VALI NAMANA IOANE NA ETALOATO
Ioane vega-matagaina kilara
Ioane Iesu gena apostolo talimara gagalana ruala (12) aorai talimana ta. Ia tamana Tepetaio ira kone ai vetavu talimara.
Ioane gena eVali Namana rigolo 85 pene ago 95 vekarawarai etaloato, voo Iesu ekwaregato mulimai. Ia na eVali Namana e tanopara talimara maparara, gewala-waito e ati gewala-waito talimara, geria etaloato.
Ia gena ririwa kamuna tanopara talimara maparara pene vega-ripara, Iesu Nasareta talimana taunatauna Palagu Natuna, e Iesu taunatauna Palagu na tanoparai ematugu-rigoato, tanopara talimara ia genana maguli pia rawalia ulanana, e Palagu kolemana taunataunana ia genana evega-matagaiato taunilimalima geriai. Golea kamuna Ioane gena Vali Namana pukana aonai tenu 20:31, “Ekila atalorato, kwalana gomi na Iesu pio vega-taunataunaa, ia taunatauna Keriso, Palagu Natuna. Pene gomi na ia pio vega-taunataunaa genai, ia aranai maguli vanagivanagi pio vaia.”
Ioane gena talotalo evetaina enavugaato:
1. Palagu Natuna (tenu 1:1-18)
2. Palagu gena vetugunagi Iuda talimara nuganugarai ekalaato (tenu 1:19–12:50)
3. Palagu gena vetugunagi Iesu matotauna gena melo aorai ema kalaato (tenu 13:1-17:26)
4. Palagu vetugunagina ekalaato tanopara vega-magulina ulanana (tenu 18:1-21:25)
1
Maguli kilana
Tovotovona na vegata Kila emaguliwai. VoKila Palagu goti gemaguliwai, e voKila Palagu. Ia tovotovona na vegata Palagu goti gemaguliwai. Gau maparara Palagu na ia aona na ekalarato. Palagu na gau taa vagi maraupara poluna taai ati ekalaato, aikina kinavagi. Maguli ia aonai emiana; vomaguli taunilimalima geria maeka. Maeka mukuna aonai ewaena, na mukuna na ati etugamagi-ripaato e ati egita-rawaliato.
Palagu na talima ta etuguato, arana Ioane. Ia kila taunatauna kilagikilagina e maeka vega-matagaina ulanana evogomaito. Pe ia genana taunilimalima maparara na vali pia kamonagia e pia vega-taunataunaa. Ia matotauna ati vomaeka, na ia evogomaito, maeka penema kilagia ulanana. Vomaeka ia maeka taunatauna, tanoparai evogomaito, taunilimalima maparara maeka penema venira ulanana.
10 Kila tanoparai emaguliwai, e vokila aona na Palagu na tanopara ekalaato, na tanoparana ati eripaato. 11 Ia gena tanoparai evogomaito, na gena taunilimalima na ati gegapi-rageato. 12 A taunilimalima reketa na gegapi-rageato e gevega-taunataunaato gaurai, ia na rorirori evenirato, Palagu natunai pia ago. 13 Ira Palagu natunai geagoto ati taunipara genana. Voo ati tina e tama ralarana pa taunipara gena ririwai pa tina e tama geria ririwai. Aikina, taunilimalima Palagu matotauna gavanana ia natunai evega-agorana.
14 VoKila taunilimalima tauniparanai eagoto, ne ai aomai ai emagulito. Ia maekana ralemana iwavagina e tiavuna kamu gagitaato. Voo Palagu na Natuna geregana kwanilova, eveniato maekana ralemana iwavagina e tiavuna. Vega-nama e taunatauna na evonuvonu-rageto.
15 Ioane na ia kilana ekilagi-matagaiato, ekeaato, netiwato, “Au na akilagiato talimana ea, natiwato, ‘Au mulikuna pene vogomai talimana na au evanagikuto. Kwalana au rogotina ara wala aonai vegata, ia emaguliwai.’ ”
16 Ia vega-nama na evonuvonu-rageto. Voo gena vega-nama vetainai ita maparara vevega-nama ataiatai evenirana. 17 Kwalana Palagu na Mose genana rova evenirato, a vega-nama e kila e maguli taunataunana, Iesu Keriso na evogomai-agirato. 18 Tovotovona na vegata pene vogomai etoma talima taa na Palagu ati egitaato. Natuna wala gerega, ia maki Palagu, Tamana laganai etaluna talimana, ia na Palagu ema vega-matagaiato.
Ioane Bapatiso gena kila matagai
Mataio 3:1-12; Mareko 1:7-8; Luka 3:15-17
19 Ioane gena kila matagai ea. Iuda talimara na Rupu Veaga velera e Levi kwaluna talimara, (E Rupu Veaga aonai vetugunagi talimara), reketa Ierusalema na Ioane genai getugu-agorato, pia renagia ulanana, nepiatiwa, “Ia rai?” 20 Ne Ioane ati evekilagi-veavugato, na wailarai ekila-matagaito, netiwato, “Au ati Keriso, (Palagu na ekilagi-maavuato vevega-maguli tauna)” 21 Magerenagiato, negetiwato, “Na goi rai? Goi Elia pa?” Ia ekilato, “Au ati Elia.” Magekilato, “Ai na peroveta talimana gaaloana talimana goi pa?” Ia evega-geleto, netiwato, “Aikina!” 22 Ne ira na magerenagi-waiato, negetiwato, “Na goi rai? Gemu vega-gele ono veni-rorirorimai, pe pege tugumai talimara geriai paia ago, paia vega-ripara. Goi matotaumu valimu rakavetaina?” 23 Gaurai Ioane matotauna evevaravaragito, netiwato, “Au karo ta tanoleanai ekea-lailaina, netina, ‘Velekou gena raupara pio aleva-maavua.’ ” Isaia peroveta talimana na ekilagi-kuneato gelegelena.
24 Vovetugu gekalaato talimara voo Parisea talimara. 25 Ne Ioane gerenagiato negetiwato, “Pene goi ati Keriso, e ati Elia, e ati voperoveta talimana, rakagau gaurai goi ovebapatisona?” 26 Ioane evega-geleto, netiwato, “Au nanu namo avebapatisona, na talima ta gomi aomi ai eruga-tagona, gomi ati ripami ia. 27 Ia au mulikuna evogomaina, au ati gelegele, ia gena tamaka walora pana lugara.” 28 Egau maparara Betania, Ioridana waina vokavanai, gewalato, Ioane evebapatisowai kapunai.
Palagu gena Pasova mamoena
29 Elaganiato aonai, Ioane na Iesu egitaato, ia genai evogomaiwai, ne ekilato, “Iopoe-ago, nee Palagu gena Mamoe Natuna, ia na tanopara gena rakava pene gapi-vagia. 30 Au na ia akilagiato, natiwato, ‘Au mulikuna evogomaina talimana na evanagikuto, kwalana au rogotina ara wala aonai vegata, ia emaguliwai.’ 31 Tovotovonai au ati ripaku ia, na au avogomaito nanu na avebapatisona, kwalana Isaraela talimara na Iesu pia ripaa ulanana.”
32 Ne Ioane maekila-matagaiato, netiwato, “Veaga Palaguna agitaato, kupa na emarigoto pune vetaina, ia atanai etikokauto. 33 Tovotovonai au ati ripaku ia, na Palagu na etugukuto, pana vogomai, taunilimalima nanu na pana bapatisora ulanana. Ia na evaikilakuto, netiwato, ‘Goi na talima ta pono gitaa, Veaga Palaguna pene mairigo, atanai pene tikokau. Votalima na taunilimalima Veaga Palaguna na pene bapatisora.’ ” 34 Ioane ekilato, “Au na agitaato gaurai akilagi-matagaiana, ia Palagu Natuna.”
Iesu gena melo tovotovora
35 Elaganiato aonai, Ioane magena melo ruala ria vonai geruga-tagowai. 36 Geruga-tagowai aonai, Iesu elaka-vanagito, egitaato, ne ekilato, “Iopoe-ago, Palaguna Mamoe Natuna, (gena vekapawai mamoena), iogitaa.” 37 Ioane gena melo ruala na vokila gekamonagiato, ne Iesu mulina na geagoto. 38 Iesu eruga-kuleto, mulinai gelakakauto talimara ruala egitarato, ne erenagirato, netiwato, “Gomi, rakagau goririwana?” Ira gevega-geleto, negetiwato, “Rabi, goi ariginai otaluna?” Rabi ganina vevega-ripa talimana. 39 Ia evega-geleto, netiwato, “Iovogomai, ioma gitaa.” Ne ia ria geagoto, gena talu kapuna geve gitaato, votoma mamaguluna ia ria gepukato. Oragauna 4 koloko lavi kavanai
40 Ioane gena kila gekamonagiato, ne Iesu mulinai gelakato talimana ta Anduru, Simona Petero tarina. 41 Anduru na Iesu eraokwaniato. Ati lovana kakana Simona erawaliato, ne evaikilaato, netiwato, “Ai na Mesia paga rawalia.” Mesia ganina Keriso, (Palaguna ekilagi-maavuato vevega-maguli talimana). 42 Ne ia na Simona Iesu genai evaiagoato. Iesu na egitaato, ne evaikilaato, “Goi aramu Simona, Ioane natuna, na goi ewagumona aramu pia keaa Kefas nepiatiwa.” E ara “Kefas” e “Petero” ganira kwapunamo, karo ai ganina “Vatu.”
Iesu na Filipo e Natanaela ekearato
43 Elaganiato aonai, Iesu Galileia tanonai ene ago netiwato. Ia na Filipo erawaliato, ne evaikilaato; netiwato, “Muliku ai ono mai-laka.” 44 Filipo Betesaida talimana, Anduru e Petero ria vanuga kwapuna. 45 Filipo na Natanaela erawaliato, ne evaikilaato, netiwato, “Mose gena rovai e peroveta talimara geria pukai valina getaloato talimana paga rawalia, ia Iesu, Nasareta talimana, Iosepa natuna.” 46 Natanaela everenagito, netiwato, “Nasareta na gau namana ta pene vogomai?” Filipo ekilato, “Ono vogomai ono mai-gitaa.”
47 Iesu na Natanaela egitaato, evogomaiwai, ne ia ekilagiato, netiwato, “Iogita, netalima Isaraela talimana taunatauna, ia genai opakau ta ati emiana.” 48 Natanaela na erenagiato, netiwato, “Raka poripa-tiwaku?” Iesu na evega-geleato, netiwato, “Filipo na rogotina ere keamu. Au na goi pagita-kunemu figi gautupuna kapulenai roe waotanu-tagovona aonai.” 49 Ne Natanaela na evega-geleato, netiwato, “Vevega-ripa talimamu, goi Palagu Natuna; goi Isaraela Velena.” 50 Iesu na maevega-geleato, netiwato, “Goi na ovega-taunataunakuna, kwalana au na pavaramu, goi figi gautupuna kapulenai pagitamu, ei? Kala reketa roe nea vou pono gitara, ekala ea pia vanagia.” 51 Ne maevaikilarato, netiwato, “Taunatauna vagi, au na gomi avaikilamina, kupa pene vekala-paka pio gitaa, e Palagu gena aneru pia verage e pia mairigo pio gitara Taunilimalima Natuna genai.”