw may’yuṅwa. Noqw ōviy nu put yayhniwhpuyat aṅqaqw sohsok hihta aṅ pās puprikqe, put pās pasiwtaqat ūmi pēnaniqey unaṅwti, um hak pavan Theophilus. Noqw pep pu’ sohsoy himu ūmi mātaviwhqa pas antsanihqat um pas suyan navoti’tani.
The Birth of John the Baptist Announced
Hakiy Herod tutskwat Judeat ep moṅw’iwtaqw, hak God awwat moṅwi, Zacharias yan mātsiwhqa qatu, hakiy Abiat paptsiyat ep nuhtum wúnuhqa. Noqw put nȫmaat Elizabeth yan mātsiwhqa piw hakiy Aaron ahpiyvi. Puma nāma God atpip súank̇aṅw, Tutuyqawhqat hin lavayyukuhqat pu hin tutaptaqat aṅ ahsupoq qaöwíhinma. Nīk̇aṅw puma qa ti’ta, Elizabeth qa tílawhq ōviy’o. Noqw puma nāma pāpu pas wuyoiwta. Noqw ephaqam i’ Zacharias suṅwámuy amumum God kīyat ep tumalay’taniqat aw pitsíwta. Noqw puma hin hinhtotiniqe hihta akw tuwantotaqe, pan tumalat nāhuyvaya. Noqw Zacharias God kīyat ep put eṅem hihta kwaṅwáhovaqtuqat taqtsokniqw pan put eṅem yukiwa. 10 Noqw pam panhtiniqat aw pituqw, sinom sohsoyam ihk̇aqe hoṅk̇ahk̇anw, God aw nānawakna. 11 Noqw pam paṅso pakiqw, Tutuyqawhqat hoṅviayaat put aw mātakti; pam kwaṅwáhovaqtuqat eṅem qöqöhpit putvaqe wunuwta. 12 Noqw Zacharias put túwahqe, pas tsawnaqe, hin unaṅwti. 13 Noqw hoṅviaya put aw paṅqawu: Um qa tsawnani, Zacharias. God uhnawakinpiy navota. Noqw ōviy uhwuhti Elizabeth uṅem tiyohyat tihtani. Noqw ason um put John yan túṅwani. 14 Um put tihtiwhqat ep pas hinhaqam hahlayhtini; noqw k̇aysiwhqam umum hahlayhtotini. 15 Pi pam Tutuyqawhqat atpip a’nö hímuni. Nihqe ōviy pam ovavalat, pu honaqkuyit qa hīhikwni. Pi pas pam tihtiwhpuy aṅqaqw Qahováriwtaqat Hikwsit akw tuyqawiwtani. 16 Pam Israel‐sinmuy amumi ö’qalaqw, puma ahoy Tutuyqawhqay God aw nánamtök̇ani. 17 Pam Elias antani, numiy aṅ’a, pu öqalay aṅ’a. Nihqe pam Tutuyqawhqat ahsavo hinmaqw, namat timuy amumi unaṅway’vayani; noqw aṅ qatuqáyvahsi’yuṅqam súanhinwisqamuy amún súan unaṅwtalwuwni’vaye’, súanhinwisni. Noqw pam Tutuyqawhqat ahsavo put sinomuyatuy unaṅwayamuy put eṅem moṅwvastani. 18 Noqw Zacharias hoṅviayat aw paṅqawu: Noqw nu hin uṅ súaṅqawhqat navoti’tani? Pi nu’ wuhtaqa, pu iwuhti pāpu pas wuyoiwta. 19 Noqw hoṅviaya lavayhtiqe put aw paṅqawu: Nu Gabriel yan mātsiwa; noqw nu God atpip wunu. Noqw nu it lomatuawit uṅ āawnaniqat ōviy pam nuy aṅqw ūmi ayata. 20 Noqw meh, um hapi ilavayiy qa tuptsiwa. Noqw ōviy uhlavayi nawus ūṅaqw nawhkiwhq, kurs um hin yuaatani, pas hisat ilavayiy aw antsaniwhqat aw pahsavoo. Noqw hisat aw pituqw, God ilavayiy aw antsanni. 21 Noqw sinom Zacharias nuhtayyuṅwa. Hinoqw pam God kīyat ep pas nawutsnaqw, puma put ep hin wūwantota. 22 Noqw pam yāmakqe, pay kurs hin pumuy amumi hiṅqawni. Noqw puma māmatsyaqw, sumataq pam God kīyat ep hihta aw yori; ōviy pi pam amumi māsank̇aṅw, pay pas qa hiṅqawu. 23 Noqw ōviy pam panis paptsiy aṅ kuyvat, pahsat pay nima. 24 Noqw ahpiy pantaqw, put nȫmaat Elizabeth nö’yiltiqe, tsivot mūmuyawhtuy aṅ haqam nātupki’ta. 25 Nihqe paṅqawu: Yanhaqam Tutuyqawhqa nuy hintsana, nuy ōkwatuwhqee. Nu as qa tiylawhq ōviy sinom as inumi tutsíwhiṅqaqwaqw, askwal pi God put pantaqat aṅqw nuy ayo tavi.
The Birth of Jesus Announced
26 Noqw navay mūmuyawhtuy súlawhtiqw, God hoṅviayay Gabriel Galilee‐tutskwat ep haqami kitsókit Nazareth yan mātsiwhqat aw ayata, 27 Hakiy mānat nāt qanāhovalni’taqat Mary yan mātsiwhqat aw’i. Pam hak hakiy tāqat Joseph yan mātsiwhqat, David ahpiyvit aw noiwniqat eṅem nawiniwta. 28 Noqw hoṅviaya put aw pákihqe, aw paṅqawu: Um hahlayni, Tutuyqawhqa úmuma. Pam núokway ūmi pas qaöwínoa. Um momoymuy amuṅaqw pas hahlayhpit ep’e. 29 Noqw Mary put aw yórikqe, lavayiyat ep hin kurs wūwa; nihqe hihta pa pam lavayhtiqat pam wūwanta. 30 Noqw hoṅviaya put aw paṅqawu: Pay um qa tsawiniwtani Mary, God núokway ūmi pas qaöwínoa. 31 Noqw meh, um nö’yilte’, tiyohyat tihtani. Nen um put Jesus yan túṅwani. 32 Pam a’nö hímuni; pu Pas Sus’oveqnihqat Tíatnihqey yan túṅwantiwni. Noqw Tutuyqawhqa God put nayat David moṅqeniyat put máqani. 33 Noqw pam Jacob ahpiy sinoiwtaqamuy amumi sutsep moṅw’iwtani. Pu put moṅwtunatyaat pas qa haqami so’tani. 34 Pahsat pu Mary hoṅviayat aw paṅqawu: Noqw hin i’ pasiwtani. Pi nu qa hisat haqam hakiy tāqat ámuma. 35 Noqw hoṅviaya lavayhtiqe put aw paṅqawu: Pay ason Qahováriwtaqa Hikwsi ūmi pítuni; pu Sus’oveqnihqa öqalay akw uṅ nākwapnani. Paniqw ōviy ason pam tsāy qahováriwtaqa uhpiy tihtiwniqa God Tíatniqey yan túṅwantiwni. 36 Noqw meh, ūṅaqwvi Elizabeth as qa tílawhqat paṅqaqwaṅwuqw, pam wuyovehaq nö’yilti. Noqw pu’ hapi pam navay mūmuyawhtuy aṅ panta. 37 Pi God‐niqw pay qa himu qa pasiwtani. 38 Pahsat pu Mary paṅqawu: Taa, pay pi nu Tutuyqawhqat tūwikiata. Pay nam um hin lavayhtiqw antani. Noqw hoṅviaya put aṅqw ahpiy’o.
Mary Visits Elizabeth
39 Noqw ephaqam Mary paṅqw nakwsuqe, haqami tsotsmoy’yuṅqat aqwhaqami k̇aktayi, Judeat‐tutskwat ep kitsókit aw’i; 40 Nihqe Zacharias kīyat aw pákihqe, Elizabeth aw yuaayku. 41 Noqw Elizabeth Maryt lavayiyat navotq, put ponoveq tiposi tsoomhti. Noqw Elizabeth Qahováriwtaqat Hikwsit akw tuyqawiwk̇aṅw, 42 A’nö paṅqawu: Ṅaspi um momoymuy amuṅaqw namorstiwa! Pu uhpiy tihtiwniqa pas hahlayhpit epni. 43 Noqw nuy yan’ewayniqw ōviy kurs piw Itutuyqawhqay yuat aṅqaqw inumii? 44 Oviy pi meh, panis uhlavayi inaqvumiq töqtiqw, pahsat pay tiposi hahlayhtiqe, ivonoveq tsoomhti. 45 Um God aw tuptsiwhqe, pas hahlayhpit ep’e, ispi Tutuyqawhqa ūmi hin lavaytiqey pas kurs hin qa anhtiniq’ö.
Mary’s Song of Praise
46 Noqw Mary tuwat paṅqawu:
Oviy nu iunaṅṅaqw Tutuyqawhqat pas hihtay’tani.
47 Ihikwsiy akw nu God nuy ayo távihqat aw hahlayhtini,
48 Ispi pam manhtuwikiy okiwhqatsiyat aw tātayhq’ö.
Noqw meh, yahpiy haqahpiy yantani:
Sohsoyam haqami nānaṅk yesniqam nuy hahlayhpit epnihqat paṅqaqwani.
49 Pi pam nuy qaöwítumalta, i’ hak Sus’öqaltutuyqawhqa,
Qahováriwtaqa yan túṅwantiwhqa.
50 Pam put k̇aptsi’yuṅqamuy óokwatuwa,
Sohsokmuy hakimuy nānaṅk yesqamuyu.
51 Is uti! Pam hinurs öqalay’ta!
May akw aṅ kwivi’naṅway’yuṅqamuy tatslakna.
Piw pumuy tunatyayamuy sóontsana.
52 Pam aṅ ö’qaltuy qeniyamuy aṅqw hanna,
Nit aṅ ókiwyaqamuy momiq oya.
53 Pam aṅ tsöṅsoiwtaqamuy hihta nukṅwat öyna,
Nit k̇ahaksinmuy súmavuyawyuṅqamuy aṅqe lālayi.
54-55 Pam tumal’ayay Israel aw unaṅwtavi,
Itanamuy amumi hin lavayhtiqey hapi panhti.
Pam Abraham timuyatuy ōkwatuwa,
Pu ahpiy aniwhtotiqamuy sohsokmuyu,
Nihqe pam yūmosa panmani.
56 Noqw Mary payhkomuy mūmuyawhtuy aṅ Elizabeth amum qatut, pu ahoy kiy aqw’a.
The Birth of John the Baptist
57 Noqw Elizabeth tihtaniqat aw pituqw, pam tiyohyat tihta. 58 Noqw put kisṅwamat, pu sinomat nanaptaqw, yaw Tutuyqawhqa put qa an’ewakw ōkwatuwa. Nihqe puma put amum hahlayhtoti. 59 Noqw put nanalsikis talni’taqw, puma tsākw poṅotkuyaniqe öki. Nihqe puma put Zacharias yan tuṅwáya, nayat tuṅwniyat an’i. 60 Noqw put yuat paṅqawa: Qae, pam John yan mātsiwni. 61 Noqw puma put aw paṅqaqwa: Noqw pi qa hak uhsino pan mātsiwa. 62 Pu puma put nayat aw māmasaya, hin pam put túṅwaniqey nāwaknaqat tūviṅtota. 63 Noqw pam hihta aṅ pēnaniqey tuhtuy’qe, aṅ pēna: Pam John yan mātsiwa. Noqw puma sohsoyam hin kurs wūwaya. 64 Noqw pahsat pay put moaat hötsíltiqw, leñiat ṅāhiwa. Noqw pam yuaaykuqe, God aw hahlayhti. 65 Noqw pumuy kisṅwamat pas kurs hin wūwaya. Noqw sohsoyam Judeat ep tsotsmova yesqam pep hin hiniwhtiqat nānami lavayta. 66 Noqw sohsoyam put nanaptaqam unaṅwpeq put wūwank̇ahk̇aṅw paṅqaqwa: Hin pa i’ tsay hintani? Noqw Tutuyqawhqat maat put aw unaṅwtavi’ta.
Zechariah’s Prophecy
67 Noqw put naat Zacharias Qahováriwtaqat Hikwsit akw tuyqawiwk̇aṅw, hin hintaniqat lavayhtiqe paṅqawu:
68 Nam God Israel‐sinmuy Tutuyqawhqaam tayawintiwaa;
Pam sinomuy pohtaqe, pumuy qenivo oya.
69 Pam hakiy a’nö öqalay’taqat wunuptsina,
Itamuy ayo ōoyniqata,
Tumal’ayay David amuhpiyviyatuy amuṅaq’ö.
70 Ura pam hisatṅahaqaqw itanamuy amumi pan lavayhti,
Hakimuy pas hihtuy lavay’aymuy moayamuy ahpiy’o.
71 Itahtuwqamuy māyamuy aṅqw itamuy ayo óyaniqey paṅqawu,
Pu sohsokmuy itamumi qa suhtaq’ewyaqamuy öqalayamuy aṅq’ö.
72 Pam itanamuy amumi núokway mahtakna,
Amumi hin lavayhtiqey aw antsana,
Amumi pas qa paysoq pasiwnaqey pam u’na.
73 Ura pam itanay Abraham aw pas qaöwílvayhti;
74 Itahtuwqamuy māyamuy aṅqw itamuy ayo óyaniqeyu,
Itam qa tsawiniwk̇ahk̇aṅw, put eṅem hintsatsk̇aniqata.
75 Noqw itam itahqatsiy aṅ ahsupoq put atpip hinwisni,
Sohsok hihta akw pasiwk̇ahk̇aṅw, súank̇ahk̇aṅwo.
76 Noqw ūm’i, ítii, ya uṅem hintani?
Um Sus’oveqnihqat lavay’ayaatni;
Pan hapi um túṅwantiwni.
Um Tutuyqawhqat apyeve hinmani;
Pu put eṅem pöhut aṅwu aṅ qenitani.
77 Um God sinomuyatuy hin ayo nö́ṅakniqat āawnani;
Pumuy qaanhtipuyamuy ayo yukiltiq’ö.
God pumuy qaanhtipuyamuy ayo yuk̇e’, pumuy ayo óyani.
78 Kwakwhat pi God aw itahyantaqa itamuy ōkwatuwa, Kwakwhat pi ōṅaqw itamumi tālawva.
79 Qatalpuve yesqamuy amumi tālawnani,
Mokiwuy kihsiwniyat aṅ yesqam tālat aw yórikyani.
Noqw itam tālat aw tāyuṅwe’, pasi’naṅway’k̇ahk̇aṅw, hinwisni.
Yan Zacharias lavayhti. 80 Noqw tsāy wūyoq’iwmaqw, tunatyaat suyhtsepṅwat öqawi’ma; nihqe haqam qayēsiwhpuve qatu, hisat pam Israel‐sinmuy amumi namtaknaniqey pahsavoo.