Nhwalo Gwambone oguandikigwe na
Maluko
Kilongoi
Nhwalo Gwambone gwa Maluko nga kati ja itabu ncheche ya Mulilagano Liyono elilanduli kutama kwa Yesu Kilisto padunia. Kila kitabu kikemigwa, “Injili” mana gakwe, “Nhwalo Gwambone.” Uandikigwa na Matayo na Maluko na Luka na Yohana kuboka pukujomoka Yesu. Nhwalo Gwambone gwa Maluko nnyipi kati ja Minhalo ncheche jenie. Iaminika kutenda kitabu cha Maluko nga chukutumbu kuandikigwa kati ja Minhalo joa ni kiandikigwa kati ja chaka cha 65-70 kuboka pukujomoka Yesu. Akachomi ajingi baamine kutenda uandikigwa Kuloma kupala kalimbia mwojo bandu abunhwamini Kilisto bu Kuloma.
Maluko, uyo akonda Yohana Maluko, akiba ndundame nnyabe akina Paulo na Banaba nambu ichima jakwe ngibuja unyuma gambu gukikiboya mu mwanja gu kimisheni (Itendwa 13:13). Kubokapenia Maluko ngaboka mwanja pamwe na Banaba (Itendwa 15:37-39). Maluko uyo ngamanyikana nng'anja mundu muno jwa Petulo (1 Petulo 5:13). Iganukube Maluko akiba nchaili ju kuibona mweneje kutama kwa Yesu padunia, akachomi baamini kutenda Maluko aandika kupete uchalakichi gwa Petulo gwenio nga nng'omba gu kitabu chenje. Mu Nhwalo Gwambone gongo, Maluko akachani nhwalo gukube napunji na maboulo ga Yesu kingobu chukupela.
Agabi mukitabu
Maluko akilaite kitabu chenje mu lipungu lya 1:1-13.
Kabe Maluko alanduli maengo ga Yesu kingobu pakiba ku Galilaya mu lipungu lya 1:14-8:21.
Kubokapenia alenga mwanja gwa Yesu ku Yelusalemu (Lipungu lya 8:22-10:52).
Maluko ajomoli kuandika nhwalo gwa Yesu kingobu pakiba ku Yelusalemu, pamwe nu nhwalo gwa kiu chakwe nu kuyoka (Lipungu lya 11:1-16:8).
1
Kutangacha kwa Yohana Mmatichi
(Matayo 3:1-12; Luka 3:1-18; Yohana 1:19-28)
1 Gongo nga Nhwalo Gwambone gwa Yesu Kilisto, Mwana jwa Nnoongo.
2 Itumbula andi apiandikigwe na Isaya nnondoli jwa Nnoongo.
“Nnoongo ngalenga, ‘Mbakunkinga mmanda jwango annongolele,
kumpanganakia ndela jinu.’
3 Mundu achobe papongoti,
‘Ntendekeye ndela ja Angwana,
mmeke kipola mubapakupeta!’ ”
4 Yohana Mmatichi apitila papongoti, ngatangacha na kabaticha bandu, ngabalenge, “Nnapange mabaja ginu nu kubatichigwa, Nnoongo mannekekea mabaja ginu.”
5 Bandu ajingi kuboka kukilambo cha Yudea nu Kuyelusalemu ngabannyendele Yohana, ngabalapanga mabaja gabe, nukubatichigwa mulukemba lwa Yolidani.
6 Yohana akwinda ngobo ji majuni ga ngamia, nu luunga lu limbendela mukibuno chakwe, chakulya chakwe kikiba maige na buchi.
7 Yohana ngabalenge bandu, “Munalome ojwapakuika kuboka pango nenga akweti uwecho kumbeta nenga. Mbaligwije kulita ukulugula ngoji yi ilatu yakwe.
8 Nenga nammatichanga kwa mache, nambu jwenio ammatichanga ku Uhuke jwa Chwapi.”
Kubatichigwa nu kulondoigwa kwa Yesu
(Matayo 3:13-4:11; Luka 3:21-22; 4:1-13)
9 Machoba majingije, Yesu ngaika kuboka kukilambo chi Kunazaleti kunkoa gu Kugalilaya, ngabatichigwa na Yohana mulukemba lwa Yolidani.
10 Kingobutu Yesu papita umache, ngajibona mbengu jiekwike nu Uhuke jwa Chwapi akaika kutola panani jakwe andi ngunda.
11 Ni lilobe ngilijoanika kuboka kumbengu, kulenga, “Mwenga Mamanango manumpala manhwalalile.”
12 Kingobu tu Uhuke jwa Chwapi ngannongaleya kupongoti,
13 kwenio ngatama machoba alubaini, Lichetani ngilinnondoya. Ni inyama ya mpongoti yakiba ukwo, nambu akapakachi kuboka kumbengu ngabaika kummegelela Yesu.
Yesu bakemanga akakoki ancheche
(Matayo 4:12-22; Luka 4:14-15; 5:1-11)
14 Yohana apakiba mukipungo, Yesu ngajenda Kugalilaya ngatangacha Nhwalo Gwambone gwa Nnoongo.
15 Yesu ngalenga, “Kingobu chambone kiike, ni kingwana cha Nnoongo kibandakile. Nnapange mabaja ginu nhwamini nhwalo gwambone!”
16 Yesu apapeta umbwega ji lilaba li Kugalilaya, ngababona akakoki akabele Simoni nu ununu gwakwe Andulea, bakakokanga yamaki na mapelele.
17 Yesu ngabalenge, “Ungengamange nenga manammekanga mme makakoki ba bandu.”
18 Na angweto ngabagalekanga mapelele gabe, ngabankengama.
19 Apabaika nnongi kachoko, ngababonanga Yakobo na Yohana, ingota ya Zebedayo. Muntumbwi gwabe bakatendekeanga mapelele gabe.
20 Yesu apababonanga, ngakema, angweto ngabankengama Yesu na kaleka awamundu ana Zebedayo muntumbwi pamwe na akakamu maengo.
Mundu juna nchepela
(Luka 4:31-37)
21 Yesu na akinapunji bakwe Lichoba li Kupomalela, ngabajendanga Kukafalanaumu, Yesu ngajingi munyumba ji kugongalela, ngabola.
22 Bandu bao ngabaomongwa maboulo gakwe, gambu abola andi mundu ojwakweti kinala, ngiti andi akaboli babe ba Malagiloje.
23 Kingobu ucho ngajingi mundu juna nchepela munyumba ji kungongalela ngachobela,
24 “Mpala ni kwito, Yesu ju Kunazaleti? Bo nhwikila kutujomola? Numanyi mwe, mwe machwapi mankingigwe na Nnoongo!”
25 Yesu ngaukalapila nchepela gwenio, “Nkotoke! Mammoke mundu jwenio!”
26 Nchepela ngugunnyukanyuka mundu jwenio, ngaguta kanonoya, ngammoka mundu jwenio.
27 Bandu boa ngabaomongwa ngabakonyana, “Chenie nga nike? Maboulo mayono? Mundu jwenio akweti kinala chu kubenga michepela najenie kunnyoa!”
28 Minhalo ja Yesu ngijijoanika kilambo choa chi Kugalilaya.
Yesu balamianga bandu ndu
(Matayo 8:14-17; Luka 4:38-41)
29 Yesu na akinapunji bakwe pamwe na Yakobo na Yohana ngabapita munyumba ji kugongalela, ngabajenda kachakwe Simoni na Andulea.
30 Akimundu Simoni akege, bakiba pikindanda, atamwe, paika Yesu ngabannengela.
31 Yesu ngabajendele amama benia, ngabakamula, ngabajinula. Kitamwe ngachaboka, amama benia ngababegelelanga.
32 Kimuyo bandu ngabannete Yesu akatamwe ndu bina michepela.
33 Bandu ndu bi kilambo chenie ngabaikanga pulubanja lwa nyumba jenie.
34 Yesu ngabalamiyanga bandu ajingi abakiba na itamwe, ngajibenga michepela mijingi, na ngajikanalila kulongela michepela jenie, magambu jamanyi jwenio nga meneke.
Yesu atangacha kukilambo chi Kugalilaya
(Luka 4:42-44)
35 Kindabi jakwe, Yesu ngajimuka ngajenda pajika jakwe, kungongalela.
36 Nambu Simoni na akajakwe ngabampalapala,
37 apabammona ngabanenge, “Kila mundu atenda kumpalapala.”
38 Yesu ngabalenge, “Tujende kuijiji yenge eibi papipi, gambu kwenio, mbaligwa kutangacha Nhwalo Gwambone uyo, magambu inkila kwa genia.”
39 Penia ngajenda kila kijiji chi Kugalilaya ngatangacha mumajumba gu kugongale nu kubenga michepela.
Yesu annamiya mundu juna maloi
(Matayo 8:1-4; Luka 5:12-16)
40 Mundu jumwe juna maloi ngaika kwa Yesu ngakilikitila ngajopa, “Anda mpaile unyeguye!”
41 Yesu ngammone kia, ngatondobea luboko lwakwe, ngankunyula nu kunnenge, “Mbala, nnyeguke!”
42 Kingobucho maloi ngagammoka mundu jwenio ngajeguka.
43 Kubokapenia Yesu ngannenge mundu jwenio ajabule nu kunkelebuya,
44 “Mpenakia, makannengeje mundu jwajoa kilebe chenie. Nambu nnyende mikikilaye kunkung'i jwa Nnoongo. Na makapange lilumbo kukujeguka kwinu andi apaamulicha Musa kupala kachalakicha angweto kutenda nnamite.”
45 Nambu mundu jwenio, ngajenda ngalandulila nhwalo gwenio kila paali. Nu kulenga ilebe ijingi na Yesu aotwije kabe kujingila mukilambo cha chochoa kukubonekana, ngatama panja, pajikajakwe. Na bandu ngabannyendela kuboka kila paali.