119
Jeꞌej tyaj tyaatáchuiicaj aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij Dios tɨ jɨn tyíꞌijta
1 Micheꞌ huatóotyamuaꞌveꞌen aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj jɨꞌréꞌnyeꞌej tyámuaꞌ tyityaajúꞌ
majta aꞌyan tyityaajúꞌ tɨꞌɨj ɨ Tavástaraꞌ tyitaamuáꞌtyej.
2 Micheꞌ huatóotyamuaꞌveꞌen ɨ maj aꞌyan rɨcɨj jeꞌej tɨ aꞌɨ́ɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ
majta néijmiꞌi ɨ juxɨéjnyuꞌcaa jɨn jahuoo,
3 aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj quee tyiꞌtɨ́j jɨn jeꞌej puaꞌaj rɨcɨj,
aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj jitzán huajuꞌ ɨ juyáaraꞌ ɨ Tavástaraꞌ.
4 Muáaj paj aꞌyan tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ mej mij aꞌnyúucaa
néijmiꞌi aráꞌastijreꞌen tzáahuatyiꞌraꞌaj jɨmeꞌ.
5 ¡Aꞌyaa nu nyáaj tyáꞌxɨeꞌveꞌ nyaj tyámuaꞌ tyíꞌsejriaꞌaj
aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ nyaj jaꞌráꞌastej jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ!
6 Canu nyij tyiꞌtɨ́j jɨn nyetyeviꞌraꞌ naꞌmej
nyatɨꞌɨj néijmiꞌi aꞌráꞌastej jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
7 Tzáahuatyiꞌraꞌaj nu nyaj xɨéjnyuꞌcaa jɨn tyimuaatatyójtziꞌreꞌej
nyatɨꞌɨj jáarɨꞌrej jeꞌej paj muáaj tyámuaꞌ naa tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
8 ¡Aꞌyaa nu tyáꞌxɨeꞌveꞌ nyaj jaꞌráꞌastijreꞌen aꞌnyúucaa!
¡Capáj aꞌnáj manúujɨpuan!
9 ¿Jiꞌnye tyíɨꞌrij tɨꞌij ɨ tyamuéej quee tyiꞌtɨ́j jɨn áꞌɨtzeeriaꞌaj?
¡Ajta jeꞌen aꞌyan tyiꞌtyúuchaꞌɨɨj jeꞌej paj muáaj tyaataxájtacaꞌ!
10 Nyáaj nu néijmiꞌi ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa jɨn muahuoo;
capáj tyiꞌtáꞌcareꞌen nyej nyij ajtáyiꞌcan aꞌɨ́jcɨ jitze aꞌnyúucaa.
11 Nuꞌríj juꞌhuatyáꞌɨtzee aꞌnyúucaa ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa tzajtaꞌ
nyej nyij quee tyiꞌtɨ́j jɨn ootyáꞌɨtzeereꞌen muéetzij jimi.
12 ¡Néijmiꞌi paj jɨn tyámuaꞌ een, Tavástaraꞌ!
¡Náamuaꞌtyej ɨ nyúucarij paj jɨn tyíꞌijta!
13 Nye tyenyij nu jɨn jaataxájtaj
néijmiꞌi tyiꞌtɨ́j paj muáaj aꞌyan tyuꞌtaxájtaj.
14 Naatányetyamuaꞌveꞌsij nyatɨꞌɨj aꞌyan tyuꞌméꞌen jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ,
nye quee aꞌyan aꞌɨ́jcɨ jitze jeꞌej nyaj jéehua tyiꞌtɨ́j tyíꞌijchaꞌɨj.
15 Aꞌɨ́j nu jitze tyíꞌnyamuaꞌtziityeꞌen jeꞌej paj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ
nyajta aꞌjuyéj jitze tyámuaꞌ naa tyoꞌcárutyij.
16 Aꞌɨ́j nu jɨn aꞌnyúucaa huatányetyamuaꞌveꞌsij
nyajta quee yoꞌhuáꞌxɨj aꞌnyúucaa.
17 ¡Pataꞌaj júuricamej jaatáꞌan aꞌíjcɨ ɨ tɨ muéetzij muahuɨɨreꞌ!
¡Nyaꞌraꞌastej aꞌnyúucaa!
18 Naꞌtányeerityeꞌ ɨ nyajɨ́ɨseꞌ, nyataꞌaj nyij jaaséj
tɨ naa huaséꞌrin jeꞌej paj muáaj tyíꞌmuaꞌtaj.
19 Aꞌyaa nu een iiyeꞌej ɨ chuéj japua tɨꞌɨj ɨ tɨ séej chuéj japua jáꞌmaꞌcan;
capáj nye jimi jaꞌavaataj aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
20 Aꞌnáj tɨnaꞌaj nu jeꞌej tyéꞌnyamuaꞌtzej
aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ nyaj jaxɨeꞌveꞌ nyaj jáamuaꞌtyij jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
21 Muáaj paj huaꞌtyaxɨꞌ aꞌɨ́ɨjma ɨ maj jeꞌej puaꞌaj tyíꞌxaxaꞌaj majta jeꞌej puaꞌaj rɨcɨj
majta quee aꞌyan rɨcɨj patɨꞌɨj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
22 Capáj tyiꞌtáꞌcareꞌen maj jeꞌej puaꞌaj tyíꞌnyaxajta nusu men mij nyaxanaꞌveꞌej,
jiꞌnye nuꞌríj jaꞌráꞌastijrej aꞌɨ́jcɨ aꞌnyúucaa ɨ paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
23 Tyij majta ɨ tyeɨ́tyee maj jéehua uhuácacaꞌnyeꞌ jahuoocaj mej mij jeꞌej puaꞌaj náaꞌuurej,
aꞌíjna ɨ tɨ muéetzij muahuɨɨreꞌ aꞌɨ́j pu jitze tyúumuaꞌtziityeꞌen aꞌnyúucaa.
24 Nyáaj nu nyetyamuaꞌveꞌ aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ ɨ nyúucarij ɨ paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ;
aꞌɨ́ɨ puꞌij aꞌɨ́ɨn puéꞌeen ɨ tɨ nyéetzij tyámuaꞌ tyíꞌnyeꞌixaatyeꞌ.
25 Nuꞌríj tɨn huatámuɨꞌsij,
¡júuricamej naatáꞌ, aꞌyájna patɨꞌɨj tyaꞌtáꞌratziiriꞌ!
26 Nuꞌríj muaatéꞌexaaj jeꞌej nyaj tyiꞌtyínyechaꞌɨj, muáaj pej pij naatajé.
¡Náamuaꞌtyej aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyíꞌijta!
27 Naatáꞌ nyej nyij yoꞌitéej náꞌraꞌnyij nyataꞌaj nyij aꞌyan tyuꞌméꞌen patɨꞌɨj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ,
jiꞌnye nyáaxɨeꞌveꞌ nyaj aꞌɨ́j jitze tyúꞌmuaꞌtyij ɨ tɨ naa huaséꞌrin muáaj paj tyúꞌtaahuacaꞌ.
28 Nyenyaxaamúurityaꞌaj nu huápuɨꞌɨj nyényeyiin;
¡caꞌnyíjraꞌaj naatáꞌ, aꞌyájna patɨꞌɨj tyaꞌtáꞌratziiriꞌ!
29 Capáj tyiꞌtáꞌcareꞌen nyej nyij aꞌɨ́j jitze ucájrutyej ɨ juyéj tɨ hueꞌtzij puéꞌeen
naatáꞌ nyej nyij tyámuaꞌ tyiyoꞌitéej náꞌraꞌnyij jeꞌej paj muáaj tyíꞌmuaꞌtaj.
30 Aꞌɨ́j nu nyeríj antyíhuo ɨ juyéj tɨ jɨꞌréꞌcan jɨmeꞌ
aꞌyaa nu tyáꞌxɨeꞌveꞌ nyaj jáamuaꞌtyij jeꞌej paj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
31 Tavástaraꞌ, nuꞌríj aꞌɨ́j jitze tyuꞌtyáacaꞌan jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ;
¡capáj tyiꞌtáꞌcareꞌen nyej nyij huatányetyeviꞌraꞌastaj!
32 Caꞌnácan nu jaꞌráꞌastej ɨ nyúucarij ɨ paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ
jiꞌnye muáaj paj tyámuaꞌviꞌraꞌaj nyatáꞌcaa ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa tzajtaꞌ.
33 Tavástaraꞌ, náamuaꞌtyej nyej nyij aꞌjuyéj jitze ucájrutyej,
jiꞌnye aꞌyaa nu tyáꞌxɨeꞌveꞌ nyaj aꞌɨ́j jitze ucájrutyej ꞌasta joꞌtɨj jóoꞌasej.
34 Naatáꞌ ɨ nyaj jɨn tyojoꞌitéej náꞌraꞌnyij nyaj juꞌhuatyáꞌɨtzen jeꞌej paj muáaj tyíꞌmuaꞌtaj;
¡nyáaxɨeꞌveꞌ nyaj jaꞌráꞌastej néijmiꞌi ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa jɨmeꞌ!
35 Aꞌɨ́j paj jitze nuꞌcájuyetyej jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ,
jiꞌnye aꞌɨ́j pu jitze séejreꞌ ɨ nyaj jɨn huatányetyamuaꞌveꞌen.
36 Tyuꞌtáꞌ tɨꞌij ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa aꞌɨ́j huátaxɨeꞌveꞌen muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ
quee aꞌɨ́jcɨ ɨ tɨ avíitzij jɨn huamueꞌtɨchiꞌhuacaꞌ.
37 Capáj tyiꞌtáꞌcareꞌen nyej nyij aꞌɨ́ɨjma aráseejra ɨ maj hueꞌtzij jɨn jusejrataj;
¡júuricamej paj naataꞌan nyej nyij huameꞌen aꞌjuyéj jitze!
38 Tyámuaꞌ paj naa tyaatéꞌexaatyeꞌen aꞌíjcɨ ɨ tɨ muéetzij muahuɨɨreꞌ
jeꞌej paj tyihuaꞌtáratziiriꞌ aꞌɨ́ɨjma ɨ maj tzáahuatyiꞌraꞌaj aꞌjimi tyíchaꞌɨj.
39 Capáj tyiꞌtáꞌcareꞌen tɨ nye jitze ráꞌastij aꞌɨ́jcɨ ɨ nyaj jatzɨɨnyeꞌ,
jiꞌnye tyámuaꞌ pu een aꞌɨ́jna ɨ paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
40 Aꞌyaa nu tyáꞌxɨeꞌveꞌ nyaj jaꞌráꞌastej aꞌɨ́jcɨ ɨ paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ;
¡júuricamej paj naataꞌan, jiꞌnye muáaj paj néijmiꞌi tyámuaꞌ tyíꞌuurej!
41 Naataséjratyeꞌ, Tavástaraꞌ, ɨ paj jɨn nyaxɨeꞌveꞌ ajta ɨ paj jɨn nyajapuáj huatányuusij,
aꞌyájna patɨꞌɨj tyaꞌtáꞌratziiriꞌ.
42 Aꞌaj nu nyij pújooren nyaj jaatájeevej aꞌɨ́jcɨ ɨ tɨ jeꞌej puaꞌaj tyinaatájeevej,
jiꞌnye aꞌɨ́j nu jitze aꞌnyúucaa tyíꞌcaꞌnyej.
43 Capáj tyiꞌtáꞌcareꞌen nyej nyij quee cheꞌ aꞌɨ́jna xajtaj ɨ nyúucarij tɨ jɨꞌréꞌcan jɨmeꞌ,
jiꞌnye aꞌɨ́j nu jitze tyiꞌijchóꞌveꞌ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
44 ¡Nyáaxɨeꞌveꞌ nyaj aꞌyan huárɨnyij patɨꞌɨj tyitaamuáꞌtyej,
aꞌnáj tɨnaꞌaj, nyajta jusén jɨmeꞌ!
45 Aꞌyaa nu nyij nyaxáahuaj tyiꞌcháaj naꞌmej,
jiꞌnye aꞌyaa nu tyuꞌméj patɨꞌɨj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
46 Nyaataxájta jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ aꞌɨ́ɨjma jimi ɨ maj rey jɨn tyityetyuꞌuj
nyajta quee nyetyeviꞌraꞌ naꞌmej.
47 Jiꞌnye nyáaxɨeꞌveꞌ aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij ɨ paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ
nyajta aꞌɨ́jcɨ jɨn nyetyamuaꞌveꞌ.
48 Nyáaxɨeꞌveꞌ nyajta nyetyámuaꞌveꞌej nyaꞌancuriáasij ɨ nyúucarij ɨ paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ,
nyajta jéehua aꞌɨ́j jitze tyíꞌmuaꞌtzej ɨ nyúucarij paj jɨn tyíꞌijta.
49 Ootámuaꞌreej ɨ nyúucarij paj jaatáꞌ aꞌíjcɨ ɨ tɨ muéetzij muahuɨɨreꞌ:
muáaj paj aꞌyan náaruj nyej nyij aꞌɨ́j jitze tyiꞌijchóꞌveꞌej.
50 Aꞌíi pu aꞌɨ́ɨn puéꞌeen ɨ tɨ tyámuaꞌ tyinaatyéjeevij nyatɨꞌɨjta nyaxaamujrityaꞌaj:
júuricamej paj nyatáꞌcaa aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ ɨ paj jɨn tyinaꞌtáratziiriꞌ.
51 Aꞌnáj tɨnaꞌaj mu jeꞌej puaꞌaj tyíꞌnyaxaj aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj jeꞌej puaꞌaj tyíꞌjepeꞌ,
nyajta nyáaj canu ajtayiꞌij aꞌɨ́jcɨ jitze ɨ paj muáaj tyinaamuáꞌtyej.
52 Nyajta nu jamuaꞌreej jeꞌej paj jájcuaj ɨmuáj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ,
aꞌɨ́j nu nyij jitze, Tavástaraꞌ, nyáaj jatyoovej ɨ nyaj jɨn huatányetyamuaꞌveꞌen.
53 Ɨ maj jeꞌej puaꞌaj tyityetyúuchaꞌɨj majta majúujɨpuaj jeꞌej paj muáaj tyitaamuáꞌtyej
jéehua mu huápuɨꞌɨj nyéetzij nyajaaxɨejtyeꞌ.
54 Cuíinarij pu nye jimi puéꞌeen ɨ nyúucarij paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ
aꞌíjcɨ japua ɨ chuéj jóꞌnyaj aꞌyan jeꞌen tɨꞌɨj ɨ séej chuéj japua tɨ jáꞌmaꞌcan.
55 Tavástaraꞌ, tɨꞌɨjta tɨ́caꞌ muéetzij nu muaꞌtamuáꞌreꞌrii,
aꞌyaa nu tyáꞌxɨeꞌveꞌ nyaj aꞌyan huárɨnyij patɨꞌɨj muáaj tyíꞌtamuaꞌtyej.
56 Aꞌíi pu aꞌɨ́ɨn puéꞌeen ɨ tɨ nyejitzé aꞌyan tyúuxɨeꞌveꞌ:
nyaj jaꞌráꞌastej ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
57 Muáaj, Tavástaraꞌ, muáaj paj aꞌɨ́ɨn puéꞌeen ɨ tɨ nyejitzé séejreꞌ;
aꞌyaa nu tyaꞌtányaratziiriꞌ nyaj aꞌyan rɨnyij jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaxájtacaꞌ.
58 Néijmiꞌi nu ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa jɨn aꞌyan tyaꞌtányaratziiriꞌ nyej nyij tyámuaꞌ eenyeꞌ muéetzij jimi;
tyámuaꞌ paj nyojoꞌmuaꞌraj, aꞌyájna patɨꞌɨj tyaꞌtáꞌratziiriꞌ.
59 Aꞌɨ́j nu jitze tyiꞌriáꞌmuaꞌaj jeꞌej nyaj tyiꞌtyínyechaꞌɨj,
aj nu nyij nyajtáhuaꞌaj jaꞌráꞌastej ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
60 Caꞌnácan nu aꞌyan huarɨ́j, canu áꞌtyeej
nyatɨꞌɨj nyij aꞌyan huarɨ́j jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
61 Aꞌɨ́ɨ mu meríj avíitzij jɨn nyeriaꞌnaj ɨ maj jeꞌej puaꞌaj tyityetyúuchaꞌɨj,
ajta nyáaj canu yoꞌhuáꞌxɨj jeꞌej paj muáaj tyinaamuáꞌtyej.
62 Jéꞌtaꞌ tɨ́caꞌ nu ájchesij nyej nyij muéetzij tyimuaatatyójtziꞌreꞌen
aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ tɨ tyámuaꞌ een ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyíꞌijta.
63 Nyáaj nu huáꞌjaahuatyeꞌ aꞌɨ́ɨjma ɨ maj tzáahuatyiꞌraꞌaj aꞌjimi tyíchaꞌɨj
majta ɨ maj jaꞌráꞌastee jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
64 Tavástaraꞌ, néijmiꞌqueꞌ pu ɨ cháanacaj japua séejreꞌ ɨ paj jɨn taxɨeꞌveꞌ,
náamuaꞌtyej aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij ɨ paj jɨn tyíꞌijta.
65 Tavástaraꞌ, muáaj paj tyámuaꞌ tyéejchaꞌɨɨj aꞌíjcɨ ɨ tɨ muéetzij muahuɨɨreꞌ,
aꞌyájna patɨꞌɨj tyaꞌtáꞌratziiriꞌ.
66 Náamuaꞌtyej nyej nyij tyámuaꞌ metyóomuaꞌreerej nyajta tyojóꞌiteej,
jiꞌnye aꞌɨ́j nu jitze tyíꞌcaꞌnyej ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
67 Matɨꞌɨj quee eexúj naatyaxáahuatacaj jéehua nu jeꞌej puaꞌaj tyiꞌtyínyechaꞌɨɨcaꞌaj,
ajta ijíij nu aꞌnyúucaa jaꞌastej.
68 Muáaj paj tyámuaꞌ tyihuojóꞌmuaꞌraj, pajta tyámuaꞌ tyiꞌtyíaꞌchaꞌɨj,
náamuaꞌtyej ɨ nyúucarij paj jɨn tyíꞌijta.
69 Ɨ maj axáa tyíꞌjepeꞌ mu hueꞌtzij jɨn chaꞌmanaꞌaj náꞌxɨjtyeꞌ,
ajta nyáaj nu néijmiꞌi ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa jɨn jaꞌastej ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyíꞌijta.
70 Aꞌɨ́ɨ mu jeꞌej puaꞌaj een ɨ jumuaꞌtzíiraꞌaj jitze,
ajta nyáaj nu nyetyamuaꞌveꞌ aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ jeꞌej paj tyíꞌnyamuaꞌtyej.
71 Tyámuaꞌ pu tyáꞌraa nye jimi aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ maj naatyáxaahuatacaꞌ,
jiꞌnye aꞌyaa nu tyaarɨꞌrej aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyíꞌijta.
72 Nye jimi pu jéetzeꞌ juxɨeꞌveꞌ aꞌɨ́jna ɨ nyúucarij muáaj paj nyeꞌixaatyeꞌ,
quee séej víꞌraꞌaj tɨ aráꞌasej ɨ túmii ooroj tɨ puéꞌeen nusu pláataj.
73 Muáaj paj naatyátaahuacaꞌ aꞌyájna nyatɨꞌɨj huaséꞌrin;
¡naatáꞌ nyej nyij yóꞌitej náꞌraꞌnyij aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ!
74 Aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj tzáahuatyiꞌraꞌaj aꞌjimi tyíchaꞌɨj aꞌɨ́ɨ mu huatóotyamuaꞌveꞌsij matɨꞌɨj naaséj,
jiꞌnye nyáaj nu aꞌnyúucaa jitze nyeríj tyiꞌijchóꞌveꞌ.
75 Tavástaraꞌ, nyáaj nu jamuaꞌreej tɨ tyámuaꞌ een ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ
ajta aꞌyan tyíꞌxaꞌpuɨꞌ pej pij nyéetzij puéjtzij naataꞌan tɨpuaꞌaj nyequee jaꞌráꞌastej.
76 ¡Cheꞌ aꞌɨ́ɨn tyámuaꞌ tyinaatyéjeevej ɨ paj jɨn nyaxɨeꞌveꞌ,
aꞌyájna patɨꞌɨj nyéetzij tyinaꞌtáratziiriꞌ!
77 Naataséjratyeꞌ ɨ paj jɨn nyaxɨeꞌveꞌ, pajta naataꞌan nyej nyij júurij náꞌraꞌnyij,
jiꞌnye aꞌɨ́j nu jitze nyetyamuaꞌveꞌ ɨ nyúucarij muáaj paj nyamuaꞌtyej.
78 Micheꞌ huatóotyeviꞌraꞌastaj ɨ maj axáa tyíꞌjepeꞌ
ɨ maj chaꞌmanaꞌaj tyiꞌtɨ́j jɨn jeꞌej puaꞌaj tyíꞌnyaxaj;
nyáaj nu jaxɨeꞌveꞌ nyaj aꞌnyúucaa jitze tyúꞌmuaꞌtyij.
79 Micheꞌ nyajamuan tyúusɨɨreꞌen aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj tzáahuatyiꞌraꞌaj aꞌjimi tyíchaꞌɨj,
aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj jamuaꞌtyej ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
80 Cheꞌ ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa tyámuaꞌ eenyeꞌ aꞌɨ́jcɨ jitze ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ,
nyej nyij quee tyiꞌtɨ́j jɨn nyetyeviꞌraꞌ.
81 Aꞌyaa nu jéehua tyáꞌxɨeꞌveꞌ paj nyaj japua huatányuunyij,
¡aꞌɨ́j nu nyeríj jitze tyiꞌijchóꞌveꞌ aꞌnyúucaa!
82 Nyajɨꞌɨj pu arí huácuaꞌnaj nyaj atanyéerij nyetyiꞌijchoꞌveꞌ ɨ paj jɨn tyinaꞌtáratziiriꞌ,
aꞌyaa nu tyíꞌxaj tɨjɨn: “¿Aꞌnajnyí mupoꞌvaꞌmaꞌaj puáꞌmej pej pij tyámuaꞌ tyinaatyéjeevej?”
83 Tyij nyajta vastacɨrɨeꞌ puéꞌeen tɨquee tyiꞌtɨ́j huɨɨreꞌ majta meríj nyojoꞌhuaꞌxɨj,
canu yoꞌhuáꞌxɨj ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyíꞌijta.
84 ¿Aꞌchunyéj nyooj áꞌtyeeren nyetyiꞌchoꞌveꞌej?
¿Aꞌnajnyí puéjtzij pahuoꞌtáꞌsij aꞌɨ́ɨjma ɨ maj jeꞌej puaꞌaj nyaꞌuurej?
85 Tyeɨ́tyee maj axáa tyíꞌjepeꞌ maj quee aꞌyan tyityaajúꞌ patɨꞌɨj muáaj tyíꞌtamuaꞌtyej
aꞌɨ́ɨ mu meríj avíitzij jɨn tyámuaꞌ huóoruuj mej mij naatyéeviꞌ jóꞌnyaj jooméj.
86 ¡Naatáhuɨɨreꞌ, jiꞌnye chaꞌnaꞌaj muꞌuj nyamuarityeꞌ!
¡Néijmiꞌi pu jɨꞌréꞌcan jɨmeꞌ ɨ nyúucarij muáaj paj tajimí jaatyájtoo!
87 Tɨ́muaꞌ mu naꞌantyipuáꞌrityej íiyan cháanacaj japua,
ajta canu nyáaj ajtáraa aꞌɨ́jcɨ jitze ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
88 Júuricamej paj naataꞌan, aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ ɨ paj nyaxɨeꞌveꞌ,
nyáaj nu nyij jaꞌráꞌastej aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij aꞌ tyenyij jitze tɨ eejnyéj.
89 Tavástaraꞌ, aꞌnyúucaa pu jusén jɨmeꞌ séejreꞌ;
¡tyámuaꞌ pu éenyeꞌej séejreꞌ u tajapuá!
90 Jusén jɨmeꞌ pu séejreꞌ aꞌɨ́jna ɨ paj jɨn tyámuaꞌ een;
muáaj paj tyámuaꞌ tyeetyáacajtyej ɨ chuéj, aꞌɨ́j pu jɨn tyámuaꞌ tyíꞌsejreꞌ.
91 Néijmiꞌi pu óocheꞌ tyámuaꞌ tyíꞌeen, aꞌyájna patɨꞌɨj muáaj tyuꞌtyájtoo aꞌnyúucaa jɨmeꞌ,
jiꞌnye néijmiꞌi mu muéetzij aꞌjimi tyíꞌhuɨɨreꞌ.
92 Tɨpuaꞌaj quee nyetyamuaꞌvisteꞌej aꞌɨ́jcɨ ɨ paj muáaj nyamuaꞌtyej,
aꞌɨ́ɨ pu arí naꞌantyipuáꞌrityeꞌnyijcheꞌ ɨ xaamújriraꞌaj.
93 Canu aꞌnáj yoꞌhuáꞌxɨj aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ,
jiꞌnye aꞌɨ́j paj jitze maꞌcan júuricamej naatáꞌ.
94 ¡Nyajapuáj paj huatányuunyij, jiꞌnye aꞌ jitze nu ajtyámaꞌcan
nyajta aꞌyan tyuꞌméj patɨꞌɨj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ!
95 Ɨ maj jeꞌej puaꞌaj tyityetyúuchaꞌɨj mu tyiꞌijchóꞌveꞌ aꞌtzáaj maj naꞌantyipuáꞌrityeꞌen,
ajta nyáaj nu quee jatatoꞌraj aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyíꞌijta.
96 Aꞌyaa nu nyeríj tyíꞌsej tɨ néijmiꞌi tyeꞌentyípuaapuaꞌrej,
ajta ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ jusén jɨmeꞌ pu séejreꞌ.
97 ¡Jéehua nu jaxɨeꞌveꞌ jeꞌej paj muáaj tyíꞌnyamuaꞌtyej!
¡Aꞌtzáaj tɨnaꞌaj nu aꞌɨ́j jitze tyiꞌriáꞌmuaꞌsij!
98 Aꞌɨ́jna ɨ nyúucarij paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ nyéetzij pu nyaꞌaꞌrij jusén jɨmeꞌ;
aꞌɨ́ɨ pu naatáꞌ nyej nyij jéetzeꞌ tyojoꞌitéej náꞌraꞌnyij mequee aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj nyéjchaꞌɨɨreꞌ.
99 Jéetzeꞌ nu tyojóꞌitej mequee aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj tyíꞌnyamuaꞌtyej
jiꞌnye jéehua nu aꞌɨ́j jitze tyíꞌmuaꞌtzej ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
100 Jéetzeꞌ nu tyojóꞌitej mequee ɨ huáasij
jiꞌnye nyáaj nu jaꞌtzaahuatyeꞌ ɨ nyúucarij paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
101 Nuꞌríj ajtáraa aꞌɨ́jcɨ ɨ juyéj jitze tɨ quee tyámuaꞌ een
nyej nyij aꞌnyúucaa aráꞌastej.
102 Canu ajtáraa aꞌɨ́jcɨ jitze ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ
jiꞌnye muáaj paj aꞌɨ́ɨn puéꞌeen ɨ tɨ tyíꞌnyamuaꞌtyej.
103 Jéetzeꞌ pu áncacaj ɨ nye tyenyij jitze aꞌɨ́jna ɨ paj jɨn tyinaꞌtáratziiriꞌ
mequee ɨ sarátyee ɨ nye tyényiꞌtzeꞌ.
104 Aꞌɨ́j nu nyeríj jitze jeꞌraa ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ nyej nyij tyojóꞌiteej,
aꞌɨ́j nu jɨn néijmiꞌi xanaꞌveꞌ jeꞌej maj hueꞌtzij jɨn tyityetyúuchaꞌɨj.
105 Aꞌnyúucaa pu tatzárij puéꞌeen jóꞌnyaj jaꞌraꞌɨ́ɨcajmee
ajta aꞌɨ́ɨn puéꞌeen ɨ tɨ jɨn huányeeriꞌij ɨ nyajuyéj jitze.
106 Tyiꞌtɨ́j nu jɨn tyaꞌtányaratziiriꞌ, aꞌɨ́j nu nyij jɨn arányaꞌastesij:
¡néijmiꞌi nu jɨn aꞌyan rɨnyij jeꞌej tɨ tyíꞌxaj ɨ nyúucarij tɨ tyámuaꞌ een muáaj paj jaatyájtoo!
107 Tavástaraꞌ, jeꞌej nu tyéꞌnyamuaꞌtzej;
¡júuricamej naatáꞌ, aꞌyájna patɨꞌɨj tyaꞌtáꞌratziiriꞌ!
108 Ancuriáaꞌ, Tavástaraꞌ, jeꞌej nyaj tyíꞌmuatyojtziꞌreꞌ ɨ nye tyenyij jɨmeꞌ,
pajta jeꞌen aꞌnyúucaa náamuaꞌtyej.
109 Aꞌnáj tɨnaꞌaj nu aꞌáa jáꞌsejreꞌ joꞌmaj tyityajáꞌcuiꞌcaa,
ajta canu yóꞌhuaꞌnaj jeꞌej paj muáaj tyinaamuáꞌtyej.
110 Aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj jeꞌej puaꞌaj tyityetyúuchaꞌɨj mu jaxɨeꞌveꞌ maj naatyéeviꞌ,
ajta nyáaj canu ajtayiꞌij aꞌɨ́jcɨ jitze ɨ nyúucarij muáaj paj jaatyájtoo.
111 Aꞌɨ́jna ɨ nyaj jusén jɨmeꞌ jajchaꞌɨ́ɨj naꞌmej aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn puéꞌeen aꞌnyúucaa,
jiꞌnye aꞌɨ́j nu jɨn nyetyamuaꞌveꞌ ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa tzajtaꞌ.
112 Nyaxɨéjnyuꞌcaa nu jɨn aꞌyan tyuꞌtányaxajtacaꞌ nyaj jaꞌráꞌastej ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyíꞌijta,
aꞌyaa nu jusén jɨmeꞌ rɨnyij ꞌasta naꞌaj quee néijmiꞌi tyeꞌentyipuáꞌrej.
113 Nyahuaꞌxanaꞌveꞌ ɨ tyeɨ́tyee maj quee aꞌyan rɨcɨj jeꞌej maj tyíꞌxaj,
ajta aꞌɨ́j nu xɨeꞌveꞌ jeꞌej paj tyíꞌnyamuaꞌtyej.
114 Muáaj paj aꞌɨ́ɨn puéꞌeen ɨ tɨ nyajapuáj huatányuusij pajta nyechaꞌɨj;
aꞌɨ́j nu jitze tyiꞌijchóꞌveꞌ ɨ nyúucarij muáaj paj jaatyájtoo.
115 ¡Nye jimi xu ajtácɨɨnyej, mu siaj jeꞌej puaꞌaj tyityetyúuchaꞌɨj,
jiꞌnye aꞌyaa nu nyáaj tyáꞌxɨeꞌveꞌ nyaj jaꞌráꞌastej jeꞌej tɨ tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ ɨ nyaj Dios!
116 Caꞌnyíjraꞌaj paj naataꞌan, aꞌyájna patɨꞌɨj tyaꞌtáꞌratziiriꞌ, aj nu nyij júurij naꞌmej;
¡capáj tyiꞌtáꞌcareꞌen nyej nyij jeꞌej tyoꞌtányamuaꞌtyij aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ jeꞌej nyaj tyiꞌijchóꞌveꞌ!
117 Naatáhuɨɨreꞌ, aj puꞌij nyéetzij nyahuɨɨreꞌen;
aꞌyaa nu nyij aꞌnáj tɨnaꞌaj tyaꞌráꞌastej ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyíꞌijta.
118 Muáaj paj mahuóohuaꞌnaj aꞌɨ́ɨjma ɨ maj ajtacɨ́ꞌɨj aꞌnyúucaa jitze,
jiꞌnye capu tyiꞌtɨ́j huɨɨreꞌ jeꞌej maj aꞌɨ́ɨmaj metyityoomuámuaꞌreꞌej.
119 Aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj jeꞌej puaꞌaj rɨcɨj ɨ cháanacaj japua aꞌjimi mu aꞌyan een tɨꞌɨj ɨ xɨéerij,
aꞌɨ́j nu jɨn nyáaj jaxɨeꞌveꞌ jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
120 Nye tyéviraꞌ pu juvivej aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ nyaj tzáahuatyiꞌraꞌaj aꞌjimi tyíchaꞌɨj;
¡jéehua nu huápuɨꞌɨj tzáahuatyiꞌraꞌaj jimi tyíchaꞌɨj ɨ nyúucarij muáaj paj jaatyájtoo!
121 Canu aꞌnáj jaatapuáꞌcɨtacaꞌ aꞌɨ́jcɨ ɨ nyaj jɨn tyámuaꞌ tyiꞌtyínyechaꞌɨj,
capáj nyatatoꞌraꞌan aꞌɨ́ɨjma jimi ɨ maj jeꞌej puaꞌaj nyaꞌuurej.
122 Muáaj paj aꞌɨ́j jɨn antyíaꞌmuaꞌreeriaj tɨꞌij nye jimi tyámuaꞌ tyíꞌeenyeꞌ,
micheꞌ quee jeꞌej puaꞌaj nyaꞌuuriaj ɨ maj jeꞌej puaꞌaj tyíꞌjepeꞌ.
123 Puꞌríj ɨ nyajɨꞌɨj tácuaꞌnaxɨj aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ nyaj tyiꞌijchóꞌveꞌ paj nyajapuáj huatányuunyij,
nyetyiꞌijchoꞌveꞌ paj nɨiꞌrátoonyij, aꞌyájna patɨꞌɨj tyaꞌtáꞌratziiriꞌ.
124 Tyámuaꞌ paj tyeetyátoonyij aꞌíjcɨ ɨ tɨ muéetzij muahuɨɨreꞌ aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ ɨ paj jɨn taxɨeꞌveꞌ.
¡Náamuaꞌtyej ɨ nyúucarij paj jɨn tyíꞌijta!
125 Nyáaj nu aꞌɨ́ɨn puéꞌeen ɨ tɨ muahuɨɨreꞌ.
Naatáꞌ nyej nyij tyojóꞌiteej,
jiꞌnye aꞌyaa nu tyáꞌxɨeꞌveꞌ nyaj jáamuaꞌtyij aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyíꞌijta.
126 Tavástaraꞌ, puꞌríj huaꞌxaꞌpuɨꞌɨn paj tyiꞌtɨ́j jɨn jeꞌej huárɨnyij,
jiꞌnye camu cheꞌ aꞌyan rɨcɨj jeꞌej paj muáaj tyitaamuáꞌtyej.
127 Jiꞌnye nyáaj nu jaxɨeꞌveꞌ aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ
jéetzeꞌ nu aꞌɨ́j xɨeꞌveꞌ nyequee ɨ ooroj tɨ jumuaꞌtɨj.
128 Aꞌɨ́j nu jɨn aꞌnyúucaa jitze tyíꞌnyamuaꞌtyej
nyajta néijmiꞌi xanaꞌveꞌ ɨ maj hueꞌtzij jɨn jeꞌej puaꞌaj tyityetyúuchaꞌɨj.
129 Naa pu huaséꞌrin aꞌɨ́jna ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ;
aꞌɨ́j nu jɨn jaꞌastej.
130 Tyámuaꞌ pu naa tyihuaꞌtányeerityeꞌ aꞌnyúucaa tɨpuaꞌaj tyámuaꞌ naa metyaataxáj,
tyámuaꞌ pu tyihuáꞌmuaꞌtyej aꞌɨ́ɨjma ɨ tyeɨ́tyee maj quee óotzaahuatyeꞌ.
131 Huápuɨꞌɨj nu jaxɨeꞌveꞌ nyatɨꞌɨjta tyuꞌtaxáj
jiꞌnye jéehua nu jaxɨeꞌveꞌ aꞌnyúucaa.
132 Naaséj, pajta jeꞌen náꞌancuꞌvaxɨꞌ nyéetzij,
aꞌyájna patɨꞌɨj rɨcɨj aꞌɨ́ɨjma jimi ɨ maj muaxɨeꞌveꞌ.
133 Naatáꞌ nyej nyij aꞌyan tyuꞌméꞌen tɨꞌɨj tyiꞌhuóoxɨeꞌveꞌ aꞌnyúucaa jitze;
capáj tyiꞌtáꞌcareꞌen tɨꞌij aꞌɨ́ɨn tyíꞌnyeꞌijtyeꞌej ɨ tɨ jeꞌej puaꞌaj een.
134 Nyajapuáj paj huatányuunyij aꞌɨ́ɨjma jimi ɨ tyeɨ́tyee maj jeꞌej puaꞌaj rɨcɨj,
jiꞌnye aꞌyaa nu tyáꞌxɨeꞌveꞌ nyaj néijmiꞌi aráꞌastej ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyíꞌijta.
135 Tyámuaꞌ paj naa tyeeséj aꞌíjcɨ ɨ tɨ muéetzij muahuɨɨreꞌ,
pajta jeꞌen náamuaꞌtyej ɨ nyúucarij ɨ paj jɨn tyíꞌijta.
136 Jéehua nu huápuɨꞌɨj eetajaꞌraꞌtajyiꞌij ɨ nyaj jɨɨseꞌ
jiꞌnye camu jaꞌaste jeꞌej paj tyíꞌtamuaꞌtyej.
137 Tavástaraꞌ, muáaj paj néijmiꞌi jɨn tyámuaꞌ een;
tyámuaꞌ pu naa tyuꞌtóojeꞌyej ɨ nyúucarij paj jɨn tyíꞌijta.
138 Néijmiꞌi ɨ nyúucarij ɨ paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ
tyámuaꞌ pu een ajta aꞌyan tyiꞌjɨꞌréꞌcan jɨmeꞌ.
139 Jéehua nu jeꞌej tyéꞌnyamuaꞌtzej aꞌɨ́jcɨ jitze aꞌnyúucaa,
jiꞌnye aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj nyéjchaꞌɨɨreꞌ muꞌríj yoꞌhuáꞌxɨj.
140 Aꞌɨ́jna ɨ paj jɨn tyaꞌtáꞌratziiriꞌ pu arí néijmiꞌi tyuꞌtyáamueꞌtɨj;
aꞌɨ́j pu jɨn jaxɨeꞌveꞌ aꞌíjna ɨ tɨ muéetzij muahuɨɨreꞌ.
141 Canu tyiꞌtɨ́j jɨn áꞌnyatzaahuatyeꞌ, majta mu manúujɨpuaj,
ajta canu yóꞌhuaꞌnaj ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
142 Aꞌɨ́j paj muáaj jɨn tyáꞌxaꞌpuɨꞌɨntareꞌ ɨ tɨ tyámuaꞌ een,
ajta aꞌyan tyiꞌjɨꞌréꞌcan jɨmeꞌ jeꞌej paj tyíꞌtamuaꞌtyej.
143 Jeꞌej nu tyéꞌnyamuaꞌajcaa nyajta quee jeꞌej jájtyoovaꞌaj,
ajta aꞌɨ́j nu jɨn huatányetyamuaꞌvej ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
144 Aꞌnáj tɨnaꞌaj pu tyámuaꞌ een jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ;
¡naatáꞌ nyaj tyojoꞌitéej náꞌraꞌnyij nyej nyij aꞌɨ́jna jɨn júurij!
145 Tavástaraꞌ, néijmiꞌi nu ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa jɨn muaatájeevij,
¡pataꞌaj naatájeevej, jiꞌnye aꞌyaa nu tyáꞌxɨeꞌveꞌ nyaj aꞌnyúucaa aráꞌastej!
146 Muéetzij jimi nu huatyényuusij, naatáhuɨɨreꞌ
nyej nyij jaꞌráꞌastej jeꞌej paj muáaj tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
147 Tɨꞌɨj quee eexúj huatapuaꞌrej, naꞌajchesij nyej nyij muaatáhuavii paj naatyáhuɨɨreꞌen,
aꞌɨ́j nu jitze tyiꞌijchóꞌveꞌ jeꞌej paj muáaj tyinaꞌtáratziiriꞌ.
148 Ajta tɨꞌɨj quee eexúj huariáꞌtɨcaꞌrej, nyajɨꞌɨj pu arí tyámuaꞌ een tɨꞌij huatáxaꞌiireꞌen
nyej nyij aꞌɨ́j jitze tyiꞌhuényamuaꞌtziityeꞌen ɨ paj jɨn tyinaꞌtáratziiriꞌ.
149 Náanamuajriꞌ jeꞌej nyaj tyiꞌtyényuusij, Tavástaraꞌ, aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ ɨ paj nyaxɨeꞌveꞌ;
júuricamej naatáꞌ, aꞌyájna patɨꞌɨj períj tyámuaꞌ naa tyaaxáꞌpuɨꞌɨntarej.
150 Véjriꞌ mu nye jimi yésejreꞌ aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj jeꞌej puaꞌaj nyaꞌuuriajmuɨꞌ,
ajta amuꞌ ɨmuáj jáꞌsejreꞌ aꞌɨ́jcɨ jitze muáaj paj jɨn tyíꞌmuaꞌtaj.
151 Muáaj, Tavástaraꞌ, véjriꞌ paj yésejreꞌ,
ajta néijmiꞌi aꞌnyúucaa aꞌyan tyiꞌjɨꞌréꞌcan jɨmeꞌ.
152 Nuꞌríj aráꞌtyeej nyaj jamuaꞌtyej aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ,
muáaj paj jusén jɨmeꞌ tyámuaꞌ naa tyeetyájtoo.
153 Huaséj ɨ nyaj jɨn jeꞌej tyéꞌnyamuaꞌtzej pajta jeꞌen nyajapuáj huatányuunyij,
jiꞌnye canu nyeexúj yoꞌhuáꞌxɨj jeꞌej paj muáaj tyinaamuáꞌtyej.
154 Tyámuaꞌ paj tyaataxáj jeꞌej nyaj tyiꞌtyínyechaꞌɨj pajta nɨiꞌrátoonyij;
¡júuricamej naatáꞌ, aꞌyájna patɨꞌɨj tyaꞌtáꞌratziiriꞌ!
155 Capáj aꞌɨ́ɨjma huatyáhuɨɨreꞌej ɨ maj jeꞌej puaꞌaj tyityetyúuchaꞌɨj,
jiꞌnye camu aꞌyan tyityaajúꞌ patɨꞌɨj aꞌnyúucaa jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
156 Tavástaraꞌ, vaꞌcán paj jɨn huápuɨꞌɨj taxɨeꞌveꞌ;
júuricamej naatáꞌ, aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ ɨ paj jɨn tyámuaꞌ naa tyáꞌxaꞌpuɨꞌɨntareꞌ.
157 Mamuiꞌíj ɨ maj nyéjchaꞌɨɨreꞌ majta ɨ maj jeꞌej puaꞌaj nyaꞌuurej,
ajta canu nyáaj ajtayiꞌij aꞌɨ́jcɨ jitze ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
158 Canu huaꞌsejramuꞌ ɨ maj avíitzij jɨn jeꞌej puaꞌaj rɨcɨj,
aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj quee jaꞌastej aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
159 Tavástaraꞌ, huaséj nyaj jéehua jaxɨeꞌveꞌ aꞌɨ́jcɨ ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ;
¡júuricamej naatáꞌ, aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ ɨ paj nyaxɨeꞌveꞌ!
160 Aꞌnyúucaa jitze pu néijmiꞌi séejreꞌ ɨ tɨ jɨꞌréꞌcan jɨmeꞌ;
jusén jɨmeꞌ pu séejreꞌ ajta tyámuaꞌ een néijmiꞌi ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
161 Aꞌɨ́ɨmaj ɨ tyeɨ́tyee maj jéehua uhuácacaꞌnyeꞌ mu chaꞌmanaꞌaj nyamuarityeꞌ,
ajta ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa pu jéehua jaatyátzaahuatyeꞌej aꞌɨ́jcɨ aꞌnyúucaa.
162 Nyáaj nu aꞌɨ́j jɨn nyetyamuaꞌveꞌ ɨ paj jɨn tyinaꞌtáratziiriꞌ,
aꞌyájna tɨꞌɨj aꞌtɨ́j tɨ aꞌɨ́j huátyoonyij ɨ tɨ jéehua tyáꞌnajchij.
163 Nyáaxanaꞌveꞌ ɨ tɨ hueꞌtzij puéꞌeen, canu jaxɨeꞌveꞌ tɨ nyej jitze séjreꞌej,
ajta aꞌɨ́j nu xɨeꞌveꞌ jeꞌej paj muáaj tyíꞌnyamuaꞌtyej.
164 Aꞌnáj tɨnaꞌaj nu tyíꞌmuatyojtziꞌreꞌ
aꞌɨ́jcɨ jɨmeꞌ ɨ nyúucarij tɨ tyámuaꞌ een muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
165 Aꞌɨ́ɨmaj ɨ maj jaxɨeꞌveꞌ jeꞌej paj muáaj tyíꞌmuaꞌtaj juxáahuaj mu naa tyíꞌtyesejreꞌ,
ajta quee tyiꞌtɨ́j jeꞌej huáꞌuurej mej mij eeriáꞌɨtzen.
166 Tavástaraꞌ, aꞌyaa nu tyiꞌijchóꞌveꞌ paj nyajapuáj huatányuunyij,
jiꞌnye néijmiꞌi nu jɨn aꞌyan tyuꞌméj patɨꞌɨj aꞌnyúucaa jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
167 Nyáaj nu néijmiꞌi aꞌnyúucaa jáꞌastej
néijmiꞌi nu ɨ nyaxɨéjnyuꞌcaa jɨn jaxɨeꞌveꞌ.
168 Nyáaj nu jaꞌastej ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ;
¡muáaj paj néijmiꞌi muaꞌreej jeꞌej nyaj tyiꞌtyínyechaꞌɨj!
169 Cheꞌ aꞌáa jaꞌráꞌastij ɨ nyaj jijhuaj, Tavástaraꞌ, aꞌájna joꞌpaj muáaj jáꞌsejreꞌ;
¡naatáꞌ nyej nyij tyojóꞌiteej, aꞌyájna patɨꞌɨj tyaataxájtacaꞌ!
170 Cheꞌ muéetzij jimi jaꞌráꞌastij jeꞌej nyaj tyiꞌtyényuusij;
¡pajta nɨiꞌrátoonyij, aꞌyájna patɨꞌɨj aꞌnyúucaa jɨn tyaꞌtáꞌratziiriꞌ!
171 Cheꞌ ɨ nye tyenyij jitze huatánamuajreꞌen ɨ chuíicarij,
jiꞌnye muáaj paj aꞌɨ́j náamuaꞌtyej ɨ nyúucarij ɨ paj jɨn tyíꞌijta.
172 Cheꞌ ɨ nye tyenyij aꞌɨ́j huatáchuiicaj jeꞌej paj muáaj tyinaꞌtáratziiriꞌ,
jiꞌnye néijmiꞌi pu tyámuaꞌ een aꞌɨ́jna ɨ nyúucarij ɨ paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ.
173 Cheꞌ tyámuaꞌ eenyeꞌ aꞌmuácaꞌ pej pij naatáhuɨɨreꞌen,
jiꞌnye jéetzeꞌ nu aꞌɨ́j huataxɨeꞌvej jeꞌej paj tyuꞌtaxájtacaꞌ.
174 Tavástaraꞌ, ¡aꞌyaa nu jéehua tyáꞌxɨeꞌveꞌ paj nyajapuáj huatányuunyij!
¡Nyáaj nu aꞌɨ́jna jɨn nyetyamuaꞌveꞌ jeꞌej paj tyíꞌnyamuaꞌtyej!
175 Nyáaxɨeꞌveꞌ nyaj júurij nyej nyij tyimuaatatyójtziꞌreꞌen;
cheꞌ aꞌɨ́ɨn naatyáhuɨɨreꞌen muáaj paj jɨn tyámuaꞌ tyáꞌxaꞌpuɨꞌɨntareꞌ.
176 Aꞌyaa nu tyojoꞌvej tɨꞌɨj ɨ cányaꞌaj, ¡mu paj joꞌvéꞌmeꞌen pej pij nyéetzij náahuoonyij
jiꞌnye canu nyeexúj yoꞌhuáꞌxɨj ɨ nyúucarij muáaj paj jɨn tyuꞌtaꞌíjtacaꞌ!