Vina Bakaladi rina Kinubekubere koasa Buka Hie
Sa buka hie si na iniliri vaqura koasa Buka Hope pa Zinama Roviana. Hie sa totoso kekenu hokara sapu doduruna sa Buka Hope si koa beto pa keke buka. Sa Kinubekubere Hope Koana si soto la koasa Zinama Hiburu sapu koa pa Bibilia Hebraica Stuttgartensia, (BHS), meke sa Kinubekubere Hope Vaqura pa Zinama Roviana si soto koasa zinama Quriki sapu sa kinubere vina made tanisa United Bible Societies pa 1983.
Sa ṉati inokoro tadi pu ilirina sa buka hie si pude gotogoto valeana sa iniliri, meke pude lopu seu koasa Hiburu babe na Quriki sari na ginuadi ri na zinama, meke pude lopu hoqa palae si kaiqa babe sea sari na ginuadi.
Ele ta viliti valeana sa inilirina sa Buka Hope hie koari na tie pa United Bible Societies meke Solomon Islands Translation Advisory Group (SITAG), sarini pu tumae tiro vilitia sa iniliri pa Buka Hope. Ele ta viliti tugo si asa koa keke puku tie Roviana palabatu na barikaleqe pu hoke pitua babe vilitia sa iniliri pa zinama Roviana. Hata ia rini sa siraṉa pude va toṉotia sa zinama Roviana pude avoso lea, tirolea, meke bakala.
Koasa iniliri hie si kote dogoria tugo goi si keke pinopino vinagilagila gugua he * koari kaiqa vesi babe na zinama tasunadi. Sa pinopino asa si pude va dogoroni gita sapu pa hubina sa elo pepa asa si koa nana si keke vina bakalana sa vesi, babe sa zinama sapu koaia pinopino. Koasa vina bakala pa hubina si koa nana sa vesi sapu tava muho sisigiti, asa sa vesi sapu koa ia na vina bakala.
Keke bracket gugua he [ ] si kote dogoria tugo goi pa iniliri hie. Sa ginuana asa si pude va dogoroni gita sapu sari na zinama pa korapana sa bracket asa, si lopu koa beto koari doduru Kinubekubere koadi pa zinama Hiburu babe Quriki pukerane, ba koari kaiqa mo si koa.
Ta okorae hola pude sa iniliri hie si pude keke tinokae nomana koari na pastor, na tie tarae pa vasileana meke koa sa tie pa nana tinoa soti. Sari na vesi pu varivari ṉoṉoi si ta veko pa hubina pude toka ni sari na tie pa dia vina nonoga, babe na ginilagilanana sa Buka Hope.
Sari na vesi pu ta veko turaṉae koasa vesi sapu tava muho sisigiti pa hubi pepa, si arini sari kaiqa vesi sapu tozi sari binalabala pu tata kekeṉoṉo gua sapu zama nia sa vesi pu tava muho sisigiti. Kekeṉoṉo guahe:
10:40 Mk 9:37; Lk 9:48
Sa vesi muho hie si tozini gita sapu sa binalabala pu koa pa Matiu hinia 10: vesi 40 si koa tugo pa Maka hinia 9: vesi 37 meke Luke hinia 9: vesi 48.
Koari na vesi pu varivari ṉoṉoi hire si ta kubere va papaka sari na pozadi rina buka koasa Buka Hope, meke sari na kinubere papakadi arini si koadia tugo pana beto sa vina bakala hie.
Koasa iniliri hie si ta veko tugo sari na ṉati binalabala pa batudi ri hopeke kukurudi rina hinia pa Buka Hope, pude tokani gita pude tuturei gilania gua sapu kaqu ta tiro pa lotu babe pa kaiqa vinarigara. Koari na Kinubekubere koadi pa Quriki si lopu ta kubere sari na ṉati binalabala koari hopeke kukuru tiniro, ba kamahire si ta veko si hire pude tokani gita pa nada tinirona sa Buka Hope.
Keke tinokae pule si koa koasa buka hie koari na tie titiro. Kaiqa ṉati zinama koasa buka hie si koa pa keke dikisinare hitekena pa mudina sa Buka Hope. Koari kaiqa vesi si ta kubere si keke vina gilagila sapu guahe d “apositolo d” koari na ṉati zinama pa dikisinare. Sa d si tozini gita pude doṉo la koasa dikisinare pude tiroa keke vina bakala papakana koasa zinama asa.
ZENESESI
Sa Vinabakala
Sa ginuana sa zinama “Zenesesi” si na pinodalaena. Sa buka hie si tozini gita sa kinurikurina sa maṉauru meke sa pepeso, totoso va podaki Tamasa sari na tinoni, meke sa pinodalaena sa kinaleana meke sa tinasigiti pa kasia popoa. Tozini gita tugo sa sa siraṉa gua sapu tavete la nia Tamasa koari na tie. Koanana tugo pa korapana sa buka hie sari na vina tatara te Tamasa koe Ebarahami pude va mae ia sa minana koari na tie pa kasia popoa. Zenesesi si boka ta paqaha pa karua pukuna: (1) Sa kinurikurina sa kasia popoa meke sa guguana sa vinari tetei gore mae tadi na tinoni. Koadia sari vivineidi rina tiatamada gugua hire: e Adama meke Ivi, Keni meke Ebolo, Noa meke sa naqe, meke sa vetu ululuna pa Babele. (Hinia 1-11) (2) Sa vivineidi rina tiatamadia rina tinoni pa Izireli. Kekenu si e Ebarahami sapu ta gilana sa nana rinaṉeraṉe meke sa nana vina tabe koe Tamasa. Meke sa hinodalana sa vivineina sa tuna koreo Aisake meke sa tuna sa tuna sapu e Zekopi, sapu ta pozae Izireli. Beto sapu gua asa si koa sari vivineidi rina tuna Zekopi, sari ka manege rua koreo; arini sapu pododi sari ka manege rua butubutu pa Izireli. Keke vivinei gelena si sa vivineina e Zosepa meke sa kinokoa tadi na tuna Zekopi pa popoa Izipi.
Sa ṉatina sa buka hie si na guguadi ri na tinavete te Tamasa. Podalae koari na vina podakadi ri doduru tiṉitoṉa, meke kamo tu koari na tataru pa vina tatara koari na tie pa kasia popoa. Asa tu si pitui na va kilasi sari na tie sea. Turaṉa lani meke tokani Sa si arini meke va toṉoti sa pa dia tinoa. Korapa kopuni Sa sari doduru sinage na sage meke va gorevura ni Sa sari Nana hiniva meke sari na vinariva egoi koari na tinoni.
Sari na Pinaqapaqahana sa Buka
Sa kinurina sa maṉauru meke sa pepeso meke sari na tie. Hinia 1:1 kamo hinia 2:25
Sa pinodalaena sa sinea meke sa tinasigiti. Hinia 3:1-24
Sa vivineina Adama meke kamo koasa pinodo te Noa. Hinia 4:1 kamo hinia 5:32
Sa vivineina sa kinaleana pa kasia popoa meke tinoa te Noa meke sa naqe. Hinia 6:1 kamo hinia 10:32
Sa vetu ululuna pa Babele. Hinia 11:1-9
Sa vivineina Semi kamo koe Ebarami. Hinia 11:10-32
Sa tinoa te Ebarahami, Aisake, meke Zekopi. Hinia 12:1 kamo hinia 35:29
Sa tutina e Isoa. Hinia 36:1-43
Zosepa meke sari na tasina koreo. Hinia 37:1 kamo hinia 45:28
Sari na tie Izireli pa popoa Izipi. Hinia 46:1 kamo hinia 50:26
Va Podakia Tamasa sa Kasia Popoa meke sa Tie
1
1 Pa pinodalaena sipu tavetia Tamasa sa maṉauru, meke sa pepeso,
2 meke loke kinehana meke loketoṉa si koa koasa kasia popoa. Na hinuporo si nobia sa lamana peava, meke sa Maqomaqona Tamasa si opo tamunia sa beru kolo.
3 Meke zama sa Tamasa, “Mani vura mae sa kalalasa!” Meke ta evaṉa tugo sa kalalasa.
4 Meke doṉo la ia e Tamasa sapu leana sa kalalasa, ke paqaha pania Tamasa sa kalalasa koasa huporo.
5 Meke poza nia rane Tamasa sa kalalasa meke poza nia boṉi Sa sa huporo. Meke asa tugo sa rane kekenu meke hola taloa sa boṉi, meke kamo mae sa munumunu.
6 Meke zama pule tugo sa Tamasa, “Sa galegalearane si mani koa pa vari korapadi rina kolo, pude paqaha ruai sari na kolo.”
7 Meke tavetia sa Tamasa sa mamaṉa lavata pude paqahia sa kolo panaulu meke pa kauruna sa galegalearane, ke ta evaṉa gua tugo asa.
8 Meke poza nia galegalearane Tamasa sa mamaṉa lavata; meke asa tugo sa rane vina rua. Hola taloa sa boṉi meke kamo mae sa munumunu.
9 Zama pule sa Tamasa, “Madi ta kolo varigarae pa keke vasina sari na kolo pa kauruna sa galegalearane, pude va vura va bakalia sa pepeso popana!” Meke ta evaṉa tugo.
10 Meke poza nia pepeso Tamasa sa popoa popana, meke sari na kolo pu ta varigarae, si poza nia lamana Sa. Meke doṉo la i Tamasa sapu leadi tugo si arini.
11 Meke zama pule sa Tamasa, “Mani toqolo vura mae pa pepeso sa muqe meke sa hiqohiqo: sari na huda pu vua kiko, meke na votiki huda saripu koai kiko vuadi;” meke ta evaṉa tugo.
12 Ke va toqolo vurai sa pepeso sari doduru votivotiki kineha huda, meke doṉo la i Tamasa sapu leadi tugo si arini.
13 Meke asa tugo sa rane vina ṉeta meke hola taloa sa boṉi, meke kamo mae sa munumunu.
14 Meke zama pule sa Tamasa, “Madi podaka vura mae pa maṉauru sari na kalalasa pude paqahia sa rane koa sa boṉi, meke kaqu koa na vina gilagila si arini, pude padai sari na pinodalaedi ri na totoso, na rane meke na vuaheni.
15 Madi koa na kalalasa sarini pa mamaṉana sa maṉauru, pude va kalalasia sa popoa pepeso.” Meke ta evaṉa tugo.
16 Meke vizati Tamasa sari karua kalalasa nomadi, sapu nomana si pude totoli nia sa rane, meke sapu hitekena si pude totoli nia sa boṉi, meke sari na pinopino si taveti tugo Sa.
17 Meke veko lani Tamasa si arini pa maṉauru pude va kalalasia sa popoa pepeso,
18 meke pude totoli nia sa rane meke sa boṉi, meke pude paqahia sa kalalasa koasa huporo. Meke doṉo la i Tamasa sapu leadi si arini.
19 Meke asa tugo sa rane vina made meke hola taloa sa boṉi, meke kamo mae sa munumunu.
20 Meke zama pule tugo sa Tamasa, “Madi tava siṉi sari na lamana koari na rovana igana toadi, meke sari na kurukuru pu tapuru panauluna sa popoa pepeso, koasa mamaṉana sa maṉauru.”
21 Ke va podaki Tamasa sari na igana nomadi hola pa lamana, meke sari doduru hopeke butubutu igana toadi pu tunuru, meke va podaki tugo Sa sari doduru votivotiki butubutu kurukuru tapuru. Meke doṉo la i Tamasa sapu leadi tugo si arini.
22 Meke manani Tamasa sarini meke zama, “Mi podopodo va sokusoku. Mamu va siṉi sari na kolo lamana; madi tapuru lamae pa doduru vasidi pa pepeso sari na kurukuru tapuru.”
23 Meke asa tugo sa rane vina lima, meke hola taloa sa boṉi, meke kamo mae sa munumunu.
24 Meke zama sa Tamasa, “Mani va vurai sa pepeso sari na kurukuru toadi pa dia kineha soti: sari na kurukuru ṉame, meke na kurukuru gotolodi.” Meke ta evaṉa gua tugo si arini.
25 Meke va podaki Tamasa sari doduru kurukuru koari doduru dia kineha soti: sari na kurukuru ṉame meke sari na kurukuru gotolo. Meke doṉo la i Tamasa sapu leadi tugo si arini.
26 Meke zama pule sa Tamasa, “Mada va podaki sari na tinoni pa kinehada soti, pude madi baṉarani sari na igana pa kolo, meke sari na kurukuru pa galegalearane, meke sari na kurukuru made nenedi, meke sari doduru tiṉitoṉa pu ṉame pa pepeso.”
27 Ke va podaki Tamasa sari na tinoni: va podaka guni ni Sa pa kinehana soti; va podaka ni koreo na vineki Sa si arini.
28 Meke manani Tamasa si arini meke zamai Sa, “Mi podopodo va sokusoku, mamu va siṉia sa pepeso, mamu tavetavete vasina. Mi ṉati hiniva ni sari na igana pa kolo, meke sari na kurukuru pa galegalearane, meke sari doduru tiṉitoṉa toadi pule pa pepeso.”
29 Meke zama pule sa Tamasa, “Dotu, ele ponini gamu Rau sari doduru linetelete pu ari kikodi saripu toa pa kasia popoa, meke sari doduru vua huda pu koai kikodi korapadi. Arini sari na gemi ginani.
30 Sari doduru linetelete toadi pa pepeso si ele poni Rau koari doduru tiṉitoṉa toadi pu siṉo pude na gedi ginani: koari doduru kurukuru made nene na kurukuru tapuru, meke na kurukuru hitekedi pu ṉame pa pepeso.”
31 Meke doṉo la i Tamasa sari doduru tiṉitoṉa pu ele taveti Sa, meke dotu, leleadi hola si arini. Meke asa tugo sa rane vina onomo; meke hola taloa sa boṉi, meke kamo mae sa munumunu.
2
1 Ke gua asa, si tava hokoto beto sa maṉauru meke sa pepeso, meke sari doduru likakalae pu koa koarini.
2 Meke beto tavetavete sa Tamasa meke pa rane vina zuapa si magogoso si Asa koari doduru Nana tinavete pu ele taveti Sa.
3 Ke, mana nia Tamasa sa rane vina zuapa, meke va madia Sa si asa. Koasa totoso asa, si lopu tavetavete sa Tamasa sina ele hokoto beto sari doduru Nana tinavetavete.
Ta Vivinei Pule sa Vina Podaka tadi na Tinoni
4 Gua hire sari na vina podakadi sa maṉauru, meke sa pepeso totoso ta tavete si arini.
Pa totosona sipu kuria e Zihova Tamasa sa pepeso meke sa maṉauru,
5 si lopu ele toa pa pepeso si keke huda pa hiqohiqo, meke lopu ele toqolo sage si keke linetelete pa pepeso, ura lopu ele va hoqa nia ruku e Zihova sa pepeso, meke loke tie si koa pude uma ia si asa.
6 Ba sari na kovele mo si vura sage mae koa sa pepeso, meke va bobosia sa beruna sa pepeso.
7 Meke tavete nia kavuru pepeso mo e Zihova sa tie, meke siṉo nuquru nia Sa pa qoqoro isuna sa tinoa; meke tiqe toa sa tie.
Sa Inuma pa Idini
8 Ke letea e Zihova Tamasa si keke inuma pa Idini pa kali gasa rimata, meke vasina si veko nia Sa sa tie sapu ele tavetia Sa.
9 Meke va toqolo vurai e Zihova vasina sari doduru huda pu doṉo lea pa mata, pu leadi pude henai; meke sa huda tinoa, meke sa huda tinumatumae tanisa lineana meke sa kinaleana si toa pa vari korapana puta sa inuma.
10 Keke ovuku si vura mae gua pa Idini sapu va masuria sa inuma, meke paqaha ka made si asa.
11 Sa pozana sa ovuku kekenu si Pisoni, sapu totolo likoho la koasa sa doduruna sa popoa Havila, vasina koa sa qolo.
12 Sa qolo pa popoa sana si leana, meke koa tugo vasina sa ruqa sapu humaṉa lea, meke sa patu arilaena sapu ta pozae onikisi.
13 Sa pozana sa ovuku vina rua si Qihoni, sapu vari dikue nia sa popoa Kusi.
14 Meke sa pozana sa ovuku vina ṉeta si Taeqarisi, sapu ene la gua pa kali gasa rimata koasa popoa Asiria. Meke sa ovuku vina made si Iuparetisi.
15 Meke vagia e Zihova Tamasa sa tie meke vekoa Sa pa inuma Idini, pude mani tavetavete na kopu nia sa inuma sana, gua.
16 Meke zama ia e Zihova Tamasa sa tie, “Boka henai goi vuadi sari doduru huda pa inuma,
17 ba namu lopu kaqu henaia goi sa vuana sa huda tinumatumae tanisa lineana meke sa kinaleana, ura koasa rane pana henaia goi si asa, si kaqu mate si agoi.”
18 Meke zama se Zihova Tamasa, “Lopu leana si pude koa telena eke sa tie, ba kaqu tavetia Rau si keke nana tie varitokae sapu kaqu garona sa.”
19 Ke taveteni pepeso e Zihova Tamasa sari doduru kurukuru pa hiqohiqo, meke doduru kurukuru tapuru pa galegalearane. Meke turaṉa lani Sa sarini koa sa tie, pude hopeke pozani pozapoza sa si arini. Ke gua sapu pozani pozapoza sa tie sari doduru kurukuru toadi hire si gua tugo asa ke ari pozadi si arini.
20 Ego, ke vizata poni pozapoza sa tie sari doduru kurukuru made nenedi, doduru kurukuru tapuru, meke sari doduru kurukuru pinomo pa hiqohiqo, ba lopu ta dogoro si keke sapu pada meke garo pude varitokae koasa tie.
21 Gua asa, ke va puta muliuṉia e Zihova Tamasa sa tie, meke sipu puta muliuṉu sa, si hena ia Tamasa si keke susuri raqaraqana, meke tuku pule ia Sa sa masana.
22 Meke sa susuri raqaraqa sapu vagia e Zihova koasa tie, si va podaka nia keke barikaleqe Sa, meke turaṉa la nia Sa koasa tie.
23 Meke zama sa tie,
“Kamahire tu, sina hie tugo sa susurina sa susuriqu meke sa masana sa masaqu arau.
Ke kaqu ta pozae barikaleqe si asa, sina ta vagi pa korapa tiniqu rau si asa.”
24 Gua asa, si luaria sa koreo sa tamana meke sa tinana, meke koa keke koa sa nana barikaleqe, meke koa keke tinidia sari karua.
25 Dododohodi beto sari Adama meke Ivi, ba lopu kurekure si arini.