14
Gechide nənə Juwib day ùr ba gɨ ꞌyə Jesu
(Matiyə 26.1-5; Luk 22.1-2; Jã 11.45-53)
Wor wála sɨr da, i wála gaba àla sii ꞌywala gɨ kɨrara gɨ daa kwaynaniyə gɨnə nare nə Juwib day me, sii ꞌywala gɨnə mapa gɨ dɨban musbu me ca. Woni bwasa Mãr̰ĩ gechide day me woni gɨlə bii gɨ ꞌwoo gɨnə Moyis duwa me kan̰jɨ kojɨgə dara ba gɨ yɨ gɨ Jesu ꞌyəw nɨm. Dara cendi way ba da: «Ladni duwa da, yɨnəndɨ gandɨw wála gaba àla sii ꞌywala lə ɗən̰ bədə, dara gaa nare di ha swaa ganandɨ gɨ gwale som.»
Deme tidɨrɨw Jesu swani dɨwə
(Matiyə 26.6-13; Jã 12.1-8)
Mana gɨ ta lə da, Jesu ilə ciri dɨ Betani, mana gɨ kɨrə nə abe mɨn gɨ gɨ ꞌwogɨw Simõ gaba cagɨmmə.* Me mana gɨ Jesu ilə wama maniyə da, deme mɨn hára yəə mɨrda gɨ lade ɨsədɨ lə. Mɨrda gɨ ta di, swani gɨ lade gɨ habda gɨ bii ꞌyol nan̰ me kili duwa kaw, wom nan̰ me ilə dwalɨn̰yə. Tandi ɓol mɨrda di bɨw bam me tidɨrɨw Jesu swani di dɨwə. Ɨr̰ɨ nare nə mɨn nə ilə ta di, dusɨrəgɨ nagɨ le me wajɨ gwale bulə dayyə ba da: «Ta di da, ladni duwa da, i na lə mo? Tandi mendɨ swani gɨ lade di bam! Swani gɨ ta di, dee gɨ kɨlnəw bam da, gursɨ duwa nem dɨnə aba àla giyə aliya mɨn dalawə. Ta di, dee də ɨsɨgɨ ɨnda nare nə bugɨr gursɨ dɨ ta di ɗena, ladɨ bədə mo?» Me cendi ilə n̰ama deme di lə.
Me Jesu waygɨ da: «Kalna deme di mana mɨn! Dana me anə jibadɨ mo? Mani nə tandi àl dara daran ɨndi ta di, i giyə gɨ lade. Dwayna, nare nə bugɨr da, ilə gandang gɨ wála wála, anə ha àla gandagɨ ladni wála gɨ dɨrəng ùr. Me ɨndi da, anə ha ꞌywan targɨn̰ ɗang bədə. Tandi àl i mani nə tandi nem àlagɨ̀. Tandi tidɨrɨn swani sɨnnə bam pii ta di, tandi ɗangr̰ɨ i sɨn pii do me gɨ ha mõn sɨn̰. Dwayna, nə wayang i gwale sɨw: Mana gɨ gɨ ha waya Nõ dɨ lade di sɨn̰a gɨndɨdɨ lə jiga jiga pad ta di da, deme di kaw, gɨ ha waya gwale dɨra le dara mani nə tandi àl ta di, me nare dusɨrəgɨ ha ɨrmə dɨdə bi bi me ca.»
Woni bwasa Mãr̰ĩ gechide day me Judas me ma gwale Jesu dɨwə
(Matiyə 26.14-16; Luk 22.3-6)
10 Mwom da, Judas Iskariyot gɨ i woni gɨrsə gwale gɨnə Jesu duwanə mwaj dii sɨr gun day gɨ mɨn, ha wayagɨ woni bwasa Mãr̰ĩ gechide day ba a ha ꞌyàgɨ́ Jesu ɨsɨragɨ lə me cendi ba yɨnəw. 11 Mana gɨ cendi doy yande da, sɨdəgɨ ꞌyolgɨ nan̰e me, ɨrmɨw ba gɨ ha ꞌyàw gursɨ. Mwom da, Judas di kan̰jɨ bɨrmə dara ꞌyàgɨ́ gɨ Jesu di ɨsɨragɨ lə.
Jesu wom mani day gɨ nə woni gɨrsə gwale duwa mɨn
(Matiyə 26.17-30; Luk 22.7-23; Jã 13.21-30; 1 Korentɨ 11.23-25)
12 Wála gɨ dɨrɨn̰ nə piiyə gɨnə sii ꞌywala gɨnə mapa gɨ dɨban musbu da, i wála gɨ gɨ ꞌyəgdɨ i gəgɨr̰ɨn̰je nə dine bosɨ nɨm gɨ sii ꞌywala gɨ kɨrara gɨ daa kwaynaniyə di. Mwom da, woni gɨrsə gwale gɨnə Jesu duwaùrɨw da: «Mə ùr ba nə hananin àlnam mani nə wama woni sii ꞌywala gɨnə kɨrara gɨ daa kwaynaniyə di i we mo?» 13 Mwom da, Jesu giy woni gɨrsə gwale duwa nə sɨr pii me waygɨ da: «Hana mana gɨ ciri dɨ Jursalemmə. Gun mɨn go nimi pɨr̰ɨmmə hára sawa dɨrəng daa. Pamna tarɨw. 14 Ciri dɨ an̰ji gandɨna hana lə da, waynaw aba ciri di da: “Aba gɨlənin mani wayanin ba nə ùrnəmnin bá, kulu gɨ ba a ha wama mani woni sii ꞌywala gɨnə kɨrara gɨ daa, day gɨ nə woni gɨrsə gwale duwa lə di, ba i we mo?” 15 Mana gɨ ciri dɨ ta lə di da, kulu mɨn gɨ gɨ aw daa jaw dɨwə ilə. Aba ciri di ha gɨləng gandɨw. I kulu gɨ ɓɨle me gɨ ɗangr̰ɨ mani pad ilə ɗɨm. I mana gɨ ta lə me, anə ha àlandɨ mani nə wama woni sii ꞌywala di lə.» 16 Ɨr̰ɨ woni gɨrsə gwale gɨnə Jesu duwa di hargɨ me gɨrgɨ Jursalem di me ha ꞌywaa mani di lə ya Jesu ba wayagɨ nɨm de, me àla mani nə wama woni sii ꞌywala di.
17 Gɨ turgɨ dawa ɗwanda dɨra lə da, Jesu hára gɨ nə woni gɨrsə gwale duwa nə mwaj dii sɨr di. 18 Cendi dam dodə dara mani nə wama di me ilə wamagɨ lə mwom da, Jesu waygɨ da: «Dwayna, nə wayang i gwale sɨw: ꞌYeni nə anə ilə wama gandɨn mani ta di, gun mɨn dwar̰angə ha ꞌyàn woni mar̰ande ni ɨsɨragɨ lə.» 19 Woni gɨrsə gwale duwa di, lán̰a yala àlgɨ, me ùrbɨ Jesu mɨn mɨn ba da: «Gaa i ɨndi mo? Gaa i ɨndi mo?» 20 Jesu waygɨ ba da: «I gun dan mɨn dwar̰angə ꞌyeni woni gɨrsə gwale ni nə mwaj dii sɨr di gaba hura ɨsəw dása lə gandɨn ta di. 21 I sɨdɨ, ɨndi gɨ Gun gorndɨw di, nə ha mara le ꞌyang, ya Maktubu dɨnə Mãr̰ĩ duwa ba way nɨm dara daran ta de. Me an̰ju gaba ꞌyàn woni mar̰ande ni ɨsɨragɨ lə di da, wamani ha ꞌywawe. Dee gɨ yànaw bədə kaw, dee biyawe.»
22 Mana gɨ Jesu day gɨ nə woni gɨrsə gwale duwa ilə wama maniyə di mwom da, Jesu u mapa me àlɨ́w Mãr̰ĩ dóche me, ɓolbɨ dodə me, ꞌyàgɨ́ me, waygɨ ba da: «Unə, ta di i doni gɨ sɨn.» 23 Targɨn̰ ɗang da, an̰ji u kob dɨ gani gɨyabɨr̰ayàa duwa ilə dwalɨn̰yə ɨsəwə me, àlɨ́w Mãr̰ĩ dóche me ꞌyàgɨ́ woni gɨrsə gwale duwa me cendi chə̀ pad dayyə pad. 24 Mwom da, an̰ji waygɨ ba da: «Ta di, i bare ni. An̰ji bor dodə dara nare nə gɨr̰e dɨdəgɨ. I bare gɨ Mãr̰ĩ yɨ gɨ mɨlan gɨ nare duwa. 25 Dwayna, nə wayang i gwale sɨw: Caga da, nə ha chàa gani gɨ yabɨr̰a yàa duwa di ɗang bədə ɗɨm, bɨraa i wála gɨ ɗan̰ nə ha chàa gɨ dɨrway alə ciri dɨnə Mãr̰ĩyə ɗɨm.»
26 Ɨr̰ɨ targɨn̰ ɗang da, cendi tu diri dɨ idɨ bwaw Mãr̰ĩ jilay me, cendi dɨmgɨ iche dara hára kur̰a dɨ Olib dɨdə.
Jesu way dara Piyer ba ha bɨlə bɨw sarni dɨwə
(Matiyə 26.31-35; Luk 22.31-34; Jã 13.36-38)
27 Ɨr̰ɨ Jesu waygɨ woni gɨrsə gwale duwa di ba da: «Mani ha àlala le me pad dannə pad, anə ha bwara bam mana gɨ dusi dan dɨ kala dɨnnə di lə. Nə way yande dara Mãr̰ĩ way mana gɨ Maktubu duwa lə ba da: “Nə ha ꞌyáa aba gama dɨmən̰je di bam me, dɨmən̰je nə aba gamagɨ dáygɨ daa mana mɨn di, ha cagda daa dɨdəgɨ lə jiga jiga.”§ 28 Me wála gɨ nə dara dɨmə daa munɨ lə mwom da, nə ha hára gamang alə wama gɨ Galileyə.» 29 Ɨr̰ɨ Piyer wayɨw ba da: «Kwandan nə pad ta di kalnam bam kaw, ɨndi da, nə ha kalam bam bədə bɨr̰ɨn̰.» 30 Me Jesu wayɨw ba da: «Doy, nə wayɨm i gwale sɨw: Changa dɨ laba lə di, mə ha bɨlə bɨm sarni dɨnnə ba mə ꞌwocn̰ɨn bədə, ba mə ꞌwocn̰ɨn bədə, dii subu, do me gɨray ha hɨrdə dɨw sɨr sɨn̰.» 31 Me Piyer ajɨmar ilə waya lə: «Nə ha bɨlə bɨn sarni dɨmmə bədə bɨr̰ɨn̰! Inam i made kaw, nə mar i gandɨm!» Me kwandaw nə pad di kaw, way day yande me ca.
Jesu amsɨ Mãr̰ĩ mana gɨ Gesemani
(Matiyə 26.36-46; Luk 22.39-46)
32 Ɨr̰ɨ Jesu hargɨ gɨ nə woni gɨrsə gwale duwa gɨrgɨ mana mɨn gɨ gɨ ꞌwogɨw Gesemani me, an̰ji waygɨ ba da: «ꞌYeni da, damna dodə mana gɨ ka lə, me ɨndi da, nə ha ni i alə ta dara amsa gɨ Mãr̰ĩ.» 33 Mana gɨ an̰ji ha dara amsa Mãr̰ĩ da, an̰ji wol Piyer me Jak me Jã me gandɨw. Ɨr̰ɨ an̰ji so ilə nulə sɨwə me lán̰a àlɨw nan̰e 34 me waygɨ ba da: «Sɨn mar mara gɨ nə ꞌwocn̰ sɨn bədə bɨr̰ɨn̰. Damna mana gɨ ka lə di, me damna dɨrəng bɨ̀ra!»
35 An̰ji chidɨ ha pii hin̰e me kal sɨw ɨbər dodə sɨn̰a lə, me amsɨ Mãr̰ĩ ba ladɨna dɨrəwə da, an̰ju ba chidɨnəw dawa dɨ idɨ gɨlə gɨ dɨrɨn̰ di hana nɨm bam. 36 An̰ji way da: «Baba, Aban, ɨjɨm da, mə nem àla mani pad. Yande da, chidɨn gɨlə gɨ dɨrɨn̰ gɨ ta di ha nɨm bam. Me àl gandɨn mani nə dɨrəm ùr ɨjɨm, me mani nə nə ùrgɨ ɨndi da, ɨrɨm dɨdəgɨ lə bədə.»
37 Ɨr̰ɨ Jesu cwara hára woni gɨrsə gwale duwa nə subu di sɨdəgɨ lə me, ꞌyogɨ cendi ilə ꞌya nuniyə. Mwom da, an̰ji wayɨw Piyer ba da: «Simõ*, mə i i nuni mo? Dawa mɨn dwar̰ɨ lə mɨra dimm, mə nem dama dɨrəm bɨ̀ra bədə mo? 38 Damna dɨrəng bɨ̀ra me amsɨna Mãr̰ĩ dara mana gɨ mani ꞌywanang da, kal lamnang bwanang àla gɨ àcn̰a lə bədə. Dara gun gɨ gɨsage i gɨ ɨrmə gaba àla mani nə lade, me dwana duwa dɨ sɨw dɨ idɨ àlagɨ̀ nɨm di nem bədə.»
39 Jesu chidɨ ha bam hin̰e bi me amsɨ Mãr̰ĩ ya gɨ pii di de bi. 40 Ɨr̰ɨ an̰ji cwara hára ꞌyo woni gɨrsə gwale duwa di, me ꞌyogɨ ꞌya gɨ nuniyə. Cendi nem dama dɨrəgɨ bɨ̀ra bədə dara nuni àlgɨ nan̰e, me cendi ꞌyo gwale mɨn gaba wayaw bədə me ca.
41 Jesu chidɨ ha bam hin̰e gaba dii subu lə me cwara hára bi. An̰ji waygɨ woni gɨrsə gwale duwa ba da: «Anə i i nuni bi me anə bo i gwayni me mo? Caga da, dawa di yala nemme ɗɨm. Ɨndi gɨ Gun gorndɨw di, gɨ ha ꞌyàn nare woni àla àcn̰a ɨsɨragɨ lə. 42 Swana daa, hanandɨ le! Yarna, gun gaba ꞌyàn woni mar̰ande ni ɨsɨragɨ lə di, yala ɗɨm.»
Gɨ yɨ Jesu
(Matiyə 26.47-56; Luk 22.47-53; Jã 18.3-12)
43 Mana gɨ Jesu ilə waya gwale di lə sɨn̰ da, Judas gɨ i woni gɨrsə gwale duwa nə mwaj dii sɨr gun day gɨ mɨn di, hára yala gɨ nare nan̰ tarɨwə. Cendi laya sugɨnəne nə sore me cilangde me ɨsɨragɨ lə. I woni bwasa Mãr̰ĩ gechide day me woni gɨlə bii gɨ ꞌwoo gɨnə Moyis duwa me gechide nə ɗang nənə nare nə Juwib day me giyəgɨ cendi. 44 Judas gaba ꞌyàgɨ́ Jesu ɨsɨragɨ lə di dee ɨrməgɨ le pii ɗɨm dara mani nə ba ha àla dara gɨləgɨ nɨm gandɨw di. An̰ji wayagɨ ba da: «Gun gɨ nə gɨra dara yə̀w sɨnnə chichɨmə gajaw ya ba nə ùrɨw nan̰e de da, i an̰ji, yɨnəw, hana gandɨw me gamnaw ladɨ le me ca!» 45 Mana gɨ ta lə dog me Judas ha ɨjɨ Jesu me wayɨw ba da: «Aba gɨlənin mani!», do me an̰ji yɨw sɨwə chichɨm nɨm gɨ gajaw sɨn̰. 46 Mana gɨ ta lə di dog da, nare di ɓɨr̰ɨn̰ lawar Jesu dɨwə me yɨw nɨm. 47 Ɨr̰ɨ aba gɨrsə gwale duwa gɨ mɨn di biyə sugɨnə duwa dɨ chere me ajɨ gɨ kwaya gɨnə woni bwasa Mãr̰ĩ geche day duwa di sumɨw led saw àl bam.
48 Jesu di waygɨ woni yə̀w di ba da: «Anə hára gɨ sugɨnəne nə sore me cilangde me ɨsɨrangə dara yə̀n gɨ dwana hára nɨm ya ba nə i mẽ de. 49 Gɨ wála wála, nə ilə gandang mana gɨ ciri dwar̰ɨ dɨ kulu gaba bwasa Mãr̰ĩ ilə dara gɨlə gɨ mani kaw, anə yə̀n bədə. Me mani nə ta di pad àlal yande dara gwale gɨ gɨ jangɨw mana gɨ Maktubu dɨnə Mãr̰ĩyə pii di me yala àlal an̰ju.»
50 Mana gɨ ta lə da, woni gɨrsə gwale gɨnə Jesu di pad dayyə ɓɨr̰ɨn̰ wà daa kalɨw bam.
51 Me dwe gɨ maché mɨn ilə, an̰ji pam Jesu tarɨw an̰ju. An̰ji legɨr sɨw daa gɨ barge, me nare di yɨw. 52 Me dwe gɨ maché di, awɨr barge gɨ sɨwə di kalgɨ nare di bam ɨsɨragɨ lə, me an̰ji wà daa ya nɨm sɨw pəgɨn̰.
Jesu i mana gɨ woni aa sariya nənə Juwib day dɨrəgɨ lə
(Matiyə 26.57-68; Luk 22.54-55,63-71; Jã 18.13-14,19-24)
53 Mwom da, gɨ ha gɨ Jesu mana gɨ kɨrə nə woni bwasa Mãr̰ĩ geche dayə. Mana gɨ kɨrə di, woni bwasa Mãr̰ĩ geche day me gechide nə ɗang nənə nare nə Juwib day me, woni gɨlə bii gɨ ꞌwoo gɨnə Moyis duwa me dayar dama lə pad. 54 Piyer duwa da, wara bam targɨn̰ hən̰ me ha pam gɨ Jesu tarɨw bɨraa ha nɨm kɨrə ciri dɨnə woni bwasa Mãr̰ĩ geche day duwa lə bá. Mana gɨ kɨrə di da, woni àlaw geche giyə dam ilə wunə duwa lə me, Piyer ha dama wunə gandagɨ. 55 Woni bwasa Mãr̰ĩ gechide day me, nare woni àla sariyanə ɗang nənə Juwib day pad me, kan̰jɨ gwale gɨ kulagɨ dara bwaw Jesu dɨwə ba gɨ ꞌyəw nɨm. Me cendi ꞌyo gwale mɨn bədə. 56 I dara nare nan̰ sabɨw Jesu gwale gɨ kulagɨ bow dɨwə, me cendi gang kaw, gwale day di bor mɨn bədə me ca. 57 Nə mɨn ɓɨr̰ɨn̰ daa sabɨw gwale gɨ kulagɨ me bow dɨwə ba da: 58 «An̰ji dee waya ba a ha joo kulu gaba bwasa Mãr̰ĩ gɨ nare biyəw ta di bam, me wála subu dalawə da, ba ha biyə gɨ ɗang daa gɨ i nare me, ba ha biyəw cendi bədə. Nenin, nə dwayanin gɨ sumdənin nin.» 59 Me mana gɨ gwale day gɨ waya lə kaw, gwale day di bor mɨn bədə com.
60 Ɨr̰ɨ woni bwasa Mãr̰ĩ geche day di so daa nare dɨrəgɨ lə me ùr gɨ Jesu da: «Gwale gɨ nare way dara daram ta di, mə àsɨ dɨma gwale mɨn lə diiyə bədə mo?» 61 Kaw Jesu di dam bɨw mɨgɨmi kur̰ad, wayɨw gwale mɨn lə diiyə bədə. Mwom da, ɨr̰ɨ woni bwasa Mãr̰ĩ geche day di ùrɨw ɗang bi ba da: «Ɨjɨm di me mə i Dole gɨ Mãr̰ĩ biyəw gɨ Kris di mo? Mãr̰ĩ gɨ nə bownin jilay gorndɨw di mo?» 62 Me Jesu di cow lə diiyə ba da: «Əw, i ɨndi di, me ɗan̰ anə ha yara Gun gorndɨw di dama lə mana gɨ Mãr̰ĩ gaba dwana pad ɨsəw gɨ abeyə. Me anə ha yaraw chə̀ə lə daa siyaya dalawə hára nɨm dodə.»
63 Mana gɨ ta lə da, woni bwasa Mãr̰ĩ geche day di so chəbɨ barge gɨ sɨwə bam me way ba da: «Də ùrəng nare woni cɨməndɨ gwale nə ɗang bədə ɗɨm! 64 Anə doy widɨru gɨ an̰ji cadɨbɨ gɨ Mãr̰ĩ ta di gɨ sumdəng dan ꞌyeni ɗɨm. Anə ɨrɨm i man daraw mo?» Nare pad way da, an̰ji ba i gun gɨ àcn̰e, ba ùr i ꞌyáa gɨ bam, me 65 nare nə mɨn kwandagɨ dwar̰agɨ lə da, ɓɨr̰ɨn̰ ɓɨsɨbɨw lade sɨwə, maw dɨrəw daa, gobɨw gɨ ɨsɨragɨ me wayɨw da: «Mə ina i aba cɨmə Mãr̰ĩ bɨw ꞌyang da, waynin daa: I wi me ajɨm ta di mo? I wi me ajɨm ta di mo?» Me woni àlaw geche gɨnə woni bwasa Mãr̰ĩ giyə di dɨm gɨ Jesu iche me gobɨ gajaw me ca.
Piyer bɨl bɨw sarni ba a ꞌwocn̰ Jesu bədə
(Matiyə 26.69-75; Luk 22.56-62; Jã 18.17,25-27)
66 Mana gɨ cendi ilə mana gaba aa sariya lə da, Piyer duwa da, wor dodə ciri dwar̰ɨ lə sɨn̰. Deme mɨn dɨ idɨ àla giyə kɨrə nə woni bwasa Mãr̰ĩ geche dayə di gɨra 67 yər Piyer ilə wunə duwa lə. Mwom da, tandi yərɨw ɗerr me wayɨw ba da: «Ɨjɨm di kaw, mə i gun gɨnə Jesu gɨ Najaret di me ca!» 68 Me Piyer bɨl bɨw sarni me way ba da: «Gwale gɨ dɨ wayɨw ta di, nə ꞌwocn̰ gɨndɨw bədə bɨr̰ɨn̰.» Mwom da, ɨr̰ɨ ganda iche gɨra ɗɨbɨ ciri di bɨdə. [Mana gɨ ta lə da, gɨray kaw, hɨrdɨ me.]
69 Ɨr̰ɨ deme di yərɨw bi me wayɨw ɗang mana gɨ nare nə ilə di dɨrəgɨ lə ba da: «Abe gɨ ta di i woni gɨrsə gwale gɨnə Jesu duwa gun day gɨ mɨn.» 70 Me Piyer di bɨl bɨw sarni bi.
Ɓam yande da, nare nə ilə ta di kaw, wayɨw Piyer ɗang ba da: «ꞌYang, mə i gandagɨ mɨn, dara ɨjɨm di kaw, mə i gun gɨ Galile di me.» 71 Mwom da, Piyer ɗɨbɨ ilə wayagɨ lə ba da: «Nə sɨrgɨ sɨn: Nə ꞌwocn̰ abe gɨ ta di bədə. Nə wayna i kulagɨ da, kal Mãr̰ĩ yɨnən dange.» 72 Mana gɨ ta lə dog da, gɨray hɨrdɨ ɗang gaba dii sɨr. Ɨr̰ɨ Piyer dusɨw guw daa gwale gɨnə Jesu duwa gɨ wayaw gandɨw pii di dɨwə. An̰ji wayaw ba da: «Pii gɨ gɨray wor hɨrdə dɨw sɨr sɨn̰ da, mə ha bɨlə bɨm sarni dɨnnə dɨm subu ba mə ꞌwocn̰ɨn bədə.» Ɨr̰ɨ Piyer nul gura nan̰e.
* 14:3 abe mɨn gɨ gɨ ꞌwogɨw Simõ gaba cagɨm Gɨ ꞌwogɨw aba cagɨm dara tanga pii cagɨm àlɨwe. 14:3 mɨrda gɨ lade Mana gɨ maktubu dɨnə Mãr̰ĩ duwa dɨ gɨ jangɨdɨ pii gɨ bii gɨ gɨrek da, gɨ jangɨw i «albatɨr» mana gɨ ka lə. Albatɨr di, i kur̰a dɨ bure sumdɨ dɨ nare nə Juwib ɗangr̰ɨ gɨ mɨrda gaba bwaa swani. I kur̰a dɨ gun nem ɓwaladɨ bam kaláng. 14:3 habda: Mana gɨ maktubu dɨnə Mãr̰ĩ duwa dɨ gɨ jangɨdɨ pii gɨ bii gɨ gɨrek da, gɨ jangɨw habda gɨ ta di sumɨw mana gɨ ka. Sumɨw i «nar». § 14:27 Jakari (Zacharie) 13.7 * 14:37 Simõ i sumi gɨ ɗang gɨnə Piyer duwa; yarna 3.16. 14:62 Diri (Psaume) 110.1 14:62 Daniyel 7.13-14