6
Viyakam marana kana Bada.
(Mat 12:1-8; Mak 2:23-28)
1 Viyakam marana sago Yesu ibaba inenae ma keta whiti vaona ikiiyaraghi. Ma kana kivikivina ivi karei da whiti vavina ivivi tinamuyana, iyogogo da bekasi ivivi votaweyana ma vavisi ikamkam.*Deut 23:25 2 Ma Perisi damsi viya ivonesi bo, “Vonaviyoyovana kovi kiigiiyei. Avi kubiine viyakam marana kamonai ma kovovobagibagi?”
3 Ma Yesu ivonapotesi bo, “Kiivavo David ina varagutugutu kovi yavi na kotakovi da rorova maranai turaturana yavata vitonara ikarisi na aviyavisina iberai.*1Sam 21:1-6 4 Tuna irui God ina Yobe Vovokaravina garina ku kamona ma suwara parawisi iyuna. Nani parawisi taparoro babadisi kava ita kani. Ma David iyuna ma ikani ma bade viya turaturana iveresi da ti yavata ikam.”*Lev 24:9
5 Muriyai ivonesi bo, “Taku Wawaya Natusi na viyakam marana kana bada.”
Yesu gibegibesina ivi yawasi.
(Mat 12:9-14; Mak 3:1-6)
6 Viyakam marana sago Yesu irui ku kiki numana da ivivi beyebeyena. Ma kamonai tomowa sago imakamakai na imana katagheyana gibegibesina. 7 Ma Perisi damsi ma vonaviyoyovana vibeyebeyena wawayisi keta iekwekwai da Yesu iti wavui, tuna kubiine ivivi matatetei da ita kitai da viyakam marana kamonai Yesu nani gibegibesina iti yawai bo kegha. 8 Ma Yesu i nota iakovi ma gibegibesina ivonei bo, “Kevomiiri da koroto maghinosiyai kuna miiri.” Vaghina ma, ivomiiri. 9 Ma Yesu ivonesi bo, “Kovoneku, avi taberai viyakam maranai da vonaviyoyovana tanunura bubuni? Bera biibiisi bo bera beroberosi? Wawaya tiyawasisi bo takiiviberosi?” 10 Ma Yesu ikitavirevire da koroto ikitakitisi ma muriyai gibegibesina ivonei bo, “Kevororona.” Ivororona da imana iyawasa ikovi.
11 Ma Perisi damsi ma vonaviyoyovana vibeyebeyena wawayisi nuwanuwasi ipughu kirakai, ma ivi ogatara da avi ita berai Yesu kurina.
Yesu ina aposol ivinesi.
(Mat 10:1-4; Mak 3:13-19)
12 Mara sago Yesu ivomiiri da nipowana kubiine ighae ku koya. Ma God kurina inipowana mareba. 13 Mara itom na kana kivikivina ikwaturiyariyesi. Ipisi ma kamosiyai ivi 12 ivinesi ma ivonesi da ti na ina aposol.*aposol: Grik damsi gamosiyai ‘apostolos’ iyamna wawaya i bada ivonatawesi da ina biga ina berai. 14 Wawayisi kii vava na weni. Saimon da Yesu ivi vavei Pita, ma tina kikei Anduru, Jemes ma Jon, Piripo, Batoromiya, 15 Matiu, Tomas, Arupiyasi natuna Jemes, Saimon, tuna na Zelote wawayina, 16 Jemes natuna Judas, ma bade Judas Iskariyot, tuna karakava Yesu ini wawanei.
Yesu wawaya ivivi beyebeyesi ma ivivi yawasisi.
(Mat 4:23-25)
17 Yesu ina aposol yavata koyiyai ioru ku dobu ruvipikapikana ma imiiri. Ma kana kivikivina peyarisi ma koroto ghamanakina iriyei kurina. Kamosiyai na Judiya ma Jerusalem damsi ma bade kikira damsi, i kwanatu na Taya ma Saidon. 18 Ipisi da Yesu iti yanei ma kii gubaga iti yawasi. Ma iyavo kava kanuma beroberosi gwabisiyai irunuma da i nuwapoya irakata na Yesu ivi yawasisi. 19 Wawaya peyarisi i kayowana da Yesu ita votovoni, iyamna rewapana gwabinai ikiikiibau da kudubisi ivivi yawasisi.
Nuwabiibai ma nuwapoya.
(Mat 5:1-12)
20 Yesu kana kivikivina ikitakitisi ma ivona bo,
“Tami moyamoyakimi bo kanuma ina ku nevaneva mitamitami na God ini biibiinimi da koni nuwabiibai,
iyamna tami na God ina vikiivavona na rapemiyai.
21 Tami iyavo kava wekarakava vitonara ekarakarimi na God ini biibiinimi da koni nuwabiibai,
iyamna kona kam dodo.
Tami iyavo kava wekarakava kotutou na God ini biibiinimi da koni nuwabiibai,
iyamna koni nama.”
22 “Tami iyavo kava Wawaya Natusi koitumaghanei ma ami vitumaghana kubiine wawaya ebabaremi, itupaketowanemi, iavaberowemi, ma ina vona da tami na berabero wawayimi na God ini biibiinimi da koni nuwabiibai.*1Pit 4:14 23 Nani berasi ina berai kurimi na kovi nuwabiibiiyei da nuwabiibiiyai koni kapokapoka iyamna kunumai God ini miiya bubunimi. Konotai da iyavo kava ini tupaketowanemi na i kaekiki mau berana sago iberai God ina peroperoveta kurisi.”*2Chr 36:16; Apos 7:52
24 “Ma tami mura wawayimi na koti nuwapoya kirakai,
iyamna ami miiya kudubina namada koviiya ikovi.
25 Tami iyavo kava wekarakava kokamkamdodo na koti nuwapoya kirakai,
iyamna vitonara ina karimi.
Tami iyavo kava wekarakava koinama na koti nuwapoya kirakai,
iyamna kona siyapa ma kona tou.”
26 “Tami iyavo kava wawaya peyarisi ekawakawabiibiiyemi na koti nuwapoya kirakai, iyamna wawayisi i kaekiki mau nakanani iberai peroperoveta viviberosi kurisi.”
Kami ghavighaviya nuwanuwasi koviiya.
(Mat 5:38-48, 7:12)
27 “Tami iyavo kava koiyana na ana vonemi. Kami ghavighaviya nuwanuwasi koviiya. Iyavo kava ini agaberowemi na biibiina koberai kurisi. 28 Ma iyavo kava inimagimi na kovi biibiinisi. Ma bade iyavo kava ina kiiviberomi na konipowana kubiisi. 29 Wawaya nevanevam ina tapini na bade ketavira, kevi vaghinei da nevana ina tapini. Ma wawaya kam tarasovo ina yapini na kevoterei da bade gara viya ina yuna. 30 Wawaya ini nowi kurim na aviyavisina ekayokayowei na keverei. Ma bade wawaya am sawara sago ina kavari na ke kuna darui da ini vovirei. 31 Ikikava kekayokayowei da wawaya ina berai kurim na nakanani keberai kurisi.”*Mat 7:12
32 “Wawaya ina nuwaviina ini debei kurimi na itekateka da ami nuwaviina koni debei kurisi. Ma ke kona notai da ami nuwaviina kubiine God ini biibiinimi. Berabero wawayisi nakanani turaturasi yavata inuwaviina. 33 Wawaya bera biibiina ina berai kurimi na itekateka da bera biibiina kona berai kurisi. Ma ke kona notai da ami bera biibiisi kubiine, God ini biibiinimi. Berabero wawayisi nakanani turaturasi kurisi biibiina eberaberai. 34 Ma bade wawaya mane kubiine ini nowi kurimi ma koakovi da karakava ami mane ina kovoghi na itekateka da mane kona veresi. Ma ke kona notai da ami verena kubiine, God ini biibiinimi. Berabero wawayisi nakanani evereverena turaturasi kurisi, iyamna iakovi da karakava i verena ruvana kudubina ina vii meyei. 35 Ma tami na kami ghavighaviya nuwanuwasi kona viiya, bera biibiisi kona berai kurisi, ma maranai mane kona veresi na ke kona notai da ini kovoghi. Nakanani kona berai na mara sago ami miiya ghamana God gwabinai kona viiya ma koni debemi da tami na God Kiidamo Makamakiina natunatuna. God ina agabiibai irakata berabero ma notameyena wawayisi kurisi, tuna kubiine tami natunatuna bade nakanani koberai. 36 Ikikava ami Mamai wawaya ikamyuyuwesi, bade nakanani wawaya kovi kamyuyuwesi.”
Turaturami ke koni tupaviresi.
(Mat 7:1-5)
37 “Wawaya ke koni tupaviresi na God ke ini tupaviremi. Wawaya ke koni wavusi na God ke ini wavumi. Wawaya i berabero kona notatawei na God ami berabero ina notatawei. 38 Kona verena ma bade God ina veremi. Vonavaghata da God ina vere kirakiiyemi da ina sasara, tuna nakanani ma puwata ami dabira tepanai ita tura kirakai da vavai ita ririgha. Ikikava wawaya kurisi koberaberai na maghimaghighina God ina berai kurimi.”
39 Ma Yesu ivi miiba, ivonesi bo, “Wawaya matapotapotana kwinana matapotapotana ini nowe bubuni bo kegha? Ke kovokovoghina. Kegha, ivi ruwa ku bonagha ina peku.*Mat 15:14 40 Iyavo kava wekarakava egirugiruma na ke kovokovoghina da i vibeyebeyena wawayina ina ghekuyowei. Ma mara sago giruma ina voyavui ma tuna maranai ti na i vibeyebeyena wawayina maghimaghighina.”*Mat 10:24-25; Jon 13:16, 15:20
41 “Avi kubiine kwinam matanai vunavuna kekitakitai ma tam matamuwai kiibuta ghamanakina ikenapotai na damina ke kuta viiviiya? 42 Ke bera biibiina da kwinam kuna vonei bo, ‘Utomo, kepisi vunavuna matamuwai ana votawei,’ ma tam na ke damina kuta viiya da matamuwai na kiibuta ghamana ikenapotai. Tam miiriruwaruwam! Kunona kiibuta matamuwai kevotawei da kuna kita bubuna ma muriyai vunavuna kwinam matanai kuna votawei.”
Kii ma amena.
(Mat 7:16-20, 12:33-35)
43 “Kii biibiina na ke meyani amena berona ina terei. Ma kii berona ke meyani amena biibiina ina terei. 44 Ma kii amena kava kuna kitai na kunakovi da tuna na avi kiina. Ke kovokovoghina da koweya amesi gampuwe kamosiyai kuta yuna. Ke kovokovoghina da puiya amesi rarava tepanai kuta pura.*Mat 12:33 45 Wawaya biibiina na nuwanuwana kamonai biibiina enuwanuwaghanei. Nuwanuwana ina ghetawei na sisiya biibiisi ini sisiyei. Ma wawaya berona na nuwanuwana kamonai berona enuwanuwaghanei. Nuwanuwana ina ghetawei na sisiya beroberosi ini sisiyei. Nakanani etuputupuwa iyamna aviyavisina wawaya nuwanuwana kamonai emakamakai na ini badei da ini sisiya.”*Mat 12:34
Wawaya ruwa numa ivowai.
(Mat 7:24-27)
46 “Avi kubiine kovonavoneku bo, ‘Bada, Bada,’ ma aku sisiya ke kota vovotekatekei? 47 Meni wawayina ina pisi kuriku ma aku sisiya ini yanei ma ina votekatekei na ana vonemi da tuna na ikikava. 48 Tuna nakanani ma tomowa numa ita vowai na kii biibiisi ma bagibagisi itarai da numa kana kowora. Ma tano bagibagina ere wakimina iyabai ioru kirakai ma irutona. Ina numa ivowai ikovi na mara sago okowa ghamana ikiibau da ina numa iravi ma ke kovokovoghina da ita nukei bo ita karuwei, iyamna nani numana ivowa bubuni da ivi rewapana kirakai. 49 Ma meni wawayina aku sisiya ini yanei ma ke ita votekatekei na nakanani ma tomowa numa ita vowai na ke sago kowora ita rutona, ina numa na tano tepanai ivowai. Ma mara sago okowa ghamana ikiibau da ina numa iravi ma yaghiyaghinai nani numana ituparikai ma ikaruwei da kudubina iwapa tuwanonowa.”
*6:1: Deut 23:25
*6:3: 1Sam 21:1-6
*6:4: Lev 24:9
*6:13: aposol: Grik damsi gamosiyai ‘apostolos’ iyamna wawaya i bada ivonatawesi da ina biga ina berai.
*6:40: Mat 10:24-25; Jon 13:16, 15:20