BALUWA YA PAULO KWA
Wagalatia
ULONGOELO
Baluwa ya Wagalatia yawandikagwa ni Mwigala Ulosi Paulo 1:1. Ino ni baluwa kulawa kwa Paulo kwita kwa mafyo ya want'hu wamhuwile Kilisito, naho baluwa ino yawandikagwa mwo lupisi lwa mgati mwe miyaka ya milongo mine na mnane kubula milongo mishano na mfungate kulawa aho Yesu eze elekwe. Yadahika kugamba Wagalatia nawanda wekekala mwo mkowa wa Galatia uwo wandaga ukalongozwa na Waloma. Wamanyi hawamanyize ikindedi kugamba Paulo andaga hii umwo akawandika baluwa ino, mna yadahika andaga ko mzi wa Efeso hegu Kolinso.
Paulo awawandikilaga want'hu wose wamhuwile Kilisito ikanda Wayahudi hegu hi Wayahudi awo wekalaga uko Galatia. Awandikaga vileke alemeze mahinizo ya udant'hi yakugamba mnt'hu amhuwile Kilisito aungigwa atimile miko ya Kiyahudi kulawa mwe Ndagano ya Kale, enga mbuli ya kuvinilwa. Kwandaga na want'hu wamwenga mwa wadya wamhuwile Kilisito wandaga waketangwa Wayudaiza, awo wandaga wakatigiza want'hu wose hi Wayahudi wamhuwile Kilisito wavinilwe. Naho nawanda wakahiga mwe udahi we mbuli ya ugala ulosi wa Paulo. Kwa kukegombela mwenye Paulo autambalisa ugala ulosi wakwe kwa kusimuila mbuli zakwe 1:11-2:14 naho kaigombela Mbuli Yedi kwa kutambalisa kugamba uyokozi chaupata kwa sila ya kumhuwila Yesu Kilisito du 2:16. Uyokozi walawa mwo uwedi wa Mnungu akuulagisa na hiyo kulawa kwe imitendele ya want'hu.
Yemndani
Paulo akonga baluwa yakwe kwa kuyalamsa mafyo ya want'hu wakumhuwila Kilisito wakwikala uko Galatia 1:1-5.
Akajika Paulo atambalisa mbuli zakwe mwenye vileke agombele uhinizi wakwe na kulagisa kugamba kageza kwikala kwa kutimila miko mna hadahaga 1:6-2:21.
Naho atambalisa vitendese ndima ya miko na uwedi wa Mnungu mwe uyokozi 3-4.
Akajika, alava malagizo yakuungwa mwo wikazi wedi wa want'hu wamhuwile Kilisito 5-6:10.
Elo Paulo abindiliza baluwa yakwe kwa kulamsa na kuwaunga wakumbukile kugamba kuhitulwa na Mnungu vileke unde mnt'hu mh'ya ni mbuli iwagiliswe kujink'ha miko ikudamanywa mwo mwili, enga viya kuvinilwa 6:11-18.
1
1 Miye Paulo hinda mwigala ulosi hisagulwe ni want'hu, hegu kwa udahi wa mnt'hu, mna hisagulwa ni Yesu Kilisito na Tate Mnungu amuuyule Yesu Kilisito. 2 Wandugu wose wehamwenga na miye chayalamsa mafyo ya wahuwila wa Kilisito wa uko Galatia.
3 Nawalombezelani uwedi no utondowazi kulawa kwa Mnungu Tati yetu, na kwa Zumbe ywetu Yesu Kilisito, vinde na nyuwe. 4 Kilisito kalava ugima wakwe kwajili yo wavu wetu, vileke akikombole mwe isi ino ya haluse yo wiihi, enga viya aungile Mnungu Tati yetu. 5 Ukulu unde kwa Mnungu ulo na ulo! Taile.
Haihali Mbuli Yedi nt'huhu
6 Nehelwa kugamba mwasunguza kumleka enga ivi yehe awetangeni mwo uwedi wa Kilisito, nakuzumila mbuli nt'huhu ikugambigwa Mbuli Yedi. 7 Ikindedi haihali Mbuli Yedi nt'huhu, mna weyuko wakuwazaganyani no kuunga kuihitula Mbuli Yedi ya Kilisito. 8 Mna uneva ni yumwenga ywetu, hegu mtumigwa ywa kwe mbingu, anawabilikizani ulosi wowose heukuligana na Mbuli Yedi idya kiwabilikizeni, aligitwe ni Mnungu! 9 Enga ivo chalongile nk'hongo, haluse navuzagiza, uneva mnt'hu yeyose naawabilikizeni mbuli nt'huhu ikugambigwa ni Mbuli Yedi, heiligane na idya Mbuli Yedi mwihokele, aligitwe ni Mnungu!
10 Ivi aya hulonga nazungula kuzumilwa ni want'hu hegu ni Mnungu? Ivi naunga niwelele want'hu? Hata haluse nandile nawelela want'hu, hegu hyandile mndima ywa Kilisito.
Ivo Mnungu amsagule Paulo kunda Mwigala ulosi
11 Wandugu zangu, mmanye kugamba Mbuli Yedi ya Yesu Kilisito kiwabilikizeni hiyo ya kimnt'hu. 12 Hiihokele kulawa kwa mnt'hu yeyose, naho hihinizwe ni mnt'hu, mna Yesu Kilisito mwenye niye anigubuile. 13 Mwiva ivo nekalaga mwo wikazi wo kuitoza sila ya Kiyahudi ya kumtimila Mnungu, ivo akombekesaga kuwasulumiza want'hu wamhuwile Mnungu no kuunga kuwabananga pele. 14 Heiye, miye nehiwahuma weyangu wengi we dilika dyangu mwo kuitoza sila ya kumtimila Mnungu ywe Kiyahudi. Niyo nakombekesa kutoza vihendo va wakale wetu.
15 Mna Mnungu kwo uwedi wakwe anisagulaga kukongela aho nandaga nikei kwelekwa, niyo anitanga nimdamanyile ndima, 16 aho eze alamule kunigubuila mwanawe, vileke nibilikize Mbuli Yedi ya Yesu Kilisito kwa want'hu hi Wayahudi, name hyaungaga ulangilizi kulawa kwa mnt'hu yeyose, 17 naho hikweile kuita Yelusalemu kwa wadya wanilongoelaga kunda wegala ulosi, mna nehinda kuita kwe isi ya Waalabu niyo nauya naho kwo mzi wa Damesiki. 18 Yombokaga myaka mitatu niho naita Yelusalemu vileke hamtegeleze Petulo, yudya akwitangwa Kefa, niyo nekala kwakwe mazuwa mlongo na mishano. 19 Mna himuwone mwigala ulosi mtuhu, mna himuona Yakobo nduguye dya Zumbe Yesu. 20 Aya huwawandikilani ni ya kindedi, Mnungu kamanya kugamba hikulonga udant'hi. 21 Naho naitaga si za Silia na Kilikia. 22 Mna lupisi ludya hyamanyikaga kwa want'hu wamhuwile Kilisito weli uko Uyahudi, 23 icho wamanyize du ni kiya wevile vikalongwa kugamba, “Mnt'hu yudya akisulumizaga, haluse abilikiza umhuwi uudya andaga akageza kuubananga aho nk'hongo!” 24 Niyo wamtogola Mnungu kwajili ya miye.