20
Pol Masedonia distrighɨn ko Grighɨn distrigh zui
Osɨmndɨgh gɨvasima, Pol a Iesusɨn gɨn zui tharsi nombɨn aghan zaaousua men gɨa amuisi, mee zesima a mem mbɨŋgɨva aghavagharan men nɨghɨnɨsigha niiŋga gɨvagha a mena agharirɨ usuigha mea thaegha Masedonian distrighɨn gu. A Masedonian distrighɨn gugha Iesusɨn gɨna arui tharsi, mem mbɨŋgɨva aghavagharan men nɨghɨnɨsigha niiŋga gɨvagha, gumughun a Grighɨn unuaghɨnan gu. A ikɨniiŋn phunini ko mbɨkethavɨn Grighɨn distrighɨni ikhegha ukur nigha Sirian distrighɨn maŋŋamɨusuava amuima, Judarii a mbɨsoghousuava mbɨŋgɨŋgɨman mava rɨkɨri. Kamagha amuisima, aŋnɨ ukuarigh aŋgi ivisima a nomthegha Masedonian distrighɨn zii. + A zima, Berianɨ uŋuun gumaghan mav, Sopater, a Pirusɨn otar, an aŋn phorugha zii. Aristarkus ri Sekundus, aniiŋ Tesalonaikanɨ uŋuun gumaghaniiŋ ivhɨra aŋn phorugha zii. Gaius, Derbenɨnɨ uŋuun gumagh ivhɨra aŋn phorugha zii. Timoti gumaghan khaniiŋ, Tikikus ri Trofimus, aniiŋ Esian distrighɨn gumaghaniiŋ, mee bar ivhɨra Polɨn phorugha zii. Gumasi kharsi ufhuaragha gua Troasɨnɨ uŋuun emɨusua gara iti. Ee Filipainɨ uŋuun ikhavɨre itima, iis phatɨsirɨ uvhuisirɨ uthuurɨ uthusi gɨvasima, ee ukur nigha Filipainɨ uŋuua thaghi. Gumughun 5 pɨlanɨ uthusi nomthegha gɨvasima ee gua Troasɨnɨ uŋuun emɨusua gara iti gumasi vatuivi. Ee 7 pɨlanɨ uthusi Troasɨnɨ uŋuuni ikhee. *
Pol Troasɨnɨ uŋuun Yutikus aŋga amuisima a nomthegha rɨkavhi
+ Avhughususanɨ uthughun gɨnɨ, Kraisɨna andarsi en phorugha ee uvhuɨsirɨ uthuur bɨɨghɨusuegha ramamɨusuava zaa nori akuvagha iti. Uthughun khavɨn Pol amɨrɨtusi rɨmaaŋra maŋŋamɨusua, kamagh aŋna akam ukura guavɨra ikha rɨmaaŋnarɨghan utu. * Ee bar nori nigha gunavan phunininim mbɨkethavɨn amuisi rɨphenani iphɨni iti. Kha gunav aŋaarira avhɨrara iti. Uthughun khavɨn gumaghani ikaman mav aŋni izɨɨ Yutikus. A gunavan punini mbɨkethavɨn bar iphɨre iti thavɨnɨ, aŋguu bar phuvɨra aŋna arɨmaghaniiŋga amuisima, a mee gamiiŋ niamɨusua rɨthusiri ithɨmaŋga apheragharava akuava oŋani. Polɨm mbɨŋgɨvɨre itima a iphɨna ikegha daeŋga unuaghɨnaŋgi irɨɨ. Mee gua ana nigha aŋn garima, a bar aremi. 10  + Pol maghɨra gueghira, aŋni iphɨn guaghava ana umuigha. A kamaghɨusue, “Gee avhighavigha thaghɨri. Ana aŋgamɨre iti.” 11 Mauthughura Pol guŋna avhen guavanambogha, uvhuɨsirɨ uthuua bɨɨghɨusuegha gumasi rako amisi phorughava mee anda aphi mee anda amegha. Pol mee mbɨŋgɨvɨre itima amɨn itira. Ma uthugh a zui. 12 A zuima, mee aŋamɨre iti gumaghani ikaman khav nigha aŋrɨ rɨphenan gua bari phuvɨre inighinisi.
Pol Troasɨnɨ uŋuua atheghava nonɨ usuaniiŋ Miletusɨnɨ uŋuun zii
13 Ee kamaghɨusue, “Ee ukuran maŋŋanɨva Asosɨnɨ uŋuun Polɨna agheghɨva ana nighɨ ukuran maŋŋanga.” Pol nombɨ kamaghɨusue, “Khɨɨ utuavɨn maŋŋanga.” Ee mamagha amuigha Pola thaegha ufhuaragha ukur nigha Asosɨnɨ uŋuun zii. 14 Gumughun Pol Asosɨnɨ uŋuun ena aghegha, en phorugha ukuran khav nighava Mitilinɨnɨ uŋuun ze. 15 Amɨrɨtusi rɨmaaŋra ee ukuran gua Kiosɨnɨ mɨghɨsɨman mbɨroghɨa athɨgha zii. Uthughun khavɨn gɨn ee zaa Samosɨn mɨghɨsɨm otoghava, amurɨtusi rɨmaaŋra ee zaa Miletusɨnɨ uŋuuno othuivigha gɨva. 16  + Pol uthusira avhɨrara Esian distrighɨni ikhani iphɨrɨphɨrigha, a uzuamɨra maŋɨ, Jerusalemɨnɨ uŋuuno otoghɨva, Pentikosɨnɨ uthughun ikhɨvan ganamɨusua vhusvhusi. Mamagha amuigha a Efesusɨnɨ uŋuuŋgi indɨragha zaa Miletusɨnɨ uŋuuno oto. *
Pol Efesusɨnɨ uŋuun Kraisɨna andarsir gumasira aphani vɨŋgeeghi
17  + Ee Miletusɨnɨ uŋuuno otivighava Pol nombɨna aghan zaaousuava, Efesusɨnɨ uŋuun Kraisɨna andarsir gumasira aphani memɨusua akaman amanda. * 18  + Mauthughura mee zaava othuivisima, a mem mbɨŋgeeghi, “Gee khɨɨ amuir othevi marsi ikaaŋi, khɨɨ ufhuaraghavɨra zaava Esian distrighɨn zegha othevir kharsigha amua, zaa thighiraou utu. 19  + Judarii nam mbɨsoghousua mbɨŋgeeghi. Kamagha amuisi khɨɨ bar nombɨ rɨkaphoghava osɨmndɨsi rako thaerpha ivhɨra Ikhɨvan iŋaarigha amui. 20 Khɨɨ gena akuruvaghamira akama thavɨn gem mbɨkɨmɨusua khɨɨ gee mbɨkɨmaŋga, kha avhighaviisi phatɨgha, uvhuaghuvhuagha gee rɨphenira azenara gen surea amui. 21 Khɨɨ akamana aghavaghara Judarir akhoghɨn gumasi rako amisi koma igharisirɨ unuaghɨnan gumasi rako amisi vɨŋgɨ kamaghɨusue, ‘Gen non nɨghɨnɨsigh ɨraghɨva gen non othevir maghatɨsi thaeghɨva Gotɨn gɨn maaŋɨva, nɨghɨnɨghana aghavaghar ee non Ikhɨv Iesusɨn ikhɨɨ.’ 22  + Gee oragh, Gotɨnɨ Utum nan avheni ikava, thighira Jerusalemɨn maŋŋamɨusua phuvɨra nam mbɨŋgeeghi. Khɨɨ kamagh ikeeŋsi phatɨ kha bighaaŋn manmaghɨra namba othuivti. 23  + Khɨɨ kamagh bisir kharsigh ikaaŋi, khɨɨ uŋuimbar ikii bar andar zuima Gotɨnɨ Utum nam mbɨŋgɨ kamaghɨusue, ‘Rɨvɨnan kɨrthɨgh koma osɨmndɨsi namɨusua gara iti.’
24  + Khɨɨ nombɨ kharɨghei nɨghɨnɨsi phatɨ. Nani Ikhɨv Iesus iŋaaran mavɨn naŋga anɨɨŋi. Iŋaaran khav a khara, khɨɨ bigha thav niamɨusuava akɨrɨsɨsi. Gumagh non akhɨrɨsɨgh ana gɨvaousua amui, kamaghɨra khɨɨ ivhɨra non iŋaara gɨvaousua bar vhusvhusi. Iŋaaran khav a khara, Got non ukuarukuvan othɨv gumasi rako amisi bar men khɨva. Kamagha amuisima khɨɨ bisir kharsira akamana aghuuŋ ukuri.
25 Gee oragh. Khɨɨ gen thooŋn ikha Got kha bisigha ativamirɨ uthughuna akamɨ ukuragha arui. Khɨɨ ikaaŋi, thighira gee nomthegh nan khoman ganighem phatɨghami. 26-27  + Khɨɨ bighan khuaŋmɨusua avhighavhisi phatɨgha Gotɨn nɨghɨnɨsi bar gem mbɨŋgeeghi. Kamagha amuisima, thighira khɨɨ bar inderaghɨvɨra gem mbɨkɨmamɨusua, gee kamagh Gotɨn isaghun ikɨɨ nori arɨmɨghi ireghemi, mara gen osɨmndɨghara. Khɨɨ nombɨ osɨmndɨsi phatɨ. 28  + Gee nori norivɨusua ganɨva, ivhɨra Gotɨn gumasiri rako amisir gan. Gotɨnɨ Utum geam mbɨsevisima gee Kraisɨna andarsir gan. A bar andar ganamɨusua geam mbɨsevi. Gee sivsiviir garir gumasir mɨni ikɨva, Kraisɨna andarsir ganɨri. Got nombɨ nono Otaran ŋaanan meŋgɨ uvhuesi. 29  + Khɨɨ kamagh ikaaŋi, khɨɨ gɨn gea thaegh maŋŋɨtima, gumasir marsi afheera athɨɨr mɨn gen thooŋn zaami. Afheera athɨɨ sivsiviigha asɨghasɨsi moghɨra, Kraisɨna andarsigha asɨghasiighemi. 30  + Gena tharsira Kraisɨna andarsigha ikuusua khorira akaa vɨŋgeeghi. Mee kamaghɨra amuightima Kraisɨna andarsi men gɨn maŋŋaŋga. 31  + Kamagha amuisima, gee norivɨusua inderaghɨvɨra ganighɨri. Khɨɨ ombaarir phunini ko mbɨkethavɨn gena aghan ikava amuisir othevi, gee andaghɨ nɨghɨnɨghɨri. Khɨɨ arue rako rɨmaŋgarir, thaerphar samɨra, mɨghasɨgha nɨghɨnɨsira aghuuira uvhuaghuvhagha gem mbɨŋgɨva, thange mbɨtɨa thava athɨsi phatɨ. Kamagha amuisima, gee norivɨusua inderaghɨvɨra ganighɨri.
32  + Khɨɨ thighira gee nigha Gotɨn afharɨa athɨsima, aŋnɨ ukuarkuvan akam gee ramuti gee gamgaeŋtima Got bisir aghuuira non gumasi rako amisir ranɨɨŋga.
33  + Khɨɨ igharisi gumasir silvari rakoma golri rako mbɨsasir vhusvhuisi phatɨ. 34  + Gee norira ikeeŋga gɨva, khɨɨ nona afharimuuŋra amuisiri iŋaarir nombɨna akuruvaghava nombɨna aghan iti gumasi ivhɨra mena akuruvasi. 35  + Khɨɨ amuisiri iŋaari bar, kamagha andar gen khɨva. Gee gamgaeŋgi iŋarɨva bisi phatɨsi gumasira akuruvaghami. Kamaghɨra eni Ikhɨv Iesus nombɨ amuisira akamaŋgi nɨghɨnɨghami. A kamaghɨm mbɨkemi, ‘Bigha aniiŋsi gumaghan inighinigh a bari ikhevisima, ma bigh nisir gumaghani inighinigh a sovi.’ ”
36  + Uthughun khavɨn Pol akaman khavɨm mbɨkemigha, a men phorugha mee barbar ithevia rɨphɨrighava, mee Gotɨn phorugham mbɨŋgeeghi. 37 Mee bar aziava ana umuighava aŋn thori. 38  + Pol mem mbɨŋgɨ kamaghɨusue, “Gee nomthegh nan khoman ganighem thughatɨs phatɨ.” Bighan khavɨusua, mee bar osemigha bar nɨghɨnɨghava avheeŋi. Mauthughura mee Polɨn akuava, ukuran maŋŋamɨusua zui.
+ 20:4 Ap 19.29; 21.29; Ef 6.21 * 20:6 Ikeeŋsi gumasira avhɨrara nɨghɨnɨgha kamaghɨusue, “Pol Filipain otogha, Luk na aghegha aŋna akua gu.” Kamagha amuisima mbɨŋgɨŋgɨr othɨvhan khav iti, “ee”. (Iesusɨm Mbɨsevisir Gumasir Iŋaarirɨm Mbɨghar 16.10ɨn a gan.) + 20:7 Ap 2.42; 2.46; 1 Ko 16.2; KTH 1.10 * 20:7 Ikeeŋsi gumasira avhɨrara kamaghɨ nɨghɨnɨsi, mee aghaan khavɨ amua, Iesusɨn ovhevheeŋgɨ nɨghɨnɨghɨsi. + 20:10 1 Kin 17.21 + 20:16 Ap 18.21; 24.17; 1 Ko 16.8 * 20:16 Nɨɨ Iesusɨm Mbɨsevisir Gumasir Iŋaarirɨm Mbɨghar 2.1ɨn akaman gan. + 20:17 Ap 18.21 * 20:17 Miletusɨnɨ uŋuun, a Efesusɨnɨ uŋuun muaŋ an isaghuni iti. Aniiŋ thooŋn ambamban 50 kilomitanɨ utu. + 20:18 Ap 18.19; 19.10 + 20:19 Ap 20.3 + 20:22 Ap 19.21 + 20:23 Ap 19.21; 21.4; 21.11; 1 Te 3.3 + 20:24 Ap 21.13; Ro 8.35; 2 Ko 4.1; 4.16; Ga 1.1; 2 Ti 4.7 + 20:26-27 Ap 18.6; 2 Ko 7.2 + 20:28 1 Ko 12.28; 1 Ti 4.16; Hi 9.14; 1 Pi 1.19; 5.2-4 + 20:29 Mt 7.15; Jo 10.12; 2 Pi 2.1 + 20:30 1 Ti 1.20; 1 Jo 2.19 + 20:31 Mk 13.37; Ap 19.8-10; 1 Te 2.11 + 20:32 Ap 26.18; Ef 1.18; Kl 1.12; Hi 13.9 + 20:33 1 Sml 12.3; 1 Ko 9.11-12; 2 Ko 7.2 + 20:34 Ap 18.3; 1 Ko 4.12; 1 Te 2.9 + 20:35 Mt 10.8; 2 Ko 11.9; 11.12; Ef 4.28; 1 Te 4.11; 2 Te 3.8 + 20:36 Ap 21.5 + 20:38 Ap 20.25