12
Gwangwaneba Ge Yusiwa Muntanwa
Pungi den wane, iyayapan obiren agonieme, meoya mu gara em eme. Meve Iesu amatog gae namu aigowawa gumbo wane, “Yaukapa, Parisi igiyawa iist* muma gumbe. Me ugauga mumawa. Guwave barauyawa me matai undag taibe ape, sira guwave barauyawa iyayapan matai undag yaug anope. Sira ye divi arampuna guwave wayawa me eyawa matai anope. Sira ye pantut danave nauneyap mumumu wayanawa me matai gwe egave taibe ape.
Ne owanaiwa, ne diruitna. Iyayapan da mu kwapiwa tope boape, megara ivi oma den ane divi da ape. Meoya mu gumbo a den aya. Megara ne toyau yempna ye bira gumbe a aya. Me kwapiwa tope. Tope onanapeve ye at kukaeba geena danave aore empe me yusiwa aunewa gumbe a aya. E, ne ye diruitna. Me gumbe a aya. Nenip dirori naningambenit oya asarion duwam gumbe gwiruwareme. Mu desirom da God imiwa den atataivi. Natawa di. Ye kuiye gumawa undag basiyaivi. Meoya den a aigimiya; ye painauvit, nenip dirori ye mina onan.
Meoya ne ye diruitna. Bira da iyayapan namuwo ne yaug ano nekpewa, Apan Usiwa me matai God aneya meuma namuwo me yaug ano nekpe Megara da bira iyayapan namuwo wape, ‘Ne me den yaug anona,’ me God aneya meuma namuwo wape, ‘Ne me den yaug anona.’ 10 Sira da bira gae kukaeba Apan Usiwa gumbe wapewa, me matai anog yankwepe. Megara da bira gae di kukaeba Guwawa Iyakaisiyapama gumbe wapewa, me matai den anog yankwepe.
11 Sinagogu, namuyoiyoi igiyawa sira iyayapan koukawa gumbo ye tamyem uwapewa, yembovit aninin amaratan oya go divi watanwa oya den anoya. 12 Kuiyawa Guwawa Iyakaisiyapama matai me kumiwa apa anin watanwa ye toyau yempe.”
Tawara Obiren Ge Pipamgit Abnawa Me Maibeyawa
13 Apan da iyayapan agoniyayawa danave me gumbe wane, “Toewanewan, ne tatan diya. Dividivi undag maman kwenewa me tamnewa ne gaibu kebape.”
14 Iesu gara wane, “Keptete abnawa go ye yapave abnawa oya bira ne tum yunedne?” 15 Meve mu gumbo wane, “Yaukape! Danewa nuniatatu undag oya yaukape. Amat yeuma yaimoyai aya. Kuiyawa apan inaiinai meuma me tawara meuma gaibu den wakene.”
16 Sira me mu gumbo maibe mame wane: “Tawara abnawa nau meuma danave maura vinne. 17 Me membovit imug anone, ‘Ne divi atna? Ne nakwai neuma tetanwa arawa den wakene.’
18 Meve me wane, ‘Ne mame atna. Ne gopad neuma yayatna sira mataiwa kokavit sitna. Sira me apa ne nakwai ge tawara neuma undag tam danave tetna. 19 Sira ne nembo gunap watna, “Guwanwa, tawara oraiwa obiren unaiwadna wakene. Bairawan obiren me gumbe wakeya. Danadawai den aviya, nakwai na, yoi na, sira degadega a.” ’
20 Megara God me gumbe wane, ‘Ge pimpangitana! Aram gare ge guwagwa gungap me atan aupe. Meve gembo genan waribiyanawa bira tampe?’
21 Bira da me tawara membo oya unaiwadne, megara me God namive tawara onan abnawa anewa, me maibe mame mina.”
Danadawai Den Auya
22 Meve Iesu aigowawa gumbo wane, “Meoya ne diruitna. Inaiinai yeuma oya nakwai divi nenewa, danadawai den anoya. Ye kwapuiwa oya ye divi enenewa danadawai den anoya. 23 Inaiinai me koka nakwai me mina onan. Sira kwapiwa me koka, enwape me mina onan. 24 Nenip owau yaug anoya. Mu divi da den vereme, sira maura den tameme, sira mu nakwai pantut muma go buim muma onan. Megara God mu utamivi. Ye di oraimina, nenip ye mina onan. 25 Ye daneyep da bira danadawai aviviwa inaiinai meuma kusi yobutatae ape oma ane go onan? 26 Ye dividivi kusikaren mame oma den ane ayawa, divi oya dividivi upeba oya danadawai auya?
27 Ben iviwa riri yaug anoya. Me aninin yoivi. Mu nau da den wareme sira murap kusi da den diraueme. Megara ne ye diruitna. Soromon me dividivi oraiminawa undag danave wakene, sira wape eniviwa oraimina, megara ben mame oraiminavit di, Soromon wape eniviwa me mina onan. 28 Wayo piyu ega gare wakene go umae iyam danave aorepe. Megara God me wayo gumbe wape yaimoyai wanne. Meoya anintom God me yenan oya wape tu yempe? Ye anotumat yeuma kusikareren!
29 Sira ye nakwai divi natan ge yoi divi natan oya didimama wansin den anoigimiya, danadawai den avigimiya. 30 Kuiyawa dividivi undag mame Ju onan igiyawa botan anoeme, go ye Mamewa yaug anone ye divi anoene. 31 Meoya, namu Me toimuwawa§ ge ano oraivitwa meuma diuya, dividivi undag mame gaibu ye yempe.
32 Agonagon kusi, a den aya. Ye Mamewa me God toimuwawa degadega gumbe yentan anoivi. 33 Ye dividivi yeuma iyayapan gumbo gwiruwariya, meve tawara onan igiyawa gumbo muniya. Yenan oya anmaga kokopetawa me den puwaiviwa ainamiya. Sira dividivi oraivitwa me matai den kukaipewa kwimin apa tam agoniya. Me apa ub abnawa me gumbe den ompe sira gwagwap den yoig wakukampe. 34 Kuiyawa dividivi oraiminavitwa yeuma wakeyawa arawa, me apa nonewa gaibu wakepe.
Iyaiyai Yavigimtanwa
35 Berip yeuma poveyep tuya, sira dun yeuma okeriya igigimpe. 36 Apan kokawa muma memgebip nakwaeba apa taig uwag ankwin papapak topewa, oma ane ankwin tatevit menan wataptan oya amareme igiyawa mina ye meib wakeya. 37 Apan kokawa muma me matai uwape kumiwa, nau wareme igiyawa me aniyau uwapewa yangut aigimpewa me yawampewa me oraimina. Ne natawa diruiyeni. Apan kokawa me matai waita muntanwa oya berip meuma powave tupe, sira nau wareme igiyawa tampe teboro apa yan wakepe munan oya amarape. 38 Kokawa muma me nup bagiwa go mumbevit at muniwa gumbe taig uwape, sira nau wareme igiyawa mu wait waribiyag amareme me yawampewa, me oraiwa munanwa oya. 39 Megara mame yaiyai yaug anoya: Gwe abnawa aram kumiwa divi ub usiwa ompe yaug anonewa, me yaukapa wakepe sira gwe meuma den toyayag ub ape. 40 Ye gaibu anoka wakeya, kuiyawa ye den menan amaraigimiyawa Apan Usiwa** uwape.”
41 Pita singui wane, “Ayapan, ge maibe mame nu gunup vege, go iyayapan undag gumbo vege?”
42 Ayapan gara wane, “Kokawa me nau meuma eme igiyawa amara muntan oya, sira nakwai kumiwa apa nakwai muntan oya amaraivi abnawa baraune. Amaraivi abnawa me anotumat meuma koka sira anoano meuma oraivit gumbe, gare me bira? 43 Kokawa meuma matai taig uwape sira amat abnawa me nau warigimpe yaupewa, menan oraimina ape. 44 Ne natawa diruitna. Kokawa matai dividivi meuma undag amaraivi abnawa wampe me amarape. 45 Megara nau meuma wariviwa abnawa membovit danave anope, ‘Ne kokawa neuma uwatan oya kumiwa me tate den uwape,’ meve me amatog apan ge vesin nau meuma waremewa igiyawa gurigimpe sira nakwai ge yoi nak pimpanoigimpe. 46 Amaraivi abnawa me den amaraivi kumiwa apa, me den yaug anoivi kum koniwa apa kokawa meuma uwape. Kokawa meuma matai me gattope musimusi ape, sira anotumat den emewa igiyawa gaibu baraupe wakepe.
47 Nau meuma wariviwa abnawa me kokawa meuma anoiviwa yaug anone. Megara den waribiyag amaraigimpewa, sira kokawa meuma wanewa den apewa, me kokawa meuma koni obiren me tope. 48 Megara da bira den yaug anone, meoya kukaeba meuma aiviwa, me kusi tope. Bira da kokavit aunewa me kokavit autan kinuni ape. Sira bira da me gumbe kokavit baraunewa, me kokavit autan kinuni ape.
Yum Onanwa Go Ano Ubeubewa
49 Ne iyam piyu gerave aoretan oya uwana. Aninin ne yusipamit anoeni iyam wait igivi. 50 Megara ne babataito neuma wakene me avitan oya eni. Sira danadawai kokavit ne aug anegimpna undag meve onanapeve. 51 Ye anoene ne piyu egave yum aug uwana? Ne diruitna. Onan, ne mut ge ano ubeube oya uwana. 52 Mame apa utan aib ainewa, me apa inamamawa usitainawa desiroma danave naningambenit wakepewa, duwamdesi me duwam gumbo daietaitai ape, sira duwam me duwamdesi gumbo daietaitai ape. 53 Mamawa me usiwa gumbe daietaitai ape. Usiwa me mamawa gumbe daietaitai ape. Inawa me gwaitawa gumbe daietaitai ape. Gwaitawa me inawa gumbe daietaitai ape. Inawa wainiwa gumbe daietaitai ape. Wainiwa me inawa gumbe daietaitai ape.”
Kum Koniwa Biroriyaiviwa Yaug Anotanwa
54 Me iyayapan agoniyayawa gumbo wane, “Ye yauya at kum aigiviwa apa guwaveru dauwag barauvigimpewa, ye tate waya, ‘Me uvin uwatan aivi,’ meve uvin uwape. 55 Sira at gambenwa sausu apa taig man toigimpewa, ye waya, ‘Me amiwatan aivi,’ meve amiwape. 56 Ugauga eme igiyawa! Piyu ge kwimin irawa me aninin, ye yaug anoyana di. Kum mame garewa ye aninin den yaug anoyana?
57 Divi oya ye yembo divi oraiwa den yaug anoyana? 58 Ge anavi geuma gaibu kukaeba wasiwamtan abnawa oya aisenewa, ebu taibe yusiyusi ake baigan me gumbe ag yum tua. Meib den awa me ge augen gempe keptete abnawa gumbe uwaya. Sira keptete abnawa me augempe nog amaraiviwa nanive. Nog amaraiviwa me nog danave aoregempe aiga. 59 Ne ge dirukna. Ge nog danave den taibe dauwag aga. Anmaga kusi reputa†† oieba ge garawa ape, meve taibe dauwag aga.”
* 12:1 Parawa gumbe bidwag ag okereme, koka aiviwa. 12:2 Ruk 8:17 12:5 Me gae Griik. Me at di kukaeba me anotumat den eme igiyawa matai unikpe. 12:6 Me anmaga iviwa. 16 Asarion me 1 denari mina. 12:7 Ruk 12:24; Apa 27:34 12:11 Mak 13:11; Ruk 21:12-15 12:15 1Ti 6:9-10 12:21 Mat 6:19-20 § 12:31 Natawa me God toimuwawa. 12:33 Ruk 18:22 12:35 Mat 25:1-13 12:39 Mat 24:43-44; 1Te 5:2 ** 12:40 Me Iesu Keriso. 12:44 Mat 25:21,23 12:47 Jms 4:17 12:50 Mak 10:38-39 12:53 Mik 7:6 †† 12:59 128 reputa me 1 denari mina. Apan da kum desirom nau apewa, me 1 denari aupe.