Da Kcng Tzaletilr Aposol
Natq Ngr Nzaplxtqngr Mz Da Kcng Tzaletilr Aposol
Krlc buk krali kxyr Luk, axvctrpzle mz Nrpakxmrlz kc tqyr-kaile. Ycmnetr-ngrde Jiszs x leplz nedeng. Da lcng kqlu tzyrtio mz Aposol krlz Luk, murde sc tzvotine-ngrdr badr Pol. Mwx Luk ayrkrpxle nzryrngr lc mz yiz 62 AD mz nibr nzrmcngr mz Jiszs. Murde trpnzngr da kx prtz mz nibr yiz 62 AD kc tzryrngr buk lc. Tryrleu nzatrkatikr King Niro lrmakxtr mz yiz 64 AD. X tryr-kzleu nzbzkr Pol mz yiz 68 AD, x nzodatingr Jerusalem mz yiz 70 AD.
Mz buk lc Luk yrle da kcng tqprtzbz mz lrmakxtr mz nibr Jiszs nzvzdz-krde Heven, mz nzatutr-krdr natq Jiszs mz Aposol 1:8. Murde nzyapwxtipxbzlr Nrpakxmrlz mz lr Jiu x kxtrngiulrJiu. Luk ycmnetr-ngrde kxmu leplz nzkrka'-krdr x nzmailzkr Mqngrkxtr leplz neng Gct, myapxbz mz nzprsr-krde nidr.
Kzdung Da Kx Myapxbz Kx Nzyro Mz Buk Lc Nidr Seleng
Jiszs rpibzle mz leplz nedeng kx nayapwxtipxlr Nrpakxmrlz mrkc Jerusalem, Judiz, Szmariz x mz nrlc tulvzo, x sc tqvzdz ate Heven. [dckrlzde 1]
Lrmakxtr Nzaelwapx-ngrbzlr Jiszs Mz Leplz Mrkc Jerusalem
Mqngrkxtr vz-om mz leplz neng Jiszs. [dckrlzde 2]
Nzayrplapxngr Ananaeas x Safira. [dckrlzde 5]
Nzrmcpxng ncblo kxnzaclveng dalr makxtr. [6:1-8]
Stivin sc tqbzpe. [6:9—7:60]
Lrmakxtr Nzaelwapx-ngrbzlr Jiszs Mz Leplz Mrkc Judiz X Szmariz
Sol atrkatile lrmakxtr. [dckrlzde 8]
Sol lxngitile Jiszs. [dckrlzde 9]
Pita ryapwxbzle mz kxtrngiulrJiu. [dckrlzde 10]
Mqngrkxtr alvztrle Pita kx Nrpakxmrlz napi-kzpz mz kxtrngiulrJiu. [dckrlzde 11]
Jemes, mzle Jon, sc tqbzpe. [dckrlzde 12]
Lrmakxtr Nzaelwapx-ngrbzlr Jiszs Mz Leplz Mz Nrlc Tulvzo
Pol ryapwx mz nzvzpx-krde kx ayrnrngr. [13—14]
Kxnzaclvelr dzbe lrmakxtr kcng Jerusalem nzyrlwr-lxblrng. [dckrlzde 15]
Pol ryapwx mz nzvzpx-krde krali. [15:36—18:22]
Pol ryapwx mz nzvzpx-krde kratq. [18:23—21:16]
Nzrlolvzngr Pol mrkc Judiz Provins. [21—26]
Da kx prtz mz nzalilvckr Pol Rom. [27—28]
1
Jiszs Plzpx-kaile Nzvzo-krm Mqngrkxtr
Kxetu Teofilzs, ninge Luk x mz buk kc kai, yrx da kcng amrlx tqale Jiszs x tqalvztr-ngrde, abzo mzli kc tqayzuo-ngrde nzwz-krde, krlzbzle mzli kc tqycpe pipz nzavzdzkr Gct le Heven. A' mzli kc navzdzpe-ngrde, rkabz natq mz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwr Mqngrkxtr, mz ncblo kcng tqmcpxleng nangi aposol nedeng. Mz buk krali lc, sa napix nike ale-moule. Luk 24:33-53 Mz nabz zbq kcng nzpnu-pwx, mz nibr nzetqkr drtqde x nzbz-krde, aelwapx-lzbq-ngrbz mz aposol nedeng. X alele da kxmatq kxkqlu mz nzokatr-krde nidr mz nzlxngiti-krdr kx lupe mou. Mz nzaelwapx-lzbq-krbzle badr, pibzle badr da kqlu mz nzaesotr-krm Gct leplz mz nzmnclz-krbzlr bade mz nzngini-krde King rdr. X kzdq mzli kc tzmu-ngrdr badr, rpibzle kx, “Bzkq ena rlaszamu mzteadau Jerusalem, a' aenzlipwzmu nzvzo-krm Mqngrkxtr bamu, da kc tqwai nzesalz-krbz Trtenge le. Ycmnetr-ngrbo bamu da lc mzli kc. Jon 14:15-17, 26; 16:7-8, 13-15 Jon awrkxtrle leplz mz lue x mzli trnaboiu sa na-awrkxtr Gct nimu mz Mqngrkxtr.”
Gct Avzdzle Jiszs Heven
Kzdq kz mzli aposol kcng kx nzrmcti-lzbq-moulr badr Jiszs mz Newz ngr Nc Olivi, nzveabzng bade kx, “?Kxetu rgr, nangipe mzli ka kx na-ayrkrpx-ngrn nzaclvekr lr Rom nigu lr Israel x na-aclve-lzbqku mz nzngini-krm King rgr?” * Lr Jiu nzlxngitilr kx Gct sa na-atwzlr-ngrbzle Mevalu Kxnzmcpx nede badr. A' nztwz-rbrlr nzrplzpxkr nrpa kc tqycmnetr-ngrde nide. Murde nzpnzkr drtwrdr le, na-aovxiobzle enqmi rdrng mz nzaclve-krde nrlc, da kc tqwai pnz King Devet. [Sam 89:26-29; Asaea 9:6-7] Mz nzmu-krde lcde, mz drtwr leplz nedeng, Jiszs na-aovxiole lr Rom kcng tzaclvelr Israel mzli lcde, mz nzrtwz-krde zmatq ngr nzngini-krde Mevalu x king kc tqmcpx Gct.
Rpibz Jiszs badr kx, “Trtenge tr-rlrpx-ngrdeu kx nakrlzti mzli rde. Murde da lcng navz-nqblqpwzle me pnz drtwrde. A' da kx nakrlzamu nide sele. Sa natwzamu zmatq mzli kc navzo-ngrm Mqngrkxtr bamu. X na-aelwa-ngrbzmu ninge mz lr Jerusalem, lr Judiz Provins, lr Szmariz Provins, x nakrlzbzle leplz mz nrlc tulvzo.” Mz nibr nzpi-krde da lc, sc tqavzdzpe Gct Heven mz dcbz. Mzli kc aukztingr aposol nedeng le, dcbz kc sc tqvzmilzpele nide, vzdz vzdz x mrbctilzbz mztr. 10 X mzli lcpwz tqabztx-zlwzbe-ngrdr nzrmclzngr Jiszs mz bongavz, enjrl nzling sc tztung badr nzkqng lrpz kxprki. 11 Nzrpibzlr kx, “Ei! Lr Gzlili, bzkq ye obqnelzpeamu mz bongavz nztu-krmu la mrka! Jiszs lc tzavzdz ate Heven, sa nayzluo-mop kalr mz nqmq lcpwz tqmc-ngrnamu nzvzdz-krde.” 1:9 Kzdung mzli dcbz drtwr ngrde zluli r Gct. Mc Nzvzpxngr 40:34, 1 King 8:10-11, Mak 13:26, 62, x Luk 9:34-36. 1:10 Enjrl nzling nzmnc-kzng mrkc mz butqbr kc tqmznrngr. [Luk 24:4] Mz Lou scdr lr Jiu doa kx nzling napilr da kcpwz mz nzngikr da angidr le. [Lou Kcpwz 19:15] 1:11 Jiszs vzdz Heven zbq nzpnu-pwx (40) mz nibr nztulz-mou-krde. Zbz mz nibr zbq nzpnu-esz' mou, Mqngrkxtr nzavzom, mz zbq kranzpnu-nzlvqn (50) mz nibr nztulz-moukr Jiszs mz nzbzngr. Natq kc tqngi ‘Pentikos’ drtwr ngrde ‘kranzpnu-nzlvqn.’
Mateas Tekqtrle Judzs
12 Zbz mz nibr nzvzpekr enjrl kcng, aposol kcng nzrlaszmlr Newz ngr Nc Olivi, nzyzlu-moung mzteadau Jerusalem. Nzboikr mzlirdr mz Jerusalem mwx takitrde kilomita kxesz'. 13 Kx nzprtrpzlr kc Jerusalem, sc tzvzdzpeng mz nabz ma kc tqycpx wq, mrkc tzmnc-ngrdr. Nidr kcng tzmncng mrlcde deseleng:
Saemon Pita,
Jon,
Jemes mzle Jon,
Adru mzle Pita, x
Filip,
Tomas,
Batolomiu, x
Matiu kc tqngi kz drtqde Livae, nidr badr kzdq mou
Jemes mrlx Alfizs,
Saemon kc tqprtr ena mz dzbede kc tzrpilr namaszlrpx-ngrdr gzpman ngr Rom mrkc Israel, x
Judzs kc tqngi kz drtqde Tadizs, mrlx kzdq ncblo drtqde kz Jemes. Matiu 10:2-4; Luk 6:13-16; Mak 3:16-19 Trkrlzkuu kx nzmu Alfizs kc lcpwz tzpi mz Mak 2:14 kx ngi trtede Livae, krkc tqatakqti takes. Ncblo nzesz'mzng kx blepx lxblr drtqdr Judzs mz Nzryrngrkxtr Kxmrna. Krlc opxm Judzs kcpwz tzpi mz Jon 14:22 x Luk 6:16, a' trngiu Judzs Iskariot.
14 Nzamnctr-lzbq-zvzng mz nzkrka'ngr mz nzesz'tikr drtwr, nidr badr Mxri, lxede Jiszs, mzledeng, x kzdung olvz kxnzetung.
15 Zbz kzdq zbq Pita tulzm mz mzlir kxnzrlxngiting lcng, mz nzycmne-krbzle badr. Nidr kcmang trtqki-esz'-nzpnu-li (120). 16 Rpibz Pita badr kx, “Mzlengeng, Judzs atutrle Nzryrngrkxtr murde Mqngrkxtr batr-kaipzle mz King Devet nzycmnetr-krde nide kc tqmailzbzle zbo ngr leplz kcng tzlolvzlr Jiszs. 17 X mz nzngini-krde Jiszs mcpxle Judzs kzdq nigr aposol kx nawztrpzkr badr mz Gct.” Krlcng da kx pibz Pita.
18 X da kc tqwai nzkrlz-krmule, Judzs lc xpele kzdq drtc' mz trau r da kc tqtrka tqalele. Kxmu nznibqtx-lzbq-krde batrpzle narde nzobqneo-krmle x nzwxtwetx-krde zpzu x dalr nelzde amrlx rlxpxm yz. 19 Nrpa ngr da kc tqwzngr Judzs talvzpxle Jerusalem, sc tzrpipebzlr drtc' kc Akeldama mz natqdr Erameik kx nzkrlz-kailr. Drtwr ngrde ‘drtc' kx yrleongr mepyr.’ § 1:16 Atutrle Sam 41:9 mz nzrpi-krde kx, ‘X kztenge kc tqabrtr-zlwzbo drtwrnge bade, x tqmukr ncdr, mzli ka nipe-kzde enqmi rnge.’ 1:18 Judzs bzpe mzli kc tzxpengr kxnzetu rdr pris kcng drtc' kc mz muli silvz kcng nzpnu-tq. Kxmule-esz', a' Judzs kc tzpnzbe drtwr kx nide kx rngisc trau kc x xpele drtc' kc. Matiu 27:5 pile kx Judzs ado-lzbq. Mwx nqvi kc tqdo-ngrde yzpr x nrkrdrtqde yrplao mz rplz kx yclzbz, o nrkrdrtqde mwx elx yrplatr mz kzdq da kx malc mzli kc tqtao-ngrde.
20 Rpi-mopwz Pita kx, “Da la ngida murde Devet yrle mz buk ngr Sam kx, ‘X batrpz nzbz-krde murde ma nyzde namznrtx-alongr.’ Sam 69:25 Nzyr kz kx, ‘Natekqtr ncblo kzble mz nzngini-krde kxrmailz.’ Sam 109:8 21-22 Mz nzmu-krde lcde kzdq ncblo natekqtrle Judzs mz nztu-krmle mz nibrgu mz nztulz-kr-mop Jiszs mz nzbzngr. Nangi kzdq ncblo kx mnc-pnzku badr abzole mz Jon nzawrkxtr-krde Jiszs, krlzbzle mzbq kc tqkapx-ngrm Gct le bagu, x sc tqvzdzpe Heven.” 23 Zbz kxnzrlxngiting sc tzpipxpelr ncblo nzling. Kzdq ngi Josip kc tzrpibz Basabas, nzrpi-kzpz Jastzs x krkc kz Mateas. 24 Zbz sc tzkrka'peng, tzrpipelr kx, “Kxetu rgr, krlzq da kx yc mz nabz leplz amrlx. Aelwapxngr ncblo kznike kx mcpxpeq, 25 kx nartwz nzwzkr aposol lc tqrlaszpe Judzs kc tqbz x sc tqmncpe mz Hxl, mrkc tqtakitrde nzmnc-krde elr.” 26 Zbz sc tzaopeng rplz nzyrlqtrpzlr maki ngrdrng mz nzmcpx-krdr ncblo kx nangi aposol. Mateas kc tzmcpxpe. X sc tqprtrpebz mz aposol kcng nzpnu-nrade-esz'. * Nzlxngitilr kx mz nzyckr da, Gct la tqatubqti (Nzyrplapxngr 16:33). A' mz nibr da lc mz Aposol 1:26, trnzpipxpeu mz Nzryrngrkxtr kc ate. Mwx mz nibr nzvzo-krm Mqngrkxtr, sc tqaelwape-ngrbzle badr me pnz drtwr Gct. Mc Aposol 11:12, 27-28, 13:1-2, 15:28, 32, x 21:10-11.

1:2 Luk 24:33-53

1:4 Jon 14:15-17, 26; 16:7-8, 13-15

*1:6 Lr Jiu nzlxngitilr kx Gct sa na-atwzlr-ngrbzle Mevalu Kxnzmcpx nede badr. A' nztwz-rbrlr nzrplzpxkr nrpa kc tqycmnetr-ngrde nide. Murde nzpnzkr drtwrdr le, na-aovxiobzle enqmi rdrng mz nzaclve-krde nrlc, da kc tqwai pnz King Devet. [Sam 89:26-29; Asaea 9:6-7] Mz nzmu-krde lcde, mz drtwr leplz nedeng, Jiszs na-aovxiole lr Rom kcng tzaclvelr Israel mzli lcde, mz nzrtwz-krde zmatq ngr nzngini-krde Mevalu x king kc tqmcpx Gct.

1:11 1:9 Kzdung mzli dcbz drtwr ngrde zluli r Gct. Mc Nzvzpxngr 40:34, 1 King 8:10-11, Mak 13:26, 62, x Luk 9:34-36. 1:10 Enjrl nzling nzmnc-kzng mrkc mz butqbr kc tqmznrngr. [Luk 24:4] Mz Lou scdr lr Jiu doa kx nzling napilr da kcpwz mz nzngikr da angidr le. [Lou Kcpwz 19:15] 1:11 Jiszs vzdz Heven zbq nzpnu-pwx (40) mz nibr nztulz-mou-krde. Zbz mz nibr zbq nzpnu-esz' mou, Mqngrkxtr nzavzom, mz zbq kranzpnu-nzlvqn (50) mz nibr nztulz-moukr Jiszs mz nzbzngr. Natq kc tqngi ‘Pentikos’ drtwr ngrde ‘kranzpnu-nzlvqn.’

1:13 Matiu 10:2-4; Luk 6:13-16; Mak 3:16-19

1:13 Trkrlzkuu kx nzmu Alfizs kc lcpwz tzpi mz Mak 2:14 kx ngi trtede Livae, krkc tqatakqti takes. Ncblo nzesz'mzng kx blepx lxblr drtqdr Judzs mz Nzryrngrkxtr Kxmrna. Krlc opxm Judzs kcpwz tzpi mz Jon 14:22 x Luk 6:16, a' trngiu Judzs Iskariot.

§1:19 1:16 Atutrle Sam 41:9 mz nzrpi-krde kx, ‘X kztenge kc tqabrtr-zlwzbo drtwrnge bade, x tqmukr ncdr, mzli ka nipe-kzde enqmi rnge.’ 1:18 Judzs bzpe mzli kc tzxpengr kxnzetu rdr pris kcng drtc' kc mz muli silvz kcng nzpnu-tq. Kxmule-esz', a' Judzs kc tzpnzbe drtwr kx nide kx rngisc trau kc x xpele drtc' kc. Matiu 27:5 pile kx Judzs ado-lzbq. Mwx nqvi kc tqdo-ngrde yzpr x nrkrdrtqde yrplao mz rplz kx yclzbz, o nrkrdrtqde mwx elx yrplatr mz kzdq da kx malc mzli kc tqtao-ngrde.

1:20 Sam 69:25

1:20 Sam 109:8

*1:26 Nzlxngitilr kx mz nzyckr da, Gct la tqatubqti (Nzyrplapxngr 16:33). A' mz nibr da lc mz Aposol 1:26, trnzpipxpeu mz Nzryrngrkxtr kc ate. Mwx mz nibr nzvzo-krm Mqngrkxtr, sc tqaelwape-ngrbzle badr me pnz drtwr Gct. Mc Aposol 11:12, 27-28, 13:1-2, 15:28, 32, x 21:10-11.