2
Gotɨnɨ Utum zeghiri
+ Pentikosɨnɨ uthughun ikhɨvo otosima, Iesusɨm mbɨsevisi gumasi mee noria akuvagha rɨphenan mavɨn iti. * + Mauthughura uzuamɨra mee orasima nɨnɨɨŋn ikhɨvan mav Gotɨnɨ uŋuun ikhegha zeghira, gamiiŋn gamgaaŋ mɨn zii. A mee apiighav iti rɨphen bar ana izɨvagha ana noghi. + Mee garima bighan mav arivam mbɨzan mɨn otogha bɨghira uvhuaghuvhuagha men aphanir isɨrigha aphighi. + Mauthughura Gotɨnɨ Utum barbar mee izɨvaghava, gamgaaŋn meŋga aniiŋga meŋga amuima, mee uŋuimbar igharisi tharsir akaa vɨŋgeeghi.
Uthughun khavɨn Judarir akoghɨn gumasi rako amisi fhomɨra gua igharisi uŋuimbarɨ unuasir iti tharsi mena marsi nomthegha zaava Jerusalemɨni iti, mee ivhɨra Gotɨn apheeŋn iti. Ara mee nɨŋnɨɨŋn khavɨ oraegha zaa bar nori akuvaghav ikava, mee uvhuaghuvhagha orasima gumasi rako amisi menɨ uŋuimbar akaa vɨŋgeeghi. + Kamagha amuisi mee osemigha atam nɨghɨnɨsi. Ara mee rɨŋgavan maghatɨgha amuighava azaaghi, “Kha mbɨŋgeer gumasi mee bar Galilin distrighɨn gumasira! Manmagh amuigha ee barɨ uvhuaghuvhagha memba orasima mee enɨ uŋuimbar akaara vɨŋgeeghi? + Ena marsi, Partianɨ unuaghɨn ko Midianɨ unuaghɨn ko Elamɨnɨ unuaghɨnan ze. Marsi Mesopotemianɨ unuaghɨnan zesi gumasi. Marsi Judian distrigh ko Kapadosian distrigh ko Pontusɨn distrigh koma Esian distrighɨn ze. 10 Marsi Frigian distrigh ko Pamfilian distrighɨn ze. Marsi Isivɨnɨ unuaghɨn, ko Libian distrighɨna avheni itira aŋan, a uŋuun ikɨvan mav Sairinin aghangere iti tharsi mee ze. Marsi Judarir akoghɨn gumasi Romiiŋnɨ uŋuuni ikhegha zesi tharsi. 11 Ee barbar, Judarir akoghɨn gumasi rako igharisirɨ unuaghɨnan gumasi, mee Judariro othevir gɨn zui tharsi, mee ivhɨra, ena marsi. Ena marsi Kritɨn mɨghsɨm koma Arebian distrighɨn gumasi, ee uvhuaghuvhuagha memba orasima mee enɨ uŋuimbar akaar Gota amuisi bisir ikiir gunɨm mbɨŋgeeghi!” 12 Judarir akoghɨn gumasi rɨŋgavan maghatɨgha amuighava phurama atamatam nɨghɨnɨghava norir azaaghi, “Khara theghanan bighaaŋ?” 13 Judarir akoghɨn gumasir marsi rɨmbovira akaa vɨŋgɨ kamaghɨusue, “Mee uainir rɨphar avhɨrara amegha oŋani.”
Pita akamɨ ukuri
14 Pita, Iesusɨm mbɨsevisir 11 pɨlan gumasir phorugha utughav ikha, a gumasi rako amisi mbɨghɨravɨra kamagh mem mbɨŋgeeghi, “Gee Judarir akoghɨn gumasi rako Jerusalemɨni itir gumasi rako amisi, gee bar inderaghɨvɨra nambaragh. Khɨɨ kha othuivisi bisir gun gem mbɨkemightima, gee anda ikeeŋgemi. 15  + Gumasir kharsi uainiro ovɨsiri imboori rɨpha aphava oŋanisi phatɨ. Gee ikaaŋi, khara 9 okloghɨ rɨmaaŋra. * 16 Bighan khav oto, khara Gotɨna ambuuŋn gumagh, Joel fhomɨra mbɨkemisi moghɨn, 17  + ‘Got kamaghɨm mbɨŋgɨ kamaghɨusue, “Gɨn zaamirɨ uthusi tharsir khɨɨ nonɨ Utuman gumasi rako amisi bar mee ranɨɨŋgami. Uthughun khavɨn gen otari rako guivi Gotɨna ambuuŋn gumasir mɨn mbɨkɨmtima, gen gumasir iŋgaa irimbar mɨn bisir gantima, gen gumasir guri iriiŋmbara akuuva bisir ganaŋgami. 18 Uthughun khavɨn nan iŋaarir gumasi rako amisi, khɨɨ nonɨ utuman ivhɨra mee raniiŋtima, mee Gotɨna ambuuŋn gumasir mɨn akaa vɨkɨmaŋga. 19 Gumughun khɨɨ iphɨno ovheen rɨŋgavan maghatɨgha amuir othevia khɨvɨva, unuaghɨnan gamgaaŋn bisira amuaŋga. Uthughun khavɨn ŋaan ko ariv koma mbɨturan ikhɨv otuivami. 20 Uthughun khavɨn aro gɨngɨnightima, ikɨni ŋaanan mɨn otuivami. Bisir kharsi ufhuaraghɨvɨra othuivightima, gɨn Ikhɨv zaamirɨ uthugh otuivami. Kha uthughun Ikhɨv non gamgaaŋ ko aŋaran phorugh zaami. 21  + Uthughun khavɨn Ikhɨvani izɨɨn dee tharsi, a men akuruvaghtima mee mbɨghɨvɨghɨighemi.” ’
22  + Israeliiŋn akhoghɨn gumasi rako amisi, gee mbɨŋgɨŋgɨman khavɨ oragh. Nasaretiiŋn gumagh Iesus, Got gemɨusua ana amandagha gamgaaŋn aŋga anɨɨŋi. Aŋga aniiŋsima, a iŋaarir aghavagharir ikii rako rɨŋgavan maghatɨgha amuir othevi koma gamgaaŋn bisi gen thooŋn andagha amui. Ana andagha amuisima, anda othuivisima gee andar ganigha nori ikaaŋi. 23  + Got non vhusvhusan gɨn gua gemɨusua fhomɨra nɨghɨnɨghan mavɨ amuigha, nono otar nigha gen afharigha athɨ. Mauthughura gee ana nigha gumasir maghatɨsir afharɨa athɨsima, mee ana nigha khani ighuuvan ana athɨghava aŋga afhusi, ana aremi. 24  + Ovhevheeŋn othɨv Iesusɨnɨ usuiragham thughatɨs phatɨ. Kamagha amuisi, Got aŋga amuisi a rɨkavhigha ovhevheeŋn osɨmndɨgha thaghi. 25  + Devitɨn mbɨtisirɨ mbɨghar kamaghɨm mbɨkemi,
‘Khɨɨ Ikhɨvan garima a mɨghasɨgha nana aghan ikhavɨre iti.
A gamgaaŋ naŋga anɨndi.
Bigha thav na ramuighti, khɨɨ irɨraŋgɨvaghɨva avhighevhighem phatɨghami.
26-27  + Nɨɨ na thaeghtima nanɨ utum khuurɨ uŋuun ikeghem phatɨghami.
Nɨɨ nombɨra nombɨusua mbɨsevisi gumagh ana thaeghtima a kurighem phatɨghami.
Kamagha amuisi nan nav inderasima khɨɨ mbɨŋgɨŋgɨr aghuuira amui.
Got na ramuaŋgamir bisir aghuuira, kha andavagha gari.
28 Nɨɨ, ikɨrana aghuuŋ niaŋgamirɨ utuavɨn, nan khɨvagha gɨva.
Khɨɨ nɨɨn phorugh ikaami, nɨɨ na ramuighti, khɨɨ bar phuvɨra inighinighemi.’
29  + Nana avheeŋmbuagha, khɨɨ guisimbaaŋra gem mbɨŋgeeghi, en avhav Devit aremisima mee ana rafha. Aŋna akɨman umogh thighira en phorugha ikha khari iti. 30  + Devit a Gotɨna ambuuŋn gumaghan mav, a ikaaŋi, Got akaman rɨŋgɨran aghavagharan aŋga aniiŋga kamaghɨusue, ‘Nɨɨ ativasir gumagh, khɨɨ nɨɨn aŋan niamɨusua nɨɨna avava thavam mbɨsevighemi.’ 31  + Got gɨn ramuaŋgamir bigh, Devit ana ikaaŋi, a Got nom ee niamɨusua mbɨsevisi gumagh ana aremigh nom rɨkavamir bighaaŋm mbɨŋgeeghi. A kamaghɨusue, Got ana thaeghtima aŋna arɨghiresi tharsir arɨghanɨ umoghɨn avhen ikeghem phatɨ. Aŋm mbɨkarɨgh kurighem phatɨghami. * 32  + Gumaghan khav Iesus, Got aŋga aghurasima a nomthegha rɨkavhi. Ee nori nona arɨmasir aŋn ganigha, mbɨŋgeeghi. 33  + A guavanaŋga non Inaghavesɨn guvɨn aghara apheraghav ikha aŋn iphɨn gamgaaŋ nii. Aŋni Inaghavhes aŋm mbɨkemisi moghɨn a nonɨ Utuman aŋga anɨɨŋi. Gee thighira oraghava garir bisir kharsi, Iesus nombɨ Gotɨnɨ Utum emɨusuava ana amandasima ee aŋn gamaaŋn iphɨn bisigha amui. 34  + Devit Iesusɨn mɨn Gotɨnɨ uŋuun gus phatɨ. A kamaghɨm mbɨŋgeeghi,
‘Ikhɨv kamagh nan Ikhɨvam mbɨŋgɨ kamaghɨusue,
“Nɨɨ khagh nana agharan guvɨra apheraghɨva,
35 mamaghɨra ikhɨtima khɨɨ nɨɨn aphani rɨkambuuŋtima
mee nɨɨn apheeŋn ikaami.” ’
36  + Kamagha amuisima, gee Israeli gee bar bighan khav ikaaŋi. Geem mbɨsuegha khani ighuuvan gurasi Iesusɨn khav, thighira Got aŋga amuisima a Ikhɨvan oto. A Got nom ee niamɨusua mbɨsevisi gumagh.”
Gumasira avhɨrara non nɨghɨnɨsigh ɨraghava urue
37  + Ara gumasi rako amisi Pitan akama mbarasi, aŋm mbɨŋgɨngɨ men navigh inivima, mee kamagh Pita koma Iesusɨm mbɨsevisi gumasir igharisi tharsi vɨŋgeeghi, “Ena avheeŋmbuagha, ee manmaghɨra ramuti?” 38  + Mauthughura Pita kamagh mem mbɨŋgeeghi, “Gee bar nɨghɨnɨsigh ɨraghɨva Krais Iesusɨn izɨɨn urueghtima Got geno othevir maghatɨsi gɨn amandaghɨva maghɨra, a nonɨ Utum gemɨusua ana amaaŋga. 39  + Got fhomɨra akama rɨkɨrigha kamaghɨusue, a nonɨ Utum gemɨusua ana amaaŋga, gegha, gen boori rako, gen isaghuni iti tharsi, mee bar. Got, en Ikhɨv, gumasi rako amisi a dɨɨsi tharsi, a nonɨ Utum memɨusua ana amaaŋga.”
40  + Mauthughura Pita mbɨŋgɨŋgɨr avhɨrara meŋga amuava akaar aghavagharir marsi ivhɨra mem mbɨkemi, “Gee norira norir akuraghti, Gotɨ uthughun khavɨn gumasi rako amisir maghatɨsir kharsigh asɨghasɨghɨva ivhɨra geŋga asɨghasiighem phatɨghami.” 41  + Mauthughura gumasi rako amisira avhɨrara aŋna akama mbaraegha aŋn vhusvhusigha urue. Uthughun khavɨn Got nom 3,000ɨn gumasi rako amisir marsi nom mee nisima mee Kraisɨna andarsira avhen ze.
Gotɨn gumasi rako amisir ikɨran othɨv
42  + Kraisɨna andarsi mee Iesusɨm mbɨsevisi gumasi vɨŋgɨmɨŋgɨv oraegha, bisir norira akuruvagha, nori nigha aphava, Gotɨn phorughum mbɨkɨmamɨusua bar vhusvhusi. * 43  + Uthughun khavɨn Iesusɨm mbɨsevisi gumasi, mee rɨŋgavan maghatɨgha amuir othevir avhɨrara ko gamgaaŋn bisira avhɨrara amui. Kamagha amuisima gumasi rako amisira avhɨrara rɨŋgavan maghatɨgha amui. 44  + Uthughun khavɨn nɨghɨnɨghana aghavaghar Iesusɨn iti tharsi navanɨ uvhuavɨra iti. Mee bisi iti tharsi, mee norira akuruvasi. 45 Ara mee nonɨ unuasi rako bisi amaŋga andar aŋgɨro ovɨsi nigha aghae othevisi tharsir akuruvasi. 46  + Mee uthusir mɨghasɨgh mɨghasɨgha Gotɨ rɨphena mbɨroghɨn nori akuvi. Mee uvhuaghuvhuagha rɨphenigha aruava nori nigha aphava bar inighinighava, mee navanɨ uvhuavɨre iti. 47  + Mee Gotɨni izɨɨ ufhima, gumasir igharis tharsi bar meŋgi iphui. Mauthughura uthusi uvhuaghuvhuagha Ikhɨv mɨghasɨgha gumasi rako amisir akurasima mee mbɨghɨvɨghɨghi. Kamagha amuisi mee bar avhɨrekevi.
+ 2:1 Lo 16.9-11; Ap 1.14 * 2:1 Pentikosɨnɨ uthughun ikhɨv, aŋni izɨɨn mav khara, ombariria rɨghorir uthughun ikhɨv. + 2:2 Ap 4.31 + 2:3 Mt 3.11 + 2:4 Mk 16.17; Ap 1.5; 4.31; 10.44-46; 1 Ko 12.10; 13.1 + 2:7 Ap 1.11 + 2:9 2 Ti 1.15 + 2:15 1 Te 5.7 * 2:15 Judarira akoghɨn gumasi uthughun khavɨn rɨmaaŋra rɨphara oŋani aphi phatɨ. Kamagha amuisi Pita akaman khavɨn mem mbɨŋgeeghi. + 2:17 Jol 2.28-32; Sek 12.10; Jo 7.38; Ap 10.45; 21.9 + 2:21 Ro 10.13 + 2:22 Jo 3.2; 14.10-11; Hi 2.4 + 2:23 Mt 27.35; Mk 15.24; Lu 23.33; Jo 19.18; Ap 4.28; 1 Pi 1.20 + 2:24 Mt 28.5-6; Mk 16.6; Lu 24.5; Ap 3.15; 4.10; 10.40; 13.30-31; 17.31; 1 Ko 15.15 + 2:25 Sng 16.8-11 + 2:26-27 Ap 13.35 + 2:29 1 Kin 2.10; Lu 1.32; 1.69; Ap 13.36; 2 Ti 2.8 + 2:30 2 Sml 7.12-13; Sng 89.3-4; 132.11 + 2:31 Sng 16.10; Ap 13.35 * 2:31 Grighiiŋna akam mee kamaghɨusue, “Krais”, aŋm mbɨnɨɨŋ kamaghɨn, Got nom ee niamɨusua mbɨsevisi gumagh. + 2:32 Ap 1.8; 2.24 + 2:33 Jo 14.26; Ap 1.4; 5.31; 7.55-56; 10.45; Ef 4.8; Hi 10.12 + 2:34 Sng 110.1 + 2:36 Ap 5.30-31 + 2:37 Sek 12.10; Lu 3.10-12; Ap 9.6; 16.30 + 2:38 Lu 24.47; Ap 3.19 + 2:39 Ais 57.19; Jol 2.28; Ap 10.45; 14.27; Ef 2.13; 2.17 + 2:40 Lo 32.5; Fl 2.15 + 2:41 Ap 2.47; 4.4; 5.14 + 2:42 Ap 20.7 * 2:42 Ikeeŋsi gumasira avhɨrara kamagh nɨghɨnɨsi, ufhuaragha zui Kraisɨna andarsi nori akuvagha norir phorughava aphi. Mee amegha gɨvagha, mee Iesusɨn neerɨnofhɨgh ko ŋaanaŋgi nɨghɨnɨgha uvhuɨsirɨ uthuu rako uainiro ovɨsiri imbooriria aphi. + 2:43 Mk 16.17; Ap 4.33; 5.11-12 + 2:44 Ap 4.32-35; 5.12; 6.8 + 2:46 Lu 24.53; Ap 1.14; 20.7 + 2:47 Ap 2.41; 4.33; 5.14; 6.7; 11.21; 11.24; Ro 14.18