Tuhun Nyoo Cha Tyaa̱ San Lucas
1
Nu sacuhu̱n ra Lucas noo tuhun chi ra Teófilo
1-3 Cha chitón yoho Tata Teófilo, vatyi cha cuaha ñáyɨvɨ nducu̱ ñu cuhva ta tyaa̱ ñu nuu tutu tuhun cha cuvi̱ nu nyicú ndi. Tyaa̱ ñu tari maa cuhva nacatyi̱ ñáyɨvɨ chi yo, ñáyɨvɨ cha nyehe̱ ta cahán tuhun ra Jesús nya quɨvɨ xihna ri. Ta vityin tahán tucu chi chi yuhu tyi sacote tuhun ra chuun. Vatyi cha yaha̱ sacuahi̱ ta nyehe vahi tandɨhɨ nya nu quichaha̱. Ta vityin ñañi ñañi ri cuatyai tuhun ra. Vatyi coto vahun tyi ndicha cha sacoto̱ ñáyɨvɨ chuun.
Nu sacoto̱ noo ángel chi ra Zacarías ama cucacu ra Juan ra sacondutyá chi ñáyɨvɨ
Quɨvɨ cha cuví ra Herodes rey nɨcahnu Judea, chiyo̱ noo tata sutu, chinañi̱ ra Zacarías. Ta yɨhɨ̱ ra cuenda ityi tata sutu cha chinañi̱ Abías. Ta ñasɨhɨ ra chinañi̱ ña Elisabet. Ta vachi ñu tata ra Aarón, ra chiyo̱ ta cha naha. Ta ñahri maa cuatyi ñu iyó nuu Nyoo. Vatyi vaha xaan quichahá ñu tuhun cahán Nyoo. Ta yori maa cuví tyaa cuatyi sɨquɨ ñu. Soco yori maa sehe ñu chicoo̱. Vatyi cu Elisabet, ña cuví coo sehe ña. Ta sɨɨn ri nɨnduvi tahan ñu chahnu xaan ñu.
Ta noo quɨvɨ taha̱n chi ityi cuenda ra Zacarías cha sacuvi ra tyiño nuu Nyoo. Tari cuhva costumbre maa tata sutu, nyehe̱ ra nya ra taha̱n chi nyatu chi. Ta taha̱n chi nyatu chi ra Zacarías cha quɨhvɨ ra chichi vehe ñuhu, vatyi cahmi ra cutu. 10 Cha nɨ ri ca cha ñohó ra chahmí ra cutu cuan, cuaha xaan ñáyɨvɨ chicán tahvi ñu ityi chata vehe. 11 Yucuan ta tuvi̱ noo ángel cuenda Nyoo nuu ra Zacarías. Ta chicuinanyaa̱ ra chiyo vaha arta nu chahmí ra cutu. 12 Ta cha nanyehe̱ ra Zacarías chi ángel cuan, iyo xaan cuñí ra. Ta yuhví xaan ra. 13 Soco ángel cuan catyí ra chi ra:
―Zacarías, ma yuhvun. Vatyi Nyoo chiñí ra tuhun cahún. Ta ñasɨhun cu Elisabet cucoo noo sehe ña. Ta Juan cusacunañun chi cue. 14 Sɨɨ xaan cucuvi chuun. Ta cuaha xaan ñu, cusɨɨ cuñi quɨvɨ cacu cue. 15 Vatyi sehun, cahnu xaan ra cucuví ra nuu Nyoo. Ma coho ra vinu ta ni ndixi. Ta ñihi xaan cuquɨhɨ Tatyi Ii Nyoo chi ra nyata cumañi cacu ra ta tandɨhɨ tyembu cha coo ra. 16 Ta cuaha xaan ñáyɨvɨ Israel cunyicon chi Sutu yo Nyoo cha cuenda ra. 17 Ta cucoo tunyee iñi Nyoo chi ra. Ta cuquɨhɨ xaan Tatyi Ii Nyoo chi ra. Vatyi cucuvi ra tari ra Elías, ra cuvi̱ profeta Nyoo ta cha naha. Ta cusanɨcoo vaha ra chi ñáyɨvɨ chihin sehe ñu. Ta cusañaha ra chi ñáyɨvɨ quiñi iyó na quichaha ñu tuhun cahán Nyoo. Tyicuan caa cusanduvaha ra chi ñáyɨvɨ ta cuatu tuhva ñu chi Nyoo ―catyí ángel chi ra Zacarías.
18 Ta ndaca tuhun ra Zacarías chi ángel, ta catyí ra:
―¿Yoso caa ta cote noo cha ndicha vaha? Vatyi yuhu cha chahnu xain. Ta ñasɨhi cha chahnu xaan ña ñandɨhɨ ―catyí ra.
19 Ta ángel cuan quichaha̱ catyi ra:
―Yuhu Gabriel nañí. Ta chiqué tyiño Nyoo. Maa ra tachi̱ chii vatyi cahin nuun ta sacote tuhun vaha ihya chuun. 20 Ta vityin nduñɨhun. Vatyi ña chinó iñun tuhun cahín. Ta ma cuvi cahun nyacua nya chino cava tuhun cahi̱n chuhun ―catyí ángel cuan chi ra.
21 Ta ñáyɨvɨ cha nyatú chi ra Zacarías ityi chata vehe, iyo xaan cuñí ñu ñáá tuhun cha cucuee xaan ra chichi vehe ñuhu. 22 Soco cuhva cha quita̱ ra Zacarías, ña cuví maa cahan ra chihin ñu. Tyicuan ta tuvi̱ iñi ñu vatyi iyó cha nyehe̱ ra chichi vehe ñuhu cuan. Ta quichaha̱ cahan ra chihin ñu chihin seña ri. Vatyi ña cuví cahan ra.
23 Ta quɨvɨ cha ndɨhɨ̱ tyiño saha ra Zacarías vehe ñuhu cuan, ta cuanuhu ra nya vehe ra. 24 Ta cha yaha̱ tuhun cuan chicoho̱n sehe ñasɨhɨ ra, cu Elisabet. Ta ña quita̱ maa ña chata vehe cha nɨ ri ca cha ohon yoo. Ta chicá xiñi ña: 25 “Tyehe caa sacuví Sutu Mañi yuhu chihin, tacuhva ma cahan cuehe ca ñáyɨvɨ chii”, chicá xiñi ña.
Nu sacoto noo ángel chi cu María vatyi cucacu ra Jesús
26 Nu cu iñu yoo cha ñohó sehe cu Elisabet, tachi̱ Nyoo chi ángel Gabriel ñuu Nazaret ityi Galilea. 27 Vatyi cucahan ra chihin noo ñaha tyivaa cha nañí María. Ta cha nyañaa cha tandaha ña chihin noo ra nañí José. Ta ra José cuan vachi ra tata rey David. 28 Ta tuvi̱ ángel cuan nu nyaá ña. Ta quichaha̱ catyi ra chi ña:
―Nocumi chuun, María. Ñihun tumañi iñi nuu Nyoo. Vatyi maa ra nyaá chuhun. Ta chi yoho nasocó xaan ca Nyoo nuu tandɨhɨ ca ñusɨhɨ ―catyí ángel cuan chi ña.
29 Ta cuhva cha chiñi̱ ña cha caha̱n ra, iyo xaan cuñi ña tuhun caha̱n ra. Ta ndichí xiñi ña: “¿Ñáá tuhun cha chaha̱ ra ihya nocumi chi yo tyicuan caa?” ndichí xiñi ña.
30 Ta catyí ángel cuan:
―Ma yuhvun, María, vatyi ñihún tumañi iñi nuu Nyoo. 31 Vatyi cuacohon noo sehun. Ta sacunañun Jesús chi ra. 32 Cahnu xaan ra cuacuvi ra. Ta cunañi ra Sehe Nyoo ra cuvi nuu. Ta Nyoo Sutu Mañi yo cusacuvi ra rey chi ra. Tari cuvi̱ ra David, ra vachi ra tata. 33 Vatyi cunyaca ñaha ra chi ñáyɨvɨ Israel tandɨhɨ maa tyembu. Ta ma ndɨhɨ maa cha cunyaca ñaha ra ―catyí ángel cuan chi ña.
34 Yucuan ta ndaca̱ tuhun cu María chi ángel, ta catyí ña:
―¿Yoso caa cuahan tuhun ihya? Vatyi yuhu, ta coo ca yɨi.
35 Ta nacaha̱n ángel ta catyí ra:
―Maa Tatyi Ii Nyoo cuquichi sɨcun. Ta tunyee iñi Nyoo cahnu cuquichi tari noo vico ta casɨ chi sɨcun. Yucuan chaha ra ii cha cucacu cunañi ra Sehe Nyoo. 36 Tyicuan caa tucu cu Elisabet ñáyɨvɨ chuun. Cucacu noo sehe ña vasɨ cha chahnu ña. Ñaha cha catyí ñáyɨvɨ vatyi ña cuví maa coo sehe. Soco vityin cha ñohó sehe ña. Cha iñu yoo ñohó. 37 Vatyi Nyoo ñahri cha ma cuvi sacuvi ra ―catyí ángel chi ña.
38 Ta quichaha catyí cu María:
―Yuhu cuví musu Sutu yo Nyoo. Na sacuvi maa ra yoso cuhva catyún ―catyí ña.
Yucuan ta cuahan ángel cuan.
Cuahan cu María cuanyehe ña chi cu Elisabet
39 Cuví noo quɨvɨ cuan, numi xaan cuahan cu María noo ñuu ityi Judea nu maa ri maa yucu cuví. 40 Ta quɨhvɨ̱ ña chichi vehe ra Zacarías. Ta chaha̱ ña nocumi chi cu Elisabet. 41 Cuhva cha chiñi̱ cu Elisabet tuhun caha̱n cu María, natyoño̱ cha lee cha ñohó chichi ña. Ta chitu ña chihin Tatyi Ii Nyoo. 42 Ta chaa nacaha̱n ña, ta catyí ña:
―Nyoo sahá ra tumañi iñi chuun cha nuu tandɨhɨ ñusɨhɨ. Ta nasocó ra chi sehun. 43 ¿Ta yóó ñaha cuví yuhu? Vatyi quichi sɨhɨ Sutu Mañi yo quichi̱ nyehe ña nu nyai. 44 Cuhva cha chiñi̱ tuhun cahu̱n, ta natyoño̱ sehi cha ñohó chichi. Vatyi sɨɨ xaan cuví chi ra. 45 Ta sɨɨ xaan cuñí añimon vatyi chinó iñun cha cuacuvi tuhun cahán Nyoo chuhun ―catyí cu Elisabet.
46 Ta quichaha̱ catyi cu María:
―Sacahní chi Nyoo chihin tandɨhɨ añime.
47 Ta sɨɨ xaan cuví chii vatyi sacacú Nyoo añime.
48 Vatyi cuví yuhu noo ñaha ndahvi ta Nyoo tɨɨn cuenda ra chii. Ta vityin tandɨhɨ quɨvɨ cucatyi ñáyɨvɨ chii vatyi cahnu xaan tumañi iñi ñihi̱.
49 Vatyi Nyoo, cahnu xaan cuví ra. Ta cahnu cha sacuví ra chihin. Ta ii xaan sɨvɨ ra.
50 Ta tyicuan ri ndahvi cuñí ra chi tandɨhɨ ñáyɨvɨ cha sahá ñáyɨvɨ chi ra.
51 Cahnu xaan cha sacuví ra chihin tunyee iñi iyó chi ra.
Sanaá ra cuhva chicá xiñi ñu cahnu sahá chi.
52 Sanocueé ra chi ñu sacahnú chii. Ta ra cha ña cahnu sahá chii, sacucahnú ra chi ra.
53 Chahá Nyoo cha vaha chi ñu cuñí coto cha vaha,
ñu chitó vatyi chiñuhú Nyoo chi. Soco ñu tyayɨɨ cha cuñí maa tyi ñahri chiñuhu chi, chihin nundaha nu ndɨɨ ñu, sacuhún ra chi ñu.
54 Tyinyeé ra chi ñáyɨvɨ Israel cha cuví musu ra.
Ta ña naá iñi ra chi ñu. Nyehé ndahvi ra chi ñu.
55 Tari cuhva catyí Nyoo chi ra Abraham, sutu yo, ta chi sehe ra, tyicuan caa sacuví Nyoo tyicuan ri maa ―catyí cu María.
56 Ta cu María ndoo̱ ña chihin cu Elisabet uñi yoo. Ta cha yaha̱ uñi yoo cuan ta cuanuhu̱ ña nya vehe ña.
Quɨvɨ cacu̱ ra Juan, ra cha sacondutya̱
57 Ta chaa̱ quɨvɨ cha cuacacu cha lee sehe cu Elisabet. Cacu̱ cue ta rayɨɨ cuví cue. 58 Ta cha chiñi̱ ñáyɨvɨ cha nyicú yatyin yuvehe ña ta ñáyɨvɨ chi ña cha tyicuan caa, sɨɨ xaan cuví chi ñu. Ta sɨɨ xaan cuñí tucu maa ña. Vatyi vaha xaan cha sacuvi̱ Nyoo chihin ña. 59 Ta nu cu uña quɨvɨ cha cacu̱ cue, chaha̱n ñu chihin cue vehe ñuhu. Vatyi cuhva cuenda ñu chi cue chi Nyoo. Ta saha̱ ñu circuncidar chi cue tari cuhva iyó maa ñu. Chahnya̱ ñu chiin ñɨɨ cue nu cuví cue rayɨɨ. Ta cuñí ñu sacunañi ñu Zacarías chi cue tari sutu cue. 60 Soco sɨhɨ cue catyí ña:
―Ma cuvi. Juan, cunañi cue.
61 Ta quichaha catyí ñu:
―¿Ñáá tuhun sacunañún Juan chi cue? Yori ñáyɨvɨ chi ndo cha nañí tyicuan caa ―catyí ñu.
62 Ta quichaha ndaca tuhun ñu chihin seña ri chi sutu cue. Vatyi coto ñu ñáá sɨvɨ cuñí ra cha cunañi cue. 63 Ta chica̱n sutu cue noo vitu, ta nuu vitu cuan tyaa̱ ra tyehe caa: “Juan cuví sɨvɨ cue”, tyaa̱ ra.
Ta tandɨhɨ maa ñu cuan iyo xaan cuñí ñu tuhun cuan. 64 Ta nacaha̱n ra Zacarías caa cuhva ri cuan. Ta quichaha̱ sacahnu ra chi Nyoo. 65 Tandɨhɨ maa ñu iyó yatyin ri yuvehe ñu, yuhví xaan ñu tuhun ihya. Ta tandɨhɨ maa ñáyɨvɨ cha iyó yucu ityi Judea cuan nacatyí ñu chi tahan ñu tuhun ihya. 66 Ta tandɨhɨ maa ñáyɨvɨ cha chitó tuhun cuan, ndichi̱ xiñi ñu, ta ndaca̱ tuhun ñu chi tahan ñu:
―¿Yóó ra cuví cha lee cuan? ―catyí ñu.
Vatyi ndicha, Nyoo nasoco xaan ra chi cue.
Nu sacahnú ra Zacarías chi Nyoo
67 Sutu cue, ra Zacarías, tyitú ra chihin Tatyi Ii Nyoo. Tyicuan ta quichaha̱ cahan ra tuhun cha chahá Nyoo chi ra, ta catyí ra:
68 ―Cahnu xaan ra cuví Sutu Mañi yo Nyoo cuenda yo ñu Israel.
Vatyi quichi̱ ra nu nyicú yo, cha cuví yo ñáyɨvɨ chi ra.
Ta sacacu̱ ra chi yo.
69 Ta chaha̱ ra noo ra cahnu chi yo, cha cusacacu chi yo.
Tata ra David ra cha sacuvi̱ tyiño nuu Nyoo vachi ra.
70 Tyicuan caa caha̱n Nyoo chihin yuhu ra cacuví profeta cuenda ra ta cha naha.
71 Vatyi tyicuan caa cusacacu ra chi yo ndaha ra xaan iñi chi yo, ra cha tasɨ cuñí nyehé chi yo.
72 Tyicuan caa cundahvi cuñí nyehé ra chi ñáyɨvɨ chi yo ta cha naha.
Ta ma sanaa ra iñi ra tuhun caha̱n ra.
73 Ican ihya tuhun caha̱n Nyoo chihin ra Abraham sutu yo.
74 Catyí ra vatyi cusacacu ra chi yo ndaha ra xaan iñi chi yo.
Vatyi ma yuhvi ca yo sacahnu yo chi ra.
75 Ta maa ra sanducachi ra iyó yo nuu ra.
Ta vaha coo yo nuu ra tandɨhɨ quɨvɨ cha cuacoo yo ñayɨvɨ̱ ―catyí ra Zacarías.
76 Ta catyí ra Zacarías chi cha lee cuan tyehe caa:
―Ta yoho sehi, profeta Nyoo cahnu cucatyí ñáyɨvɨ chuun.
Vatyi cuhun ityi nuu Sutu Mañi yo. ta cucahun tuhun ra chihin ñáyɨvɨ vatyi cha cuñí quichi ra.
77 Ta cusacoton chi ñáyɨvɨ vatyi cunasaha Nyoo tucahnu iñi cuatyi ñu.
Ta tyicuan caa ta cacu añima ñu.
78 Vatyi Sutu yo Nyoo cuñí ra chi yo. Ta cundahvi cuñí ra chi yo.
Ta saquichí ra noo ra tyinyeé chi yo. Tari noo ñuhu̱ ñanyii cucuvi ra.
79 Vatyi chihin cha sañahá ra chi yo sacundichín ra nu nyicú yo nu ñaa iñi cha catyi cuatyi yo.
Ta cusañaha ra chi yo yoso caa quɨhvɨ yo ityi vaha ―catyí ra Zacarías.
80 Ta cha luhlu cuan cuahan chahnu ra. Nyee cuñí ra chihin Tatyi Ii Nyoo. Ta chicoo̱ ra noo chiqui ndɨɨ nyacua nya quɨvɨ cha chicoho̱n nuu ñáyɨvɨ Israel chi ra.