ECITABU CIRHANZI C’ABÂMI
Enshokolezi
Ecitabu cirhanzi c’Abâmi cishambâla emyanzi mizinda y’akalamo ka mwâmi Daudi n’okushwinja emyanzi y’okuj’enyanya kw’obwâmi bwa Yûda.
Owayandikaga ebitabu by’Abâmi ahamîrîze ebi abwîne n’amasù gâge omu burhegesi n’omu bwôrhere bwa ngasi mwâmi. Abâmi boshi b’e Israheli batwîrwa olubanja bulya bashimbaga olwiganyo lubî lw’omwâmi murhanzi: Yerobwâmi wajiraga amabî omu masù ga Nyamuzinda. Omu bâmi bw’omu cihugo ca Yûda, bâmi munâni bakuzibwa bulya bashimbire amarhegeko makulu ga Nnâmahanga.
Embaka zilushire ezindi zoshi ebyo bitabu bishambâlakwo kuli kubonekana kw’ecitabu c’okukengêza amarhegeko g’obwâmi bwa Yozwè. Ebyo bitabu bibirhi byo bijirwa n’emyanzi y’okukengêza amarhegeko gw’obushinganyanya. Bilonza okukomeza olu luderho: Ishanja lishimba amarhegeko ga Nnâmahanga libà ligishe naye, na likagavuna lyanahanwa naye (1 Bâm 8; 1 Bâm 17).
Ebitabu by’abâmi birhukengêza «Omwanzi gw’okucunguka». Olubaga lwîshogwa lwoshi lurhashimbaga irhegeko lya Nnâmahanga. Cikwône hali bantu baguma basungunu barhafukamiraga nyamuzinda w’obunywesi; abo bemêzi babìkirira endagâno bajiraga huguma na Nyamuzinda.
Kuli kwa kurhangâza okubona Nyamuzinda akûla omulala gwa Daudi omu mbaka. Ciri cimanyîso oku Nyamuzinda arhankahindula endagâno yâge y’okurhukûla omu bujà. Arhurhumira Omuciza warhengaga omu mulala gwa Daudi.
1 Bâmi
1. Obwâmi bwa Salomoni: cigabi 1, 1—11, 43
2. Yûda n’Israheli erhi bayûs’igomerana: cigabi 12, 1—22, 54
I. Okuyîma omu bya Daudi
1
Obushosi bwa Daudi n’obugoma bw’Adoniyasi
1 Mwâmi Daudi ali akola mushosi, n’emyâka erhi yamamugombya. Bakamuhundikira emishangi ci erhakag’imujira idûrhu.
2 Abambali bamu bwîra, erhi: «Balongeze mwâmi Nnawîrhu omwâna-nyere w’omubikira; akabêra embere za mwâmi akamukolera n’okumulala omu cifuba lyo akayumva idûrhu.»
3 Banacilongereza omu cihugo c’Israheli coshi, omwâna-nyere mwinjinjà, banacibandâna Abishagi w’e Shunemi, banacimuhêkera mwâmi.
4 Oyo mwâna-nyere ali mwinjà bwenêne, anacibà ye mukazi w’okulalîra mwâmi n’okumukolera ci mwâmi arhamumanyaga.
5 Lêro Adoniyasi, mugala wa Hagiti erhi obucîbone bubà bwamamujamwo, akaderha, erhi: «Nie nâbè mwâmi». Anacilonza engâlè n’ebiterusi, na bantu makumi arhanu birongôzi byâge.
6 N’obwo îshe arhamujiriraga ehibî ciru n’amango maguma omu kumuhakanya, erhi: «Kurhi oku wajira». Cikwône oyo Adoniyasi ali w’iranga linjà, ye wanalondaga Absalomu.
7 Banaciganîra boshi na Yowabu mugala wa Seruya n’omudâhwa Abiyatari, banacirhabâla engabo ya Adoniyasi.
8 Cikwônene omudâhwa Sadoki, Benayahu, mugala wa Yehoyada, Natani ye wali mulêbi Shimeyi, Reyi na ngasi zanali ntwâli za Daudi zoshi, barhakulikiraga Adoniyasi.
9 Adoniyasi anacirherekêra ebibuzi, empanzi n’amanina gashushagîre e Eben-ha-Zoheleti, hôfi n’Ein-Rogweli, anacilâlika bene wâbo boshi, ngasi bene mwâmi na ngasi bantu b’e Yudeya bambali ba mwâmi.
10 Ci arhalâlikaga oli omulêbi Natani, oli Benayahu, oli zirya ntwâli za Daudi ciru na mulumunawâge Salomoni.
Obwengehusi bwa Natani na Betisabeya
11 Okubundi Natani anacibwîra Betisabeya nnina wa Salomoni, erhi: «K’orhacimanya oku Adoniyasi, mugala wa Hagiti akola mwâmi n’obwo mwâmi Daudi arhamanyiri?
12 “Yumva nkubwîre ihano oku wajira lyo ociza obuzîne bwâwe n’obwa mugala wâwe Salomoni”.
13 “Okanye ojè emunda mwâmi Daudi ali omubwîre, erhi: Mwâmi, yâgirwa nnawîrhu, k’arhali wêne olya walagânanaga na mwambalikazi wâwe erhi: Mugala wâwe Salomoni ye wayishiyîma omu byâni, ye wanabwârhala oku ntebe yâni? Carhumirage Adoniyasi abà ye okola mwâmi?”
14 “Na muli agôla mango wayîsh’ishambâla mweshi na mwâmi nâni nanayisha enyuma zâwe ngereze halya ebinwa byâwe bigezire.”»
15 Betisabeya anacikanya ajà emunda mwâmi ali omu nyumpa yâge; mwâmi ali akola mushosi bwenêne, na Abishagi w’e Shunemi ye wakazâg’imukolera.
16 Betisabeya ayûnama ayûnamiriza embere za mwâmi; mwâmi anacimubwîra erhi: «Bici walonza?»
17 Naye anacishuza, erhi: «Yâgirwa Nnâhamwîrhu, walaganyize mwambalikazi wâwe oku izîno lya Nyamubâho, erhi: Salomoni mugala wâwe, ye wayîsh’iyîma enyuma zâni ye wanabwârhala oku ntebe yâni.
18 Alaga buno oku Adoniyasi ye okola mwâmi na mwâmi Nnâhamwîrhu arhamanyiri!
19 Anarherekîre empanzi, amanina gashushagîre n’ebibuzi mwandu, analâlika bagala ba mwâmi boshi, omudâhwa Ebiyatari, Yowabu murhambo w’engabo y’abalwî ba mwâmi, ci arhalâlisire omurhumisi wâwe Salomoni!
20 Cikwônene yâgirwa mwâmi Nnâhamwîrhu, Israheli yêshi wêne ahizirekwo amasù, mpu omumanyîse ndi okwânîne okujà oku ntebe ya mwâmi Nnâhamwîrhu.
21 Cikwônene amango mwâmi Nnâhamwîrhu abà akola agwîshîre haguma na bashakulûza, nie na mugala wâni Salomoni rhwanatumula.»
22 Oku acidwîrhe aderha ntyâla omulêbi Natani naye apamuka.
23 Banacige nd’imanyîsa mwâmi bamubwîra mpu: «Omulêbi Natani onôla». Anacijà embere za mwâmi, anacifukamiriza embere zâge, ak’amalanga kahika oku idaho.
24 Natani anaciderha, erhi: «Yâgirwa mwâmi Nnâhamwîrhu, wadesire erhi: “Adoniyasi ye wayîsh’iyîma omu byâni, ye wanayîsh’itamala oku ntebe yâni!”
25 Bulya anayandagîre ene, amanarherekêra empanzi, amanina gashushagîre, ebibuzi mwandu, amâlâlika bagala ba mwâmi boshi, abarhambo b’engabo ya mwâmi n’omudâhwa Abiyatari. Lolaga oku bakola badwîrhe balya bananywêra embere zâge banakâderha mpu: “Alame mwâmi Adoniyasi!”
26 Cikwônene arhalâlisire oli niono mwambali wâwe, oli omudâhwa Sadoki, oli Benayahu, mugala wa Yehoyada, oli Salomoni murhumisi wâwe.
27 Akabà okwôla emwa mwâmi Nnâhamwîrhu kurhenzire, kuziga orhamanyisize bambali bâwe ndi okwânîne ajè oku ntebe ya Nnâhamwîrhu, mwâmi enyuma zâge.»
Daudi acîshoga Salomoni mpu abè mwâmi
28 Mwâmi Daudi anacishuza, erhi: «Mpamagaliri Betisabeya.» Anacijà e mbêre za mwâmi ayimangayo.
29 Mwâmi anacilahira ibango, erhi: «Alame Nyamubâho owandîkûzagyakwo abashombanyi bâni boshi!
30 “Bulya nk’oku nanakulaganyagya nkwigashira oku izîno lya Nyamubâho Nyamuzinda w’Israheli amango nakubwîraga, nti: Salomoni mugala wâwe ye wânayime omu byâni, ye wanatamale oku ntebe yâni, nêci, ene kwo najira ntyo.”»
31 Betisabeya ayunama ayunamiriza, ak’amalanga kahika oku idaho, afukamîriza embere za mwâmi anaciderha, erhi: «Alame ensiku zoshi, Nnâhamwîrhu mwâmi Daudi!»
32 Mwâmi Daudi anaciderha kandi erhi: «Mumpamagalire omudâhwa Sadoki, omulêbi Natani, Benayahu, mugala wa Yehoyada». Erhi babà bakola bali embere za mwâmi,
33 mwâmi anaciderha, erhi: «Murhôle bambali ba Nnâhamwinyu, mushoneze mugala wâni Salomoni oku cihêsi câni mumuyandagalize e Gihoni;
34 “eyôla munda, omudâhwa Sadoki n’omulêbi Natani bamushîge amavurha g’okubà mwâmi w’Israheli; mubûhe emishekera munaderhe mpu: Alame mwâmi Salomoni!”»
35 Enyuma z’aho muyinamuke muyishe mumuyimizize, ayîshe aj’itamala oku ntebe yâni, anayime ahâli hâni, bulya ye nyîmisire mwâmi omu Israheli n’omu Buyahudi.
36 Benayahu mugala wa Yehoyada anacishuza mwâmi erhi: «Amen! Ko na Nyamubâho Nyamuzinda wa Nnâhamwîrhu anadesire ntyôla!
37 “Kulya Nyamubâho ali na mwâmi, kwo anabêra na Salomoni, anayinjihya entebe yâge kulusha entebe ya Nnâhamwîrhu Daudi!”»
38 Omudâhwa Sadoki anaciyandagala boshi n’omulêbi Natani, na Benayahu, mugala wa Yehoyada, abantu b’e Kereti n’ab’e Peleti, n’erhi babà bamashoneza Salomoni oku ndogomi y’îshe mwâmi Daudi banacimujana e Gihoni.
39 Omudâhwa Sadoki anaciyanka ihembe lyamavurha omu ihêma, anacigashîga Salomoni, babûha emishekera, olubaga lwanaciderha, erhi: «Alame mwâmi Salomoni!»
40 Okubundi olubaga loshi lwanacisôka lwayisha lumuyimizize. Olubaga lwayisha lwaziha orhurhêra, lwasîma bwenêne; idaho lyageramwo omusisi erhi lubî lwâbo lurhuma.
Adoniyasi arhungwa n’obwôba
41 Adoniyasi, anaciyumva kuguma na balya bali balalisirwe bali boshi naye, erhi banaciyûsa okulya ntya. Erhi ayumva omulenge gw’omushekera, Yowabu anaciderha, erhi: «Lubî n’ishâbâbè lici eryo lyamayisha omu lugo?»
42 Oku acidwîrhe aderha ntya, lolà oku Yônatani mugala w’omudâhwa Abiyatari anacipamuka. Adoniyasi anacimubwîra erhi: «Yisha bulya oli mulume, orhubwîre omwanzi mwinjà.»
43 Yônatani anacibwîra Adoniyasi, erhi: «Okuli Nnawîrhu Daudi anayîmisire Salomoni.
44 “Mwâmi anarhumire omudâhwa Sadoki, omulêbi Natani, Benayahu, mugala wa Yehoyada abantu b’e Kereti na ab’e Peleti, banamushonîze oku cihêsi ca mwâmi” .
45 “Omudâhwa Sadoki n’omulêbi Natani bamushîgîre amavurha g’obwâmi aha Gihoni; kurhenga aho basôka n’omwîshingo na ntyo l’olwo lubî luli omu lugo: lw’olwo lubî mwayumva”.
46 “Ciru Salomoni anatamîre oku ntebe ya mwâmi”.
47 “Ciru na bambali ba Daudi bayishire balîkûza Daudi banacimubwîra, mpu: Nyamuzinda wâwe ajire izîno lya Salomoni lije irenge kulusha elyâwe, anakuze entebe yâge kulusha eyawe! Mwâmi anayunamirîze erhi anali oku ncingo yâge”.
48 “Ciru na mwâmi yêne anadesire erhi: Ayâgirwe Nyamubâho Nyamuzinda w’Israheli, ye wampaga ene omuntu w’omu iburha lyâni mpu ajè oku ntebe yâni, na nâni niene namanamubona n’amasù ganî”»
49 Abâli balalisirwe na Adoniyasi boshi barhungwa n’obwôba; bayimuka ngasi muguma agera yâge yâge njira.
50 Adoniyasi omu kuyôboha Salomoni, ayimanga akanya agend’igwârhiriza oku bikwi by’oluhêrero.
51 Omwanzi gwahikakwo Salomoni, mpu: «Adoniyasi ayôbohire mwâmi Salomoni n’oku agwârhirîze oku bikwi by’oluhêrero amâderha, erhi: Mâshi mwâmi Salomoni acîgashe oku arhayîrhe omwambali n’engôrho!»
52 Salomoni aderha, erhi: «Ankabà n’obwôrhere bw’omuntu mushinganyanya, ntà luviri lwagc ciru n’o luguma lwamurhengakwo; ci kwône ankabà agwêrhe ecâha, nanamuyîrha».
53 Salomoni arhegeka mpu bamushonôle oku luhêrero. Adoniyasi afukama embere za Salomoni. Naye Salomoni amubwîra, erhi: «Genda omu nyumpa yâwe».