MATEYO
Enshokolezi oku Myanzi y’Akalembe
Emyanzi y’Akalembe ederhwa Enjili omu ciswahiri, co citabu cibâmwo ebijiro n’enyigîrizo za Nnawîrhu Yezu. Abayandikaga eyo Myanzi minjà bo: Mateyo, Marko, Luka na Yowane.
Mateyo ali muvurhîsa. Yezu amubona, erhi abwârhîre ekagombe, adwîrhe ahongêsa. Anacimubwîra, erhi: «Nshimba!» Anaciyimuka, amushimba (Mat 9, 9), abà ntumwa. Ayandikaga Emyanzi y’Akalembe ya Yezu Kristu hôfi h’omwâka gwa 50. Ayandikiraga abakristu barhengaga omu Buyahudi; co canarhumaga hali abaderha mpu ayandikaga omu ciharamiya, ci ecitabu câge cirhalegererag’ihindulwa omu cigereki, lwo lulimi lwaliyimire nka cingereza buno. lwo bantu banji bakâg’iderha.
Marko ali Muyahudi menemene aka Mateyo. Kandi ye Yowane na nnina ye Mariya (Ebj 12, 12). Nkaba y’olya mwâna w’omusole wali kulikire Yezu omu ishwa ly’e Gestemani, erhi ntà cindi ayambîrhe ecirhali cirondo câge cône, erhi bamugwârha, abalekera cirya cirondo, acîlibirhira (Mrk 14, 51-52). Marko ali muganda wa Petro. Abakristu b’e Roma bamuhûna mpu abayandikire enyigîrizo za Petro. anaciziyandika omu cigereki, bulya lwo lulimi lwàli lulumîre hanji, hôfi n’omwâka gwa 60.
Luka aburhiragwa e Antiyokiya omu bapagani. Ali mufumu na mwîra wa Paolo (Kol 4, 14); ayandikiraga abakristu barhengaga omu bapagani. Emyanzi y’Akalembe yayandikagwa na Luka eri myanzi y’olukogo lwa Kristu. Ayiyandikaga hôfi n’omwâka gwa 62 omu cigereki. Ye wayandikaga Ebijiro by’entumwa (Ebj 1, 1).
Yowane mwene Zebedeyo na nnina Salome, mulumuna wa Yakôbo, y’olya muganda wa Yowane Mubatiza washimbaga Yezu bo n’Andreya (Ywn 1, 35-40); y’erya ntumwa Yezu arhonyagya yali eshegemize irhwe oku cifuba ca Yezu erhi balya ishêga lizinda (Ywn 13, 23.25); y’olya muganda Yezu alekeraga Nnina Mariya erhi akola afà (Ywn 19, 25-27). Yowane Ayandisire na maruba asharhu oku bemêzi b’igulu lyoshi n’ecitabu c’obulêbi ciderhwa «Amafulûlo», erhi «Apokalipsi» kuyiganya ecigereki. Yowane ye wafîre buzinda omu ntumwa, n’ecitabu câge c’Emyanzi y’Akalembe aciyandikaga hôfi n’omwâka ga 100.
I. Okuburhwa n’oburhò bwa Yezu
1
Omulala gwa Kristu
(Luk 3, 23-38)
1 Ecitabu c’Omulala gwa Yezu Kristu, Mugala wa Daudi, mwinjikulu w’Abrahamu.
2 Abrahamu aburha Izaki. Naye Izaki aburha Yakôbo. Na Yakôbo anaciburha Yûda n’abalumuna.
3 Yûda anaciburha Fara na Zara kuli Tamari; Fara aburha Hesroni; Hesroni aburha Aramu.
4 Aramu anaciburha Aminadabu; Aminadabu aburha Nasoni; Nasoni aburha Salmoni.
5 Salmoni aburha Bozi kuli Rahabu; Bozi aburha Obedi kuli Ruti; Obedi aburha Yese;
6 Yese anaciburha mwâmi Daudi. Naye mwâmi Daudi aburha Salomoni kuli mukà Uriya.
7 Salomoni aburha Roboami; Roboami aburha Abiya; Abiya aburha Asa.
8 Asa aburha Yozafati; Yozafati aburha Yorami; Yorami aburha Oziyasi.
9 Oziyasi anaciburha Yowatami; Yowatami aburha Akazi; Akazi aburha Ezekiyasi
.
10 Ezekiyasi anaciburha Manasè; Manasè aburha Amoni; Amoni aburha Yoziyasi.
11 Yoziyasi anaciburha Yekoniya n’abalumuna, erhi bali omu bujà bw’e Babiloni.
12 Erhi barhenga omu bujà, Yekoniya aburha Salatiyeli; Salatiyeli anaciburha Zorobabeli.
13 Zorobabeli aburha Abiyudi; Abiyudi aburha Heliyakimi; Heliyakimi aburha Azori.
14 Azori aburha Sadoki; Sadoki aburha Hakimi; Hakimi aburha Eliyudi.
15 Eliyudi aburha Eliyazari; Eliyazari aburha Matani; Matani aburha Yakôbo.
16 Yakôbo aburha Yozefu, ibà wa Mariya, ye nnina wa Yezu, oderhwa Kristu.
17 Amâburha goshi, kurhenga Abrahamu kuhika Daudi, gali ikumi n’anni. Kurhenga Daudi kuhika oku bujà bw’e Babiloni, gandi maburhwa ikumi n’anni. Kurhenga omu bujà bw’e Babiloni, kuhika omu maburhwa ga Kristu, gandi maburhwa ikumi n’anni.
Okuyâlalwa n’okuburhwa kwa Kristu
18 Rhuyumvagye oku Kristu aburhagwa. Erhi Mariya, nnina wa Yezu abà amashebwa na Yozefu, buzinda babona akol’al’izîmi oku buhashe bwa Mûka Mutagatîfu, erhi barhanayishîni bo na Yozefu.
19 Yozefu ibà, bulya ali muntu mushinganyanya, arhalonzagya okumushobeka, ci alonza okumuhulusa bufundafunda.
20 Amango akâg’igerêreza ntyo, Malahika wa Nyakasane amuyagâna amubwîra, erhi: «Yozefu, mwene Daudi, bici oyôbohire okubêra na mukâwe Mariya? Eri izîmi ali, liri lya buzibu bwa Mûka Mutagatîfu.
21 Kali aburha omwâna: wamuyîrika Yezu. Ye wayôkola olubaga lwâge omu byâha byâlo».
22 Ebyo byoshi byâbà ntyo, mpu lyo akanwa Nyakasane abwîraga omulêbi kayunjula, erhi:
23 Alà omubikira ayish’ibà nda, aburha omwâna: bayish’imuhà izîno lya Emanuweli, kwo kuderha: Nyamuzinda - haguma - nîrhu.
24 Erhi Yozefu azûka, ajira nk’oku Malahika wa Nyakasane amubwîraga: abêrana mukâge.
25 Barhanamanyanaga bona Yozefu alind’aburha omwâna w’oburhabâna, amuyîrika Yezu.