24
Ratane inaꞌ fee Isak
Abraham teu-fain loa-naruꞌ, losaꞌ namalasi naan seli so. Ma MANETUALAIN nanea natalolole ni, de feen nasoda no mole-dame. 2-3 Abraham nanuu lahenda kamahereꞌ esa, fo nafaduli ria hata-heton katemaꞌ. Laiꞌ esa boe ma Abraham naloo nan nae, “Nenene matalolole! Au hule o soo-supa,* pake MANETUALAIN nade Na, fo riꞌ adu na lalai ma dae-bafoꞌ a. Soo-supa mae, o ta matane ana fetoꞌ neme lahenda Kanaꞌan ara mai, fo feen sao au ana ki Isak. O muste leo au dae fua-funi ka muu, nai au kileoboboki kara. O matane ana fetoꞌ esa nai naa fo feen sao au ana ka.”
Basa de ata ria natane Abraham nae, “Ia, papa! Tehuu leoꞌ bea, kalu ana fetoꞌ ria ta nau tuka leo iaꞌ mai fa? Kalu leoꞌ na, sona au muste oo papa ka ana ma, neuꞌ naa fo sao, do leoꞌ bea?”
Abraham nataa nae, “Mafareneneꞌ matalolole! Leo mae leoꞌ bea boe oo, ta bole mo au ana ka leo naaꞌ neu fa! Mafarereneꞌ huu fo MANETUALAIN mankuasa nai lalai, noo au kalua eme dae fua-funi ka mai, losa nai dae ia so. Ma Ana heke hehelu-barataaꞌ no au nae, ‘Neuꞌ ko Au fee katemaꞌ dae ia neuꞌ o tititi-nonosim.’ O dale ma bosoꞌ dodaꞌ! O muu leo. Huu fo neuꞌ ko Manetualain nadenu eilaꞌo-limalopen neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai soi enoꞌ fee o bisa maneta mo ana fetoꞌ fo neuꞌ ko dadi neuꞌ au ana ka sao na. Tehuu maneniko ana fetoꞌ ria ta nau tuka leo iaꞌ mai fa, sona o soi ma aom meme sosoo-susupaꞌ ria mai. Leo mae leoꞌ bea boe oo, ta bole mo au ana ka leo naaꞌ neu.”
Boe ma ata ria soo-supa neuꞌ Abraham nae, neuꞌ ko ana tao tuka Abraham hihii-nanaun katemaꞌ.
10 Ata ria teka-here na onta sanahulu. Basa de ana fua hata malole rupaꞌ ara reuꞌ onta sira koti ai nara lain. Boe ma ana laꞌo leo Nahor kota na neu nai Mesopotamia.
11 Mateꞌe oe na, ata a losa kota ria. Basa de, ana fee onta nara hahae reuꞌ kota a suu na, naneneaꞌ no oe dodoluꞌ esa. Fai ria ledo a nai daeꞌ so, naraa no ana fetoꞌ ara reu dolu oe nai oe dodoluꞌ ria. 12 Ata a hule-haradoi nae, “MANETUALAIN, fo au malaka ki Abraham Manetualain a. Soi enoꞌ fo ela au leleo-lalaꞌo ki ia neni buna-boaꞌ. Manetualain matudu dale malole ma neuꞌ au malaka ka, ma mafarereneꞌ hehelu na neuꞌ au. Ela leoꞌ bea na au aneta o ana fetoꞌ fo riꞌ neuꞌ ko dadi neuꞌ Isak sao na. 13 Manetualain, au apadei nai oe dodoluꞌ ia suu na. Ma ana fetoꞌ ara reme kota daleꞌ mai aso oe nai ia. 14 Au hule leo iaꞌ: Maneniko au dedea o ana fetoꞌ esa ae, ‘Nona, e! Maonda ure oe ma fo fee au oe baiꞌ inu dei.’ Maneniko ana nataa nae, ‘Papa ka minu leo. Ma neuꞌ ko papa ka onta mara boe au hani si.’ Na, ria nanadadi tanda nae, ana fetoꞌ ria riꞌ Manetualain here man so, fo dadi neuꞌ Isak sao na. No tanda leo naꞌ a, au bubuluꞌ ae, Manetualain matudu susue ma, neuꞌ au malaka ki Abraham so.”
Abraham ata na naneta no ana feto Ribka
15-16 Abraham ata na bei ta hule-haradoi basa boeꞌ, te ana fetoꞌ esa mai. Nade Ribka. Ria nana, Nahor no saon Milka upu na. Nahor, nana Abraham fadin. Ribka papan nade Betuel. Ribka lole na seliꞌ, ma bei ao tema. Ana onda leo oe mataꞌ ria daleꞌ neu, ana dou oe nahenu ure na, basa de ae lain mai.
17 Ribka losa lain, boe ma Abraham ata na nalai neu soruꞌ ana. Ana hule nae, “Nona, fee au oe baiꞌ inu dei.”
18 Boe ma ana feto anaꞌ a nataa nae, “Minu leo, toꞌo!” Ana naonda lai-lai ure oe na, de fee ata a ninu. 19 Ninu basa boe ma, ana fetoꞌ a nae, “Nemeꞌ na, ela au hela oe fee toꞌo ka onta mara fo rinu losaꞌ rabete.” 20 Boe ma ana poꞌa oe lenaꞌ a neuꞌ haꞌo ra daleꞌ. Basa de ana nalai, onda-ae aso oe nemeꞌ oe dodoluꞌ ria mai, fo fee basa onta ra rinu losaꞌ rabete. 21 Abraham ata na napadeiꞌ nee-nee, ma nanilu nahere ana fetoꞌ a nonoi-tataon. Ana aafi nae, “Ana fetoꞌ ia riꞌ Manetualain heren, do?”
22 Onta sira basa si rinu losaꞌ rabete. Boe ma ata a hai na rereli idu lilopilas ma sue lilopilas pasang esa, de olu si reuꞌ ana fetoꞌ a liman duas. 23 Basa boe ma ata a natane nae, “Nona, papa ma nade bea? Kalu bisa, sona au tuli fo suku nai papa ma uma na.”
24 Ana fetoꞌ a nataa nae, “Au papa ka, nade Betuel. Au baꞌi ka, riꞌ Nahor. Ma au besa ka, riꞌ Milka. 25 Nai ami uma ma hapu mamana susukuꞌ dai fee toꞌo kasa. Ma nau-ai doo dodouꞌ fee toꞌo ka banda mara.”
26 Abraham ata na namanene leoꞌ na, boe ma ana sundaꞌ undulaka na fo doꞌo-tabe neuꞌ MANETUALAIN. 27 Ana dedea nae, “Io-oa Manetualain! Manetualain soi enoꞌ fee au so, losaꞌ aneta o malaka Abraham kileoboboki nara rai ia. Manetualain matudu dale malole ma neuꞌ au malaka ki Abraham, ma tao natetu hehelu-baratan neuꞌ au so.”
28 Basa de, ana fetoꞌ a nalale nalai neun, fo tui basa uma isi nara, hata fo dadi so a. 29-30 Ribka naa na, nade Laban. Laban nita lilopilas sira ma namanene Ribka tutui na, boe ma ana nalai neu naneta no ata fo riꞌ bei no onta nara rapadei raneneaꞌ nai oe dodoluꞌ ria. 31 Laban dedea nae, “Toꞌo! MANETUALAIN napipi-nalalaꞌo noo toꞌo ka losa ia no soda-moleꞌ. Bosoꞌ mapadeiꞌ mahaniꞌ deaꞌ ia! Mai leo ami umam teu. Ami sadia ma kama so. Nanaaꞌ soaneuꞌ toꞌo ka onta mara nana heta.”
Abraham ata na natane Ribka fee Isak
32 Basa boe ma Abraham ata na tuka Laban, de leo Betuel uma na neu. Laban asa fali ni de raonda hata fo fua reni a, reme onta ra mai. Basa boe ma ara fee onta ra nau fo raa. Ara reni oe boe fo ata a no lahenda nara safe ei nara. 33 Ara mulai sadia nanaa-nininuꞌ nai mei a, boe ma ata a nae, “Ami sakaꞌ mia-minu riaꞌ so, tehuu au hule parmisi fo afada au mamai ka sosoa na dei.”
Laban nataa nae, “Toꞌo ka, dedea leo.”
34 Ata a nae, “Au ia nana, emi baꞌim Abraham atan. 35 MANETUALAIN fee ua-naleꞌ dodouꞌ neuꞌ au malaka ka so, losaꞌ ana namasuꞌi naan seli. Manetualain pala-bati feen lilopilas, lilofula, ata inaꞌ ma ata touꞌ, banda-manuꞌ dodouꞌ: sapi, onta, keledei, kedaeꞌ, ma bibi-lopo. 36 Au malaka ki dua si ina-touꞌ ramalasi so, boe ma mama Sara boki fee malaka ki Abraham ana touꞌ esa. Ria riꞌ neuꞌ ko sipoꞌ na malaka ki Abraham pusaka nara katemaꞌ. 37 Malaka ki Abraham nadenu au soo-supa ae, ‘O ta saka ana feto Kanaꞌan feen sao au ana ki Isak. 38 O muste saka feen ana fetoꞌ nemeꞌ au kileoboboki kara mai, dadi neuꞌ ria saon.’
39 Basa de au atane malaka ka ae, ‘Kalu ana fetoꞌ ria ta nau tuka au fa, sona leo beaꞌ?’
40 Ana nataa nae, ‘MANETUALAIN fo au oi tuka-tukaꞌ hihii-nanau Ni a, neuꞌ ko nadenu eilaꞌo-limalopen reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, soi fee o enoꞌ, ela o bisa hapu ana fetoꞌ esa neme au kileoboboki kara mai, fo dadi neuꞌ au ana ka sao na. 41 Tehuu maneniko au kileoboboki kara tipa, fo ta nau poꞌi ana fetoꞌ ria leo iaꞌ mai, sona o soi ma aom meme sosoo-susupaꞌ ria mai.’
42 Bisinaaꞌ a au losa nai oe dodoluꞌ a, au hule-haradoi nai dale ka ae, ‘MANETUALAIN, Au malaka ki Abraham Manetualain na. Soi enoꞌ fo ela leoꞌ bea na au leleo-lalaꞌo ki ia neni buna-boa. Ela leoꞌ bea na au aneta o ana fetoꞌ fo dadi neuꞌ Isak sao na. 43 Manetualain, au apadeiꞌ nai oe dodoluꞌ ia. Ma ana fetoꞌ ara reme kota daleꞌ mai aso oe nai ia. De au hule leo iaꞌ: Neuꞌ ko au dedea o ana fetoꞌ esa ae, ‘Nona, e! Fee au oe baiꞌ inu dei.” 44 Maneniko ana nataa nae, “Papa minu leo! Ma au fee papa onta mara rinu boe.” Na, ria dadi tanda nae, Manetualain here ana fetoꞌ ria dadi neuꞌ au malaka ka ana mane na saon!’
45 Au bei ta hule-haradoi basa boeꞌ, te ana feto Ribka mai so, neni ure oe na, fo aso oe nai oe dodoluꞌ a. Bei ae lain mai, boe ma au hulen ae, ‘Nona, fee au oe baiꞌ inu dei.’ 46 Boe ma ana naonda lai-lai ure oe na, de nae, ‘Toꞌo minu leo. Ma au fee toꞌo onta nara rinu boe.’ Basa de au inu, ma au onta kara rinu boe.
47 Boe ma au atane ae, ‘Nona, papa ma nade bea?’
Ana nataa nae, ‘Au papa ka, nade Betuel. Au baꞌi ka, nade Nahor. Ma au besa ka, nade Milka.’ Basa boe ma au fee ni pake rereli neuꞌ idu na, ma olu sue lilopilas dua reuꞌ lima nara.
48 Basa de, au aloe ao ka fo doꞌo-tabe Manetualain ae, ‘Io-oa Manetualain! Manetualain soi fee au enoꞌ so, losaꞌ au aneta o malaka ki Abraham kileoboboki nara rai ia. Ma au aneta tutiꞌ oo ana fetoꞌ, fo riꞌ sakaꞌ dadi neuꞌ mane ana Isak, sao na.’ 49 De besaꞌ ia, kalu papa kasa nau matudu dale susue mara neuꞌ au malaka ki Abraham, sona mafada au ledo-ledo leo. Ma kalu taꞌa boe, mafada ledo-ledo. Ela au bubuluꞌ ae muste tao ubeaꞌ.”
Ribka kileoboboki nara sipoꞌ haraoe nataneꞌ a
50 Ata a dedea basa, boe ma Laban no Betuel rataa rae, “Kalu MANETUALAIN ator nan leoꞌ na, sona ami bei mae ubeaꞌ bali. 51 Ana feto Ribka nai ia. De moo ni neu leo. Fo ela ana dadi neuꞌ baꞌi Abraham manafeun, tuka hata fo MANETUALAIN ator so a.”
52 Abraham ata na namanene leoꞌ na, boe ma ana natele aon losa dae a, fo hule makasi neuꞌ MANETUALAIN. 53 Boe ma, ana ofe na hata-heto lilopilas-lilofulaꞌ, ma papake malole ra, de fee Ribka. Ana fee Ribka naa na, ma mama na, hadia mabeli boe. 54 Basa ria, boe ma Abraham ata na no lahenda nara ratuuꞌ, de raa feta. Boe ma ara suku reuꞌ na. Balahaaꞌ, balahaa ana na, ara foa boe ma ata a nafada manuu umaꞌ a nae, “Au hule parmisi, kalu bisa, sona besaꞌ ia ami fali leo au malaka ka meu.”
55 Tehuu Ribka naa na ma mama na rae, “Te mapue marooꞌ fafaliꞌ a tao ubeaꞌ? Nemeꞌ naa fo Ribka leo no ami seluꞌ faiꞌ sanahulu leoꞌ naa dei. Basa sona, moo ni leo.”
56 Tehuu ata a nataa nae, “Adoo! Bosoꞌ ena au! MANETUALAIN tulu-fali au so, losaꞌ aneta oo ana mane anaꞌ a sao na so. De mama kasa poꞌi ami, fo fali meu tui malaka a dei.”
57 Ara rataa rae, “Leo iaꞌ! Mai fo ita tatane mataꞌ Ribka. Ria hihii na leo beaꞌ?”
58 Boe ma ara raloo ran de ratane ni rae, “Ribka! Besaꞌ ia neme o dale ma mai. O nau tuka memaꞌ lahenda ia do, leoꞌ bea?”
Ana fetoꞌ a nataa nae, “Au nau!”
Rapora Ribka leo saon Isak neu
59-60 Boe ma ara poꞌi Ribka, ma ria ata inan fo riꞌ anutun neme ananan ria mai, fo roo Abraham ata na reu belaꞌ a. Ara dedea fee Ribka ua-naleꞌ rae, “Ribka! Ami mamahehenaꞌ Manetualain fee o boki ma dodouꞌ, fo o tititi-nonosim dadi rifu-natun. Ma ami boe mamahehenaꞌ o tititi-nonosi mara raseki musu ra.”
61 Basa ria de, Ribka no ata inan rafafau sira bua-loas nara, boe ma ara saꞌe onta, de laꞌo tutiꞌ a, tuka Abraham ata nara.
62 Faiꞌ ria Isak leo nai dae Negeb. Ana besaꞌ ko fali nemeꞌ oe dodoluꞌ, fo nai Beer Lahai Roi. 63 Ledo leodaeꞌ esa, ana kalua neme mamana leleo na mai, fo lalaꞌo hai ani. Ana botiꞌ laka na, boe ma nita onta ra mai.
64 Ribka nita Isak, boe ma ana nalale de boꞌe nemeꞌ onta na mai. 65 Ana natane Abraham ata na nae, “Toꞌo! Touꞌ fo laꞌo mata mai riꞌ eleꞌ a, bea ria?”
Ata a nataa nae, “Ria nana au mane ana ka.” Boe ma Ribka hai na lafa ana na, de lalaa etu mata-idun.
66 Basa ria boe ma, ata a tui basa-basan neuꞌ Isak. 67 Isak no Ribka masoꞌ leo mamana lelelon daleꞌ neu, boe ma dua si sao. Isak sue na Ribka seliꞌ, huu ria na, ana ta dale hedi neuꞌ mama na mamate-momopon soꞌ.
* 24:2-3 Dedea Ibraniꞌ a nae, “Tao lima na neuꞌ au leladale ka.” Sosoa na nae, soo-supa teaꞌ. 24:10 Nai dedea Ibrani daleꞌ, mamanaꞌ ria, nade Aram-Naharaim. Besaꞌ ia, mamanaꞌ ria nai Siria pooꞌ ii. 24:22 Nai dedea Ibrani nae, rereli idu lilopilas sira bebera na ‘syekel seseriꞌ esa’, (riꞌ gram nee)’. Ma sue lilopilas dua bebera na ‘syekel sanahulu’, sama no gram natun esa sanahulu haa.