7
Etiyen aa guzltar ŋgada mahura hay ma sla yawa ŋga Jəwif hay
1 *Ndaw mahura da ray ndəhay ma ka kwakwas ŋga Gazlavay aa cəfɗa Etiyen, a ləvar: «Mey masa ata ma kadamara keɗe na, fara fara daw?»
2 Etiyen a mbəɗdara, a ləvey: «Məlma aɗaw hay, ta papay hay, jəkfamaya sləmay. Gazlavay masa manjakaya daa slam ma weɗey na, ta wuzar vaw la a *Abəraham, papaŋ ŋga papa aləkwa, daa masa aŋga daa hwayak ŋga Mezapawtami, ta yiŋgey aa berney ŋga *Haraŋ daa ba araŋ.
3 Gazlavay a ləvar: “Bey daa hwayak akah, mbəkdata səkway akah hay, daw aa hwayak masa yah ma da wuzdakawa.”
4 Da ray ŋgene, Abəraham a sləkɗey daa hwayak ŋga ndəhay *Kalde, a daw a njey aa berney ŋga Haraŋ. Fa dəɓa ŋga meməcey ŋga papaha, Gazlavay, ta’, a ləvar ŋga yiŋgey da Haraŋ a ŋgadaa hwayak mekele. Maja ŋgene, a sawa aa hwayak ŋga Kana, masa aləkwa *Jəwif hay da hwaɗ a wure keɗe.
5 Ta’, a njey aa hwayak a, ama daa ŋgene, Gazlavay ta vəldara hwayak a ŋgada Abəraham daa ba araŋ, kwa slam nekəɗey ŋga pey salay daa hwayak a ŋgene ta hətey ŋgada aŋga daa ba araŋ. Daa ŋgene, Abəraham bəzey aŋga daa ba araŋ, ama Gazlavay ta ləvar la, a da vəldara hwayak a ŋgene amba a wey da ray a, asaya amba bəza hay ŋga bəz aŋga hay a wamara fa dəɓa aŋga.
6 Gazlavay a ləvar saya: “Bəza hay ŋga bəz akah hay a da njam daa hwayak ŋga ndəhay mekele. Ndəhay a, a da wamata, a da kam beke ŋga ndəhay a, a da sərdamata banay haa mevey temere məfaɗ.
7 Ama fa dəɓa ha ya da katar sariya a ndəhay ma kadamata beke he, wara bəza hay a, a bamawa daa hwayak a, a vəhmawa, a ragadamaya la daa slam aha keɗe.”
8 Ta’, Bay Gazlavay a jəwam mey ta Abəraham. *Mejəwey-mey aha na, ara ta fa *mesley mandawal. Anda keɗe, Abəraham a yawa *Izak. Fa dəɓa ha luma pal na, a slara mandawal. Izak a slara ŋga bəzey aŋga, *Jakwap kəne. Jakwap may, a slatara ŋga bəz aŋga hay kuraw a ray a cew kəne. Ma yamatərwa səkway aləkwa hay kuraw a ray a cew keɗe na, ara bəza hay ŋga Jakwap.
9 «Papaŋ ŋga papa aləkwa hay a, masa bəza hay kuraw a ray a cew ŋga Jakwap heyey, səleŋ a katar da ray *Jawzef, məlma ata. Ta’, a həɗkadamara ŋga key beke daa hwayak ŋga *Ejip. Ama Gazlavay aa ta aŋga,
10 fa jəɗa, a ləhda daa banay aŋga hay tabiya. *Farawaŋ, bay daa hwayak ŋga Ejip, a wulkey maaya da ray Jawzef maja Gazlavay ta vəlar leŋgesl la. Farawaŋ, ta’, a pa Jawzef ŋga ndaw mahura daa hwayak aŋga, ta da way aŋga tabiya.
11 «Fa dəɓa ha, may ta key la ga daa hwayak ŋga Ejip ta daa hwayak ŋga Kana tabiya. Banay ga da ray ndəhay a daha. Papaŋ ŋga papa aləkwa hay, bəza hay ŋga Jakwap heyey, a hətam cek mezəmey saba.
12 Ama Jakwap ma cənda cek mezəmey daha da Ejip na, ta’, a slərdata bəz aŋga hay. Ŋgene ara meslərey ŋgeeme.
13 A diyam ŋga dey cew na, Jawzef ta’, a wuztar vaw a məlmaha hay. Da ray ŋgene, Farawaŋ, a sərta səkway ŋga Jawzef hay.
14 Fa dəɓa ha, Jawzef ta’, a slərey məlmaha hay ŋga ŋgəlmərwa papaha Jakwap ta ndəhay da way aŋga tabiya ŋga samawa, amba a njam bama. Ndəhay a tabiya ata kwakwar maasala a ray a zlam.
15 Ta’, Jakwap a daw a njey a Ejip. A məcwa feteɗe. Bəz aŋga hay may, masa papaŋ ŋga papa aləkwa hay tabiya, a məcam feteɗe.
16 Fa dəɓa ha, a handamata vagay ata hay aa hwayak ŋga Sikem, amba a pəshamatərwa feteɗe aa cəvay ŋga Abəraham. Cəvay a na, ara cəvay masa Abəraham ma həɗka fa bəza hay ŋga Hamawr da Sikem e zleezle, a vəltar dala anda ata ma wuɗam.
17 «Pas masa Gazlavay ma da ka cek anda aŋga ma ləvar a Abəraham zleezle na, gweegwe cay. Anda keɗe, ndəhay *Israyel hay masa daa beke daa hwayak ŋga Ejip heyey fa yam a dey a, a dey a. Ata ga feteɗe.
18 Ta’, a pam bay mekele da Ejip, bay a, a səra Jawzef ba.
19 Bay a ŋgene, ta key wewer sem da ray səkway aləkwa hay Israyel hay, a sərdata banay ta papaŋ ŋga papa aləkwa hay heyey. A təktar ɗay a ndəhay Israyel hay a, ŋga kəzlamata bəz ata hay gevew saw, amba a məcam.
20 «Daa ɗar a ŋgene, a yamərwa *Mawiz, aŋga bəzey membey, ma mbafar a Gazlavay. A gəley da way papaha kiya maakar.
21 Fa dəɓa ha, a badamərwa, a kəzlamara, ama dam ŋga Bay Farawaŋ leŋ! a la. Ta’, a gəla anda bəzey da hwaɗ aŋga.
22 Da ray ŋgene, Mawiz aa sərkey cek hay tabiya masa ndəhay da Ejip ma sərmara. Mawiz a tərey ndaw masa ta gədaŋ, ta fa mey masa aa ma wuzda, asaya ta fa sləra masa aa ma ka.
23 «Masa Mawiz ma key mevey kwakwar məfaɗ cay na, a jəwey vaw ŋga daw ŋga nəktərwa məlmaha hay Israyel hay.
24 Masa aŋga ma wusey la na, a hətar ndaw Ejip fa kəɗa ndaw ata. Ta’, a daw a jəna ndaw ata ha, a kəɗey vaw aa slam a ŋga aŋga, a kəɗa ndaw Ejip kaa heyey vagay.
25 Mawiz a wulkey na, məlmaha hay Israyel hay a sərmara ara ta fa aŋga Gazlavay ma da badatərwa da Ejip, ama ata na, a sərmara ba.
26 «Pepərek e saya, Mawiz a hətfatar Israyel hay cew fa kəɗam vaw. A wuɗey ŋga wunkata amba a njam daa zazay, a ləvtar: “Haya, ndəhay keɗe, akwar na, məlmaŋ hay, ba diya? Kaa ka kəɗam vaw na, kwara?”
27 Ama ndaw masa ma cakala mey na, a dəkda Mawiz, a ləvar: “Ma paka ŋga bay ŋga kandar sariya na, wa?
28 Ka wuɗey ka kəɗya vagay anda kah ma kəɗa ndaw Ejip ŋgaa kwana heyey daw?”
29 Mawiz a cənda ndaw kaa maa guzlar anda keɗe na, mandərzay a kar, ta’, a hway aa hwayak ŋga Madiyaŋ. Manjakaya daa hwayak a na, aŋga ndaw-məlak. A yawa bəza hay mezəle hay cew feteɗe.
30 «Fa dəɓa ha mevey kwakwar məfaɗ saya, Mawiz aa da wuzlah-ley, gweegwe ta aŋgwa ŋga Sinay. Maslaŋ ŋga Gazlavay a pawa salay da vaɗ, a wuzar vaw daa awaw, da wuzlah gwaslaf.
31 Mawiz a hətar na, a rəzley. Masa aŋga fa ŋgəchey a cakay a amba a nəka maaya maaya na, a cənda ɗay ŋga Bay Gazlavay maa guzlwa da hwaɗ a, a ləvar:
32 “Yah, Gazlavay masa papaŋ ŋga papakw akwar hay ma ragadamar. Ahaw yah, Gazlavay masa Abəraham, Izak, leŋ Jakwap ma namar ray.” Mawiz a zlurey, aa wesey, a wuɗey ŋga nəka saba.
33 Bay Gazlavay a ləvar: “Cəkwta tarak da salay la, maja slam masa kah malacakaya da hwaɗ a keɗe na, slam aha ara slam masa Gazlavay aa da hwaɗ a.
34 Fara fara, ya fa hətar banay ŋga ndəhay aɗaw hay da Ejip, ya fa cənda matəway ata. Da ray ŋgene, ya pawa salay na, amba ya ləhdata daa beke. Wure keɗe na, daw, ya slərdaka a Ejip.”
35 «Yaw, Mawiz aha ara ndaw masa zleezle Israyel hay a ma wuɗmara ba, ma ləvmar: “Ma paka ŋga bay ŋga kandar sariya na, wa?” heyey. Ama Mawiz a na, ara ndaw masa Gazlavay ma pa ŋga bay amba a ləhdata Israyel hay daa beke. Gazlavay a pa ŋga bay ŋga ləhdata na, ta fa maslaŋ ma wuzar vaw da wuzlah gwaslaf heyey.
36 Ara Mawiz ma badatərwa Israyel hay da Ejip ta maazla hay masa aŋga ma kata maja Gazlavay aa ta aŋga. A kata maazla hay a na, daa hwayak ŋga Ejip, da mey Bəlay Magaza, leŋ da wuzlah-ley haa a key mevey kwakwar məfaɗ.
37 Ara Mawiz a saya ma ləvtar a Israyel hay: “Gazlavay a slərkwar *ndaw ma təla mey la mekele daa səkway akwar anda aŋga ma slərdiwa keɗe may.”
38 Daa masa Jəwif hay makustakaya da wuzlah-ley heyey na, ara Mawiz a, ma handa mey ŋgada papaŋ ŋga papa aləkwa hay, mey masa maslaŋ ŋga Gazlavay da vaɗ maa guzlar daa aŋgwa ŋga Sinay. Asaya, ara aŋga ma təɓərwa *mewey ŋga Gazlavay ma vəley heter a ndəhay, amba a wuzdandakwara.
39 «Ama papaŋ ŋga papa aləkwa hay a, a wuɗam ŋga cənmar mey a Mawiz a ba, a təɓmara mey aŋga ba, a wuɗam ŋga vəham a Ejip e cəŋga.
40 Da ray ŋgene, a ləvmar a *Araŋw, “Kandakwar kuley hay ŋga jənndakwar daa mepəkey aləkwa hay. Mawiz ma badandakurwa da Ejip kaa na, ya sərkwa cek ma kar ba.”
41 Ta’, a vəɗam cek anda bəz-sla, a ragadamar, a tamara anda kuley ata, a kam gwagway ta meesəmey maja cek aha masa ata ma kamara ta har ata.
42 Ama Gazlavay pəla! a mbəɗfatar dəɓa, a mbəkdata ŋga ragadam a wurzla hay da vaɗ anda mawuzlalakaya daa ɗerewel ŋga ndəhay ma təla mey ŋga Gazlavay zleezle. Daa ɗerewel e, Gazlavay a ləvey:
“Akwar ndəhay Israyel hay, daa masa akwar ma njam
mevey kwakwar məfaɗ da wuzlah-ley na,
akwar ta hərmaya gənaw hay la daw?
Akwar ta vəlmaya cek hay la daw?
43 Daa ba səlak! Ama ka tam na, kuley hay mekele mekele.
Akwar ta lamara kuley mezəley Malakw la ta way a, a har.
Asaya, akwar ta lamara kuley maləmkaya
anda wurzla mezəley Refan la.
Maja akwar ma ləmamata kuley hay a keɗe,
ka ragadamatar na,
ya handakwar la kəleŋ
ma fəna hwayak ŋga Babilaŋw saya.”»
44 Etiyen a ləvtar saya: «Papaŋ ŋga papa aləkwa hay ta kərcam way la zleezle da wuzlah-ley ŋga pey *akwatay ŋga mejəwey-mey ŋga Gazlavay a hwaɗ a, a pəkam ta aŋga. Ara Gazlavay ma wuzdara a Mawiz, a da kərca way aha na, kwara. Fa dəɓa ha, Mawiz ta kərca la anda Gazlavay ma wuzdara ha.
45 Papaŋ ŋga papa aləkwa hay ta pəkam la ta Way-mekərcey aha, haa kasl Jesəwe ma key bay-ray ata. Ta pas masa Jesəwe ma key bay-ray ata na, Gazlavay a ɓəlta ndəhay masa Jəwif hay ba daa hwayak keɗe fa mey fa mey, amba Jəwif hay a wamara hwayak a. Way-mekərcey ŋga Gazlavay ta ambal a na, aa daha haa kasl pas masa *Davit ma zəma bay aŋga.
46 Davit ta hətey maaya ŋga Gazlavay la, aa cəfɗa Gazlavay ŋga vəlar cəveɗ amba a ləmar way mawiya ŋgada Gazlavay masa Jakwap ma ragadar.
47 Ama, fa dəɓa ha, ara Bay *Salamaŋw ma ləmra way mawiya ha ŋgada Gazlavay.
48 «Ama Bay Gazlavay da vaɗ a njey daa way masa ndəhay ma ləmamara ta har ata ba. Anda *ndaw ma təla mey ŋga Gazlavay zleezle ma ləvey:
49 “Bay Gazlavay a ləvey:
Slam da vaɗ na, ara slam ŋga bay aɗaw,
slam da hwayak may, ara slam-mepey-salay aɗaw.
Ka ləmamaya na, way wura?
Slam aɗaw meməskey-vaw na, wura?
50 Ara yah ma kata slam hay tabiya, ba diya?”»
51 Etiyen a ləvtar saya: «Akwar ndəhay ray maŋgərɗakaya hay! Akwar fa wuɗmara Gazlavay ta mevel akwar pal daa ba, ka cənmar mey ba səlak! Mandaw mandaw, ka wuɗam *Mesəfney ŋga Gazlavay a key sləra daa akwar ba. Akwar na, anda papakw akwar hay zleezle.
52 *Ndaw ma təla mey ŋga Gazlavay, masa papaŋ ŋga papakw akwar hay ta sərdamara banay daa ba na, daha daw? Ndəhay ma wuzdamara mey da ray ndaw pal masa maaya ma da sawa na, ara papakw akwar hay a ma kəɗmata vagay, ba diya? Wure keɗe, akwar may, ka taa dəɗfamar mey la a ndaw masa maaya ha keɗe, ka ta kəɗmara sem vagay.
53 Akwar na, Gazlavay ta slərdakwara kwakwas aŋga la ta har maslaŋ aŋga hay da vaɗ. Ama akwar ta səpmara kwakwas a daa ba.»
Aa zakamara Etiyen ta aŋgwa
54 Ndəhay ma ka sariya heyey, mevel a catar a ray Etiyen ara mey ba. A zam har maja mevel ta catar la ga da ray mey masa Etiyen ma kada.
55 Ama Etiyen, marəhkaya ta *Mesəfney ŋga Gazlavay, a nəkey dey a vaɗ, a hətar meweɗey ŋga Gazlavay, a hətar Yesu malacakaya ta har-zəmay ŋga Gazlavay.
56 Ta’, a ləvey: «Ehe, slam da vaɗ mawurkaya, ya fa hətar *Bəz ŋga Ndaw malacakaya ta har-zəmay ŋga Gazlavay.»
57 Masa ata ma cəndamara Etiyen ma ləvey anda keɗe la na, a wudam ta gədaŋ, a dəzlmata sləmay ata hay ta har. Ata tabiya a cəmam a ray a,
58 a ɗaɗamara, a badamara la daa berney, aa zakamara ta aŋgwa. Masa ata fa daa zakamara na, a mbəkdamatərwa jəbe ata hay fa ndaw mezəley *Sawl.
59 Daa masa ata faa zakamara na, Etiyen e a dərey daŋgay a Gazlavay, a ləvey: «Bay Mahura Yesu, təɓa mesəfney aɗaw.»
60 Ta’, a regedey, a wudey ta gədaŋ, a ləvey: «Bay Gazlavay, mbəkdatara mebərey ata ha keɗe.» Aŋga ma ləvey anda keɗe la na, pam! a məcey.