Títɛlɛ́ kɛ Pɔɔli uu Kolɔɔsi pikɔ́ n wɔ́i
Lɛlɛɛ rítɛlɛ́ ntí kɛ́mɛɛ ń we
Pɛɛ mɛkɛɛ Asii kɛtẽ kuwɛ́lɛ́ kunyinɛ kɛ́mɛɛ kɛ Kolɔɔsi kuyu ɑkú we. Ái Pɔɔli ricuruu yɛɛ Kirisi icɑ́pinɛ yɛɛ Kolɔɔsi-i ń we kɑrii, ɑmɑ́ uukɛicɔ unyinɛ kɑpi yɛ n sée rɛ Epɑfirɑɑsi yɛɛ kei Nsímɛ́ Kɛcirɛ riyóó (1:7, 4:12). Kukpɑniilee-i kɛ Pɔɔli uú pɛɛ Rɔm kuyu-i we Epɑfirɑɑsi uú nɛ weri uu ncɔ́ŋ mɛɛ ń we u kɛɛnkɛɛ. In n lɑ, Epɑfirɑɑsi yɛɛ yɛ́ Pɔɔli n símisi rɛ pisoi féé yɛ icélɑɑ kópɛ kei célɑɑnkɛɛ. Lɛ̃ nnyɑ kuu rítɛlɛ́ ntí pi wɔi ukɛ́ nfɑtɛnɛ rikui kɛcirɛ pi léisɛ. Pikirɛki ifɑsimɛ́ nɛ Pisuifi inyɛkii kɑpí pɛɛ Kolɔɔsi-i pi céési. Amɑ́ icélɑɑ iyɛ̃ yɛ pɛɛ́ nɛ Yeesu ikɔ́ mɛmíi welɛ. Amɑ́ Pɔɔli uu nyísɛ rɛ Yeesu yɛɛ ḿpɑ́ yo kɛ́mɛɛ Upíimɑ.
Ifɑɑci iyɛ̃ mɛkériinɛ yɛ mmɛ́:
1. Títɛlɛ́ tɛ̃ kɛkorɑɑnɛ kɛ kɛyómɛ kɛnyinɛ ɑkɛ Kirisi ríyu wɑisɛ rɛ kɛtẽ nnɛ́í nɛ Uléécɑɑ icɑ́pinɛ upiimɑ (1:1-2:5), (1:15-20). Kolɔɔsi pikɔ́ kɛcɑ́ɑ́ iwelɛ yɛ welɛ kɛyómɛ kɛ̃ ɑkɛ kɛlenɛ tiki (1:3-14). Kɛyómɛ kɛ̃ kɛpirɛ kɛ Pɔɔli uu pɛɛ lɛ̃ kuu Uléécɑɑ icɑ́pinɛ kɛcɑ́ɑ́ n nɑ́ɑ́si nkɔ́ wɑ (1:24-2:5).
2. Uu pɛɛ limɛmɑ́ɑ́ Kirisi pikɔ́ pɛɛ Kolɔɔsi-i ń we mɑɑ rɛ pikɛ́ pimɛcirɛ tĩ (2:6-23). Ápi kɑpɛ pɛpɛɛ inɔ́ɔmɛsimɛ́ n célɑɑnkɛɛ nɛ kutu n cɔlɛ̃. Amɑ́ pikɛ́ nfɑtɛnɛ kɑpi ń yɔsí kɛ́mɛɛ n we.
3. Títɛlɛ́ ntí yɛ kɔ icélɑɑ kɑpi yɛ nɛ Uléécɑɑ icɑ́pinɛ kɛ́mɛɛ nɛ pimɑ́rɛcɔ kɛcɔpɛ nɛ pisoi kɛcɔpɛ isoi fɑlɛ n li pɑlɛnlɛ. (3:1-4:6).
4. Pɔɔli yɛ uiyɑ́hɑɑ pɑpɔlɛ̃ (4:7-18).
1
Iyɑ́hɑɑ
Nɛ́ɛ Pɔɔli yɛɛ Uléécɑɑ mɛlɑ kɛ́mɛɛ Kirisi Yeesu utumɛ m pɑnsɛ, nɛ urɔ́mɑ́rɛcɔ Timotee. Nɔ̃́ kɛ Uléécɑɑ uu n wɛ́ɛ nɔn Kolɔɔsi-pɔ we, nɔn Kirisi nɛ kɛfɑ kɛsɛ tikilɛ̃ kɑri rítɛlɛ́ ntí wɔ́lu. Nɔ Kirisi kɛ́mɛɛ pirɔ́mɑ́rɛcɔ kɛcirɛ lɛ. Urɔ́sɑ́ɑ Uléécɑɑ ukɛ́ ípɛɛlɛ́ɛ nɔ́ nyísɛ uu kɔ nkíŋniŋɛ nɔ́ hɛ.
Pɔɔli yɛ Uléécɑɑ pɔɔnɛsɛ
Tɔ yɛ tɔn Urɔ́píimɑ Yeesu Kirisi usɑɑ Uléécɑɑ n yɑ́ɑ́sinɛ, tɔ yɛ ḿpɑ́ píyei nɔ́kɛnɛ́cɑ́ɑ́ u pɔɔnɛsɛlɛ. Mɛsei kɑri nɔ́nnɛ́símɛ́ kṍ tɛ nɔ nɛ Yeesu Kirisi kɛfɑ tɛnɛlɛnlɛ, nɔn pɛ̃ kɛ Uléécɑɑ uu n wɛ́ɛ lɑ rɛ nɔ mɛ̃́ tɛ nɔ́ lɛ̃ kɛ Uléécɑɑ uu kɛyómɛcɑɑ-pɔ nɔ́ n yekeilɛ̃ yɔsí nnyɑ. Nsímɛ́ Kɛcirɛ mɛɛ ɑsei m mɑ́ mɛɛ pitɑ́ pɛ̃ nɔ́ símisi. Ái nɔ́kɛnɛ́mɛɛ ŋmɑnɛ kɛ Nsímɛ́ Kɛcirɛ mmú nn tuipɔ. Kɛtẽ nkɛ́ nnɛ́í kɛcɑ́ɑ́ kɑpi n kõ. Ḿpɑ́ yei knn tikɔ́ɔ́nú nn kɔ pisoi isoi consɛ. Lɛ̃ knn kɔ nní nɔ́kɛnɛ́mɛɛ wɑi hɑ́i kɛyɑ́ɑ kɛ̃-mɛ kɑni Uléécɑɑ ipɛɛlɛ́ɛ n kṍ ɑni céru rɛ ɑsei yɛ nyɛ. Urɔ́sɑ́nɛ nɛ urɔ́kɛicɔ Epɑfirɑɑsi yɛɛ nsímɛ́ mmɛ̃ nɔ́ céesi. Asei kuú nɛ Kirisi pikɛi nɔ́kɛnɛ́mɛɛ wɑi. Uricuruu yɛɛ rɔ́ símisi rɛ Nfɑ́ɑsɔnɛ ńn kusɑ ńlɑ nɔ́ hɛ.
Lɛ̃ nnyɑ kɑri nɔ́kɛnɛ́cɑ́ɑ́ ḿpɑ́ píyei kɛyómɛ yɑ́ɑ́si hɑ́i kɑrí nɛ nɔ́nnɛ́símɛ́ n kṍ. Tɔ Uléécɑɑ welu rɛ ukɛ́ tíyɛsɛ unfɑɑsɔnɛ nkɛ́ mɛwɛ́ɛ́sɛsɔhɔ mɛyɑ̃́ nɔ́ hɛ nn kɔ umɛlɑ ńsɔnɛ nɔ́ céreisɛ. 10 Kei kɛ nɔ́inɛ́soi kɑni n le ii yɛ́ pɛɛ Upíimɑ ríyu wɑisɛ rɛ nɔ lɛlɛɛ nɛ u n sɑ́ wɑi nnyɑ. Lɛ̃ kɛ́mɛɛ́ kɑni yɛ́ pɛɛ mɛwɑi sɔnɛ mmɛ́ ncɔpuri n wɑpisi ɑni kɔ Uléécɑɑ n ceru nɔn nɛ kɛ́yu sĩ. 11 Unnɑŋɛ mɛɛ ńn ncɔ m mɑ́ nkɛ́ nɔ́ pɑpukusɛ ɑni ḿpɑ́ yo kɛ́mɛɛ m purú nɔn kɑhɑri. 12 Ani mpɔ́ɔnɑrɛ nɛ Sɑ́ɑ Uléécɑɑ pɔɔnɛsɛ. Uyɛɛ tíyɛsɛ kɑni yɛ́ fe ɑni lisɔnɛ kuu uiyɔɔpi mɛtɛ́í kɛ́mɛɛ pɛ̃ kuu n wɛ́ɛ n yekeilɛ̃ yɛnu. 13 Uyɛɛ kuŋmɑhɑ ute ɑnipɛ-i rɔ́ lésɛ uu ukɛpipi lɑlɑ iyɔɔpi kɛ́mɛɛ rɔ́ tónsɛ. 14 Ukɛpipi kɛ̃ kuú nɛ ritiki uú nɛ ilɑ́si kɛ́mɛɛ rɔ́ lesɛ uu kɔ kɛ̃ nnyɑ ɑrɔ́kópɛ rɔ́ sɑ́rɛi.
Kirisi isoi nɛ upikɛi nsímɛ́
15 Uléécɑɑ úu kúyɛnɛ we. Ukɛpipi kɛɛ umɛwee kɑpi yɛ n yɛ̃́. Lɛ̃ nnɛ́í kɛ Uléécɑɑ uu n wɑ kɛcɔpɛ uyɛɛ lifoí un kɔ ḿpɑ́ yo fe. 16 Uyɛ̃ kuú nɛ ritiki uú nɛ kɛyómɛcɑɑ-pɔ nɛ kɛtẽ kɛcɑ́ɑ́ ḿpɑ́ yo wɑi. Lɛlɛɛ kúyɛnɛ ń we nɛ lɛlɛɛ ɑ́i kúyɛnɛ ń we kuu wɑ. Uyɛɛ piyɔ́ɔpi wɛ́ɛ́sɛ nɛ pipíimɑ nɛ pisíńsɑ́ nɛ ḿpɑ́ yo yɛɛ ńnɑŋɛ m mɑ́ wɑ uu kɔ linnɛ́í uɑnipɛ-i wɑi. 17 Uyɛɛ ufoí we ḿpɑ́ yo ɑi kɛlenɛ n we. Uyɛ̃ nnyɑ kɛ ḿpɑ́ yo ɑi kɔ we lin nyɑḿ. 18 Lɛ̃ nnyɑ uyɛɛ ipiŋɛ riyu, ipiŋɛ iyɛɛ Uléécɑɑ pikɔ́ icɑ́pinɛ. Uyɛɛ isoi fɑlɛ kɛkorɑɑnɛ. Uyɛɛ mɛfoí nkpɔ kɛ́mɛɛ yisi uu nfɑ́ɑ tɛnɛcirɛ́ yɛ́nu. Uyɛɛ ḿpɑ́ yo kɛ́mɛɛ ufoí uu pɛɛ́ nɛ ḿpɑ́ yei ufoí. 19 Li Uléécɑɑ ripɔ́ɔ wɑlɛ rɛ ukɛ́ uisoi nnɛ́í nɛ ukɛpipi kɛ́mɛɛ n we, 20 ukɛ́ kɔ nɛ kɛ ritiki ukɛ́ u nɛ kɛtẽ nkɛ́ nɛ kɛyómɛcɑɑ likɔ́ nnɛ́í kɛcɔpɛ nsímɛ́ nyɔ́ɔnsɛ likɛ́ pɛɛ kɛmɛkɔ́-i n we. Mɛ́nyɛ mɛ̃ kɛ ukɛpipi ɑkɛ kunɑpɛ́ɛ́kɔɔ́ kɛcɑ́ɑ́ n kɔɔnu kuú nɛ ritiki uú nɛ nkíŋniŋɛ weri.
21 Nɔ pɛɛ mɛkɛɛ-mɛ nɔ́sinɛ́múŋɛ́ kópɛ nɛ nɔ́mɛnɛ́wɑi kópɛ nnyɑ nɛ u tɔlɑɑlɛnlɛ nɔn kɔ upilɑɑrɔ. 22 Amɑ́ Uléécɑɑ yɛ ukɛpipi nkpɔ nɛ ritikilɛ uú nɛ nɔ́ nɛ uyɛ̃ kɛcɔpɛ nsímɛ́ nyɔ́ɔnsɛ. Kɛ pɑnsɛlɛ kɛsoipipi ɑkɛ kpi. Lɛ̃ nnyɑ, nɔ nkpéni ukɛyu-i upisoi lɛ pɛɛ n kpɑ̃́iilɛ̃ ɑ́pi ncɑɑi ńkɑ mɑ́, ɑ́pi kɔ ńkɑ nɛ pi cɛ́si. 23 Lɛ̃ nnyɑ ɑni nkpéni nfɑtɛnɛ kɛ́mɛɛ iníŋí kɑrii ɑní n tɑɑlɛ̃. Áni kɑpɛ Nsímɛ́ Kɛcirɛ nɛ kɛtɑɑ wɑ. Mmɛ̃ kɑrí nɛ tɑ́lɛ̃ tɔn nɛ mɛ̃́. Kɛtẽ nkɛ́ nnɛ́í kɛ nsímɛ́ mmɛ̃ nn tikɔ́ɔ́nú. Lipikɛi kɛ nɛ̃́ Pɔɔli ɑm wɑi.
Pɔɔli pikɛi nɛ uinɑ́ɑ́ nsímɛ́
24 Li nkpéni nɛ́ lɑ́ɑ́rúlɛ rɛ nɛ nɔ́kɛnɛ́cɑ́ɑ́ íwɛ le. Nɛ̃́ nɛ kɔ lɛ̃ lɛ́nilɛ rɛ íwɛ mɛsɑ́ mɛ̃ kɑri yɛ́ n fe ɑri Kirisi kɛ́mɛɛ le ɑ́mɛ kɑpɛ ripɑ́rí. Kirisi ipiŋɛ yɛɛ nní pɛ̃ kɛ Uléécɑɑ uu n wɛ́ɛ icɑ́pinɛ. Pɛ̃ nnyɑ kɑm íwɛ le. 25 Uléécɑɑ yɛ upikɛi kɛ́mɛɛ nɛ́ kpísilɛ uu nɛ́ forii rɛ kɛ́ nɛ unsímɛ́ nnɛ́í nɔ́ kɑm. 26 U pɛɛ mɛkɛɛ icɔpuri nnɛ́í kɛ́mɛɛ nsímɛ́ mmɛ̃ pesilɛ. Amɑ́ u nkpéni pɛ̃ kuu n te n cereisɛlɛ. 27 Uléécɑɑ yɛ lɑlɛ pikɛ́ nsímɛ́ mɛɛ m pékɑɑlɛ̃ mpiyɛ nɛ nkulɑɑ ceri pikɛ́ pi símisi. Lipéké-peké lɛɛ nní rɛ Kirisi yɛ nɔ́kɛnɛ́mɛɛ́ welɛ. Uyɛ̃ nnyɑ kɑni tɑ́lɛ̃ tɛ nɔ́ kɑm ɑni Uléécɑɑ mɛyɔɔpi kɛ́mɛɛ loni. 28 Kirisi rinyiri kɑri yóólɛ̃. Ḿpɑ́ úye kɑri mɛsɔhɔ kpɑ́lɛ̃ tɔn kɔ céési nɛ mɛwɛ́ɛ́sɛsɔhɔ kɑri m mɑ́ nnɛ́í. Tɔ lɛ̃ wɑi rɛ ḿpɑ́ úye ukɛ́ Kirisi kupɛ́nɛcɔ kɛ́mɛɛ pɑpisi nnyɑ. 29 Lɛ̃ nnyɑ kɑḿ nɛ pikɛi ŋmɔ́ɔ́púlɛ̃, nɛn nɑ́ɑ́si nɛ Kirisi nnɑŋɛ kuu nɛ́ n hɛ nn nɛ́ síkɑi nɛ rikɔhɔ.