Yàkɔbhɔ̀
andí bhàrʉwà
Yàrɨ́ bhàrʉwà ɔ̀ ɨ̀ nòtù ádrɔ̀drɔ̌ dhu tɨ́ dhu
Dhu àla ndɨ̀ kpangba yàrɨ́ bhàrʉwà nandí alɛ ràrɨ̌ Yàkɔbhɔ̀ tɨ́ kátɨna alɛ. Ábhɔ̌ alɛ arɨ́ dhu ɨ̀rɛ̀ ndɨ Yàkɔbhɔ̀ ràrɨ̌ Yěsù t’ádɔ́na nzínzì ɔ̌ atdí alɛ (Mrk 6.3). Ka nɨ’ɨ̀ Yèrùsàlɛmà tɔ́ kɨgɔ̀ ɔ̌ kànɨsà ɔ̌ ádrɔ̀drɔ̌ alɛ nzínzì ɔ̌ atdí alɛ (Kas 1.14; 12.17; 15.13; 21.18; Gàl 2.9).
Ka kárɨ́ dhu ɨ̀rɛ̀, kà randí yàrɨ́ bhàrʉwà mbɛ̀mbɛ̀ ɨ̀fɔ kumì atɔ ʉ́dà Yěsù ka kʉ́gʉ̀ dhu-dzidɔ̌ rɔ́rɔ̀. Ndɨ kàsʉmɨ̀ ɔ̌, «ka kapɛ̀ kavu atdídɔ̌ Yěsù ná’ù alɛ rɔ̌ Yèrùsàlɛmà tɔ́ kɨgɔ̀ ɔ̌» (Kas 8.1).
Yàkɔbhɔ̀ andí dhu fɨ̌yɔ̀ nɨ́ «atdí kumì dɔ̀ná ɔ́yɔ̌ nà rʉ̀gànda-tsʉ̀» (1.1). Ungbòta-Ayɨ́ ɔ̀, ɨ «atdí kumì dɔ̀ná ɔ́yɔ̌ nà rʉ̀gànda-tsʉ̀» tɨ́ ka kátɨna alɛ nɨ́ kɔ́rɔ́ Pbàìsràyélí, yà Pàlèstinà tɔ́ pbìrì ɔ̌ aróko Pbàyàhúdí mà, ngʉ̌kpà pbìrì ɔ̀nǎ ɨ̀ nɨ́fàlà-tsí mànà. Pbɛ́tʉ̀, Ungbòta-Ɔwʉ́tá ɔ̀, kà-tɨ̀ nɨ́ kɔ́rɔ́ pbàkrɨ́stɔ̀, Pbàyàhúdí mà, ɨ̀nzɨ̌ nɨ́ Pbàyàhúdí mànà (Gàl 6.16).
Yàkɔbhɔ̀ andí dhu fɨ̌yɔ̀ pbàkrɨ́stɔ̀ nzínzì ɔ̌, ábhɔ̌ alɛ nyʉ́ nɨ’ɨ̀ nǎkʉ̀tálɛ. Atdídhená-tsí nóongónà kasʉ ɔ̀nzɨ̀ ònzǒnzì Pbàyàhúdí tɔ́ ɨnga-abábá ɔ̌ (5.1-6). Ɨ alɛ-rɔ̌ ka kávu dhu náabhʉ̀ abádhí rɨ̀fàlà ɨ̀ yà adzɨ ɔ̌. Nɨ́ Yàkɔbhɔ̀ andí dhu abádhí tɔ̀, ndɨ́nɨ̌ abádhí-afí nabhʉ̀ tɨ́ ròtsì ɔbɨ a’uta ɔ̌. Kǎtɨ: ɨ̀nzɨ̌ ka karɨ́ ídzì dhu ɔ̀nzɨ nɨ̌ ìndrǔ tɔ̀ a’uta ràrɨ̌ ɨwà ɔ́vɛ̀ a’uta (2.26).
Bhàrʉwà-nyɨ̀tɨ̀ ka kóhù tɨ́ dhu
- Bhàrʉwà-dɔ̀kpa (1.1).
- Umvútá-ɔ̀nzɨ̌ dhu àkǎ kikò pɔ́tsɔ́ a’uta ɔ̌ dhu (1.2-12).
- Ɨ̀nzɨ̌ Kàgàwà arɨ́ atdí alɛ mà nábhʉ̌ rɔ̀nzɨ̀ nzɛ́rɛ dhu dhu (1.13-18).
- Kàgàwà bhà Ɔtɛ àkǎ kɨrɨ̀, kadʉ̀ kʉ̀nɔ̀ dhu ɔ̀nzɨ̀ dhu (1.19-27).
- Ɨnzá dhu àkǎ kɨ’ɨ̀ ìndrǔ-ɔ̌nga t’óvòta tɔ́ alɛ-afí nà dhu (2.1-13).
- Ɨ̀nzɨ̌ ka karɨ́ ídzì dhu ɔ̀nzɨ nɨ̌ a’uta nɨ́ ɨwà ɔ́vɛ̀ a’uta dhu (2.14-26).
- Alɛ-ɨdà-dɔ àkǎ kɔdɔ̀ mběyi dhu (3.1-12).
- Dhu-ɔ̌nga t’óvòta tɔ́ obhóná ɨrɛ̀ta (3.13-18).
- Yà adzɨ ɔ̌ dhu-tsí nòzè alɛ nɨ́ Kàgàwà rɔ̌ òmvǔ dhu (4.1–5.6).
- Dhu-dzi òndù ka kɨ́ dhu mà ɨtsɔ̀ta mànà (5.7-20).
1
Yàkɔbhɔ̀ rɨ̌ ìndrǔ nóvì dhu
1 Yàrɨ́ bhàrʉwà nàndǐ fʉ̌kʉ̀ nɨ́ ɨma Yàkɔbhɔ̀, Kàgàwà bhà, ndɨrɔ̀ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Yěsù Krɨ́stɔ̀ bhà ɨnɔ-akpà. Ma mòvì nyɨ̌ kɔ́rɔ́, yà atdí kumì dɔ̀ná ɔ́yɔ̌ nà rʉ̀gànda-tsʉ̀ tɨ́rɔ̀ nyɨ̌ nyɨ́fàlà nyɨ̌ yà adzɨ ɔ̌ rɔ̀.
Umvútá-ɔ̀nzɨ̌ dhu àkǎ kikò pɔ́tsɔ́ a’uta ɔ̌ dhu
(Ɔpt 3.6; 4.7; Zèk 7.19; Màt 7.7-11)
2 Àbanɨ̌nzó, nyɨ̌ nyàkǎ nyɔ̌zʉ̀ yà nyɨ̌ nyɨ́ dhèdhèrɔ̀ umvútá-tɨdɔ̀ nábà dhu rɨ̀’ɨ̀ dhɛ̀dhɛ tɨ́ atdídɔ̌ fʉ̌kʉ̀.
3 Obhó tɨ́, nyɨ̌ nyàkǎ nyʉ̌nɨ dhu nyɨ̌ rapɛ́ ìko pɔ́tsɔ́ fʉ̀kʉ́ a’uta ɔ̌ umvútá-ɔ̀nzɨ̌, nɨ́ ndɨ dhu ràrɨ̌ dhu-dzi t’óndùta tɔ́ ɔbɨ nábhʉ̌ fʉ̌kʉ̀.
4 Dhu àkǎ wà fʉ̀kʉ́ dhu-dzi t’óndùta rɨ̀tɛ̀ ndɨ̀ kpangba, ndɨ́nɨ̌ nyɨ̌ nyɨ’ɨ tɨ́ àkǎkǎ alɛ nyʉ́ tɨ́, ndɨrɔ̀ ɨ̀mbǎ rɔ̀yá ndɨ̀ nʉ̀bhà ndɨ́nɨ̌ ɨ̀ ɔnzɨ tɨ́ atdí dhu mà rɨ̌’ɨ̀ alɛ tɨ́.
5 Pbɛ́tʉ̀, dhu apɛ́ ɨ̀’ɨ̀ nzínzìkʉ ɔ̌ atdí alɛ mà nótù ndɨ̀ ɨ̀mbǎ ndɨ̀’ɨ̀ dhu-ɔ̌nga t’óvòta tɔ́ ɨrɛ̀ta nà dhu tɨ́, nɨ́ ndɨ alɛ àkǎ ndònzì ka Kàgàwà-fɔ́. Nɨ́ kà rǎdʉ̀ kàbhʉ àbhʉ̌ kà tɔ̀. Obhó tɨ́, kǎrɨ́ dhu ùbhǒ kɔ́rɔ́ alɛ tɔ̀, ɨ̀nzɨ̌ ndɨ̀ ndɨ́ ìndrǔ-ɔ̌nga òvò rɔ́rɔ̀, ndɨrɔ̀ ɨ̀nzɨ̌ ndɨ̀ ndɨ́ ndɨ̀ngyɛ̌ rɔ́rɔ̀.
6 Ndɨrɔ̀, kàkǎ ndònzì ka a’uta nà, ɨ̀nzɨ̌ afína rǔguru rɔ́rɔ̀. Obhó tɨ́, afína rǔguru alɛ, nɨ́lɨ ndɨ̀ yà rɛ̀rʉ̀ dɔ̌ rópili àpùpú rǎbhʉ̌na ràmbɛ ndàwà dɔ̌ mʉ̀kʉrà tɔ́ ɨdha bhěyi.
7 Ndɨ dhu bhěyi alɛ-tɨdɔ̀ nákǎ nzá ndɨ̀rɛ̀ nga ndɨ̀ ràrǎdʉ̀ atdí dhu mà nábà Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà-fɔ́,
8 ndɨ alɛ-tɨdɔ̀ nɨ́ pbɨ̀ndà ɨrɛ̀ta-ɔ̌nga ʉ́ndɔ̀ ndɨ̀ alɛ, ndɨrɔ̀ ʉ̀gɛ̀rɛ̌ tɨ́ arɨ́ ndʉ̀gɛ̀rɛ̌ pbɨ̀ndà mʉ̀tsɔ ɔ̌ alɛ nɨ́dhunɨ̌.
Nǎkʉ̀tálɛ mà ònzìtálɛ mànà nàndà dhu
9 Nǎkʉ̀ tɨ́ ndɨ̀ nòtù àlɛ̌ t’ádɔ̀nà mʉ̀krɨ́stɔ̀ nákǎ ndɨ̀’ɨ̀ dhɛ̀dhɛ nà, Kàgàwà ɨ̀dzɨ̌ ndɨ̀ ɔrʉ́ nɨ́dhunɨ̌.
10 Ndɨrɔ̀, ònzìtálɛ tɨ́ ndɨ̀ nòtù àlɛ̌ t’ádɔ̀nà mʉ̀krɨ́stɔ̀ nákǎ ndɨ̀’ɨ̀ dhɛ̀dhɛ nà, Kàgàwà ìfo ndɨ̀ obvò nɨ́dhunɨ̌. Obhó tɨ́, ònzìtálɛ rǎdʉ̀ ʉ̀da akyɛ tɨ́ àdhàdhɨ̀ ɨrɨ́ ɔ̌ itsu-opfò náarʉ́da akyɛ tɨ́ dhu bhěyi.
11 Adyifɔ̀ náarɨ́ ndɨ̀tɔ, ndàdʉ̀ itsu ìtdyu, ndɨ itsu-opfò ràdʉ̀ ’àwà obvò, fɨ̀yɔ́ aya ràdʉ̀ ìku. Ndɨ dhu bhěyi tɨ́ nɨ́ ndɨ, ònzìtálɛ rǎdʉ̀ àrà ɔ̀vɛ̀ yà bìlǐnganà ndɨ̀ ndarɔ́nzɨna pbɨ̀ndà kasʉ ʉ́mbɛ̀ ndɨ̀ rɔ́rɔ̀.
12 Hirò nɔ́nzɨ̀ alɛ nɨ́, umvúta-dzi òndù arɨ́ pbɨ̀ndà a’uta ɔ̌ alɛ. Obhó tɨ́, ndɨ umvútá lɛ̀mà ndɨ̀ ndɔ̀nzɨ̀ dhu-dzidɔ̌, ndɨ alɛ abáya yà Kàgàwà akɔ̀ fɨ̀ndá làká ndɨ̀ nózè alɛ tɔ̀ dhòdhódhónga tɔ́ ípìrɔ̌nga tɔ́ mʉ̀kàkʉ́.
Ɨ̀nzɨ̌ Kàgàwà arɨ́ atdí alɛ mà nábhʉ̌ rɔ̀nzɨ̀ nzɛ́rɛ dhu dhu
(Yǒb 29.12-13; Màt 7.21-27; Gàl 6.7-10; 1Pɛ́ 2.1-2)
13 Nzɛ́rɛ dhu-atdyú òho rɨ́ ndɔ̀zɨ̀ alɛ nákǎ nzá ndàtɨ: Kàgàwà ràrɨ̌ ndɨ ndɨ̀ nàbhʉ ndɔ̀nzɨ̀ nzɛ́rɛ dhu. Obhó tɨ́, Kàgàwà arɨ́ nzɨ̌ nzɛ́rɛ dhu ɔ̀nzɨ. Ndɨrɔ̀, kǎrɨ́ nzɨ̌ atdí alɛ mà nábhʉ̌ rɔ̀nzɨ̀ nzɛ́rɛ dhu.
14 Ɨ̀ngbàtɨ́ ɨ̀lɨ ndɨ̀ alɛ mà nábhʉ̌ arɨ́ rɔ̀nzɨ̀ nzɛ́rɛ dhu dhu nɨ́, yà ndɨ alɛ nyʉ́ rɨ̌ atdyúna òho ndɔ̀nzɨ̀ nzɛ́rɛ dhu. Ndɨ nzɛ́rɛ dhu náarɨ́ kɨ̀dha, ndàdʉ̀ ɔ̀tsɨ̀nà.
15 Nɨ́, ndɨ nzɛ́rɛ dhu-atdyú òho ka kɨ́ dhu náapɛ́ ndìsě, náarɔ́dhɨna dhu nɨ́ nzɛ́rɛnga. Ndɨrɔ̀, nzɛ́rɛnga náapɛ́ ɔ̀trɔ, náarɔ́dhɨna dhu nɨ́ ɔvɛ.
16 Yà atdídɔ̌ ma mózè nyɨ̌ rɔ̀ àbanɨ̌nzó, nyɨ̌ nyàkǎ nzá nyǎbhʉ nyɨ̌ kʉtrǎ nyɨ̌!
17 Àlɛ̌ rɔ̌ arɨ́ ndɔ̀nzɨ ídzì dhu kɔ́rɔ́, àlɛ̌ arɨ́ àbàna àkǎkǎ atdídɔ̌ kɔ́rɔ́ pɛrɛ̀-tɨdɔ̀ mànà náaríwu ɔ̀rʉ̀-akpà ɔ̀ rɔ̀. Ɨ dhu náaríwu yà ɔ̀rʉ̀-akpà-nyɨ̀ rɔ̌ arɨ́ ɨnga náwʉ̀ kɔ́rɔ́ dhu nanzɨ̀ Àba Kàgàwà bhà rɔ̀. Ndɨ Kàgàwà nɨ́ ɨ̀nzɨ̌ arɨ́ ndʉ̀wʉ̌, ndɨrɔ̀ ɨ̀nzɨ̌ arɨ́ ndʉ̀gɛ̀rɛ̌ ndʉ̀bhà nyɨ̌ ɨ́nɔ̀ ɔ̌ ɨ dhu-tsí bhěyi alɛ.
18 Ndɨ̀ nyʉ́ ndɨ̀ ndòzè ka dhu bhěyi, kǐbho ípìrɔ̌nga-ɔwʉ́tá àlɛ̌ tɔ̀, pbɨ̀ndà obhónga tɔ́ Ɔtɛ-otù ɔ̌, ndɨ́nɨ̌ àlɛ̌ koko tɨ́ wɛmbɛrɛ̀ tɔ́ ngari ɔ̌ yà ndɨ̀ ndanzɨ̀ kɔ́rɔ́ dhu-tsí nzínzì ɔ̌.
Kàgàwà bhà Ɔtɛ àkǎ kɨrɨ̀, kadʉ̀ kʉ̀nɔ̀ dhu ɔ̀nzɨ̀ dhu
(Yùw 3.27)
19 Yà atdídɔ̌ ma mózè nyɨ̌ rɔ̀ àbanɨ̌nzó, nyɨ̀rɛ̀ yàrɨ́ ɔtɛ: ɨ̀ngbàtɨ́ ɨ̀lɨ ndɨ̀ alɛ mà nákǎ ndɨ̀’ɨ̀ ɨsɔ́ rádʉ̀ dhu ɨ̀rɨ̀ alɛ tɨ́, ɨ̀nzɨ̌ rádʉ̀ ɔtɛ òrì ɨsɔ́ tɨ́ alɛ tɨ́, ndɨrɔ̀ ɨ̀nzɨ̌ arákǒ akyɛ alɛ tɨ́.
20 Obhó tɨ́, akyɛ arákǒ alɛ náarɨ́ nzɨ̌ obhónánga tɔ́ dhu ɔ̀nzɨ Kàgàwà-ɔ̀nzɨ̌.
21 Wɔ̀ dhu-okú dɔ̀ rɔ̀ nɨ́ ndɨ, nyɨ̌ nyàkǎ nyǎwà ɔ̀tɔ̌tɨ̀ dhu kɔ́rɔ́ ɨtsɛ nyʉkʉtsì rɔ̀, fʉ̀kʉ́ nzɛ́rɛ mʉ̀tsɔ, yà ìsě tɨ́ arɨ́ ndìsě nyʉkʉtsì mànà. Nyɨ̌ nyàkǎ nyǎkɔ yà nyʉkʉtsì ka kózò Ɔtɛ yɔrɔwà ɔ̌. Ndɨ Ɔtɛ nɨ́ yà nyɨ̌gʉ rádʉ̀ Ɔtɛ.
22 Nyɨ̌ nyàkǎ nzá nyɨ̌’ɨ̀ bɨ̌ya nɨ̌ tɨ́ arɨ́ Kàgàwà bhà Ɔtɛ ɨ̀rɨ alɛ tɨ́, pbɛ́tʉ̀ nyɨ̌ nyàkǎ nyɨ̌’ɨ̀ ndɨ Ɔtɛ ʉ̀nɔ̀ dhu ɔ̀nzɨ arɨ́ alɛ tɨ́, ɨ̀nzɨ̌ dhu ɨ’ɨ tɨ́ nyɨ̌ nyɨ́ nyʉ̌trǎ nyɨ̌-tɨ́rɔ̀ dhu tɨ́.
23 Obhó tɨ́, fɨ̌ndà ka kʉ́nɔna Kàgàwà bhà Ɔtɛ kɛ̀lɛ̌ ɨ̀rɨ arɨ́, ɨ̀nzɨ̌ ndɨ̀ ndɨ́ ndɨ Ɔtɛ ʉ̀nɔ̀ dhu ɔ̀nzɨ rɔ́rɔ̀ alɛ, nɨ́lɨ ndɨ̀ yà ndɨ̀ ka kadhɨ̀nà nyɨ̀na-wɔ̀yɔ̌ àndà rɨ́ ndɨ̀tɨ́rɔ̀ kìyó ɔ̌ alɛ bhěyi.
24 Nyɨ̀na-wɔ̀yɔ̌ ndɨ̀ ndàndà ndàdʉ̀ àrà dhu-dzidɔ̌, kà rǎdʉ̀ àdzo ányɨ̀rɔ̌ rɔ̀ tɨ́ nyɨ̀na-wɔ̀yɔ̌ ɨ̀’ɨ̀nà tɨ́ dhu rɔ̌ rɔ̀.
25 Pbɛ́tʉ̀, atdyúna nyʉ́ nà arɨ́ Kàgàwà bhà ʉyátá-ɔ̀nga àndà ndɨ́nɨ̌ ndɨ̀ ndʉnɨ tɨ́ alɛ náso Kàgàwà rǎdʉ̀ kà rɔ̌nzɨna kɔ́rɔ́ dhu ɔ̌. Ndɨ ʉyátá nɨ́ àkǎkǎ atdídɔ̌ ʉyátá, ndɨrɔ̀ ìndrǔ àbhʉ rɨ́ rɨ̀fʉ Kàgàwà ɨnzá ka kʉ̀tʉ ndɨ̀ ʉ̀tʉ̌ tɨ́ rɔ́rɔ̀ ʉyátá. Kàkǎ ndàpbǎ ndɨ̀ ndɨ ʉyátá t’ɨ́fʉta rɔ̌, ndàrà kʉ̀nɔ̀ dhu ɔ̀nzɨ̀ rɔ̌ mběyi ndɨ̀tɔ̀. Kàkǎ nzá ndàrà kɨ̀rɨ̀ rɔ̌ ɨ̀rɨ tɨ́, ràdʉ̀ àdzo ɔ̀na nǎ rɔ̀.
26 Ndɨ alɛ apɛ́ ndɔ̀zʉ̀ àkǎkǎ dhu bhěyi ndɨ̀ ndarɨ́ Kàgàwà ʉ̀lɛ̌ dhu tɨ́, pbɛ́tʉ̀ ɨ̀nzɨ̌ ndàdʉ̀ tsʉ̀na ɔ̀dɔ̀, nɨ́ ndɨ alɛ nɨ́ ndɨ̀tɨ́rɔ̀ rɨ́ ndʉ̀trǎ, ndɨrɔ̀ kǎrɨ́ Kàgàwà ʉ̀lɛ̌ nɨ̌ ʉlɛ́tá nɨ́ kɔkɔ́rɔ̀ dhu.
27 Àba Kàgàwà rǎdʉ̀ ɔ̀zʉ̀nà àkǎkǎ dhu bhěyi ndɨrɔ̀ ɨ̀mbǎ afátá na arɨ́ ndʉ̀lɛ̌ dhu tɨ́ alɛ nɨ́, yà ɨ̀zʉ̌-nzo mà abvo-ayí mànà dzʉ̀nà ɔ̀nzɨ arɨ́ fɨ̀yɔ́ àpbɛ̀ ɔ̌, ndàdʉ̀ ndɔ̀dɔ̀ kà-nyɨ̀kpɔ́ ɔ̌ ɔ́tɨ̀ yà adzɨ ɔ̌ kɔ́rɔ́ dhu rɔ̌ rɔ̀ alɛ.