6
Di heeu o di Laangi Sabad
(Matthew 12.1-8; Mark 2.23-28)
Jesus nogo hana i lodo nia gowaa dogi laagau ‘wheat’ i di Laangi Sabad. Nia dama agoago a Maa ga daamada gaa hagi nadau huwa laagau ‘wheat’, ga milimili i lodo nadau lima, gaa gai nia lii nia maa.* Hunu Pharisee ga helekai, “Goodou e aha ala e hai nia mee ala guu bule go tadau haganoho bolo hagalee hai i di Laangi Sabad?”
Jesus ga helekai gi digaula, “Goodou digi daulia di mee a David ne hai i tolongo o mee mo ono ehoo ne hiigai?* Mee ne hana gi lodo di Hale o God, gaa kae nia palaawaa ala gu hagadabu gi God, gaa gai, gaa wanga gi ono ehoo. Gei di maa e hai baahi gi tadau haganoho ma gaa gai nia maa, ala hua go digau hai mee dabu.”*
Jesus ga helekai, “Tama Tangada la go di Tagi o di Laangi Sabad.”
Taane made dono lima
(Matthew 12.9-14; Mark 3.1-6)
Di Laangi Sabad nomuli, gei Jesus ga ulu gi lodo synagogee, ga agoago, gei di maa taane i golo guu made dono lima gau donu. Digau haga donudonu haganoho mono Pharisee e golomada a Mee be Mee e hagahili ana magi i di Laangi Sabad, gei digaula guu mee hua di hagahuaidu a Mee ga hai baahi gi Mee. Gei Jesus gu iloo Ia nia maanadu digaula, ga helekai gi taane deelaa, “Duu i nua, duu mai gi mua.” Gei mee ga duu aga gaa duu gi mua digaula. Gei Jesus ga helekai gi digaula, “Au e heeu adu gi goodou: Ma ni aha ala e dugu mai go tadau haganoho bolo gi heia i di Laangi Sabad? E hagamaamaa be e hagahuaidu? E benebene di mouli tangada, be e daaligi di mouli?” 10 Mee gaa mmada gi digaula huogodoo, ga helekai gi taane deelaa, “Holohia doo lima gi daha.” Gei mee gaa holo dono lima, gei guu hili.
11 Gei digaula gu hagawelewele, gu helehelekai i nadau mehanga be dehee di nadau hai gaa hai gi Jesus.
Jesus e hilihili ana gau agoago hagau dilongoholu maa lua
(Matthew 10.1-4; Mark 3.13-19)
12 Muli mai hua, gei Jesus gaa hana gi tomo di gonduu belee dalodalo, guu noho i golo i di boo deelaa, e hai ana dalodalo ang gi God. 13 Dono luada, gei Mee ga gahigahi mai ana dama agoago, ga hilihili ana gau dilongoholu maa lua, ga haga ingoo bolo digau agoago hagau: 14 Simon (dela e haga ingoo labelaa go Mee bolo Peter) mo dono duaahina go Andrew, James mo John, Philip mo Bartholomew, 15 Matthew mo Thomas, James tama daane a Alphaeus, mo Simon (dela e haga ingoo bolo di ‘Patriot’*), 16 Judas tama daane James, mo Judas Iscariot tangada dela e wanga a Jesus.
Jesus e agoago mo di hagahili ana magi
(Matthew 4.23-25)
17 Dono haneia i tomo di gonduu ginaadou mo ana gau agoago hagau, gei Jesus gaa duu i hongo di gowaa bapaba mo ana dama agoago dogologo. Gei nia hagabuulinga gau dogologo i golo ne loomoi i Judea mo Jerusalem, mo i nia waahale o Tyre mo Sidon ala i tongotai. 18 Digaula ne lloomoi belee hagalongo gi nia agoago a Maa, e hagahili nadau magi. Gei digau ala nogo hagahuaidu go nia hagataalunga huaidu gu lloomoi labelaa, gu hagahili. 19 Digau huogodoo e hagamada belee bili gi Mee, idimaa nia mogobuna ala e loomoi i baahi o Mee e hagahili ginaadou huogodoo.
Di maluagina mo di manawa gee
(Matthew 5.1-12)
20 Jesus gaa mmada gi ana dama agoago, ga helekai,
“E maluagina go goodou ala e hagaloale,
idimaa, Teenua King o God la ni goodou!
21 E maluagina go goodou ala e hiigai dolomeenei,
goodou ga haangai gi maaluu.
E maluagina go goodou ala e tangi dolomeenei,
goodou ga gadagada.
22 E maluagina go goodou maa nia daangada ga hudiou adu,
gaa bae goodou gi daha, e haga teetee goodou,
gei e helekai bolo goodou digau hai mee huaidu,
idimaa go Tama Tangada!*
23 Gi tenetene gi nia mee aanei ma ga kila aga,
gei gi gaalege tenetene, idimaa,
di hui damanaiee gu hagatogomaalia adu gi goodou i di langi.
Idimaa, nadau maadua mmaadua nogo hai nadau hai beenei gi nia soukohp.*
24 E huaidu huoloo adu gi goodou ala e maluagina dolomeenei,
idimaa, goodou gu mouli humalia.
25 E huaidu huoloo adu gi goodou ala e maaluu dolomeenei,
idimaa, goodou ga hiigai!
E huaidu huoloo adu gi goodou ala e gadagada dolomeenei,
idimaa, goodou ga tangitangi manawa gee!
26 E huaidu huoloo maa nia daangada ga helekai humalia i goodou,
idimaa, nia maadua mmaadua nogo helehelekai labelaa beenei i nia soukohp dilikai.
Aloho i godou hagadaumee
(Matthew 5.38-48; 7.12a)
27 “Au e hagi adu gi goodou ala e longono goodou Au: Aloho i godou hagadaumee, heia nia humalia ang gi digau ala e hudiou adu gi goodou. 28 Hagahumalia ina digau ala e haga halauwa goodou, dalodalo i digau ala e hagammaemmae goodou. 29 Maa tangada gaa paa do gauwae, wanga ina di baahi dela i golo. Maa tangada gaa kae do gahu mahaa, wanga ina labelaa doo gahu uluulu. 30 Wanga gi digau huogodoo ala e tangi adu nadau mee gi goodou. Maa tangada guu kae dau mee, gei goe hudee daawa ina. 31 Heia gi nia daangada nia mee ala e hiihai ginai goodou bolo nia daangada gi heia adu gi goodou.*
32 “Maa goodou e aloho hua i digau ala e aloho i goodou, malaa, di hagahumalia le e kae go goodou eimaha? Digau huaidu hogi le e aloho i digau ala e aloho i ginaadou. 33 Maa goodou gaa hai hua nia humalia gi digau ala e hai nia humalia adu gi goodou, malaa, di hagahumalia le e kae go goodou eimaha? Idimaa, digau huaidu le e hai labelaa beelaa. 34 Maa goodou e wanga hua godou mee gi digau ala e hagamaanadu go goodou bolo digaula ga gowadu labelaa nadau mee gi goodou, di hagahumalia le e kae go goodou eimaha? Digau huaidu hogi e wanga nadau mee gi digau huaidu, i di nadau maanadu bolo ma e loomoi labelaa ono haga humalia. 35 Deeai! Aloho i godou hagadaumee, heia nia humalia gi digaula. Wanga ina godou mee gi digaula, hudee maanadu bolo ma ga lloo adu ono haga humalia gi goodou, gei godou hui ga llauehaa, gaa hai nia dama ni di God Aamua Huoloo. Idimaa, Mee e humalia gi digau ala hagalee danggee mo digau hai mee huaidu. 36 Goodou gi dumaalia be di godou Damana dela e dumaalia.
Di hagi aga digau ala i golo
(Matthew 7.1-5)
37 “Hudee hagi aga ina nia daangada, gei God ga hagalee hagi aga goodou. Hudee hagahuaidu ina nia daangada, gei God ga hagalee hagahuaidu goodou. Dumaalia gi nia daangada, gei God ga dumaalia adu gi goodou. 38 Wanga gi digau ala i golo, gei God ga gowadu gi goodou. E donu, goodou gaa kae nia mee logo, hagamaamaa humalia ga dui adu gi lodo godou lima i godou mee ala e mee di daahi. Idimaa, godou mee e hai gi nia daangada, aalaa nia mee a God gaa hai adu gi goodou.”
39 Jesus gaa kai dana ala kai deenei: “Tangada deegida le e deemee di dagi dana dangada deegida. Maa gaa hai beelaa, meemaa dogolua gaa too gi lodo di aloalo.* 40 Tamagiigi kuulu e aamua i dono tintei ai, gei tamagiigi dela gaa lawa dana kuulu la gaa hai be dono tintei.*
41 “Goe e aha dela e hei e goe di madageinga dela i lodo di golomada o do duaahina, gei goe e de hei e goe di bida laagau dela i lodo do golomada? 42 Goe e aha dela e helekai gi do duaahina boloo, ‘Dumaalia mai e daa gi daha di madageinga dela i lodo do golomada,’ gei goe e de hei e goe di bida laagau dela i lodo do golomada? Goe tangada hai hegau ngudu golomada! Daawa ina gi daha i mua di bida laagau dela i lodo do golomada, gei goe ga gidee hagahumalia di daa di madageinga dela i lodo di golomada o do duaahina.
Di laagau mo ono huwa
(Matthew 7.16-20; 12.33-35)
43 “Di laagau tomo humalia le e hagalee huwa huaidu, gei di laagau tomo huaidu le e hagalee huwa humalia. 44 Nia laagau huogodoo le e haga modongoohia go nadau huwa. Goe e deemee di hagi au huwa ‘fig’ i di laagau duduia, be e hagi au ‘grape’ i di laagau huaidu.* 45 Tangada humalia le e hai nia mee humalia mai di maluagina humalia i lodo dono manawa. Tangada huaidu le e hai nia mee huaidu mai di maluagina huaidu i lodo dono manawa. Idimaa, di ngudu o tangada le e helekai aga i nia mee ala e honu i lodo dono manawa.*
Nia daangada hau hale dogolua
(Matthew 7.24-27)
46 “Ma e aha goodou e gahi Au boloo ‘Meenei Tagi’, gei goodou hagalee hai agu mee bolo gi heia? 47 Tangada dela ga hanimoi e hagalongo ge e daudali agu helekai, deelaa tangada ga hagi adu ko Au be mee tangada e hai behee. 48 Mee e hai be tangada dela ma gaa hau dono hale, e geli di lohongo di maa gii llala, ga haga duu di hagamau gi hongo tadugalaa. Di labagee gaa mmidi gi di hale deelaa, gei di hale e deemee di ngalungalua, idimaa ma guu haga duu gii mau. 49 Tangada dela ma ga hagalongo gi agu helekai, gei hagalee daudali ai, geia e hai be tangada dela ma gaa hau dono hale i hongo di gelegele, dono hagamau ai. Di madagoaa di labagee gaa mmidi gi di hale deelaa, gei di hale la gaa hinga, ga mooho hagahuaidu!”
* 6:1 Deuteronomy 23.25 * 6:3 1-Samuel 21.1-6 * 6:4 Leviticus 24.9 * 6:15 ‘Patriot’: Di hagabuulinga dangada ala e hai baahi hagammuni gi digau Rome * 6:22 1-Peter 4.14 * 6:23 2-Chronicles 36.16; Acts 7.52 * 6:31 Matthew 7.12 * 6:39 Matthew 15.14 * 6:40 Matthew 10.24-25; John 13.16; 15.20 * 6:44 Matthew 12.33 * 6:45 Matthew 12.34