12
Ña̱ na̱caja na̱ xíca tuun xi̱hín Jesús in qui̱vi̱ ndíquehe ndée̱ ña̱yivi
(Mr. 2:23-28; Lc. 6:1-5)
Ta ndaja coo in qui̱vi̱ ndíquehe ndée̱ ña̱yivi xíca Jesús cua̱ha̱n tañu nu̱ú na̱xutu na trigo. Ta sa̱há ña̱ cuíco na̱ xíca tuun xi̱hín Jesús sa̱há ña̱ cán quéa̱ na̱casáhá na̱ túhún na̱ java yu̱cu̱ ji̱ni̱ trigo cán ta tává na̱ trigo sáxí na̱. Tá na̱xini na̱ fariseo ña̱ yóho já na̱casáhá na̱ cáha̱n cua̱chí na̱ nu̱ú Jesús. Já cáchí na̱ já:
—Cande̱hé. Na̱ xi̱ca tuun xu̱hu̱n ja̱n cája na chuun ña̱ co̱ ndítahan caja ña̱yivi qui̱vi̱ ndíquehe ndée̱ yó —na̱cachi na xi̱hi̱n Jesús.
Já na̱nducú ñehe Jesús tu̱hun nu̱ ná já na̱cachi a já xi̱hi̱n ná:
—Á a̱ ñáha toho cahvi ndó nu̱ú tu̱hun Ndióxi̱ nu̱ cáha̱n sa̱há ña̱ na̱caja David sa̱nahá tá na̱cuico da xi̱hín na̱ xíca xi̱hi̱n dá. Ña̱ na̱caja da quéa̱ na̱qui̱hvi da ini veñu̱hu Ndióxi̱ ta na̱xixi da pan ña̱ yi̱i̱. Ta ni nu̱ mé dá ta ni nu̱ú na̱ xíca xi̱hi̱n dá cán co̱ cáni a nu̱u̱ cuxu na pan cán. In túhún ju̱tu̱ cuití va cáni a nu̱u̱ cuxu na pan cán. Ta á a̱ ñáha toho cahvi ndó ña̱ na̱ca̱hyí Moisés nu̱ ley tá na̱ca̱hyí da̱ ña̱ co̱ cája toho ju̱tu̱ cua̱chi nu̱ Ndióxi̱ va̱tí cája chúun da veñu̱hu qui̱vi̱ ndíquehe ndée̱ ña̱yivi. Mé a̱ nda̱a̱ ná ca̱ha̱n i̱ xi̱hi̱n ndo̱ ña̱ íin chága̱ sa̱há i̱, da̱ cándichi yóho a̱ ju̱ú ga̱ sa̱há veñu̱hu nu̱ cája cáhnu na Ndióxi̱ ja̱n. Mé ndó co̱ cánda̱a̱ toho ini ndó ña̱ cúni̱ cachi tu̱hun Ndióxi̱ tá cáchí a̱ já: “Ye̱he̱ cúni̱ ña̱ ná candáhví ini ndó ña̱yivi jáchi̱ va̱ha chága̱ ña̱ yóho a̱ ju̱ú ga̱ ña̱ ná jo̱co̱ ndó quíti̱ nu̱ú i̱”, cáchí tu̱hun Ndióxi̱. Jáchi̱ tá ná canda̱a̱ ini ndó tu̱hun yóho, nduu ta a̱ chíca̱a̱n toho ndó cua̱chi ja̱tá ña̱yivi, na̱ co̱ó cua̱chi. Cande̱hé ndó. Ye̱he̱, da̱ na̱chindahá Ndióxi̱ nduu ña̱yivi, íin sa̱há i̱ cahnda i̱ chuun sa̱há qui̱vi̱ ndíquehe ndée̱ ña̱yivi —na̱cachi Jesús.
Tá na̱ndaja va̱ha Jesús in da̱ na̱hi̱chi̱ ndáha̱
(Mr. 3:1-6; Lc. 6:6-11)
Tá na̱ndihi já na̱quee Jesús cua̱ha̱n já na̱ndi̱hvi a veñu̱hu mé ñuu cán. 10 Ta cán na̱sa̱ndaca̱a̱n in da̱ta̱a, da̱ na̱hi̱chi̱ ndáha̱. Ta sa̱há ña̱ ndúcú na̱ fariseo ndúu cán ndá quia̱hva caja na já ná cuu chica̱a̱n na̱ cua̱chi ja̱tá Jesús sa̱há ña̱ cán quéa̱ na̱nda̱ca̱ tu̱hún na̱ mé á já na̱cachi na já:
—Á sáhan Ndióxi̱ ña̱ma̱ni̱ ndaja va̱hún na̱ quíhvi̱ qui̱vi̱ ndíquehe ndée̱ yo̱ —na̱cachi na̱ cán xi̱hi̱n á.
11 A̱nda̱ já na̱cachi Jesús já xi̱hi̱n ná:
—Cande̱hé ndó. Tá íin in ndicachi loho ja̱na̱ ndo̱ ta tá ná ndicava rí ini in táhvi̱ qui̱vi̱ ndíquehe ndée̱ yo̱, ama ná a̱ cúhu̱n ndó tavá ndó ri̱. 12 Ta ndíya̱hvi chága̱ ña̱yivi a̱ ju̱ú ga̱ ndicachi. Ña̱ cán quéa̱ sáhan Ndióxi̱ ña̱ma̱ni̱ cája í ña̱ va̱ha qui̱vi̱ ndíquehe ndée̱ yo̱ —na̱cachi Jesús xi̱hi̱n ná.
13 Tá na̱ndihi na̱cachi a já xi̱hín da̱ta̱a, da̱ na̱hi̱chi̱ ndáha̱ cán já:
—Jándaca̱a̱ ndáhu̱n —na̱cachi a xi̱hi̱n dá.
Tá na̱jándaca̱a̱ da̱ ndáha̱ dá já na̱ndiva̱ha ndáha̱ dá. Ta cáa tá quia̱hva cáa inga ndáha̱ da̱ cán. 14 Joo tá na̱queta na̱ fariseo cán já na̱casáhá na̱ jándique táhan na tu̱hun na ña̱ cahní na̱ Jesús.
Ña̱ cáha̱n Isaías sa̱há Jesús
15 Tá na̱ñe̱he̱ Jesús tu̱hun ña̱ ndúcú na̱ cán cahní ñahá na̱ já na̱quee a cua̱ha̱n va ta cua̱há ndiva̱ha ña̱yivi ndíco̱ ja̱tá cua̱ha̱n. Ta ndaja táhan na̱ quíhvi̱ na̱ndaja va̱ha Jesús. 16 Ta na̱sahnda Jesús chuun nu̱ú na̱ sa̱ na̱ndiva̱ha cán ña̱ ná a̱ cáxi tu̱hun na̱ nu̱ú ña̱yivi yo cúú mé á. 17 Tócó ndihi ña̱ yóho na̱ya̱ha já ná xi̱nu̱ co̱o nu̱ú tu̱hun na̱ca̱hyí profeta Isaías tá na̱ca̱hyí da̱ já:
18 Yóho íin da̱ cája chúun cuéntá mí i̱, mé dá na̱ca̱xi i̱.
Quíhvi̱ ndiva̱ha ini i̱ da̱ ta cáji̱i̱ íní i̱ xi̱hín ña̱ cája da.
Ta jáchutu ndaa i̱ ínima̱ dá xi̱hi̱n ínima̱ yi̱i̱ mí i̱,
ña̱ ná jána̱ha̱ da̱ nu̱ú ña̱yivi ndúu ñuyíví ndá quia̱hva cája vií i̱ sa̱ha̱ ná.
19 Ta ni a̱ cáha̱n cua̱chi toho da ta ni a̱ cáyuhú cóhó da̱,
já quéa̱ a̱ cúni jo̱ho ña̱yivi xíca cállé nu̱ cáha̱n da̱.
20 Tá quia̱hva a̱ jácuachi toho da ndo̱o̱, dó sa̱ na̱ta̱hnu̱,
quia̱hva já a̱ jácuachi toho da ña̱yivi, na̱ cávitá ini.
Ta quia̱hva já ni a̱ ndáhvá toho da tití ñúhu̱ loho, ña̱ sa̱ cúni̱ nda̱hva̱ ja̱nda̱ quia̱hva ná quee va̱ha ña̱ nda̱a̱ xi̱hín ña̱ i̱hvi̱.
21 Ta ndaja táhan ña̱yivi ndúu níí cúú ñuyíví tandaa candeé ini na mé dá, na̱ca̱hyí Isaías sa̱nahá.
Jácojo na cua̱chi ja̱tá Jesús ña̱ cája chúun a xi̱hi̱n ndée̱ tiñáhá sa̱cua̱ha̱
(Mr. 3:20-30; Lc. 11:14-23; 12:10)
22 Java ña̱yivi ñéhe na in da̱ cua̱á ta cúú dá da̱ níhi̱ jáchi̱ ndáca̱a̱n rí quini ini da. Ta tá na̱ndaja va̱ha Jesús da̱ já na̱sande̱hé da̱ ta na̱ndica̱ha̱n da̱. 23 Tá na̱xini ña̱yivi ndúu cán ña̱ yóho já na̱catóntó ndiva̱ha na já na̱casáhá ndáca̱ tu̱hún táhan na já cáchí na̱ já:
—Á a̱ ju̱ú da̱ yóho cúú da̱ na̱quixi chi̱chi rey David —cáchí xi̱hi̱n táhan na.
24 Tá na̱xini jo̱ho na̱ fariseo ña̱ cáha̱n ña̱yivi cán já na̱casáhá cáchí mé na̱ fariseo cán já:
—Ta̱a yóho cúú tává da̱ rí quini ñúhu ini ña̱yivi jáchi̱ mé Beelzebú, rí cúú tiñáhá sa̱cua̱ha̱ nu̱ rí quini cán sáhan rí ndée̱ rí nu̱ dá cája da ña̱ —na̱cachi na.
25 Ta sa̱ xíni̱ va Jesús ña̱ cáhvi ini na̱ cán sa̱há ña̱ cán quéa̱ na̱cachi a já xi̱hi̱n ná:
—Tá sáhndá java táhan ña̱yivi ndúu in nación ta ndúu na cua̱ha̱ táhndá já cásáhá cáni táhan ndaja táhan mé va na já cama chá ndihi sa̱há nu̱ ndúu na̱ cán. Ta quia̱hva já ya̱ha ri xi̱hín in ñuu á in vehe tá sáhndá java táhan ndaja táhan mé ná já quéa̱ jándihi na sa̱ha̱ ná. 26 Ta quia̱hva já yáha xi̱hín Satanás, rí cúú tiñáhá sa̱cua̱ha̱. Ta tá ná tavá rí inga rí quini ini ña̱yivi á tá ná cani táhan ndaja táhan mé rí já quéa̱ ndihi sa̱ha̱ ndée̱ ña̱ cómí ri̱. 27 Mé ndó cáchí ndo̱ ña̱ tává i̱ rí quini ini ña̱yivi xi̱hi̱n ndée̱ Beelzebú, rí cúú tiñáhá sa̱cua̱ha̱. Joo tá mé a̱ nda̱a̱ cúú ndusa ña̱ cáchí ndo̱ sa̱há i̱ ja̱n, ndáchí quéhe na̱ cúú cuéntá mé ndó ja̱n ndée̱ tavá na̱ rí quini ini ña̱yivi. Ama ná cachi ndó ña̱ tává ndo̱ rí quini xi̱hi̱n ndée̱ tiñáhá sa̱cua̱ha̱. Ña̱ yóho náha̱ ña̱ co̱ cáhvi nda̱a̱ ini ndó. 28 Cande̱hé ndo̱. Ye̱he̱ tává i̱ ínima̱ quini ini ña̱yivi xi̱hi̱n ndée̱ ínima̱ yi̱i̱ Ndióxi̱. Ta xi̱hín ña̱ yóho náha̱ cáxí a̱ ña̱ sa̱ na̱xi̱nu̱ co̱o qui̱vi̱ cacomí Ndióxi̱ cuéntá sa̱ha̱ ndó.
29 ʼCande̱hé ndo̱. Sácú u̱ in quia̱hva nu̱ ndo̱. Ni in da̱ta̱a a̱ cúu ndi̱hvi da caja cuíhná da̱ ña̱ha vehe in da̱ ndacú joo tá ná cató da̱ da̱ ndacú cán já cuu quehe da ña̱ha da̱ cán.
30 ʼNdá na̱ co̱ó cua̱ha̱n xoo i̱, cúú ná na̱ co̱ cúní ye̱he̱. Jáchi̱ ndá na̱ co̱ chíndeé ye̱he̱ xi̱hín ña̱ cája i̱, cúú ná na̱ sájí nuu nu̱ú i̱.
31 ʼÑa̱ cán quéa̱ cáchí i̱ xi̱hi̱n ndo̱ ña̱ caja cáhnu ini Ndióxi̱ sa̱ha̱ tá nu̱ú cua̱chi cája ña̱yivi xi̱hín sa̱ha̱ tá nu̱ú tu̱hun quini cáha̱n na̱. Joo tá ná ca̱ha̱n núu na sa̱ha̱ ínima̱ yi̱i̱ Ndióxi̱ já quéa̱ a̱ cája cáhnu toho ini Ndióxi̱ sa̱há ña̱ na̱caja na. 32 Caja cáhnu ini Ndióxi̱ ja̱nda̱ sa̱ha̱ ndá na̱ ná cana̱há xi̱hín ye̱he̱, da̱ na̱chindahá Ndióxi̱ nduu ña̱yivi joo tá ná cana̱há na̱ xi̱hi̱n ínima̱ yi̱i̱ Ndióxi̱ já quéa̱ a̱ cája cáhnu toho ini Ndióxi̱ sa̱ha̱ ná ni nani tácú na̱ ndúu na ñuyíví yóho ta ni tá cu̱hu̱n na̱ cavií sa̱ha̱ ná nu̱ Ndióxi̱.
Xi̱hín cui̱hi cúun nu̱ú in yíto̱ cuu ndicuní ndá yíto̱ cúú dó
(Lc. 6:43-45)
33 ʼXíní ñúhú jánde̱e ndó yitó va̱ha ña̱ ná cuun cui̱hi va̱ha nu̱ do̱. Jáchi̱ tá ná jánde̱e ndó yitó núu já quéa̱ cui̱hi núu cuun nu̱ do̱. Jáchi̱ xi̱hín cui̱hi cúun nu̱ú in yíto̱ cuu ndicuní ndá yíto̱ cúú dó. 34 Mé ndó cúú ndó tátu̱hun co̱o jáchi̱ cúú ndó na̱ quini sa̱há ña̱ cán quéa̱ cáha̱n ndó tu̱hun quini ta a̱ cu̱ú cana tu̱hun va̱ha yúhu̱ ndo̱. Jáchi̱ yúhu̱ ña̱yivi cána tócó ndihi ña̱ na̱ndicutú ñúhu ínima̱ ná. 35 In ta̱a va̱ha cáha̱n da̱ ndinuhu ña̱ va̱ha jáchi̱ ndinuhu ña̱ va̱ha ñúhu ínima̱ dá. Ta in ta̱a quini cáha̱n da̱ ndinuhu ña̱ núu jáchi̱ ña̱ núu quéa̱ ndáca̱a̱n ínima̱ dá. 36 Mé a̱ nda̱a̱ ná ca̱ha̱n i̱ xi̱hi̱n ndo̱ ña̱ tá ná ndindaa qui̱ví caja vií Ndióxi̱ sa̱há ña̱yivi ndúu ñuyíví a̱nda̱ jáví ndiquia̱hva ña̱yivi cuéntá nu̱ Ndióxi̱ sa̱há ndaja táhan tu̱hun núu na̱ca̱ha̱n na̱ ñuyíví yóho. 37 Jáchi̱ sa̱ha̱ mé tu̱hun na̱ca̱ha̱n ndó ja̱n caja vií Ndióxi̱ sa̱ha̱ ndo̱. Ta xi̱hín ña̱ ja̱n cachi Ndióxi̱ ña̱ á íin cua̱chi ndó á co̱ó cua̱chi ndó —cáchí Jesús.
Xíca̱ ña̱yivi quini ña̱ ná caja Jesús ña̱ xitúhún nu̱ ná
(Mr. 8:12; Lc. 11:29-32)
38 Java na̱ fariseo xi̱hín na̱ jána̱ha̱ ley Moisés na̱ca̱ha̱n na̱ xi̱hín Jesús já na̱cachi na já xi̱hi̱n á:
—Maestro, cúni̱ nde̱ ña̱ ná caja ndó in ña̱ha xitúhún nu̱ú nde̱ já ná cuni nde̱ —na̱cachi na xi̱hín Jesús.
39 Já na̱nducú ñehe Jesús tu̱hun nu̱ú na̱ cán já na̱cachi a já xi̱hi̱n ná:
—Ña̱yivi quini, na̱ co̱ cúni̱ cándúsa Ndióxi̱, na̱ yóho cúú na̱ cúni̱ cuni ña̱ xitúhún. Joo a̱ cúní toho na ña̱. Ña̱ cuni ndusa na quéa̱ ña̱ ndoho i̱ tá quia̱hva na̱ndoho Jonás, da̱ na̱sacuu profeta sa̱nahá. 40 Jáchi̱ tá quia̱hva na̱sa̱ndaca̱a̱n Jonás u̱ni̱ qui̱vi̱ xi̱hín u̱ni̱ ñuú ti̱xi ti̱yacá cáhnu tá na̱cocó rí da̱ quia̱hva já ndaca̱a̱n ri ye̱he̱, da̱ na̱chindahá Ndióxi̱ nduu ña̱yivi ti̱xi ñundáhyi̱ u̱ni̱ qui̱vi̱ xi̱hín u̱ni̱ ñuú. 41 Ta ña̱yivi na̱sanduu Nínive sa̱nahá cán ndacui̱ta na chica̱a̱n na̱ cua̱chi ja̱ta̱ ndó tá ná xi̱nu̱ qui̱ví caja vií Ndióxi̱ sa̱há cua̱chi ña̱yivi ndúu viti. Jáchi̱ mé na̱ na̱sanduu ñuu Nínive cán na̱jándacoo na cua̱chi cája na tá na̱ca̱ha̱n Jonás xi̱hi̱n ná ña̱ na̱cachi Ndióxi̱ coo. Ta ye̱he̱ íin chága̱ sa̱há i̱ a̱ ju̱ú ga̱ Jonás joo co̱ cándúsa ndó ye̱he̱. 42 Jári tá ná xi̱nu̱ qui̱vi̱ caja vií Ndióxi̱ sa̱há cua̱chi ña̱yivi ndúu tiempo viti a̱nda̱ já ndacui̱ta in ñá na̱sacomí cuéntá sa̱há ña̱yivi ndúu chí xoo sur sa̱nahá ta chica̱a̱n ñá cua̱chi ja̱tá ña̱yivi ndúu tiempo viti. Jáchi̱ mé ñá cán va̱tí na̱sahi̱in xícá ndiva̱ha ñá nu̱ rey Salomón sa̱nahá na̱sa̱ha̱n ñá cuni jo̱ho ñá tu̱hun ndíchí cáha̱n da̱. Ta ye̱he̱ íin chága̱ sa̱há i̱ a̱ ju̱ú ga̱ Salomón joo co̱ cándúsa ndó ye̱he̱.
Jána̱ha̱ Jesús ña̱ cua̱há tañu ndícó co̱o tucu ínima̱ quini ini ña̱yivi va̱tí sa̱ na̱quee rí
(Lc. 11:24-26)
43 ʼTá quéta in ínima̱ quini ini in da̱ta̱a já quée rí cua̱ha̱n rí xíca nuu rí ndijáá yucú íchí ndínducú rí nu̱ú cando̱o rí. Ta tá co̱ ndíñe̱he̱ rí ña̱ já cásáhá cáhvi ini rí já: 44 “Coho ndicó co̱o tucú ini da nu̱ú na̱sa̱ndaca̱a̱n í cán jáchi̱ cúú á tátu̱hun vehé”, cáhán ri̱. Ta tá xínu̱ co̱o rí ini da̱ cán já sánde̱hé ri̱ ña̱ íin vií va ini da̱ cán tá quia̱hva vií ini vehe tá na̱ti̱hvi̱ á ta na̱nda̱ca̱ ndójó va̱ha tócó ndihi ña̱ha ini a. 45 A̱nda̱ já quée tucu mé rí quini cán cua̱ha̱n rí quehe rí u̱sa̱ ga̱ rí quini chága̱ a̱ ju̱ú ga̱ mé rí já xínu̱ ndihi rí ndi̱hvi rí ini da̱ta̱a cán. Ta mé da̱ cán ndiquini chága̱ da̱ a̱ ju̱ú ga̱ tá na̱sandaca̱a̱n in tála̱á rí ini da. Quia̱hva já ndoho ri ña̱yivi quini ndúu tiempo viti —cáchí Jesús.
Náná Jesús xi̱hín ñani a cúni̱ na̱ cuni na a̱
(Mr. 3:31-35; Lc. 8:19-21)
46 Nani cáha̱n yi̱i̱ va Jesús xi̱hín ña̱yivi já na̱xi̱nu̱ co̱o náná Jesús xi̱hín ñani a ña̱ ná ca̱ha̱n na̱ xi̱hi̱n á cúni̱ na̱. Joo na̱cando̱o na ndíta na ja̱ta̱ véhe. 47 Já na̱sa̱ha̱n in na cáxi tu̱hun na nu̱ú Jesús já cáchí na̱ já xi̱hi̱n á:
—Ja̱ta̱ véhe cáa íin nánún xi̱hín ñanún ta ca̱ha̱n na̱ xu̱hu̱n cúni̱ na̱ —na̱cachi na xi̱hín Jesús.
48 Joo na̱nducú ñehe Jesús tu̱hun nu̱ú na̱ cán já na̱cachi a já xi̱hi̱n ná:
—Cáha̱n i̱ xi̱hi̱n ndó ndá na̱ cúú ndusa náná i̱ xi̱hín ñani i̱ —na̱cachi Jesús xi̱hi̱n ná.
49 A̱nda̱ já na̱na̱ha̱ ndáha̱ mé á na̱ xíca tuun xi̱hi̱n á cán já na̱cachi a já:
—Na̱ yóho cúú ná tátu̱hun náná i̱ xi̱hín ñani i̱. 50 Jáchi̱ ndá na̱ cája ña̱ cúni̱ Ndióxi̱, tátá i̱, mé a̱ íin indiví, na̱ cán cúú ná tátu̱hun ñani i̱ xi̱hín quia̱hva i̱ xi̱hi̱n náná i̱ —na̱cachi Jesús xi̱hín na̱ cán.