28
Pol Maltanɨn mɨghsɨmani iti
Ee inderaghavɨra gua oŋaram mbɨkeeŋn othuivisima mɨghsɨman kavɨn iti gumasi en niazima ee ikaaŋi, mɨghsɨman khavɨn izɨɨ Malta. + Mee othevira aghuuir eŋga amui. Uthughun khavɨna amogha azima, em mbɨkarɨsi baro oraaŋi. Kamagha amuisima ee arivan fheeŋmɨusua, mee emɨusuava ariva athɨghava ena akua arivam mbɨroghɨn gu. Pol azir marsi nighava anda arivan iphɨa arɨsima, uthughun khavɨn ukurugha rɨvhivhatɨghan mav azira avhen itima, arivan fheveeŋ ana nima ana akɨran oto. Ukurugh maghɨra Polɨna afhare ivhigha guragha mamaghɨre iti. Uthughun khavɨn mɨghsɨman khavɨni iti gumasi rakoma amisi kamagh aŋn garima, ukurugh aŋna afhari ithorughavɨre itima, mee kamagh nori vɨŋgeeghi, “Gumaghan khav ti gumasi vɨsosima anda arɨghirir gumagh, ano oŋarana aremisi phatɨ. Kamagha amuisima, othevir maghatɨsi ikarvasir asaaŋ thighira ano othevi ikarvagha kamaghɨusue, ‘Aŋna aŋgamɨre ikaan thughatɨs phatɨ.’ ” + Pol ukurugha keghavkɨnisima a irava arivan gu. Uthughun khavɨn bigha thav Polɨa otosi phatɨ. + Mauthughura gumasi phura Polɨn gari, mee kamaghɨusue, “Aŋm mbɨkarɨgh ti beeghemi, o a ti irɨghɨva aremighemi.” Mee uthughun uruaraaŋra phura aŋn gara gua aŋn garima, bigha thav aŋmbatosi phatɨ. Mee mamagha amuigha kamaghɨusue, “Kha gumagh ana asaaŋ mav maghɨ.”
Gumaghan mav aŋni izɨɨ Publius, a mɨghsɨman kavɨn gari. Aŋnɨ unaghɨn, mɨghsɨman kavɨn iti ifhanana aghangere iti. A ena akua nor rɨphenan gusima, ee uthughun phunini ko mbɨkethavɨn aŋn phorugha itima a inderaghavɨra en garima ee iti. + Aŋn inaghaves areeghi, aŋm mbɨkarɨgh aŋn fheema, a buuna rɨmɨnmɨnaŋga avhii. Mauthughura Pol aŋn ganamɨusuava avhen gugha aŋmɨusua Gotɨn phorugham mbɨkemigha, gɨn nona afharɨn aŋni iphɨa athɨsima, a nomthegha indera. A kamagha amuisima, mɨghsɨman khavɨni itira arɨmarɨr gumasi bar zima a meŋga amuima mee nomthegha indera. 10 Mee othevir aghuuira eŋga amui, mamagha amuigha ee mee thamɨraousuava amuima, mee ee phatɨsi bisi andar eŋga anɨɨŋgava anda nia gua ukura arɨsi.
Pol gua Romɨn oto
11 Ee ikɨniiŋn phunini ko mbɨkethavɨn, mara ee Maltanɨn mɨghsɨmani iti. Gumughɨn ee ifhava ukuran amandi, ukuran khav gamiiŋn ikhɨvan ararɨgha Maltanɨn mɨghsɨmani ikhegha zui. Ukuran khav a Aleksandriiŋnɨ uŋuunɨ ukur maghɨ. Ukura mbɨnɨman asaaŋ Susɨno otaran akhɨnakhɨnaniiŋn iŋedaghaniiŋ aŋni iti. Aniiŋni izɨɨniiŋ Kastor ri Poluks. 12 Mauthughura ee gua Sirakyusɨnɨ uŋuuno othuivigha, uthughun phunini ko mbɨkethavɨna anamogh iti. 13 Ee khagh rɨkavhigha gua Regiumɨnɨ uŋuuno othuivi. Amɨrɨtusi rɨmaaŋra, Sautɨna amandasi gamiiŋ rɨkavhisima, ee uthughunɨ mbɨkethavɨn Puteolinɨ uŋuuno othuivi. 14 Ee anamoghɨnɨ Kraisɨna andarsir, marsira aghee. Mee 7 pɨlanɨ uthusir norir phorugh ikhaousua em mbɨkemisima, ee men phorugha Puteolɨnɨ uŋuuni ikhee. Kamagha amuisi ee gua Romiiŋnɨ uŋuuni ikhɨvan zui. 15 Uthughun khavɨn Kraisɨn avheeŋmbua Romɨn ikava em mbarasima ee zima, mee ena aghauosua zii. Ee Apiusɨn bisi amandira aŋŋanan goghirava avheeŋmbuara aghegha nom sɨvagha gua bisi amandira aŋanani izɨɨ Gumasi Ikha Garava Itir Rɨphenan Phunniiŋ Koma Mbɨkethavɨna aŋgan marsira aghee. Mauthughura Pol men ganigha, Gotɨm mbɨnambagha aŋn nav aghavaghar nii.
16  + Ee Romɨno othuivisima, gavmanɨn gumaghan aphan Polɨn mbɨnamɨnaaŋ athɨgha kamaghɨusue, a nombɨra rɨphena thavɨn ikhɨtima mbɨzorsir gumagha thav aŋn ganaŋgami.
Pol Romɨna akamana aghuuŋ ukuri
17  + Gumughun uthughun phunini ko mbɨkethav gɨvasima, Pol Judarir akhoghɨn gumasira aphanir dɨɨsima mee zaa nori akuvasima, a kamagh mem mbɨŋgeeghi, “Nana andarsi, khɨɨ bigha thav ee nona andarsi iphasa meŋga amuisi phatɨ, o en avhavir othɨva thav irighavɨkɨnisi phatɨ, Judarir akhoghɨn gumasi phura Jerusalemɨn nanɨ usuiraghava Romiiŋna afharɨ athɨ. 18  + Romiiŋ nana osɨmndɨsiva oraeghava, mee kamagh nan gari, khɨɨ arɨmaŋgamiro thav iti phatɨsima mee amuima, 19  + Judarir akhoghɨn gumasi kamagh iphɨrphɨri. Kamagha amuisi khɨɨ nom utuavi phatɨ. Khɨɨ kamaghɨusue, Romiiŋga ativasir gumaghan aphan Sisar nano osɨmndɨsiva oraghɨva anda rɨkɨrami. Khɨɨ nona andarsi akaman meŋga asaami bigha mbɨnɨɨŋ thav iti phatɨ. 20  + Khɨɨ bighan khavɨusua gen dɨɨsima gee ze. Kamaghɨnɨ khɨɨ gen ganɨɨva gen phorughum mbɨkɨmamɨusua. Khɨɨ nɨghɨnɨghana aghavaghar ikha garir bighan khav, Israeliiŋna akhosi koma ee bar ivhɨra aŋmɨusuavɨra gari. Mee bighan khavɨusua thighira ukuaghavan khavɨn ana ikee.”
21 Mee kamagha Polɨm mbɨŋgeghi, “Judian distrighɨn iti tharsi emɨusua mbɨghara thav osɨrava nɨɨn gum em mbɨkemisi phatɨ. Judarir akhoghɨn gumasi ee khagh iti tharsi, ena thav zaava mbɨŋgɨŋgɨman maghatɨgha thavɨn nɨɨŋga amuisi phatɨ. 22  + Ee norira nɨɨmba oraghtima nɨɨ non nɨghɨnɨghan gunɨ mbɨkɨmaŋga. Ee ikaaŋi igharisira aŋanir iti gumasi rako amisi bar gɨna amandirɨ mbɨŋgɨmgɨr kha akhoghɨn ikamaŋga amui. Kamagha amuisi, ee nɨɨn nɨghɨnɨgha oraghaousua.”
23 Mee uthughun mav asaragha, gumasira avhɨrara zaa Polɨusua a itir rɨphenan khavɨn zui. Rɨmaaŋra gua uŋguarɨ uthughun oto, a Got kha bisigha ativamirɨ uthughun akaman niaghaghaaŋn gun mem mbɨŋgeeghi. Pol men nɨghɨnɨsi ufhava, Moses osɨrisirɨ mbɨŋgɨŋgɨr othevir kharsi rako Gotɨna ambuuŋn gumasi osɨrisir osɨɨri vɨŋgeeghi. Akaar kharsir mee nɨghɨnɨsir aghavaghar Iesusɨn ikhaousua, aŋn vhusvhus a men nɨghɨnɨsi ighɨghɨusuasa mem mbɨŋgeeghi. 24 Marsi kamaghɨusue, Polɨ mbɨkemisir akaa anda guisimbaaŋra, marsi nɨghɨnɨghana aghavaghar andar ikaan iphɨrphɨri. 25  + Mee norira norir thooŋn akaar nori vɨsogha mee maŋŋamɨusuava amuima, Pol akamana ambunavɨn mem mbɨŋgeeghi, “Gotɨnɨ Utum guisimbaaŋra gena avhavi vɨkemi. Gotɨna ambuuŋn gumagh Aisaiana akamdooŋniin kamaghɨusue, 26  + ‘Nɨɨ kha gumasi rako amisir kharsi kamagh mem mbɨkɨm gee uthusir avhɨrar akamamba oraghɨva, gee inderaghɨvɨra rɨthughuvɨkhɨnighɨva aŋm mbɨnɨɨŋ ikeeŋgem phatɨghami. Gee uthusir avhɨrara ganɨva, gee bigha thavɨn ganighi ikeeŋgem phatɨghami. 27 Kha gumasi rakoma amisir nɨghɨnɨsi aphuisima menɨ ukuarthoori mbɨzeva oraghan iphɨrɨphɨrighava mee nona arɨmasir thusi aphui. Kamaghɨra amuighava mee akaav oraghɨva anda vɨnɨŋgari ikeeŋgem phatɨghɨva nɨghɨnɨsigh ɨraghɨva namɨusua zeghɨtima khɨɨ nom me ramuightima, mee nomthegh inderaghami.’ ”
28-29  + Mauthughura Polɨ mbɨŋgɨ guava, kamaghɨm mbɨŋgeeghi, “Kamagh amuigha, khɨɨ kamaghɨusue, gee kamagh ikeeŋgemi, Got nom ee niamɨusua mbɨkemisir akaar aghuui, Got anda nigha igharisirɨ unuaghɨnan gumasivɨusuava anda amandagha gɨva. Mee oraghami!” *
30  + Pol ombaran phuniniiŋn rɨphenan mavɨn ikava rɨphenan khavɨ uvhuesi. Uthughun khavɨn gumasi rako amisi an ganamɨusua aŋ rɨphenan zima a men gara bar phuvɨre inighinisi. * 31  + Uthughun khavɨn Pol, Got kha bisigha ativamirɨ uthughuna akamɨ ukurava Ikhɨv Krais Iesusɨn akaar men surea amui. A ivhɨra avhighavisi phatɨ, bigha thav aŋnɨ utuava phɨrighem bar phatɨ.
+ 28:2 Ro 1.14; 1 Ko 14.11; 2 Ko 11.27; Kl 3.11 + 28:5 Mk 16.18; Lu 10.19 + 28:6 Ap 14.11 + 28:8 Ap 19.11; 1 Ko 12.9; 12.28; Je 5.14-15 + 28:16 Ap 24.23 + 28:17 Ap 21.33; 24.12-13; 25.8 + 28:18 Ap 22.24; 25.8; 26.31 + 28:19 Ap 25.11 + 28:20 Ap 24.15; 26.6-7; 26.29; Ef 3.1-2; 2 Ti 2.9; Fm 10,13 + 28:22 Ap 24.5; 24.14; 1 Pi 2.12; 4.14 + 28:25 Ais 6.9-10; Mt 13.14 + 28:26 Jer 5.21; Ese 12.2; Ro 11.8Ais 6.9-10 + 28:28-29 Sng 67.2; Lu 3.6; Ap 13.46-47; 18.6; 22.21; Ro 11.11 * 28:28-29 Ikaaŋmaran gumasir marsir kamaghɨusue, mbɨŋgɨŋgɨr igharisi tharsi ivhɨre iti. Akaman khav kamaghɨn, “Pol akaman khavɨ mbɨkemigha gɨvasima, Judarir akhoghɨn gumasi ana athaegha zuima, mee norira nori vɨŋgɨva akaar nori vɨsosi.” + 28:30 Ap 28.16 * 28:30 Luk ombaran phuniniiŋn gɨn Polɨ otosi bighan gun ee mbɨkemisi phatɨ. Gumasir marsi kamaghɨusue, “Gavmanɨn gumasi rɨvɨnan kɨrthɨghan ana fhɨrisima a gua uŋuimbar igharis tharsir Gotɨna akamɨ ukuri.” Gumasir marsi kamaghɨusue, “Romiiŋn gavmanɨn gumasi Polɨ mbɨsoghesima ana aremigha gɨva.” + 28:31 Ap 4.31; 28.23; Ef 6.19