18
Polɨ agaŋ Kolin haiabɨla hɨnihɨni Asɨ dɨ ciaŋ suladami.
Polɨ agaŋ Aleopagusɨ halu heŋ hɨnihɨni ciaŋ sulavɨla Atenɨsɨ haiabɨla agadɨ valavɨla Kolin haiabɨla umi. 2-3 Uavɨla + Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ hulaŋ mu agadɨ igami. Nudɨ ibi Akuila. Nɨbu Ponɨtusɨ fɨli tɨbɨ hɨsɨŋ. Vaka nɨbu nudɨ abinu Pɨlisila hula uavɨla Lom haiabɨla hɨniavɨhadami. Hɨniavɨdaci Lom haiabɨla hɨsɨŋ agɨladɨ manɨgali Kɨlodiusɨ agaŋ Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ vɨdɨvɨdɨŋ abami. Namɨlaŋ Lom haiabɨla nagadɨ valavɨla haiabɨla mu hɨvɨ mu hɨvɨ uhalaŋ uami. Hameŋ abɨci Akuila nudɨ abinu hula Itali fɨli tɨbɨ vala vevɨla Kolin haiabɨla hɨniavɨhadami. Haiabɨla heŋ hɨnihɨni ulaŋ hafihafi hɨsɨŋ havɨlɨ hɨcahɨca sibɨla agadɨ vivi hɨniavɨhadami. Lɨdɨŋ hutesɨ ma hɨnimaŋ lɨhavɨdaci Polɨ agaŋ ua nulɨdɨ igavɨla nɨbɨlaŋ hula sibɨla ahuata hameŋ vivi hɨniavɨhadami. Nɨbu avi ulaŋ hafihafi hɨsɨŋ havɨlɨ hɨcahɨca sibɨla hameŋ agadɨ ala vivi hɨniadami. Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ alusɨsɨ mɨhiŋ hɨvɨ nulɨdɨ aŋam ulaŋ hɨvɨ ivouavɨhadami. Hɨdɨlɨ mu mu agɨlaŋ avi nɨbɨlaŋ hula ivouavɨhadami. Ivouavɨdaci Polɨ avi nulɨdɨ aŋam ulaŋ heŋ ivo ivo nɨbɨlaŋ hula hɨbɨŋ hɨbɨŋ sulasula igahɨlavɨhadami. Hameŋ lɨdɨŋ Polɨ agaŋ nulɨdɨ hɨji mɨŋaiahɨlɨŋ amɨŋ ala aba abavɨbali aba nulɨsaŋ Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ suladami. Lɨdaci + Sailasɨ hula Timoti hula Masedonia fɨli tɨbɨ vala vehavɨmi. Ve hɨniavɨdaci Polɨ agaŋ ulaŋ hafihafi hɨsɨŋ havɨlɨ hɨcahɨca sibɨla agadɨ valavɨla Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ pam sulasula hɨniadami. Lɨdɨŋ Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ nameŋ abadami. Asɨ agaŋ nudɨ hulaŋ iamɨgali agɨladɨ ahɨliahuiahu saŋ Jisasɨ dɨ lɨbɨmɨŋavɨla abɨci vemi uadami. Hameŋ + abɨdaci nudɨ ciaŋ agadɨ igahɨlahɨla saŋ valavala nudɨ abacuvavɨhadami. Lɨhavɨdaci Polɨ agaŋ nudɨ hadi hɨlahɨla hutesɨ hutesɨ agɨladɨ ibɨlɨ ifɨci ifɨci mɨgɨdaci hɨji nameŋ lamami. Ibɨlɨ ifɨlɨŋ mɨgɨci hulaŋ iamɨgali nagɨlaŋ igavɨla abavɨbali uami. Alaŋ lusɨŋ sɨbɨlɨ daŋ hɨnidamɨli hameŋ li aba abavɨbali uami. Lavɨla nulɨdɨ nameŋ abami. Namɨlaŋ hɨmɨlabɨla naludɨ amɨŋ agɨlaŋ avɨŋ hɨvɨ uavɨci vɨhɨlɨ agaŋ iadɨ hɨvɨ ma sɨbaŋ hɨnibali uami. Ha naludɨ nukeŋ vɨhɨlɨ uami. Iabi viaŋ hɨdɨlɨ mu mu agɨladɨ hɨvɨ uu Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ nulɨsaŋ sulɨben uami. Hameŋ abavɨla aŋam ulaŋ agadɨ valavɨla hulaŋ mu agadɨ ulaŋ hɨvɨ ua hɨnihɨni ciaŋ suladami. Nudɨ ibi Titiusɨ Jasɨtusɨ. Nɨbu Asɨ dɨ sɨhɨ iahadami. Nudɨ ulaŋ agaŋ Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ aŋam ulaŋ mikɨ sɨbaŋ heŋ hɨniadami. Isɨlaelɨ + hɨdɨlɨ agɨladɨ aŋam ulaŋ agadɨ hali hɨsɨŋ hulaŋ agadɨ ibi Kɨlisɨpusɨ. Nɨbu nudɨ ulaŋ pam hɨsɨŋ agɨlaŋ hula nulɨdɨ Hekɨlɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨmi. Kolin haiabɨla hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali akape agɨlaŋ avi Polɨ dɨ ciaŋ agadɨ igahɨlavɨhadami. Igahɨlahɨla nulɨdɨ Hekɨlɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨdaci avɨli hɨvɨ nulɨdɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨhadami.
9-10 Hɨfɨlɨ + mu hɨvɨ nulɨdɨ Hekɨlɨ agaŋ ve anisɨhu me hɨvɨ Polɨ dɨ abami. Nama lɨdɨmɨnaŋ uami. Viaŋ nama hula hɨnidalɨŋ hulaŋ mu nadɨ ma mɨŋalɨvavɨla sɨbɨlɨ lamavɨbali uami. Nama lɨdavɨla nadɨ sɨbɨsaŋ agadɨ mumia hɨdɨmɨnaŋ uami. Iadɨ hulaŋ iamɨgali akape agɨlaŋ haiabɨla neŋ ala hɨniavadi uami. Nama hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ iadɨ ciaŋ agadɨ sulasula hɨdɨha uami. 11 Lɨci Polɨ agaŋ Kolin haiabɨla heŋ hɨnihɨni nulɨsaŋ Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ lamalubilubi hɨnidaci hualɨ pabiŋ umi. Hualɨ pabiŋ uci hualɨ mu agadɨ avaŋ human limu fɨhala human limu pabiŋ cɨjɨŋ umi. 12-13 Lɨdaci Galio agaŋ huban hɨnihɨni Akaia fɨli tɨbɨ agadɨ migɨladami. Migɨlɨdaci Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ hulaŋ sɨkasɨkan agɨlaŋ iaha Polɨ dɨ mɨŋalɨva vave ciaŋ hihɨla hihɨla uvɨ heŋ lamavɨmi. Lamavɨla nudɨ lɨbɨmɨgumɨgu ciaŋ nameŋ abavɨmi. Hulaŋ nagaŋ nɨbu hulaŋ iamɨgali agɨladɨ lamalubidaci Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ aludɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lulavɨlalɨ uavɨmi. Ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lulalula nulɨdɨ hɨji hɨvɨ nukeŋ Asɨ dɨ sɨhɨ agadɨ iahavɨlalɨ uavɨmi. 14 Lɨhavɨci + Polɨ agaŋ nulɨdɨ ciaŋ agadɨ hɨbɨŋ abɨben aba lɨdaci Galio agaŋ Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ abami. Hulaŋ nagaŋ Lom haiabɨla hɨsɨŋ agɨladɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ ma lulɨdaci igɨlan uami. Akuaba akuaba lusɨŋ sɨbɨlɨ avi ma vidaci igɨlan uami. Igɨlan padaŋ naludɨ ciaŋ agadɨ igahɨlavin uami. 15 Agadɨ + ala namɨlaŋ naludɨ nukeŋ ciaŋ agɨlasadaŋ naludɨ nukeŋ akuaba akuaba ibi agɨlasadaŋ lamacilɨlalaŋ uami. Lɨdɨŋ naludɨ nukeŋ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agasaŋ lamacilɨlalaŋ uami. Ciaŋ hameŋ agɨladɨ namɨlaŋ nukeŋ hihɨlɨhalaŋ uami. Viaŋ ma hihɨlɨben uami. 16 Hameŋ abavɨla nulɨdɨ lahuci vala uavɨmi. 17 Uavɨla ciaŋ hihɨla hihɨla uvɨ mikɨ hɨniavɨdaci Kolin haiabɨla hɨsɨŋ agɨlaŋ Sosɨtenesɨ dɨ mɨŋalɨvavɨla ifavɨmi. Nɨbu Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ aŋam ulaŋ agadɨ hali hɨsɨŋ hulaŋ hɨniadami. Ifavɨdaci Galio agaŋ vana lɨhavɨm aba nɨbu ciaŋ ma abami.
Polɨ agaŋ Silia fɨli tɨbɨ Anɨtiokɨ haiabɨla heŋ cɨhu ala umi.
18 Polɨ + agaŋ Kolin haiabɨla heŋ uaiaŋ akape hɨniadami. La hulaŋ iamɨgali Jisasɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨhadami agɨladɨ vala uben aba lavɨla nulɨsaŋ lamulami. Lamulavɨla Senɨkɨlia haiabɨla umi. Vaka nɨbu Asɨ saŋ igahɨlahɨla sɨmɨŋ akuaba akuaba agɨladɨ valɨben aba ciaŋ mɨguavɨla abami. Ciaŋ mɨguavɨla abami agaŋ ci lɨci heŋ abɨci hulaŋ mu nudɨ hali mɨnɨ agadɨ ihalahami.* Lɨci Polɨ agaŋ hunɨga hekɨlɨ hɨvɨ mɨguavɨla Senɨkɨlia haiabɨla agadɨ valavɨla Silia fɨli tɨbɨ umi. Pɨlisila hula Akuila hula Polɨ ani ahuata hameŋ uavɨmi. 19 Uavɨla + Efesusɨ haiabɨla iahuavɨmi. Iahuavɨla Pɨlisila hula Akuila hula haiabɨla heŋ hɨniavɨhadami. Hɨniavɨdaci Polɨ agaŋ iahavɨla Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ aŋam ulaŋ heŋ uavɨla nɨbɨlaŋ hula hɨbɨŋ hɨbɨŋ sulasula igahɨlavɨmi. 20 Lavɨla Polɨ dɨ abavɨmi. Nama alaŋ hula hutesɨ tagɨlaŋ daŋ hɨniha uavɨmi. Lɨhavɨci abami. Viaŋ ma hɨniben uami. 21 La + nulɨdɨ vala uben aba nulɨsaŋ lamula lamula nameŋ abami. Asɨ agaŋ iadɨ veve saŋ abɨci naludɨ pɨŋ cɨhu veben uami. Hameŋ abavɨla hunɨga hekɨlɨ hɨvɨ mɨguavɨla Efesusɨ haiabɨla vala umi. 22 Lɨci hunɨga hekɨlɨ agaŋ Sisalia haiabɨla heŋ uavɨla itɨlamami. Ua itɨlamɨci Polɨ agaŋ hunɨga hekɨlɨ agadɨ vala Jelusalem haiabɨla iahumi. Iahua hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahavɨmi agɨladɨ igavɨla abami. Uaiaŋ hekɨlɨ uami. La hɨnimitavɨla nulɨdɨ valavɨla Anɨtiokɨ haiabɨla umi. 23 Uavɨla hutesɨ tagɨlaŋ daŋ hɨniavɨla iaha cɨhu umi. Uavɨla Galesia fɨli tɨbɨ Fɨligia fɨli tɨbɨ hɨdahɨda haiabɨla mu hɨvɨ mu hɨvɨ hulaŋ iamɨgali Jisasɨ dɨ ciaŋ lubiahɨlavɨhadami agɨlasaŋ ciaŋ suladami. Jisasɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ daŋ hɨniavɨbali aba Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ suladami.
Apolosɨ agaŋ Efesusɨ haiabɨla hɨnihɨni Asɨ dɨ ciaŋ suladami.
24 Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ hulaŋ mu agaŋ uavɨla Efesusɨ haiabɨla hɨniadami. Nudɨ ibi Apolosɨ. Nɨbu Alekɨsadɨlia haiabɨla hɨsɨŋ. Nɨbu ciaŋ huaci sɨbaŋ suladami. Asɨ dɨ ciaŋ manasɨŋ hekɨlɨ hɨvɨ hɨniadami agadɨ avi sɨhɨvia sɨbaŋ igadami. 25 Vaka + hulaŋ limu hɨhɨle agɨlaŋ nulɨdɨ Hekɨlɨ Jisasɨ hɨbɨ huaci abalamami agasaŋ nudɨ lamalubiavɨhadami. Lamalubiavɨdaci nɨbu avi hulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨladɨ lamalubilubi saŋ mavɨn hekɨlɨ hɨniadami. La Jisasɨ akuaba akuaba lɨmi agasaŋ nulɨdɨ sɨhɨvia sɨbaŋ suladami. Agadɨ ala Jon lɨhadami agadɨ lubiahɨlahɨla avɨli hɨvɨ hulaŋ iamɨgali agɨladɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahadami. Nɨbu Jisasɨ hulaŋ iamɨgali avɨli hɨvɨ mɨŋamɨgu mɨŋaiahadami agadɨ ciaŋ ma igahɨladami. 26 Lɨdɨŋ + Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨladɨ aŋam ulaŋ heŋ uu Jisasɨ dɨ ciaŋ agadɨ suladami. Nɨbu hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ ma lɨdadami. Sulɨdaci Pɨlisila hula nudɨ muŋanu Akuila hula Apolosɨ dɨ ciaŋ agadɨ igahɨlavɨmi. Igahɨlavɨla iaha nudɨ via uavɨla nulɨdɨ ulaŋ hɨvɨ Asɨ hɨbɨ huaci abalamami agasaŋ nudɨ sɨhɨvia sɨbaŋ lamalubiavɨmi. 27 Lɨhavɨci + Apolosɨ agaŋ Akaia fɨli tɨbɨ uben aba lɨmi. Lɨci Efesusɨ haiabɨla hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali Jisasɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨhadami agɨlaŋ manasɨŋ lɨbavɨla Apolosɨ saŋ iguavɨla abavɨmi. Akaia fɨli tɨbɨ hɨsɨŋ hulaŋ iamɨgali Jisasɨ dɨ ciaŋ lubiahɨladamɨlaŋ namɨlaŋ uavɨmi. Apolosɨ dɨ iga naludɨ ulaŋ hɨvɨ via uhalaŋ uavɨmi. Lɨhavɨci Apolosɨ Akaia fɨli tɨbɨ ua iahumi. Iahua igɨci Asɨ agaŋ hulaŋ iamɨgali agɨlasaŋ mavɨn hɨnihɨni nulɨdɨ huaci lamɨdaci nusaŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamavɨhadami agɨlaŋ heŋ hɨniavɨmi. Hɨniavɨdaci Apolosɨ agaŋ nulɨdɨ ahɨliahuadami. 28 Ahɨliahuiahu + haiabɨla iahaiaha Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ hula hɨbɨŋ hɨbɨŋ abavɨhadami. Hɨbɨŋ hɨbɨŋ aba aba Apolosɨ agaŋ nulɨdɨ ciaŋ agadɨ luladami. Lɨdɨŋ nulɨsaŋ Asɨ dɨ ciaŋ manasɨŋ hekɨlɨ hɨvɨ hɨniadami agadɨ sɨhɨvia sɨbaŋ abalamalama abadami. Asɨ hulaŋ iamɨgali ahɨliahuiahu saŋ Jisasɨ dɨ lɨbɨmɨŋavɨla abɨci vemi uadami.
+ 18:2-3 18.2-3 HJL 20.34, Lom 16.3, 1 Ko 4.11-13, 16.19, 1 Te 2.9, 2 Te 3.8, 2 Ti 4.19 + 18:5 18.5 HJL 9.22, 17.3, 17.14-15, 18.28 + 18:6 18.6 Ese 18.13, HJL 13.45-46, 13.51, 20.26-27, 1 Pi 4.4 + 18:8 18.8 1 Ko 1.14 + 18:9-10 18.9-10 Jos 1.9, Ais 41.10, Jer 1.8, 1.18-19, Mt 28.20, Jo 10.16, HJL 23.11, 1 Ko 2.3 + 18:14 18.14 HJL 23.29, 25.11, 25.19 + 18:15 18.15 Jo 18.31, HJL 23.29, 25.18-19 + 18:18 18.18 Nam 6.18, HJL 21.24, Lom 16.1 * 18:18 18.18 Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlaŋ nameŋ lɨhavɨhadami. Nɨbɨlaŋ Asɨ saŋ igahɨlahɨla sɨmɨŋ akuaba akuaba agɨladɨ valɨbalu aba ciaŋ mɨguavɨhadami. Ciaŋ mɨguavɨhadami agaŋ ci lɨci nulɨdɨ hali mɨnɨ agɨladɨ heŋ ihalahavɨhadami. + 18:19 18.19 HJL 17.17 + 18:21 18.21 Lom 1.10, 1 Ko 4.19, Ib 6.3, Je 4.15 + 18:25 18.25 HJL 19.3 + 18:26 18.26 HJL 19.8 + 18:27 18.27 1 Ko 3.6, 2 Ko 3.1 + 18:28 18.28 HJL 9.22, 17.3, 18.5