5
Ar ntꞌuti bi unga ar Hesu har tꞌo̱ho̱: Bi xipa ya jöꞌi nöꞌö nza̱tho
(Lk. 6:20‑23)
Nu mi hyanda ar Hesu mi ñꞌowi nze̱ye̱ ya jöꞌi, bi bo̱xa har tꞌo̱ho̱. Ne mi zo̱ni bi hñudi, ha nuyá ma̱xte bi ma ba tsu̱di.
Ne ar Hesu bi ndu̱i bi utwabiꞌu̱, mi embabi njawa:
—Nza̱tho nuꞌu̱ togo hingya ñꞌetsꞌi, ngetho xi nhwëkwabi ár tsꞌu̱tꞌwi Jö.
Nza̱tho nuꞌu̱ zoni, ngetho Jö go ma da hotꞌu̱.
Nza̱tho nuꞌu̱ tse̱tatho gatho, ngetho go ma da tꞌumba ar ximha̱i yá me̱tiꞌu̱.
Nza̱tho nuꞌu̱ xa ne da ꞌyo̱tꞌa nöꞌö xiñho, ngetho Jö xa ma da umba nöꞌö neꞌu̱.
Nza̱tho nuꞌu̱ pe̱ꞌsa yá nhwëki, ngetho Jö ma da me̱ꞌspa ar nhwëki nꞌehe.
Nza̱tho nuꞌu̱ xintꞌaxi yá mfeni, ngetho ma da hyantꞌu̱ Jö.
Nza̱tho nuꞌu̱ togo ꞌba̱ made höka ar hñö, ngetho ma da tꞌembabi yá bötsi Jö.
10 Nza̱tho nuꞌu̱ tho ya ntꞌu̱tsa o̱tꞌa nöꞌö xiñho, ngetho ma da mꞌu̱ꞌu̱ hár tsꞌu̱tꞌwi Jö.
11 Nza̱tho núꞌmu̱ xta tsꞌañꞌahu̱ ne xta ntꞌu̱tsaꞌihu̱, ne da nju̱sꞌahu̱ ya nhemhñö ngetho gi te̱ngagihu̱.
12 Xa gi njohyahu̱, ngetho Jö ma da ꞌraꞌahu̱ nꞌar döta nthöhö núnu̱ mañö mhetsꞌi. Njapꞌu̱ bi ntꞌu̱tsa yá mꞌe̱hni Jö mi ꞌbu̱ mamꞌe̱tꞌo.
Ár u ar ximha̱i
13 Nuꞌahu̱ gi ñhe̱hwihu̱ ar u xi nku̱hi habu̱ tꞌu̱tsꞌi. Jange ꞌñuhu̱ ri hogamꞌu̱ihu̱, ngetho xiꞌmu̱ ar u da mꞌe̱ ár ñꞌuxi, hanja dar nku̱hi ꞌmu̱. Nöꞌö ar uꞌö hinter ñho, da tꞌe̱mpꞌu̱tho da nheꞌmi.
Ár ñotꞌi ar ximha̱i
14 Nuꞌahu̱ gi ñhe̱hwihu̱ nꞌar ñotꞌi. Nꞌar hnini di huxa mañö nꞌar tꞌo̱ho̱, hinda tsa̱ da tꞌögi. Nuꞌahu̱ nꞌehe hinda tsa̱ gi ꞌñöhu̱ ri hogamꞌu̱ihu̱.
15 Hinto tso̱ nꞌar ñotꞌi ne da yeꞌma nꞌar tsꞌo̱i da goꞌmi. Da ꞌñexa habu̱ xi ñhetsꞌi, ne da yotꞌwa gatho nuꞌu̱ ꞌbu̱ har ngu.
16 Jahu̱pꞌu̱, ñꞌuhu̱ nꞌar hogamꞌu̱i ha yá nthandi ya jöꞌi, ne xta hyantꞌu̱, da nsundabi ri Dadahu̱ bi ꞌbu̱ mhetsꞌi.
Ar Hesu bi no̱mba yá ꞌbe̱pate ar Moise
17 Yo gi beñhu̱ xta e ga hwatwa yá ꞌbe̱pate ar Moise, wa xta e ga jöꞌspa nöꞌö xi mönga yá mꞌe̱hni Jö. Nuga xta e ga o̱tꞌa gatho ngu xi möñꞌu̱.
18 Xa majöni di xiꞌahu̱, hinxi göxta ar ximha̱i ne ar mhetsꞌi, xta wadi da tho gatho nöꞌö mönga hár tꞌofo ar Moise, hinda ma da go nꞌar mhö wa nꞌar xe̱ni da njapꞌu̱tho.
19 Nöꞌö togo hinda ꞌyo̱tꞌa gatho nöꞌö mönga hár Tꞌofo Jö, mödi nꞌar tsi tꞌu̱lo ꞌbe̱pate, ne njapꞌu̱ da uta maꞌra, hintsꞌu̱ ma da nhumañho hár tsꞌu̱tꞌwi Jö. Ha nöꞌö togo da ꞌyo̱tꞌa gatho ngu mönga hár Tꞌofo Jö ne da uta maꞌra, nöꞌö ma da tꞌeꞌspa ár nsunu̱ hár tsꞌu̱tꞌwi Jö.
20 Di xiꞌahu̱, nuꞌmu̱ hingi pe̱ꞌsu̱ nꞌar hogamꞌu̱i di töta yá mꞌu̱i ya de̱ngaꞌbe̱pate ne yá mꞌu̱i ya bötꞌofo, hinda tsa̱ gi ku̱thu̱ hár tsꞌu̱tꞌwi Jö.
Ar Hesu bi no̱nga ar kwe̱
(Lk. 12:57‑59)
21 Gi pöhu̱, ri palehu̱ bi nsipabi mamꞌe̱tꞌo: Yo gi ñhotehu̱. Nöꞌö toga da ñhote, hinda kꞌontꞌa ar mfe̱i xi tꞌe̱kwabi.
22 Ha nuga di xiꞌahu̱, nuꞌmu̱ togo da mbo̱ ár kwe̱ da u̱tsa ár ñꞌohu̱, ja te da hñöxa majöni har tsꞌu̱tꞌwi. Nöꞌö togo da ꞌñemba ár ñꞌohu̱ xi ꞌbe̱ ár mfeni, ma da duxa ar tsꞌoki ne pe̱ꞌsa te da dö har tsꞌu̱tꞌwi. Ha nuꞌmu̱ togo da zanga ár ñꞌohu̱ ne da ꞌñembabi hinter ꞌbe̱fi, nöꞌö ma da gutꞌa har tsibi hiñhamꞌu̱ da hwetꞌi.
23 Jange nuꞌmu̱ xka hömfu̱ nꞌar mꞌo̱ñho̱ Jö har nijö, ne ka gi beñhu̱nu̱ xka tso̱thwu̱ ár mu̱i ri ñꞌohu̱,
24 tsohnu̱hmö ri mꞌo̱ñho̱hu̱, ne di möhu̱ ba a̱fu̱ ar pumbate ri ñꞌohu̱, ne nupya hö, ba e gi umfu̱ ri mꞌo̱ñho̱hu̱ Jö.
25 Nuꞌmu̱ nꞌa ri ñꞌu̱nihu̱ da zixꞌahu̱ har tsꞌu̱tꞌwi, núꞌmu̱ gi ñꞌowihu̱ har ꞌñu, ñhogamu̱iwihu̱. Ngetho xki tso̱ngwihu̱ har tsꞌu̱tꞌwi, da da̱ꞌahu̱ ar nza̱ya̱, ne nöꞌö da xipa yá ma̱xte da goꞌahu̱ har fa̱di.
26 Xa majöni di xiꞌahu̱, hinda tsa̱ gi po̱ñhu̱, mꞌe̱tꞌo gi kꞌotꞌa ri tha̱ihu̱.
Ar Hesu bi no̱nga ar tsꞌinga nthöti
27 Xka ꞌyo̱hu̱ xi tꞌenga mamꞌe̱tꞌo: Yo gi tsimfu̱ ár nthöti ri ñꞌohu̱.
28 Ha nuga di xiꞌahu̱, nuꞌmu̱ togo da kꞌötꞌa nꞌar ꞌbe̱hñö da ꞌbe̱nte, xi ꞌyo̱tꞌa nꞌar tsꞌoki. Ñhe̱hwitho ngu xi zimba ár ꞌbe̱hñö manꞌa, ngetho bi benga hár mfeni.
29 Jange nuꞌmu̱ ri da̱hu̱ ar ñꞌe̱i ha̱ꞌahu̱ gi ꞌyo̱thu̱ ar tsꞌoki, hñöhu̱ gi ꞌye̱ñhu̱. Xiñho ho̱nse̱ gi ꞌbe̱hu̱ nꞌa xe̱ni ri ndoꞌyohu̱, ngetho tema ñho gi ju̱ju̱ di xo̱ge ri ndoꞌyohu̱ ne da tꞌe̱ntꞌahu̱ har tsibi hiñhamꞌu̱ da hwetꞌi.
30 Nuꞌmu̱ ri ꞌye̱hu̱ ar ñꞌe̱i ha̱ꞌahu̱ gi ꞌyo̱thu̱ ar tsꞌoki, hye̱ju̱ gi ꞌye̱ñhu̱. Xiñho ho̱nse̱ da mꞌe̱ nꞌa xe̱ni ri ndoꞌyohu̱, ngetho tema ñho gi ju̱ju̱ di xo̱ge ri ndoꞌyohu̱ ne da tꞌe̱ntꞌahu̱ har tsibi hiñhamꞌu̱ da hwetꞌi.
Ar Hesu bi no̱nga ar ñhe̱gi
31 Xi tꞌenö nꞌehe: Nöꞌö togo da hye̱ ár ꞌbe̱hñö, mahyoni da hyokwa nꞌar he̱ꞌmi ñhe̱gi.
32 Ha nuga di xiꞌahu̱, nöꞌö togo da hye̱pꞌu̱ ár ꞌbe̱hñö, ne hinte ma tsꞌoki xi dimbabi ñꞌowi manꞌar jöꞌi, nöꞌö ar dömeꞌö japa ar ꞌbe̱hñö da ntsꞌoki. Ha nöꞌö togo da nthötwi, po̱ntho xi zimba ár ꞌbehñö ár ñꞌohu̱.
Ar Hesu no̱nga núꞌmu̱ di ethu̱ Jö made
33 Xka ꞌyo̱hu̱ nꞌehe, bi nsipabi ri palehu̱ mamꞌe̱tꞌo: Yo gi ꞌñetꞌa Jö made nuꞌmu̱ hingi pödi da za̱ gi ꞌyo̱tꞌe, ha nuꞌmu̱ te xka ñötꞌa Jö, ꞌyo̱tꞌa ngu xka xipabi.
34 Ha nuga di xiꞌahu̱: Hinto gi ꞌñethu̱ made; hingi ꞌñethu̱ made mhetsꞌi, ngetho ka bi ꞌbu̱hnu̱ ár thuxandö Jö.
35 Hingi ꞌñethu̱ made ar ximha̱i, ngetho ka expꞌu̱ ár wa. Hingi ꞌñethu̱ made ar hnini Herusalen, ngetho ár hnini ar döta Ndö.
36 Hingi ꞌñethu̱ made ri ñöhu̱, ngetho hinda tsa̱ gi japa ri xtöhu̱ da tꞌaxki wa da boki.
37 Hinge mahyoni te gi ꞌñethu̱ made gi hoñhu̱ da tꞌo̱xꞌahu̱. Nuꞌmu̱ gi möñhu̱ hö, hö, ha nuꞌmu̱ hinꞌö, hinꞌö, ngetho nuꞌmu̱ teme gi huxu̱, go unga ar tsꞌondöhi.
Ar Hesu bi udi ar nkoꞌsñöni
(Lk. 6:29‑30)
38 Xka ꞌyo̱hu̱ xi tꞌenga mamꞌe̱tꞌo: Nöꞌö togo da kꞌe̱tꞌwa ár da̱ manꞌa, nda nkꞌe̱tꞌwa ár da̱ꞌö nꞌehe. Ha nöꞌö togo nda dokwa nꞌár tsꞌi manꞌa, nda nthokwa nꞌár tsꞌi nꞌehe.
39 Ha nuga di xiꞌahu̱, yo gi to̱xu̱ ar tsꞌojöꞌi. Nuꞌmu̱ togo da me̱pꞌa ri hmihu̱ har ñꞌe̱i, umfu̱ da me̱pꞌahu̱ har ngöhö nꞌehe.
40 Ha nuꞌmu̱ togo ne da hñömpꞌahu̱ ri pa̱tꞌihu̱, umfu̱ da hñöxa ri pahnihu̱ nꞌehe.
41 Nuꞌmu̱ togo da jaꞌahu̱ gi hñöꞌsfu̱ nꞌar ꞌbe̱ni nꞌapa ar ꞌñu, hñöꞌsfu̱ yoꞌgi ár yapꞌu̱.
42 Nuꞌmu̱ nꞌar jöꞌi te da ꞌya̱ꞌahu̱, umfu̱. Ha nuꞌmu̱ te da mipꞌahu̱, yo ma gi ko̱mfu̱.
Möhu̱ ri ñꞌu̱nihu̱
(Lk. 6:27‑28, 32‑36)
43 Xka ꞌyo̱hu̱ xi tꞌenö nꞌehe: Möhu̱ ri ñꞌohu̱ ne u̱tsa ri ñꞌu̱nihu̱.
44 Ha nuga di xiꞌahu̱, möhu̱ ri ñꞌu̱nihu̱, mathwu̱ Jö nuꞌu̱ togo tsañꞌahu̱, ꞌyo̱thwu̱ ar ñho nuꞌu̱ togo u̱tsaꞌihu̱, ꞌya̱fu̱ Jö da ma̱xa nuꞌu̱ togo ñömañꞌu̱ ne e̱kꞌathohu̱.
45 Ngetho nuꞌmu̱ gi ꞌyo̱thu̱ njapꞌu̱, nuꞌmú̱ hö, yá bötsiꞌihu̱ Jö ar Dada bi ꞌbu̱ mhetsꞌi, nöꞌö togo japa ar hyadi da yotꞌwa ya hogajöꞌi ne ya tsꞌomꞌu̱i, ne pe̱mpa ar ꞌye nuꞌu̱ o̱tꞌa xiñho ne nuꞌu̱ hingi o̱tꞌa xiñho.
46 Nuꞌmu̱ gi möhu̱ ho̱nse̱ nuꞌu̱ möꞌahu̱ ne nu maꞌra ya jöꞌi hinꞌö, tema nthöhö gi to̱ꞌmhu̱ ꞌmu̱. Ha hingi njapꞌu̱ ya tsꞌomꞌu̱i nꞌehe.
47 Nuꞌmu̱ ho̱nse̱ ri kuhu̱ gi ze̱ngwahu̱ ne nu maꞌra ya jöꞌi hinꞌö, tema ñho gi o̱thu̱ ꞌmu̱. Ha hingi njapꞌu̱ nuꞌu̱ hingya gamfi nꞌehe.
48 Mahyoni gi ñhogajöꞌihu̱ gi möhu̱ gatho, ngu Jö ar Dada bi ꞌbu̱ mhetsꞌi ar hogajöꞌi möꞌa gathoꞌihu̱.