Mak
Nongan Hiyan Mak Iratuluwiy
English: Mark
Tok Pisin: Mak
Nongan Imu
Nongan imu para puk iye—Nongan Hiyan Mak Iratuluwiy—ara ipa toro, “Iye ara nongan hiyan ta Yesu Kristus, Noru Ngindrai Kamai.” (1:1) Iripo nondriya puk iye, ara Mak iratuluwiy tehe Yesu ara ndramat hamou mepo pwoke tan namandran iya, pe ilahiy para kimbusi mbulen masih handra-handra. Itiyaniy tehe Yesu ihinuwani hu ndramat iya nongnan pwokeyan pe tahakulan, pe irasses hu payit huyau iya pwoke tan, pe ngara kitali hu pakut mwomwan tahu ndramat. Yesu ara ipohowe ngalan mbukenan tehe toro: “Noru Ndramat”. Pe yiy ipwai tehe isa kol pwan, ara para kiyki mwoiwan para kikonuh hu ndramat soyon iya (10:45).
Mak itiyani nongan soyon, iya mbulya Yesu, hapeko kinwong soyon pwi, kinna hu nongan Yesu iwong iya aliy para kihinuwani hu ndramat, ara pwi. Mamu, Mak itiyani titiye para mbulya Yohanes Ndramat para Paptais, pe titiye ta Yohanes isumuluwani Yesu, pe titiye ta Sinai pakipakarawani Yesu. Iyamulan itiyaniy tehe Yesu koyun isikirani hu ndramat mepo huro kuni nopwaran handra-handra, pe isopwat hu, pe itiyani nongnan iya kili hu. Mamu, hu ndramira Yesu, ara hukowu iya ndroiyi hu melit Yesu iro mbusiy. Hapeko huro po lohongai kili yiy tahape-tahape.
Pe Mak itiyani titiye tehe hu ndramat hayah ara huhungasi Yesu, pe huiki nopwaran namandran iya, iya kili yiy. Pe iya hapwen para puk Nongan Hiyan Mak Iratuluwiy, ara itiyani titiye ta Yesu imat pe itine paiwe.
1
Yohanes Ndramat para Paptais, ara iramwaniyani saya Yesu
1 Aro ara ndroiyi nongan hiyan ta Yesu Kristus, noru Ngindrai.
2 Poropet Yisayah kinratuluwiy pwen, ipa toro:
“Animei, yo andre kupwandrisa ndramat para sapiya nongno kiho mu kili wou,
pe andre kiramwaniyani meresayam.
3 Ngasa mbulukoyu hamou itayoh iyau kol ndrohoyin, ipa,
‘Karamwaniyani saya Yapan,
pe kasani meresayan kiro mwonen.’ ”
4 Pwen pe Yohanes Ndramat para Paptais, isa pe iro sumuluwani hu ndramat iyapwen te kol ndrohoyin, pe iro pohowe nongan para hu ndramat karapaiwani ndriyahu, pe kawiri paptais para Ngindrai kitali hu pakut mwomwan tahu.
5 Hu ndramat masih para Yerusalem iyasura hu ndramat para kol hakol-hakol nondriya kol namandran hape Yutiya ara huya kili Yohanes. Pe huya pohopoh iya hu pakut mwomwan tahu iya ngawan, pwen isumuluwani hu iya Ndran Yortan.
6 Yohanes, ara koiwen husoruwei iyau yomu kamel, pe kondrei irakayani kundrayin, ara humangsaniy iyau kapilo mbulmwakau. Pe ngara kiyan hu kaspou pe kunan para yangiy.
7 Pe iye, ara nongnan: “Ndramat hamou mepo nakisa kamulan, ara pwoke tan pwokeyan pe iho hin kili yo. Yo kunlahiy para kutukuruhu, pe kulombuli malkeye hatna pwelekan pwi.
8 Yo urupo sumuluwani wawu iya ndran, hapeko yiy, ara andre kisumuluwani wawu kiya Mwoiwan Haiyan.”
Yohanes isumuluwani Yesu pe Sinai pakipakarawani Yesu
9 Lang sih aro, Yesu ipwen te Nasaret, kol hakol ita nondriya kol namandran hape Kaliliyy, pe isa kili Yohanes. Pwen Yohanes isumuluwani Yesu iya Ndran Yortan.
10 Yesu itine iro ndran iropo isa paingan, pe hape pwi ko, inime yang ite, pe Mwoiwa Ngindrai isa pwan kili yiy tehe nombuwe pai hamou.
11 Pwen ngasa mbulukoyu hamou iyau kol paingan yang isa, pe ipa, “Wou ara Noru, pe ndriyo imbuluhi wou. Yo upwes satam namandran iya.”
12 Indrou pwi, Mwoiwa Ngindrai ipwandrisa Yesu iya kol ndrohoyin.
13 Iya iyen aliy iya matne lang mahaangui, pe nondriya lang mahaangui ara, Sinai isa pe pakipakarawani yiy. Yesu iro aliy iyasura hu kan puyap, pe hu angelou husa pe husopwat yiy.
Yesu iyoh ndramiran hu hayah
14 Iyamulan para Yohanes iya nondriya kou, Yesu iya nondriya kol namandran hape Kaliliyy pe ipohowe nongan hiyan ta Ngindrai.
15 Ipwai, ipa, “Lang kintayah pwen, pe lenge king ta wawu, Ngindrai, ara kinsa pakeh. Wawu karapaiwani kultuwayi wawu, pe lohonga wawu kipwotisingi nongan hiyan.”
16 Pwen porosih aro, Yesu iropo iya pwaki Ndran Makaiye Kaliliyy, pe inime Simon iyapolo nalin Antruw. Hilro piye kahu iya nondriya ndran makaiye Kaliliyy, paratesah, hilu, ara ndramat para poya ni.
17 Pwen Yesu ipwai iya kili hilu, ipa, “Walu kasa koho ndruwo, pe andre kuhunuwani walu para alkarayah ndramat para poya ndramat.”
18 Indrou pwi ko, hilu tali kahu ta hilu pe hilu ho ndruwa Yesu.
19 Yesu iropo iya hangoh hape, pe inime NdraSepetiy malmou, Yamis pe nalin Yohanes. Hiluro nondriya ndroi hakou, pe hiluro soro hu kahu tahu.
20 Indrou pwi ko, iyoh hilu pe hilu tali tama hilu, Sepetiy. Tama hilu, iyapolo ndramiran hu para poya mbulyan, ara huro ndron nondriya ndroi, pe hilu ho ndruwa Yesu.
Yesu irasses payit hamou iya mawen
21 Pe huya kol hakol ngawan ngalan Kapernawum. Iro mwonen lang Sapat isarayah, Yesu iya nondriya yumwa mbultere tahu Yuta iro ara, pe iro hinuwani hu ndramat.
22 Hu ndramat ariya, ara huro lohonge ndrit iya nongnan mepo iro hinuwani hu iya aliy, paratesah, kinwong tehe hamou ndramat para hinuwani nongan para pwahanou tahu pwi, hapeko iro wong, ara tehe ndramat mepo nongnan nopwaran.
23 Indrou pwi, ndramat hamou iro nondriya yumwa mbultere tahu Yuta, ara payit iro ndritan, pe iwayeh ipa,
24 “Yesu para Nasaret! Wou nasahaye yowu? Wou asa para apwalngani yowu, ndre? Yo ara upahasani wou hiyeh—wou ara Ndramat Haiyan ata Ngindrai!”
25 Pe Yesu ipalngai ana payit, ipa, “Amun opu! Pe atali yiy asa ngawan!”
26 Pe payit ileleyani ndramat ara, pe iwayeh pwokeyan iya, pwen itali yiy.
27 Pwen hu ndramat masih huro lohonge ndrit, pe hamou iro pwai iya kili hamou, huro pa, “Aripo tesah? Hinonou handra howen ara—iyapolo pwoke nopwaran! Ndramat ara ipwandrandrahani hu payit i, pe huhilingi nongnan.”
28 Pwen pe nola Yesu, ara ingau, pe hape pwi ko, isilihi kol masih ita nondriya kol namandran hape Kaliliyy.
Yesu isopwoyani hu ndramat soyon
29 Iro mwonen hutali yumwa mbultere tahu Yuta husa ngawan, hurukai huya sura Yamis hilu Yohanes huya seu ta Simon hilu Antruw.
30 Huya pe nossu Simon imwa, pe mandran ingandrah pe iye pwan. Yesu iya pe hutiye ndraingan.
31 Pwen Yesu iya, pe imbultuwe niman, pe isoli yiy itine. Pwen pe mandran mepo iro ngandrah, ara itali yiy. Pwen itine pe ipo mbulyan.
Yesu isopwayani hu ndramat soyon iya huya hiyan
32 Kol kinpiyah pwen, pe paramwandrai kinna lai, pwen pe huwiri hu ndramat masih humwa, pe hu ndramat masih mepo hu payit huro ndritahu, ara husa kili Yesu.
33 Hu ndramat masih para kol aro, husa wule huro pohomara karam.
34 Yesu isopwoyani mwamwa handra-handra tahu ndramat soyon iya, pe irasses hu payit soyon iya, huya mawen. Hapeko Yesu isiyi poho hu payit para hu mbuna kawong, paratesah, hupahasani yiy hiyeh.
Yesu iya tohun iya kol hape lohowayin
35 Makohuping para lang sih, pe kol imbungahiy, Yesu itine pe iyau iya kol hape imanun mepo ndramat aliy pwi; pwen iya pe iro tohun.
36 Pwen Simon iyasura yowen hu ara huya ten yiy.
37 Pwen hukahi Yesu pe hupwai iya kili yiy, hupa, “Hu ndramat masih huropo ten wou.”
38 Yesu ipwai imui iya kili hu, ipa, “Worou tukaya hu kol hayah mendreheh pakeh, para kuya tiyani nongan kiya kili hu yi. Ndroiyin ara ko, usa iya aliy.”
39 Pwen iya kol namandran hape Kaliliyy masih, pe iro pohowe nongan iya nondriya hu yumwa mbultere tahu Yuta, pe iro rasses hu payit huyau.
Yesu isopwayani ndramat hamou mwamwa kawa iro kili yiy
40 Pwen ndramat hamou mepo mwamwa kawa iro mandrakuyun, ara isa pe itukuruhu iya mbulmara Yesu, pe ipa, “Kapa welem kiso, alahiy para ambusi yo kurayah howen kiya mbulmara Ngindrai.”
41 Yesu ara, koyun isikirani yiy, pe niman iyah iya, pe iyahatek iyatan, pe ipa, “Wele iso. Arayah howen.”
42 Indrou pwi ko, mwamwa kawa itali yiy, pe mandran iya howen.
43 Pwen Yesu ipwandrisa yiy iyau, pe ipwatisingiy pwokeyan iya kili yiy ipa,
44 “Mbuna aranenese kiya kili hamou iya tesah kinsarayah kili wou. Hapeko aya yingani wou aya kili pris, para kitimwi yukyuk mepo Mose kinpwandrandrahaniy para arayah howen kiya mbulmara Ngindrai. Pe andre kirayah tehe tiyeyam kiya kili hu pris.”
45 Hapeko pwi; ndramat ara itiyani titiye aro pe ingau iya ngawan iya marakol masih. Pwen tehen toro ko pe Yesu kinlahiy kinna kol ngawan mbulmara hu ndramat pwi. Yiy iro ndron kol mawen mepo ndramat aliy pwi, hapeko hu ndramat huyau kol masih kene, pe ngara hu kasa kili yiy.