☰ Luke 7
7
Sa Jesus gura taꞋi ngwae rao
(Matthew 8:5-13)
1 KaidaꞋi sa Jesus nia faꞋasuia naꞋa fatalana fuana ngwae ki, nia ka leka naꞋa Ꞌuana fanoa Ꞌi Kapaneam. 2 Ma taꞋi ngwae Ꞌi neꞋeri, nia mataꞋi ka doe ma ka karangi mae naꞋa. Na ngwae neꞋeri, niaꞋa na ngwae rao ana taꞋi gwaungaꞋi ngwae ramo ana fuꞋanga ki faꞋasia na fanoa doe Ꞌi Rom. Ma gwaungaꞋi ngwae ramo neꞋeri, nia lia doe liu ana na ngwae rao nia. 3 Ma kaidaꞋi neꞋe gwaungaꞋi ngwae ramo neꞋeri nia rongoa neꞋe sa Jesus nia dao maꞋi, nia ka kwatea ti ngwae faꞋinaꞋonaꞋo ana Jiu ki, fasi Ꞌiri kira ka saea sa Jesus ke leka maꞋi, Ꞌiri ke gura na ngwae rao nia. 4 KaidaꞋi kira dao siana sa Jesus, kira ka amasia, kira ka Ꞌuri, “Na gwaungaꞋi ngwae ramo neꞋe nia bolo faꞋinia Ꞌoke kwaiꞋafi ana na ngwae rao nia, 5 osiꞋana gwaungaꞋi ngwae ramo neꞋeri nia kwaima liu fuamiꞋa Jiu ki, ma nia ka saungaꞋinia taꞋi luma fuana foꞋongaꞋa fuamiꞋa Ꞌi neꞋe.”
6 ꞋUnaꞋeri sa Jesus ka leka naꞋa faꞋinida. Ma kaidaꞋi nia dao karangia naꞋa kwau na luma, na ngwae gwaungaꞋi neꞋeri Ꞌi Rom ka kwatea laꞋu kwau na ngwae kwaima nia ki, Ꞌiri kira ke fata Ꞌuri fuana, “AraꞋi ꞋaꞋana neꞋe kwa, Ꞌoe kosi Ꞌabera laꞋu. Nau noaꞋa kusi totolia neꞋe Ꞌoke leka maꞋi Ꞌi saena luma nau. 7 Ma nau bore kusi bolo logo fuana lekaꞋa kwau fuamu talaku. ꞋOke fata goꞋo maꞋi Ꞌamu, ma na ngwae ni rao nau ka Ꞌakwa naꞋa. 8 Nau ku saiana Ꞌoko bolo goꞋo Ꞌamu fuana sasilana ru neꞋeri, duꞋungana nauꞋa talaku na ngwae nau ku rao Ꞌi olofana na ngwae doe ki, ma nau ku toꞋo ana ngwae ni fuꞋa ki neꞋe kira rao Ꞌi olofana na gwaungaꞋinga nau. Ma diꞋia nau ku saea ta ngwae ku Ꞌuri, ‘ꞋOke leka,’ ma nia ka leka. Ma diꞋia nau ku saea ta ngwae ku Ꞌuri, ‘ꞋOke leka maꞋi,’ nia ka leka maꞋi. Ma diꞋia nau ku saea ta ngwae rao ulafu ma nau ku Ꞌuri, ‘ꞋOke sasia nama ru neꞋe,’ nia ka sasia naꞋa.”
9 Ana kaidaꞋi sa Jesus nia rongoa ru neꞋeri, nia ka Ꞌarefo liu. Ma nia ka abula, ma ka fata Ꞌuri fuana na ngwae neꞋe kira leka Ꞌi burina ki, “Nau ku saea fuamuꞋa, nau noaꞋa kusi lisia Ꞌua ta ngwae neꞋe nia faꞋamamana ka Ꞌuri, sui bore Ꞌana saena Ꞌi Israel.”
10 Ma na ngwae ngali alaꞋanga neꞋeri ki, kira ka oli Ꞌuana Ꞌi luma na gwaungaꞋi ngwae ramo baera, ma kira ka lisia na ngwae mataꞋi baera nia Ꞌakwa naꞋa.
Sa Jesus faꞋamauria na ngwae neꞋe nia mae naꞋa
11 Ma noaꞋa nia kasi tau goꞋo Ꞌi buri Ꞌana ru neꞋeri ki, sa Jesus faꞋinia na fafarongo nia ki, ma ngwae Ꞌoro ki logo, kira leka Ꞌuana taꞋi fanoa neꞋe kira saea Ꞌani Ꞌi Nen. 12 Ma kaidaꞋi nia dao karangia maana na sakasakaꞋa ana na fanoa neꞋeri, taꞋi fikuꞋa kira ngalia maꞋi taꞋi ngwae mae, ma kira ka leka naꞋa maꞋi Ꞌi maa. Na ngwae mae neꞋeri, niaꞋa na Ꞌalako mutaꞋi taꞋi gwaꞋi Ꞌuru. Ma na fikuꞋa doe kira ka leka maꞋi faꞋinia fuana kwaiatolana. 13 Ma kaidaꞋi sa Jesus, na Aofia, nia lisia na gwaꞋi Ꞌuru neꞋeri, nia ka kwaimanatai liu ana, ma ka fata Ꞌuri fuana, “ꞋOe kosi angi laꞋu.” 14 Sui nia ka leka kwau, ma ka sama toꞋona na tatafe neꞋe ngwae mae neꞋeri nia teo saena, ma na ngwae neꞋe kira ngalia ngwae mae neꞋeri ki, kira ka uu toꞋo. GoꞋo sa Jesus ka fata Ꞌuri, “Ngwae Ꞌalako neꞋe kwa, nau ku saea fuamu, Ꞌoke tataꞋe!” 15 Ma na ngwae Ꞌalako baera ka tataꞋe naꞋa, ma ka talaꞋae ka alaꞋa. Ma sa Jesus ka kwatea naꞋa kwau fuana teꞋa nia.
16 Ma na ngwae neꞋe kira lisia ru neꞋeri ki, kira ka Ꞌarefo liu, ma kira ka baꞋatafea God, kika Ꞌuri, “TaꞋi profet ꞋinotoꞋa nia sakatafa naꞋa maꞋi Ꞌi safitakulu. God nia dao naꞋa maꞋi fuana Ꞌafilakulu na ngwae nia ki.”
17 Ma na alaꞋanga sulia sa Jesus, ka talo naꞋa Ꞌi saena Ꞌafutana abaꞋi kula Ꞌi Israel, ma na bali ana fanoa ki kalikalia logo.
Sa John ngwae ni Siuabu nia kwatea ro fafarongo nia ki siana sa Jesus
(Matthew 11:2-19)
18 Ana kaidaꞋi neꞋe fafarongo sa John ki kira faꞋarongo nia Ꞌania na raolana sa Jesus, sa John ka saea maꞋi ro fafarongo nia ki siana, 19 ma ka baꞋe keroꞋa ka leka kwau siana sa Jesus, na Aofia, Ꞌuana saefilolana kika Ꞌuri, “ꞋUri ma ꞋaeꞋo naꞋa neꞋe na Christ, ngwae neꞋe ke baꞋa dao maꞋi niniꞋa, nama mike masia laꞋu ta ngwae matamata?”
20 Ma ana kaidaꞋi kera dao siana sa Jesus, kera ka saefiloa Ꞌuri ana, “Sa John ngwae ni Siuabu nia baꞋe keroꞋo maꞋi fuana saefilolamu, ꞋUri ma ꞋaeꞋo naꞋa neꞋe na Christ, ngwae neꞋe ke baꞋa dao maꞋi, nama mike masia laꞋu ta ngwae matamata?”
21 Ma ana kaidaꞋi neꞋeri logo, sa Jesus nia gura ngwae mataꞋi Ꞌoro ki, ma nia ka ifulangaꞋinia na anoꞋi ru taꞋa ki faꞋasia na ngwae ki, ma ka gura na ngwae neꞋe maada rodo ki. 22 Nia neꞋe sa Jesus ka fata Ꞌuri fuadaroꞋo, “Moro oli kwau, moro ka faꞋarongoa sa John Ꞌania ru ki neꞋe koroꞋo lisiꞋi ki, ma moro ka rongoꞋi ki Ꞌi taꞋena. Ngwae maada rodo ki, kira lia naꞋa. Ma ngwae Ꞌaeda mae ki, kira ka fali naꞋa. Ma na ngwae neꞋe kuu nia saungida ki, kira ka mafo naꞋa. Ma ngwae neꞋe alingada bani ki, kira ka rongo naꞋa. Ma ngwae neꞋe kira mae ki, kira ka mauri laꞋu. Aia, ma na FaꞋarongoꞋa LeꞋa, nau ku faꞋatalo naꞋa Ꞌani fuana ngwae dalaꞋa ki. 23 God ke ꞋoilakitaꞋinia na ngwae ki taꞋifau neꞋe noaꞋa kira kasi ilangaꞋi nau, osiꞋana na ru nau ku sasiꞋi ki.”
24 ꞋI buri Ꞌana na ro fafarongo sa John ki kera oli naꞋa, sa Jesus nia talaꞋae ka alaꞋa sulia sa John fuana ngwae neꞋe kira fiku Ꞌi neꞋeri ki ka Ꞌuri, “Ana kaidaꞋi kamu leka siana sa John saena abaꞋi kula kwasi, ta tae niniꞋa kamu leka fuana lisilana Ꞌi neꞋeri? Ta ngwae neꞋe noaꞋa kasi faꞋamamana ka diꞋia goꞋo Ꞌana ta gwango rade neꞋe nia saola ana iru? NoaꞋa! Sa John nia noaꞋa laꞋu ngwae ꞋunaꞋeri. 25 ꞋUri ma, tae neꞋe kamu leka fuana lisilana? Ta ngwae neꞋe nia toro Ꞌania ifi neꞋe folilana doe? NoaꞋa! OsiꞋana ngwae neꞋe kira toro ꞋunaꞋeri ki, kira toꞋoru, ma kira ka tua Ꞌi saena luma leꞋa liu ki. 26 Kamu ke faꞋarongo nau maꞋi. Tae neꞋe kamu leka kwau fuana lisilana? Na profet? ꞋIu! Nia na profet mamana! Ma nia liufia mala na profet Ꞌi naꞋo ki taꞋifau. 27 Sa John naꞋa ba kira kerekere sulia saena KerekereꞋa Abu ana kaidaꞋi God nia fata Ꞌuri, ‘Lia basi, nai baꞋa kwatea kwau na ngwae ni ngali alaꞋanga nau Ꞌi naꞋo amu, fasi Ꞌiri nia ke sasi akaꞋu ana ngwae ki fuamu.’ ” 28 Sa Jesus ka fata laꞋu Ꞌuri, “Nau ku saea fuamuꞋa, sa John nia talingaꞋi ka liufia na ngwae ki taꞋifau neꞋe kira futa maꞋi Ꞌi saena magalia neꞋe. Sui ka ꞋunaꞋeri bore Ꞌana, na ngwae neꞋe kira faꞋatiꞋitiꞋi ada ki saena na ꞋInotoꞋanga God, kira doe ka tasa ka liu ana sa John.”*
29 Ngwae ki taꞋifau neꞋe kira rongoa fatalana, ma na ngwae goni mani ana takisi ki bore, kaidaꞋi kira rongo sulia fatalana sa Jesus, kira ka saiana taꞋi tala God nia saga ma ka mamana, osiꞋana kira kakari alifaꞋi, ma sa John ka siuabu kira taꞋifau. 30 Ma na Farasi ki faꞋinia ngwae faꞋamanata ana taki ki, osiꞋana neꞋe kira Ꞌaila Ꞌania kakari alifaꞋi Ꞌanga ma na siuabuꞋanga ana sa John, kira noaꞋa kasi oga goꞋo na roꞋongaꞋa sulia na kwaiogaiꞋanga God neꞋe nia sasi akaꞋu ana fuada.
31 Ma sa Jesus ka fata laꞋu Ꞌuri fuada, “Nau kui faꞋabolotaꞋinia fuamuꞋa na tua lamuꞋa ngwae ana Ꞌi taꞋena, kamuꞋa diꞋia na kaela ngela 32 neꞋe kira fiku Ꞌi maana usiꞋa Ꞌani ro fikuꞋa ki. Ma kira ka ri kwailiu fuada, ‘Kaimili ufi Ꞌau, ma kamu kasi ngwaꞋe goꞋo sulia. Ma kaimili ka ngulia na faꞋi ngu sulia maeꞋa fuaumulu, ma kamu kasi kwaimanatai goꞋo.’ 33 KaidaꞋi sa John Siuabu nia dao maꞋi, nia abu fanga, ma noaꞋa kasi kwaꞋufia ta waen, ma kamu ka saea fasi nia toꞋo ana anoꞋi ru taꞋa. 34 Sui, kaidaꞋi nauꞋa, na Ngela Ngwae, nau ku dao maꞋi, nau ku fanga fiku, ma nau ku kwaꞋu faꞋinia ngwae ki, ma kamu ka fata logo Ꞌuri, ‘Kamu lisia! Nia fanga doe, ma ka kwaꞋu doe ana waen, ma nia ka kwaima faꞋinia ngwae neꞋe kira goni mani ana takisi ki ma ngwae abulalada taꞋa ki logo.’ 35 Bore ma, ngwae neꞋe kira roꞋosulia na liatoꞋo God ki, kira faꞋataꞋinia neꞋe God nia mamana.”
Sa Jesus nia saena luma sa Simon na Farasi
36 TaꞋi ngwae ana Farasi ki neꞋe satana sa Simon, nia laefia sa Jesus fasi Ꞌiri ke fanga faꞋinia. Ma sa Jesus ka leka Ꞌi luma nia, ma ka tua egoego, ma ka fanga faꞋinia. 37 Ma taꞋi kini neꞋe abulalana taꞋa nia tua logo Ꞌi saena na fanoa neꞋeri. Ana kaidaꞋi neꞋe kini neꞋeri nia saiana sa Jesus nia fanga Ꞌi saena luma na Farasi neꞋeri, nia ka ngalia maꞋi taꞋi biꞋi nura leꞋa neꞋe nia fungu Ꞌania ngwaingwai neꞋe nia moko leꞋa liu. 38 Ma nia ka ruꞋu saena luma, ka uu maꞋi Ꞌi buri Ꞌana sa Jesus talaꞋana Ꞌaena, ma nia ka angi, ma ka faꞋaisila na Ꞌaena sa Jesus Ꞌani na kafo ana maana. Sui, nia ka ongoa Ꞌaena sa Jesus Ꞌani ifuna, ma ka nonoꞋia. Sui nia ka kisitaꞋinia na ngwaingwai moko leꞋa neꞋeri Ꞌi fafona Ꞌaena sa Jesus.
39 Ma kaidaꞋi neꞋe Farasi ba nia laefia sa Jesus, nia lisia na ru neꞋeri, nia ka manata Ꞌana Ꞌuri, “DiꞋia na ngwae neꞋe niaꞋa na profet, nia ke saiana abulalana kini neꞋe nia taꞋa liu.”
40 Ma sa Jesus ka saiana na manataꞋanga na Farasi neꞋeri, ma nia ka fata Ꞌuri fuana, “Simon kwa! TaꞋi ru neꞋe nau ku oga nai saea fuamu.”
Ma sa Simon ka Ꞌuri, “FaꞋamanata Ꞌae, Ꞌoke saea maꞋi fuaku kwa.”
41 Sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana, “Ro ngwae ki kera ngali langa ana mani faꞋasia taꞋi ngwae neꞋe nia alaꞋania ngwae ki kira ka ngali langa ana mani nia ki. TaꞋi ngwae nia ngali langa ana lima talangaꞋi mani ki, ma taꞋi ngwae ka ngali langa ana lima akwala mani ki. 42 Ma kera taꞋifau goꞋo noaꞋa kera kasi bolo faꞋinia duꞋulana mani neꞋeri ki, ma na ngwae neꞋe nia alaꞋania ngali langaꞋa fuadaroꞋo ka rufuanata na ngali langaꞋa kera ki taꞋifau. ꞋUri ma sa taꞋi adaroꞋo neꞋe nia saeleꞋa ka tasa fuana, ana ro ngwae neꞋe nia kwatea mani neꞋeri ki fuadaroꞋo?”
43 Ma sa Simon nia olisia ka Ꞌuri, “Nau ku fia fasi na ngwae neꞋe nia ngalia mani Ꞌoro.”
Ma sa Jesus ka fata Ꞌuri, “ꞋOko olisi saga ana.” 44 Sui sa Jesus ka abula fuana na kini neꞋeri, ma ka fata Ꞌuri fuana sa Simon, “ꞋOke lisia basi na kini neꞋe. KaidaꞋi nau ku ruꞋu maꞋi saena luma Ꞌoe, Ꞌoko Ꞌiri kwatea goꞋo kafo fuaku fuana taufilana Ꞌaeku.† Bore ma, nia taufia Ꞌaeku Ꞌani na kafo ana maana, ma ka ongoa Ꞌani na ifuna gwauna. 45 Ma Ꞌoko Ꞌiri kwalo nau goꞋo Ꞌani na nonoꞋilaku. Bore ma kini neꞋe, nia Ꞌita ana kaidaꞋi ba nau ku ruꞋu maꞋi luma, nia ka inaꞋu naꞋa ana nonoꞋilana Ꞌaeku. 46 Ma Ꞌoko Ꞌiri ngwaia goꞋo na gwauku Ꞌani ta ngwaingwai. Ma kini neꞋe, nia kisitaꞋinia na ngwaingwai moko leꞋa neꞋe ana Ꞌaeku. 47 Nia neꞋe, nau ku saea fuamu, na alafeꞋanga doe nia, nia faꞋataꞋinia neꞋe na roraꞋa Ꞌoro nia ki kira aloge taꞋifau naꞋa. Bore ma, sa tai neꞋe roraꞋa nia neꞋe kira rufuanata ka tiꞋitiꞋi, na alafeꞋanga nia tiꞋitiꞋi logo.”
48 Sui sa Jesus ka fata Ꞌuri fuana na kini neꞋeri, “Nau ku rufuanata naꞋa ana na taꞋangaꞋa Ꞌoe ki.”
49 Ma ti ngwae neꞋe kira tua Ꞌi neꞋeri, kira ka saetaꞋa fuana sa Jesus, ma kira ka fata Ꞌuri Ꞌi safitada kwailiu, “Na ngwae faꞋuta niniꞋa neꞋe ka rufuanata mala na taꞋangaꞋa ki Ꞌuri re?”
50 Sui sa Jesus ka fata Ꞌuri laꞋu fuana na kini neꞋeri, “ꞋOke leka naꞋa, ma noaꞋa Ꞌoe kosi manata Ꞌabera naꞋa. God nia faꞋamauriꞋo, osiꞋana Ꞌoko faꞋamamana.”
* 7:28 Sa Jesus saea ru neꞋe osiꞋana noaꞋa ta raoꞋa Ꞌiri talingaꞋi ka liufia talongaꞋilana neꞋe na Christ ke baꞋa dao likotaꞋi maꞋi. Na raoꞋa neꞋe ba sa John sasia. † 7:44 Ana asoa ꞋinotoꞋa ki, na ngwae Jiu ki ꞋidufaꞋi sasi sulia na falafala ana ngwae Grik ki, ma na ngwae Rom ki, fuana teo ego egoꞋa Ꞌani bali mauli, kira ka riri Ꞌani suꞋusuꞋuna lima mauli, ma kira ka fanga Ꞌani lima ꞋoloꞋolo. ꞋUnaꞋeri neꞋe ka talangwaraꞋu fuana na kini neꞋe ka saꞋua Ꞌaena. KaidaꞋi kira ruꞋu maꞋi Ꞌi luma, kira kwatea kafo fuana ngwae dao ki Ꞌiri kira taufia Ꞌaeda, osiꞋana ngwae kira ka ruꞋufia taꞋe butu garagara neꞋe kwate ma Ꞌaeda ka rafurafuꞋa liu. Kwalolana ngwae dao ki bore, kira nonoꞋia babalilida, ma asoa ꞋinotoꞋa ki na biꞋi nura ana olif moko leꞋa ki ka kisitani fafona gwauda.
☰