☰ Omurhondêro 1
OMURHONDÊRO
Enshokolezi oku citabu c’Omurhondêro
Ecitabu c’Omurhondêro ciderhwa ntya bulya cishambâla kurhi igulu n’omuntu byàlemagwa. Amaganîro g’ebya mîra gabà nka nshokolezi y’omwanzi gw’okucunguka Ebibliya erhumanyisa.
Ebibliya erhumanyisa kurhi igulu n’abantu b’amashanja goshi bàlemagwa na Nyamuzinda.
Ecitabu c’Omurhondêro cirhushambalira kandi kurhi abantu barhanzi bàgomeraga Nyamuzinda na kurhi Nyamuzinda àbahanaga. Cirhumanyisa kurhi Nûhu n’abantu b’amashanja goshi bàlamaga. Cihugûla ecisiki c’ishanja lya Israheli, akalamo ka bashakulûza b’olubagalwîshogwa: Abrahamu, Izaki, Yakôbo na Yozefu. Abrahamu ali muntu wa buyêmêre. Nnâmahanga àmulaganya iburha linene. Yakôbo àli muntu wa bwenge bunene bwenêne.
Owayandikaga eci citabu c’Omurhondêro akolêsize engerêrezo z’abantu b’ago mango ga mîra lyo amanyîsa oku Nyamuzinda ye cisiki c’ebintu by’en’igulu byoshi. Nyamuzinda alema Adamu, amuhà mukâge lyo baburha n’okubu­mbà igulu; amuhà mukazi muguma yêne, ababwîra mpu bamanye bankayîrha obuhya bwâbo. Ebigabi by’ecitabu ebi.
1. Omurhondêro gw’igulu: cigabi 1, 31—11, 32
2. Akalamo ka Abrahamu: cigabi 12, 1—25, 18.
3. Akalamo ka Izaki na Yakôbo: cigabi 25, 19-34.
4. Akalamo ka Yozefu: cigabi 37, 2—50, 26
I Ecisiki c’igulu n’ec’abantu
1
Emyanzi mirhanzi y’obulemi
1 Aha murhondêro* Nnâmahanga alema amalunga n’igulu. 2 Igulu lyàli cingiringiri, civange, cimpinage lirhaligwêrhe oku liyôsire lirhanalimwo bici ci Mûka† gwa Nnâmahanga akagiyerêra oku mîshi.
3 Nnâmahanga aderha, erhi: «Obulangashane‡ bubè». Obulangashane bwanaciba. 4 Nnâmahanga abona oku obulangashane buli bwinjà. Anaberûla obulangashane n’omwizimya. 5 Ayîrika obulangashane mûshi n’omwizimya aguyîrika budufu. Bwayira§ bwanaca, lwo lusiku lurhanzi.
6 Nnâmahanga aderha, erhi: «Ecirêre* cibè aha karhî k’amîshi ciberûle amîshi n’amîshi». 7 Nnâmahanga ajira ecirêre câbà lubibi lw’amîshi gali idako n’agali enyanya ly’ecirêre. Byanacibà ntyo 8 Nnâmahanga ayîrika ecirêre malunga. Bwayira bwanaca, lwo lusiku lwa kabiri.
9 Nnâmahanga aderha, erhi: «Amîshi gali idako ly’ecirêre gacigushe haguma n’ahakazire habonekane». Byanacibà ntyo. 10 Nnâmahanga ayîrika ahakazire budaka n’ecirundo c’amîshi aciyîrika nyanja. Nnâmahanga abona oku kuli kwinjà.
11 Nnâmahanga aderha, erhi: «Obudaka bumerekwo olubala lulimwo emburho, ngasi lubero n’emirhi y’amalehe, era emera oku idaho enaleheke n’obujuru bwâyo, ngasi lubero». Byanacibà ntyo. 12 Idaho lyamerakwo olubala lubamwo obujuru, ngasi lubero n’emirhi eleheka n’olugemu ngasi lubero. Nnâmahanga abona oku kuli kwinjà. 13 Bwayira bwanaca, lwo lusiku lwa kasharhu.
14 Nnâmahanga aderha, erhi: «Ebimole bibè omu cirêre c’emalunga lyo biberûla omûshi n’obudufu; byâbà bimanyîso by’empondo n’ecanda, ensiku n’emyâka, 15 binabè bimole bimanike emalunga bya kumolekera igulu». Byanacibà ntyo 16 Nnâmahanga ajira bimole† bibiri binene, ecimole cinênênè mpu cikamoleka mûshi, n’ecimole cinyinyi mpu cikamoleka budufu, boshi n’enyenyêzi. 17 Nnâmahanga abimanika omu cirêre c’emalunga mpu bikamolekera igulu, 18 mpu binamanyise omûshi n’obudufu n’okuberûla obulangashane n’omwizimya. Nnâmahanga abona oku kuli kwinjà. 19 Bwayira bwanaca, lwo lusiku lwa kani.
20 Nnâmahanga aderha, erhi: «Amîshi gadudûsemwo ebizîne n’ebinyunyi bibalale enyanya ly’igulu, embere z’ecirêre c’amalunga». 21 Nnâmahanga alema abasimba‡ banênênè b’omu nyanja na ngasi bizîne biyandala n’ebidûdûsa omu mîshi, bya ngasi lubero na ngasi rhunyunyi rhujira ebyûbi kushimbana n’olubero lwarhwo. Nnâmahanga abona oku kuli kwinjà. 22 Nnâmahanga abigisha erhi: «Muyôloloke§, muluge, mubumbe enyîshi n’enyanja; n’ebinyunyi biluge okw’igulu». 23 Bwayira bwanaca, lwo lusiku lwa karhanu.
24 Nnâmahanga aderha, erhi: «Obudaka buvûlule ebizîne bya ngasi lubero: ensimba, ebinyâgârha n’ensimba z’erubala za ngasi lubero». Byanacibà ntyo. 25 Nnâmahanga anacilera eby’erubala bya ngasi lubero, ebintu bishwêkwa bya ngasi lubero n’orhusimba rhw’oku idaho rhwa ngasi lubero. Nnâmahanga abona oku kuli kwinjà.
26 Nnâmahanga aderha, erhi: «Rhujire omuntu orhushusha, orhugwerhekwo ecikebo, yewârhambula enfî z’omu nyanja n’orhunyunyi rhw’emalunga, ebishwêkwa n’eby’erubala byoshi, n’ebinyâgârha byoshi binadûdûsa oku igulu.» 27 Nnâmahanga alema omuntu omushusha: oku nshusho ya Nnâmahanga àmulemire, àmulema mulume n’omukazi. 28 Nnâmahanga àbagisha anababwîra, erhi: «Muburhe muluge, mubumbe igulu, mulirhambule munarhegeke* enfî z’omu nyanja n’orhunyunyi rhw’emalunga, na ngasi cizîne cigera oku idaho.»
29 Nnâmahanga ashub’iderha, erhi: «Loli oku mmuhîre ngasi lubala lujira obujuru lunali oku idaho na ngasi murhi guleheka gunajira obujuru byo byâbà biryo binyu. 30 Olubala nkana byo biryo mpîre ngasi c’erubala, ngasi kanyunyi k’emalunga, ngasi cigera oku idaho cinayîsa omûka». Byanacibà ntyo. 31 Nnâmahanga abona oku ebi anajiraga biri binjà bwenêne. Bwayira bwanaca, lwo lusiku lwa kali ndarhu.
* 1:1 Banahindule: «Aha murhondêro erhi Nyamuzinda alema amalunga n’igulu. Igulu lyahali…» Ci omu cihebraniya bàdesire oku ‘Mango maguma aha murhondêro… Co cirhumire rhwabula obulangâlire kw’eyi mpîndulo. Empîndulo nkubagirwa eri eyi ehindwîre akanwa oku kandi: ‘Mango maguma aha murhondêro erhi Nyamuzinda alema amalunga n’igulu'. Omwandisi alonzize okurhuhugûlira obuhashe bwa Nyamuzinda bw’okulema igulu. Ci kwône ecinwa ashambirermwo, cimanyîsize omurhondêro gw’amalunga n’igulu buzira igwârhiro (Rhulole muli 2 Mak 7, 28; Hbr 11, 3), bulya omu cihabraniya olwo luderho luli «omurhondêro», luli lwa kurheganya obufulûle bw’obushinganyanya erhi Nnaluderho (Rhulole omu Mig 8, 22-31; Ywn 1, 1-3). - Igulu erhi liri lya cimpinangè cirhagwêrhi nda na mugongo, linali hûmu: Omwandisi alonzize okurhuhugûlira obwôrhere bw’igulu embere lilemwe: harhàli kalamo (Rhulole Yer 4, 23; Eze 34, 11), omwizimya erhi guhundikire emanga. † 1:2 Omûka gwa Nyakasane gwo gulamya (Rhulole Murh 6, 3) n’ebiremwa byoshi (Lul 104, 30). - Omwandisi w’eci citabu c’omurhondêro ayumvîrhe obuhashe bw’oluderho lwa Nyamuzinda omu kulema igulu. Nyamuzinda alema igulu omu luderho. E Mîsiri n’e Babiloni kurhenga mîra oluderho lwakàg’ihugûla obulonza bwa birya biremwa bakâg’iharâmya. Omu Bibliya, oluderho lwarhanzir’imanyîkana nka Kanwa k’Ow’enyanya, Kanwa karhalusire ebyahira n’ebyahirûka (Lul 29). Kandi, oluderho lwâbà go galya marhegeko ikumi: Irhegeko lifulûle erhi «Tora» (Lush 30, 11-14). Olwo Luderho lwayishimanyisa ohuhashe bwa Nyamuzinda omu igulu (Iz 40—55 ci bwenêne 40, 8; 55, 11), lwamanyisa oku obushinganyanya bw’Ow’enyanya buli omu mashanja goshi (Mig 1—9) na buzinda bwaho, omu Myanzi y’Akalembe yayandikagwa na Mutagatîfu Yowane, Nnaluderho acîjira muntu lyo ayêrekana kurhi Nyamuzinda acîhânyire kuli rhwe. ‡ 1:3 Obulangashane bwo Nyamuzinda arhanzir’ilema (Rhulole Lul 104, 2). Omu Bibliya, obwo burhali bulangashane bwa kunyenyûza kwône, ci bulangashane bwa kalamo; bulangashane bwa bushagaluke… (Iz 9, 1; 60, 11-20; Ywn 8, 12). § 1:5 Amango aga mandiko gayandikagwa erhi ensiku ziciganjwa kurhondêrera bijingo. * 1:6 Abantu ba mîra bakâg’imanya mpu Ecirêre càli nka nsahâni ngali eberûla igulu n’amîshi. Ntyo bakâmanya oku igulu lyo libà eno idako n’ebitù n’amîshi bibà emalunga. † 1:16 Abapagani bakâg’iharâmya ebimole by’emalunga n’obwo binali biremwa nk’ebindi. ‡ 1:21 "uf" arhali bo basimba ci "haya" § 1:22 Omu mandiko mimâna (Bibliya), omugisho gwa Nyamuzinda gurhabà gwa makwânane ga kalamo k’iroho lyône; gunayôlolole omuntu, gumushobôze akalamo n’iburha nkana. * 1:28 Nyamuzinda ahebire omuntu bano igulu, amuhà oburhegesi bw’ebiremwa byoshi, lyo omuntu abikolêsa oku makwânane gâge. Na ntyo, akolere Nyamuzinda omu akalamo kâge koshi.
☰