Kitabbu kya Mu̱sa Kyakubanza Kibeeta
Ntandiko
Bikwanjuura
Kitabbu kyegebeerwe nka Ntandiko kibaza ha byakuhanga kwa nsi, byakuhanga kwa bantu, byantandiko gya bibii, na kuwonawona mu nsi, na Ruhanga nka kwakoragana na muntu. Kili kitabbu kikusobora kucweb̯wamwo bicweka bibiri bya maani:
(1) Kuhanga kwa nsi na bikukwatagana na bantu ba ha Ntandiko: byʼAdamu na Haawa, Kai̱ni̱ nʼAbberi̱ Nu̱u̱ha na mwizulo gwa meezi̱, na munaara gwa Bbabbu̱looni̱ (Ntandiko 1-11).
(2) Bikukwatagana na bahandu̱ Bei̱saleeri̱, kutandika nʼI̱bbu̱rahi̱mu̱ haaha beikiriza. Ni̱hei̱raho bikukwatagana nʼI̱saka na Yakobbo (gibeeta I̱saleeri̱), na baana ba Yakobbo i̱ku̱mi̱ na babiri, bab̯wo boobo bahandu̱ ba nganda i̱ku̱mi̱ na ibiri zʼI̱saleeri̱. Bikukwatagana na Yozefu̱ na bei̱ra baamwe na ba makaa gaab̯u nka ku̱baagyendi̱ri̱ beicala mu nsi gya Mi̱si̱ri̱ (Ntandiko 12-50).
Naab̯ukyakabba nikikwolokya bintu bikukwatagana na bantu, ku̱si̱gi̱ki̱ra ha bintu bya Ruhanga bi̱yaakoori̱, kiki kitabbu kitandika nakwolokya nti Ruhanga yooyo yaahangi̱ri̱ nsi, nikimaliira na ku̱ragani̱sya nti Ruhanga taleka kutaho mutima ku bantu baamwe. Hensei̱ mu kiki kitabbu, Ruhanga yooyo mu̱raamu̱ri̱, yooyo afubira bab̯wo bakora bibii, kandi yeebembera naajuna bantu baamwe.
Bi̱byo bili mu Kitabbu nka Ku̱bi̱honderei̱ni̱
Kuhanga kwa nsi na kwa bantu 1:1–2:25
Ntandiko gya kibii na kuwonawona 3:1–3:24
Kutandika hali Adamu kudwa ha Nu̱u̱ha 4:1–5:32
Nu̱u̱ha na mwizulo gwa meezi̱ 6:1–9:29
Beizukulu ba Yafeesi̱, Haamu na Seemu̱ 10:1–10:32
Munaara gwa Bbabbeeri̱ 11:1-9
Kutandika hali Seemu̱ kudwa hali I̱bbu̱ramu̱ 11:10–11:32
I̱bbu̱rahi̱mu̱, I̱saka na Yakobbo 12:1–35:29
Mu̱gi̱ gwʼEsau̱ 36:1-43
Yozefu̱ na bei̱ra baamwe 37:1–45:28
Bei̱saleeri̱ mu nsi Mi̱si̱ri̱ 46:1–50:26
1
Ntandiko
1 Mu kutandika, Ruhanga yaahangi̱ri̱ iguru na nsi.
2 Nsi gyali gitali na kugikwisana kandi gitalimwo kantu, nti̱ti̱ gyali gi̱bbu̱mbi̱ri̱ itaka, Mwozo wa Ruhanga naakulibatira hakyendi̱ wa meezi̱.
3 Mwomwo Ruhanga yaabaza naakoba yati, “Leka habbeho kyererezi̱,” kyererezi̱ kyabbaho.
4 Ruhanga yaaweeni̱ kyererezi̱ nikili kirungi, yaahu̱kani̱a kyererezi̱ na nti̱ti̱.
5 Kyererezi̱, yaakyeta “mwinsi” kandi nti̱ti̱, yaagyeta “i̱jolo.” B̯wi̱re b̯wasweki̱ri̱ b̯wei̱ra b̯wakya, kyabba kiro kyakubanza.
6 Mwomwo Ruhanga yaabaza naakoba yati, “Leka habbeho mwanya hakati̱ wa meezi̱ ga hansi na hakyendi̱.”
7 Kandi Ruhanga yaahangi̱ri̱ mwanya, yaahu̱kani̱a meezi̱ gaanyakubba hansi wa mwanya gu̱gwo, yaagabagani̱amwo ga hakyendi̱ na ga hansi. Kandi kwokwo kyabbeeri̱.
8 Kandi mwanya gu̱gwo Ruhanga yaagweti̱ri̱ iguru. B̯wi̱re b̯wasweki̱ri̱ b̯wi̱ra b̯wakya, kyabba kiro kyakabiri.
9 Mwomwo Ruhanga yaabaza naakoba yati, “Leka meezi̱ gali hansi weiguru geecooke hamwei̱, leka itehe lizooke.” Kandi kwokwo kyabbeeri̱.
10 Itehe, Ruhanga yaalyeti̱ri̱ nsi kandi meezi̱ gaanyakwecooka hamwei̱ yaageeta itaka. Kandi Ruhanga yaawona nikili kirungi.
11 Ruhanga yaabaza naakoba yati, “Leka nsi gi̱merye bimera bikwana nsigo na misaali mikwana byana bilimwo nsigo, b̯uli kintu mu mu̱li̱ngo gwakyo nka kukili.” Kandi kwokwo kyabbeeri̱.
12 Nsi gyamereerye bimera bili na nsigo mu mi̱li̱ngo myazo, na misaali mikwana byana bilimwo nsigo, b̯uli gu̱mwei̱ mu mu̱li̱ngo gwagwo nka kuguli. Kandi Ruhanga yaawona nikili kirungi.
13 B̯wi̱re b̯wasweki̱ri̱ b̯wei̱ra b̯wakya, kyabba kiro kyakasatu.
14 Mwomwo Ruhanga yaabaza naakoba yati, “Leka habbeho byererezi̱ mu mwanya heiguru, byahu̱kani̱e mwinsi nei̱jolo, byolokyenge bantu b̯usumi, biro na myaka,
15 byakirenge mu mwanya heiguru nibimulikira nsi.” Kandi kwokwo kyabbeeri̱.
16 Kasi mwomwo Ruhanga yaahanga byererezi̱ bikooto bibiri, kikooto kyakenge b̯wi̱re b̯wa mwinsi, kandi ki̱dooli̱ kyakenge i̱jolo kandi yaakora na nzota.
17 Byererezi̱ bi̱byo Ruhanga yaabi̱teeri̱ mu mwanya heiguru bimulikire nsi,
18 lyoba lyakenge b̯wi̱re b̯wa mwinsi, mweri̱ gwakenge i̱jolo, kandi byahu̱kani̱a kyererezi̱ na nti̱ti̱. Kandi Ruhanga yaawona nikili kirungi.
19 B̯wi̱re b̯wasweki̱ri̱ b̯wei̱ra b̯wakya, kyabba kiro kyakanei.
20 Mwomwo Ruhanga yaabaza naakoba yati, “Leka meezi̱ gabbemwo myalu mya bihangwa byomi bya b̯uli mu̱li̱ngo kandi leka bi̱nyoni̱ bibbeho, bi̱du̱ndu̱u̱ke mu mwanya hakyendi̱ wa nsi.”
21 Kasi mwomwo Ruhanga yaahanga bisolo bikooto bya mwitaka na bihangwa byensei̱ byomi bilibata, b̯uli ki̱mwei̱ mu mu̱li̱ngo gwakyo, na bi̱nyoni̱ byensei̱ bili na bimpaha b̯uli ki̱mwei̱ mu mu̱li̱ngo gwakyo. Kandi Ruhanga yaawona nikili kirungi.
22 Nahab̯waki̱kyo, Ruhanga yaabiha mu̱gi̱sa naakoba yati, “Mu̱byale mukanye, mwizuule mu meezi̱ ga mu mataka, kandi leka bi̱nyoni̱ bikanye mu nsi.”
23 B̯wi̱re b̯wasweki̱ri̱ b̯wei̱ra b̯wakya, kyabba kiro kyakataanu.
24 Mwomwo Ruhanga yaabaza naakoba yati, “Leka nsi gibyale bihangwa byomi mu mu̱li̱ngo gwabyo: bisolo byensei̱ bikooto na bi̱dooli̱, byakwamu̱gi̱ na byamwirungu.” Kandi kwokwo kyabbeeri̱.
25 Kwokwo yatyo Ruhanga yaahangi̱ri̱ bisolo byensei̱ mu mu̱li̱ngo gwabyo. Kandi Ruhanga yaawona nikili kirungi.
26 Mwomwo Ruhanga yaabaza naakoba yati, “Leka tukore muntu mu kwisana kwetu̱, abbe naakutwisana afugenge nsu̱, bi̱nyoni̱, bisolo byensei̱ bikooto na bi̱dooli̱, byakwamu̱gi̱ na byamwirungu.”
27 Ruhanga kwokwo yaahangi̱ri̱ yati muntu mu kwisana kwamwe, mu kwisana kwa Ruhanga, yaamu̱hangi̱ri̱. Yaabahangi̱ri̱ mudulu na mu̱kali̱.
28 Kandi Ruhanga yaabaha mu̱gi̱sa. Yaabaza naakoba yati, “Mu̱byale mukanye, mwi̱zu̱u̱lye nsi, mugifuge, mufuge nsu̱ za mwitaka, bi̱nyoni̱ bya mu mwanya, na bihangwa byensei̱ bili mu nsi bikalibata.”
29 Mwomwo Ruhanga yaabaza naakoba yati, “Wona, mbaheeri̱ bimera byensei̱ bili mu nsi bikwana nsigo na misaali myensei̱ mikwana byana, bi̱byo byensei̱ mubidyenge.
30 Bisolo byensei̱ bya mu nsi, bi̱nyoni̱ byensei̱ bya mu mwanya na bintu byensei̱ bikwesikiira heitehe na byensei̱ bili byomi, mbaheeri̱ bimera byensei̱ bya kisubi kibisi, byobyo mudyenge.” Kandi kwokwo kyabbeeri̱.
31 Kandi Ruhanga yaawona byensei̱ bi̱yaakoori̱ nibili birungi, kandi birungi kwo. B̯wi̱re b̯wasweki̱ri̱ b̯wei̱ra b̯wakya, kyabba kiro kyamukaaga.