Nrpakxmrlz Kx Yr
Jon
Natq Ngr Nzaplxtqngr Mz Nrpakxmrlz Kx Yr Jon
Aposol Jon yrle buk lc. X nzrpilr kx yrle mrkc Efiszs, mz mzlir yiz 85—90 AD mz nibr nzrmcngr mz Jiszs. Nide ncblo ne Jiszs kc tqmrlzti-zlwzle, 13:23 x mzlede Jemes kc tqngi kz aposol. Nidr mrlxng Sebedi x Salome. X mz nzvz-nqblq-krde Jon 19:25, kzdung leplz nzrpilr kx lxedr nide kz ile Mxri, kc tqngi lxe Jiszs. Drtwr ngrde kx Jon nide kave kr Jiszs, (da kc tqwai-kzle Jon Kxawrkxtr). Mz nibr nzvzdzkr Jiszs Heven, Jon aclvele lrmakxtr mrkc Jerusalem Galesia 2:9 nidr badr Pita x Jemes mzle Jiszs. X aclve-kzle Mxri, lxe Jiszs mz nibr nzbzkr Jiszs. 19:25-27 Nzrpilr kx Jon sc tqvzpe taon kc Efiszs mz nzmnc-krde elr, mz yiz 67 AD. Mz nibr kzdung mzli, doa lr gzpman ngr Rom nzayrplapxlr nide mz nzadwatr-krdr nide mz presin mz trmctu Patmos, mz nzmnc-krde esz'-krde elr. Nzaelwapxngr 1:9 Yr kz Jon letz scde kcng tq x buk ngr Nzaelwapxngr, mz nibr Nrpakxmrlz lc. Mzli kc tqngipe-ngrde lrtzlvz, sc tqbzpe.
Nrpakxmrlz kcng pwx nzbletipx-lxblrng mz kxmu nzaelwapx-krmlr Jiszs bagu. Murde Matiu okatrle nigu nzkrlz-krgu kx Jiszs nide Mevalu x King. Mz buk sc Mak, Jiszs nide Kxnzawz ne Gct. Mz buk sc Luk, Jiszs nide Mrlx Leplz. X mz buk sc Jon nide Mrlx Gct. Jon tryrleu nqvi lr Jiszs, murde nide Mrlx Gct. Lr Jiu nzkrlz-angidrlr kx ncblo kx ngi mrlx Gct nzrsakrlrng ncdr. Buk sc Jon bletxpx-zlwzbz mz Nrpakxmrlz kcng tq, murde pile da kxmyapxbzng mz nzlukr Jiszs mz nzaelwapx-lzbq-krbzle mz leplz. Mz Jon 20:30-31 rpile kx, “Da kxmatq kxkqlu kx ale-kzp Jiszs bagr. A' da lcdeng tryrowxu mz buk lc. A' yro-ngrne krlcng, murde nalxngiti-kzamu kx Jiszs nide Kxnzmcpx, Mrlx Gct. X mz nzlxngiti-krmu nide, narmcti-kzamu nzlungr angidr kxmrna.” Buk lc tuo-ngrde rkx rtqmz x nzycmne-ebzpxngr rlimz x natq Jiszs nzlvqn kc tzaelwapx-ngrdr nzngini-angidr-krde Mrlx Gct.
Rkx Rtqmz
Jiszs alrtipxle lue mz waen. [2:1-12]
Jiszs angyale nzatrkatingr Mangr-nzangiongr Yawe. [2:13-22]
Jiszs amrlzle nrkrdrtq ncblo kx mncm rlru. [4:43-54]
Jiszs amrlzle ncblo kx nrkrdrtqde bz mz zbq ngr Sabat. [5:2-16]
Jiszs apule ncblo siu-nzlvqn dakxnzng. [6:1-15]
Jiszs vzneom mz lue ngr Dxbu Gzlili. [6:16-21]
Jiszs amrlzle ncblo kc mzte tqmwi pnz mzli kc tzmcngr mzte. [9:1-41]
Jiszs atulz-ngrmle Lasarus mz nzbz-krde. [11:1-44]
Nzycmne-ebzpxngr Rlimz Mz Nzrpikr Jiszs Kx, “Ninge.”
Ninge dakxnzng ngr nzlungr. [6:35, 48]
Ninge zyzlr ngr lr nrlc. [8:12; 9:5]
Ninge naonrx kc tzvzkitr leplz mz nzkrlz-krbzlr Gct. [10:7, 9]
Ninge kxaclve angidr sip nengeng. [10:11, 14]
Ninge kc tqatulz-mopwc' leplz mz nzbz-krdr x ninge kc tqka-kzpo badr nzlungr kxmrna. [11:25]
Ninge lrpzki, da angidr x nzlungr. [14:6]
Ninge angidr nounc. [15:1-5]
Natq Esz'mz Kx Nzaelwapx-kz-ngrdr Kx Jiszs Nide Gct
Ninge kape (Kxnzmcpx). [4:25-26; 13:19]
Ninge Ningepe. [8:24, 28]
Ninge (Yawe). [8:58]
Da zpwxtx, nigr ncdr Trtenge da kxesz'. [10:30; 14:9; 17:21]
Mrnyznge Heven. [17:5, 11, 24]
Aposol Jon rpile kx Jiszs nide Gct. [1:1, 34; 20:28]
1
Jiszs Nide Kxrpalz
Jiszs nide Natq Gct. X Natq lc mncpe mzli kc nrlc trnzwzka-ngrde. X Natq lc nzmnc-pnzng ncdr Gct, x ni-kzde Gct. Nou 1:1; 15:1, 4; 1 Samwel 3:7, 21; 15:10; 1 King 12:22; 1 Be Ngrdr 17:3; 22:8; 2 Be Ngrdr 11:2; Sam 33:6; Asaea 38:4; Jeremaea 1:4; 1 Jon 1:1 Nzmnc-pnzng ncdr Gct mzli kc tqyzutrngr nrlc. Natq lc wz-ngrde da amrlx mz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwr Gct. X trpnzngr dalr nrlc kx mnctxpx-ngrde mz nzrwzngr. Natq lc ngi nou nzlungr kxboi, x apule zyzlr kc tqaelwapx-ngrbzle nzalvztrngr angidr mz kxmu nzarlapxkr Gct leplz. X zyzlr ngr nzalvztrngr angidr lc pnamilxtile nabz leplz kcng tzmnclzbzng mz zmatq ngr alwx x nzbzngr. A' rblxbz mz zmatq kxtrka lcng nzamz-krdr zyzlr lc.
Atwzlr-ngrm Gct kzdq profet mz leplz nedeng lr Jiu. X krlcde Jon Kxawrkxtr. Matiu 3:1; Mak 1:4; Luk 3:1-2 Vzm mz nzyapwxtipx-krde Zyzlr kc tqngi Jiszs, murde leplz amrlx nalxngitilr nide. Jon Kxawrkxtr trnginipleu Zyzlr lc tqatwzlr-ngrm Gct. A' vztx-ngrple nayapwxtipxbzle Zyzlr lcde mz leplz.
Jiszs ni-angidrde Zyzlr kc navzm mz nrlc. X mz nzvz-krmle, sc tqayzlrpe-ngrbzle nabz leplz amrlx. 10 Mrlx lc tqngi Natq vzm x mnc mz nrlc ngr alwx. X kxmule-esz' wz-ngrde nrlc, a' lr nrlc trnzglxlru nide. 11 X vzm bagr, nigr lr Jiu kcng tzngi lr mrnyzde, a' lr mrnyzdeng kxnzkqlung nzpxtxpx-ngrdr nide. * Aposol Jon kc tqyrle Nrpakxmrlz lc, nide kzdq lr Jiu, x sc tqvz-nqblq-kaile Jon Kxawrkxtr, x Jiszs kc ate. A' trsutiu drtwrde nzglqpx-lzbq-krde mz nzpipx-zvz-krde drtqde. A' mz nztekqtrngr natqdeng mz Natqgu, takitrde nzryrngr ninge x nigr, murde nakrlzku kx tqnginide kc tqycmne mz buk lc.
12 A' kzdung nigr nzabrtzlvzlr nide x nzlxngitilr nide. X atubqtibzle mz leplz lcdeng lrpzki r nzngini-krdr doa ne Gct, murde nalxngitilr nzarlapx-krde nidr. 13 Doa ne Gct lcng nzmika mz nzrmikangr kxmrna mz drtwr Gct esz'-krde. Nzrmikangr lc trvzpxpuu mz nzrmcti-lzbqkr trte ncdr lxe, o mz nelz lxe, o mz nqvi lr melrmqdr.
14 Natq Gct lc ngi doa ne leplz, x mnckr badr. X aelwapx-ngrmle bagr nzalvztrngr angidr x zmrlz ngr Gct kxmyalz. X nigr aposol mcpekr nzmyalz-krde, mz nzngini-krde Mrlx Gct kc esz'txu. 15 Mzli kc Natq lc tqmncpe-ngrde, Jon Kxawrkxtr sc tqyapwxtipxpele nide. Rpibzle mz leplz, mz nate kxetu kx, “Murde mzli kc ena tqrpi-ngrbo kx, ‘Vz-kaipc' a' ncblo kc navzm mz nibrnge, myaszlzle ninge, murde mnc pnz kai mz ninge.’ X mrlx lc sc tqvzpem.” 16 X sc tqamrlz-ebir-ngrde nigu mz zmrlz ngrde kxmyalz, mz nzrka-krmle da kxmrlzting kxkqlu bagu. 17 Murde Gct kamle bagr Loukxtr scde mz Mosis. A' da kx myapx-esz'ngr, nzrka-krmle bagu zmrlz ngrde kxmyalz x nzangidati-krde da mz Jiszs Kxnzmcpx. 18 Trgalr kx rmc Gct mz mzte, a' ngi txpwz Mrlxde kc esz'txu, kc tqpq zlwz mz nabz Trtede, x aelwapx-ngrmle Trtede bagu.
Nzycmnekr Jon Kxawrkxtr
Matiu 3:1-12; Mak 1:1-8; Luk 3:1-18
19 Mzli lcde, Jon Kxawrkxtr mnc mz nrlar LueJodzn kc tqprkilzm nepi mz nzawrkxtr-krde leplz. Kzdq zbq kxnzetu r lr Jiu kcng mzteadau Jerusalem nzaveamlr kcng pris x ncblo ngr nqvi lr Livae mz Jon. Nzrpibzlr kx, “?Nim ncblo kznike?” Mc nqvi lr Livae mz Nzalvztr-ngrng Kxmyapxbz.
20 X Jon Kxawrkxtr trpokiapwzu, a' pi-angidrbzle badr kx, “Trnginipwc'u Kxnzmcpx, Mevalu kc navzm.” 21 Nzvea-mopwzng, nzrpibzlr kx, “?E nim neke? ?Nim Profet Elaeja?” Rpi-mopwzle kx, “Trtingr, trnginipwc'u nide.” Nzrpi-mopwzlr kx, “?E nim Profet kc tqapule Mosis?” Rpi-kzpzle kx, “Trtingr.” Malakai 4:5-6; Lou Kcpwz 18:15-19 22 Nzrpi-mopwzlr kx, “Pim bagr ncblo kxnginim, murde napi-mopwzkr mz ncblo kcng tzaveamlr nigr bam. ?Nike nzwz-krm?” 23 Zbz sc tqayzlu-mopwz Jon badr mz nzycmnekr profet Asaea. Rpibzle kx, “Ncblo kc tqngininge nide sele. Natq kzdq ncblo kx natqde etu mz nzryapwx-krbzle mz leplz lzke. Natq lcde rpile kx, ‘Oliqtiamu nabzmu mz nzvz-krm Kxetu Gct. Atubqtibzmu lrpzki kx nangi nyzde na-apule nzoliqtikr leplz kzdq lrpzki kx navzkim king.’ ” Asaea 40:3 24 Kzdung ncblo kcng nzatwzlr-ngrmqng kxnzetu r lr Jiu nznginidr dzbe Farzsi. 25 Farzsi lcng nzrpibzlr mz Jon kx, “Rpiq kx trnginipqu Kxnzmcpx, x Elaeja, x profet kc tqapule Mosis. ?Kx tqmule lcde, myx me twzkime zmatq ngrm mz nzawrkxtr-krm leplz?” 26 Rpibz Jon kx, “Awrkxtrtxpwo leplz mz lue, mz nzoliqtingr nabzdr mz nzvz-krm Kxnzmcpx. X nide la tqmncpebz bamu, a' trglxkalamu nide. 27 Sa navzm mz nibrnge, x nide ncblo kxmatq-esz'ngr x ninge ncblo txne. Mz nzmu-krde lcde, trtakitr-kzpwc'u nzyokaepx-krbo nqvi lr sadol scde.”
28 Da lcng nzalelr mz nrlar LueJodzn kc tqprkilzm nepi, yc-aepztrpz mz mztea Betzni kzble mrkc tqawrkxtrngr Jon. Trngiu Betzni kc tqyc-aepztrpz mz Jerusalem.
Jiszs Nide Nei Sip Ne Gct Kc Tqrkatx Alwx
29 X mz zbq kzble, Jon Kxawrkxtr mcle nzvz-krm Jiszs bade. Sc tqrpipemle kx, “Nei Sip kc nangi blz kx naka-nrbalqm Gct, dela tqvzm. Sa nakatxde alwx ngr leplz ngr nrlc! 30 X krlc tqycmnetr-ngrne mz nzrpi-krnge kx, ‘Vz-kaipc', a' ncblo kc navzm mz nibrnge, myaszlzle ninge, murde mnc pnz kai mz ninge.’ 31 Mzli kc kai trglx-angidrwxu mrlx lc. A' kc tqvz-ngrmc tqawrkxtr-ngrne mz lue, murde na-aelwapx-ngrbz nide mz lr Israel. 32-33 Gct kc tqatwzlr-ngrmle ninge kx na-awrkxtrx leplz mz lue, rpimle bange kx, ‘Sa namcq nzvzo-krm Mqngrkxtr mz nzwxbuo-krmle mz kzdq ncblo. Krlc ncblo kx na-awrkxtr mz Mqngrkxtr.’ A' trglxwxu kx Jiszs Kxnzmcpx nide ncblo lcde, vz-krlzbzle mzli kx mc-angidr-ngrne nzvzo-krm Mqngrkxtr bade, mz nrkrdrtq kx apule nran, x wxbuom bade. 34 X mcpex da lcdeng, x napibo bamu kx ncblo lc tqwxbuo-ngrmle, ni-angidrde Mrlx Gct.”
Ncblo Neng Jiszs Kcng Kai
35 X nrlcngrlxobz Jon Kxawrkxtr badr kzdu nigr nzling kx ngi oblamzdeng, nzmnc-moung mrlcde. 36 Mzli lcde kx mc Jon Kxawrkxtr nzvz-krm Jiszs, sc tqrpipemle bagr kx, “Nei Sip ne Gct, dela tqvzm.” § Aposol Jon nangi kzdq nidr ncblo nzling, murde namncpeng badr mz nzycmne-daliti-krde nzkqlekr Jiszs ncblo nedeng mz ngalrde kcng 36-51 x mz nzyrlzngr mztea Kena mz dckrlzde kc li.
37 Kx xlrbzkr nzycmne-krde, sc tqma-nqblqpekr Jiszs. 38 Zbz Jiszs lxlvrkimle mq, sc tqmcpele nzvz-nqblq-krgr nide. X sc tqrpipemle kx, “?Nike tqrtangrtiamu?” Rpibzkr kx, “?Kxakrlz, myx me mnc-ngrn?” 39 Rpim Jiszs bagr kx, “Vzmamu x mc-kzamu mz mzpu.” Vzkr badr x sc tqmcpekr mrkc tqmnc-ngrde. Nzmnc-krgr badr abzo mz nabz nepi kc tqpwx krlzbzle mz nina. 40-41 Kzdq nigr drtqde Adru, tulzm x vztx-pnzbz mz mzlede, Saemon Pita. Sc tqrpipebzle bade kx, “Rmctipekr Kxnzmcpx kc tqaenzliku!” 42 X mzli kcpwz Adru sc tqvzmipemle mzlede Saemon mz Jiszs. Kx mc Jiszs Saemon, sc tqrpipebzle kx, “Nim Saemon mrlx Jon. Sa nangi drtqm Sifzs.” (Drtq lc dekcpwz tqngi Pita kc drtwr ngrde rplz.)
Jiszs Badr Filip X Natzniel
43 Nrlc kx ngrlxo-mopwzle, Jiszs sc tqaotipe drtwrde nzvz-krde Gzlili Provins, x sc tqvzpekr badr. Kx vzbzkr kc, sc tqrmctipele Filip, x sc tqrpipebzle bade kx, “Vz-nqblqm ninge!” 44 Filip lc nide ncblo ngr Betsaeda, taon nyz Adru ncdr Pita. 45 X Filip vz x rmctile Natzniel, sc tqrpipebzle bade kx, “Rmctipekr Kxnzmcpx kc tqyro Mosis mz Buk ngr Loukxtr x tzyr-kzlr profet. Ncblo lcde drtqde Jiszs, mrlx Josip ngr mztea Naszret.” 46 A' rpibz Natzniel kx, “?Elr, nzmu Naszret mztea lc tqtopwzne naprpx-ngrm da kxmrlz?” Rpibz Filip kx, “Eu, a' vzm x mc kz mz mzpq.” 47 Kx mc Jiszs Natzniel mzli kc tqvz-ngrmle, sc tqycmnetrpe-ngrde mz nzrpi-krde kx, “Ncblo lc nide kx takitrde nzrpi-ngrbz lr Jiu ngr Israel, murde rblxbz bade nzpokia-krde.” 48 Natzniel kc tqveapebz, rpibzle kx, “?Myx kxmu nzkrlz-krm ninge?” Rpibz Jiszs kx, “Mzli kc trkqleka-ngrpz Filip nim, sc tqmcbo nim mrkc tqwxbulz-ngrn mz nou nc fiki kc.” 49 Rpibz Natzniel kx, “Kxakrlz, mz nzmc-kai-krm la ninge, krlzx kx nim Mrlx Gct, King r Israel.” 50 Rpibz Jiszs kx, “?Myx kxmule, lxngiti-ngrn ninge nzpi-krbo bam nzmc-krnge nim mzli kc tqwxbulz-ngrn mz nou nc fiki kc? Krlc da kxtopwz. A' sa namcq kalr da kxetuting kx namyaszpxlr da lc. 51 Da angidrtx lc napibo bamu. Sa namc-kzamu nzlvxtxpxkr Heven, x enjrl neng Gct sa nao-zliomlr x nao-zlilzlr ninge, mz nzngini-krnge Mrlx Leplz Kxnzmcpx, da kc tqwai nzmc-pnzkr Jekop mz nzrmwible-krde.” Nou 28:12

^ 13:23

^ Galesia 2:9

^ 19:25-27

^ Nzaelwapxngr 1:9

1:1 Nou 1:1; 15:1, 4; 1 Samwel 3:7, 21; 15:10; 1 King 12:22; 1 Be Ngrdr 17:3; 22:8; 2 Be Ngrdr 11:2; Sam 33:6; Asaea 38:4; Jeremaea 1:4; 1 Jon 1:1

1:6 Matiu 3:1; Mak 1:4; Luk 3:1-2

*1:11 Aposol Jon kc tqyrle Nrpakxmrlz lc, nide kzdq lr Jiu, x sc tqvz-nqblq-kaile Jon Kxawrkxtr, x Jiszs kc ate. A' trsutiu drtwrde nzglqpx-lzbq-krde mz nzpipx-zvz-krde drtqde. A' mz nztekqtrngr natqdeng mz Natqgu, takitrde nzryrngr ninge x nigr, murde nakrlzku kx tqnginide kc tqycmne mz buk lc.

1:19 Mc nqvi lr Livae mz Nzalvztr-ngrng Kxmyapxbz.

1:21 Malakai 4:5-6; Lou Kcpwz 18:15-19

1:23 Asaea 40:3

1:28 Trngiu Betzni kc tqyc-aepztrpz mz Jerusalem.

§1:36 Aposol Jon nangi kzdq nidr ncblo nzling, murde namncpeng badr mz nzycmne-daliti-krde nzkqlekr Jiszs ncblo nedeng mz ngalrde kcng 36-51 x mz nzyrlzngr mztea Kena mz dckrlzde kc li.

1:51 Nou 28:12