13
El ejemplo del sembrador
(Mr 4.1-9; Lc 8.4-8)
Ti rʉmʉna ti wii cãnacʉ cabutiwĩ Jesu. Buti, ʉtabʉcʉra tʉna aá, topʉ caruiwĩ. Topʉ cʉ caruiro camaja capãarã cʉ tʉpʉ caneñapowã. To bairi capãarã majuu cʉ tʉna na cãno tʉjʉʉ, yʉ tu ne rocarema ĩi cumua petapʉ turorica capajaricare eja jãa, caruiwĩ. To bairi camaja petapʉ catʉjʉnucurãre na caĩ buiowĩ Jesu. Topʉ na ĩ buio, capee wame na caĩ buiowĩ buio majiorica wameri mena. Ocõo bairo na caĩ buiowĩ Jesu petapʉ catʉjʉnucurãre:
—Jĩcaʉ camajocʉ cʉ ya wejepʉ caote aácoajupʉ. Topʉ eja, cʉ oterique trigo apeariacãre cayaye bate oteyupʉ. To bairi cʉ cayaye bate oterique jĩca rupaa ma tʉpʉ caroca cumuñupe. To bairi minia ti rupaare tʉjʉ rui atí, caʉga recõañuparã. 5-6 Ape rupaa ʉ̃ta yepapʉ care cumuñupe cajita manibʉjaropʉ. To bairi jita põreroacã cãno nʉcoo joo majiqueti, caputibataje muipu cʉ caajiro cajini recoajupe. Ape rupaa cʉ cayaye bate oterique pota yucʉ watoapʉ care cumuñupe. To bairi ti apeari caputibatajere pota yucʉ maca cabʉcʉa netocoajupe. To bairi cʉ caoterique maca caroaro cabʉcʉaquẽjupe. To bairi carica mañupe. Ape rupaa care cumuñupe tunu caroa yepapʉ. To bairi tie caroaro puti, bʉcʉa, caroaro carica cʉticoajupe. To bairi jĩca rupaa cajooyupe cien rupaa. Ape rupaa rʉgabʉjaroacã sesenta rupaacãre cajooyupe. Apeye tunu treinta rupaacã carica cʉjupe. Noa yʉre caapirã yʉ caĩrijere caroaro na apiʉjaato, na caĩ buiowĩ Jesu cumuapʉ ruiri petapʉ catʉjʉnucurã paarãacãre yua.
El propósito de los ejemplos
(Mr 4.10-12; Lc 8.9-10)
10 Cabero Jesu buerã cʉ tʉpʉ aá, cʉ̃re jã caĩ jeniñawʉ:
—¿Nope ĩi buio majiorica wameri mena na mʉ buioti camajare?
11 To bairo cʉ̃re jã caĩ jeniñaro ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu:
—Ʉpaʉ cʉ cãnie quetire majioʉ áami Dio mʉjaare cajʉgoyepʉ camajare na cʉ camajioquetajere. Aperã maca api majirique maama. Na majioquẽemi Dio. 12 To bairi noa yʉ cabuiorijere caapiʉjarãre capee api majiriquere mʉja joogʉmi Dio. Aperã maca yʉ cabuiorijere caapiʉjagaquẽna yʉ yere na caapi majibatajeacã quenare na catʉgooña mawijiaro na átigʉmi Dio. 13 To bairi na maca yʉ cátiere tʉjʉ, yʉ cabuiorijere api, baibana quena api puoquẽema. To bairi buio majiorica wameri mena na yʉ buionucu. 14 To bairi ocõo bairo Isaía tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire cʉ cabuioñarica wamere bairona baima:
Apibana quena yʉ cabuiorijere api majiquetigarãma. Yʉ cátie tʉjʉbana quena yʉ yere caapi puoquẽna aninucucõagarãma.
15 Na majuuna yʉ yere tʉgooñagaquẽema. To bairi api puoquẽema. Yʉ ye quetire api, yʉ cátiere tʉjʉ, na cabairije to cãnibato quena caapi majiquẽna, catʉjʉ majiquẽnare bairona baima. To bairi na yeripʉ caapi majiquẽna aniri, “Caroorije jã cátie jã janagarã, caroaro catiriquere jã jooya,” yʉ ĩ jeniquẽema, caĩ ucayupi Isaía ati yʉtea macanare na ĩ buio jʉgoyeyei, jã caĩwĩ Jesu.
16 ’Mʉja maca cawariñuurã mʉja anigarã, yʉre caapiʉjarã aniri. Yʉ cátiere tʉjʉrã yʉ cãniere mʉja maji. Yʉ cabuiorijere apirã yʉ caĩrijere mʉja api puo. 17 Cariape mʉjaare yʉ ĩ: Dio ye quetire buiori maja, aperã caroarã tirʉmʉpʉ macana yucʉacã mʉjaare yʉ caiñoorijere catʉjʉgabajuparã. Mʉjaare yʉ cabuiorije quenare caapigabajuparã. Na cabaigabato quena na camajioquẽjupi Dio maca.
Jesús explica el ejemplo del sembrador
(Mr 4.13-20; Lc 8.11-15)
18 ’Wejepʉ trigo apearire caotericʉ cʉ cabairique mʉjaare yʉ buio majiopa, jãre caĩwĩ Jesu. 19 —Jĩcaarã Ʉpaʉ Dio cʉ cãniere apibana quena api majiquẽema. Sataná na yeripʉ atí, na caapibatajere ema jee aá rericarore bairo nare áami, na majiritiato ĩi. Ma tʉ cañarique minia na caʉga reriquere bairona cãna ãma camaja to bairo cabairã. 20 Aperã ʉ̃ta yepa jita põreroacã cãni yepapʉ care cumuriquere bairona cabairã ocõo bairo ãma Dio Wadariquere jĩacã caapirã: Caroa quetire nemoona caroaro api wariñuuma mai. 21 Api wariñuubana quena jita põreroacã cãno canʉcori maniere bairona na majuuna yoaro apiʉjaquẽema yʉ cabuiorijere. To bairi aperã yʉ ye quetire na caapibataje wapa nare na capopiyeyero yoaro mee janama. 22 Ape rupaa oterique pota yucʉ watoapʉ care cumuriquere bairo cabairã ocõo bairo cãna ãma: Yʉ ye quetire apibana quena, ati yepa macaje macare seeto tʉgooñama. To bairi apeye pairo majuu na cacʉgope tʉgooñarã, “Tiere cʉgorã jã wariñuu anigarã,” jocarãna tʉgooñabama. To bairo ati yepa macaje na cátie apeye uniere na caboo netorije tʉgooñabana yʉ ye queti macare majiritima. To bairi pota yucʉ watoapʉ cañarique carica manore bairona yʉ caboorijere átiquẽema. 23 Aperã caroa yepapʉ cañariquere bairona baima. Yʉ yere api, tiere apiʉjari caroaro api majima. Jĩcaarã treinta rupaa carica cʉtajere bairona cabairã ãma yʉ caboorijere cána aniri. Aperã tunu netobʉjaro caroaro yʉ yere cána sesenta rupaa carica cʉtajere bairona ãma. Aperã tunu na netoro caroaro majuuna yʉ yere ána cien rupaa carica cʉtajere bairona baima, jã caĩ buiowĩ Jesu yua.
El ejemplo de la mala hierba entre el trigo
24 Ape wame queti buio majiorica wame caĩ buiowĩ Jesu tunu:
—Ʉpaʉ Dio camajare cʉ cabejepe ocõo bairo ã: Jĩcaʉ cʉ wejepʉ caroa jetore trigo caoteyupʉ. 25 Cabero cʉ ʉmʉa na cacanitoye apeĩ cʉ̃re catʉjʉ tutii atí, caroorije trigore bairo cabaurije cayajioropʉ caoteyupʉ trigo watoapʉna. Cayajioropʉ ote yaparo cáaácoajupʉ. 26 Cabero trigo maca puti, bʉcʉa, carica cʉtigari paʉ cʉ paari maja caroorije trigo watoapʉ cabʉcʉarije quenare catʉjʉyuparã yua. 27 Caroorijere tʉjʉrã, weje ʉpaʉ tʉpʉ aá, cʉ caĩñuparã: “Jãre carotii, caroa aperi jetore mʉ otericʉ. ¿Nope ĩro caroorije trigo watoapʉna to putiyupari?” cʉ caĩñuparã nare carotiire. 28 To bairo cʉ na caĩro apii, “Jĩcaʉ yʉre catʉjʉtei majuu tie caroorijere otericʉmi,” na caĩñupʉ weje ʉpaʉ. To bairo na cʉ caĩro: “¿Caroorijere jã wʉgue rerãati?” cʉ caĩ jeniñañuparã. 29 “Wʉgue requẽja. Mʉja cawʉgue reata trigo jĩca turori quenare mʉja wʉgue reborã caroorije menana. 30 Trigo caroorije menana to bʉcʉato mai. Cabero trigo jeerica paʉ cãno jeeri majare ocõo bairo na yʉ ĩgʉ: ‘Trigore jeegarã jʉgoye caroorijere jeeya. Caroorijere jee, carupa rotori jiari, joe recõaña. Joe re yaparo trigo macare jee, ʉgarique cũrica wiipʉ cũña,’ na yʉ ĩgʉ cajeeri majare,” caĩñupʉ weje ʉpaʉ cʉ ʉmʉare. To bairona ã mani Ʉpaʉ Dio camajare cʉ cabejepe, caĩwĩ Jesu. Jocarãna, “Diore caapiʉjarã jã ã,” caĩrãre Dio na cʉ carepe, cariapena cʉ̃re caapiʉjarã macare cʉ tʉpʉ cʉ cajee aápere ĩ buioʉ, to bairo caĩwĩ Jesu.
El ejemplo de la semilla de mostaza
(Mr 4.30-32; Lc 13.18-19)
31 Ape wame queti buio majiorica wame na caĩ buiowĩ Jesu tunu:
—Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti ocõo bairo ã: Jĩcaʉ mostasa na caĩrije caapeacãre caoteyupʉ cʉ ya wejepʉ. 32 Tie ape maca õqueacã majuu ã. Õqueacã majuu anibato quena bʉcʉatopʉ apeye wejeri macaje netoro caʉmʉari yucʉ aápá. To bairi minia atí, tii rʉpʉripʉ na batirire peoma. To bairona ã Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti ape wame netoro, caĩwĩ Jesu.
El ejemplo de la levadura
(Lc 13.20-21)
33 Cabero ape wame queti buio majiorica wamere caĩ buiowĩ Jesu:
—Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti ocõo bairo ã: Jĩcao pan átigo trigo pocare itia bapa cõoñari tiepʉre levadura na caĩrijere caajuyupo, to wauato ĩo. To bairo co caajuro pan cãnipe ti bʉrʉa nipetiro cawauayupe. To bairona tie cawauorije ti bʉrʉare átatore bairona Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti jejagaro ati yepa nipetiropʉ. To bairi Diore caapiʉjarã ani nutuapa ti bʉrʉa cawauarore bairona, caĩwĩ Jesu.
El uso que Jesús hacía de los ejemplos
(Mr 4.33-34)
34 To bairi camaja paarãacãre na ĩ buioʉ, queti buio majiorica wameri mena jeto na caĩ buiowĩ Jesu. 35 To bairo jeto na ĩ buiori tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire buiori majocʉ ocõo bairo cʉ caĩ ucañarica wamere bairona cájupi Jesu:
Camajare buioʉ, queti buio majiorica wameri mena na yʉ buiogʉ. Nemoopʉre Dio ati ʉmʉrecoore áti jʉgóʉpʉ camajare na camajioquẽjupi mai. Yucʉra camajare na yʉ buiogʉ, caĩ ucayupi Dio ye quetire buiori majocʉ tirʉmʉpʉ macacʉ, Jesu cʉ cabaipere buio jʉgoyeyei.
Jesús explica el ejemplo de la mala hierba entre el trigo
36 Cabero Jesu camaja paarãacãre na aáweori, wiipʉ cajãa ejawĩ. Cʉ cajãa ejaro tʉjʉrã cʉ buerã cʉ tʉpʉ atí, ocõo bairo cʉ jã caĩwʉ:
—Caroorije trigo watoapʉ oterique mepʉ mʉ cabuioe wame ¿dope ĩgaro to ĩti? Jãre buioya, jã caĩwʉ Jesure.
37 To bairo cʉ jã caĩro ocõo bairo jã caĩ buiowĩ Jesu:
—Caroa macajere caotericʉ yʉna yʉ ã, camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ. 38 Weje ati yepa nipetiro ĩgaro ĩ. Oterique caroa maca trigo ĩgaro ĩ Ʉpaʉ Dio cʉ cãni paʉ cãniparã. Caroorije caputirique Sataná yarã ãma ĩgaro ĩ. 39 Nare cacũricʉ yʉre catʉjʉ tutii ãmi Sataná, caroorije caputiriquere caotericʉre bairona. Trigo jeerica yʉtea ĩgaro ĩ ati ʉmʉrecoo capetiri paʉ majuu. Trigo jeeri majare yʉ caĩata Dio tʉ macanare ángel majare na yʉ ĩ. 40 To bairi caroorije na cajee joe reriquere bairona na átigʉmi Dio caroorãre ati ʉmʉrecoo capetiri paʉ cãnopʉ. 41 To bairi yʉ, camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ aniri Dio tʉ macanare ángel majare na yʉ joogʉ yʉ carotiri paʉ nipetiropʉ. “Dio cʉ carotirijere cátiquẽnare, aperãre caroorijere cáti wadajã pairã quenare na jee peocõaña,” na yʉ ĩ joogʉ ángel majare. 42 Ángel maja nare na cajee yaparoro peropʉ na yʉ regʉ. Topʉ na yʉ carero seeto majuu tamʉobana tʉgooñarique pai otigarãma. 43 To bairo cabairi paʉ cariape cána caroarã maca mani Ʉpaʉ Dio cʉ carotiri paʉpʉ anicõagarãma. Muipu cʉ caaji baterore bairona caaji baterã anigarãma na quena. Noa yʉ yere caapirã caroaro na apiʉjaato, caĩwĩ Jesu.
El ejemplo del tesoro escondido
44 Ocõo bairo caĩnemowĩ Jesu tunu:
—Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie pairo cawapacʉtie niyeru cuirire yepapʉ yaa cũ yajioriquere bairona bai. Jĩcaʉ tiere bʉga, tona yaa cũcõaʉmi tunu. Wariñuurique mena aá, cʉ apeyere nipetirije aperãre na nuni, niyerure jee átiri, ti cuirire pairo cawapacʉtie niyeru cuiri cacuñari yepare wapayeimi yua tie niyeru cʉ cayaa cũrique macare cʉgogʉ. Tiere bairona pairo majuu cawapacʉtie ã Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie.
El ejemplo de la perla de mucho valor
45 Ape wame Jesu ocõo bairo caĩwĩ tunu, Ʉpaʉ Dio tʉpʉ mani cãnipere pairo cawapacʉtie ã, ĩ buioʉ:
—Jĩcaʉ apeye wapayeri majocʉ perla na caĩrije caroa caajiyari rupaarire camaca teñaʉ aájupʉ. 46 Maca teñaʉ jĩca caroa majuu pairo cawapa cʉtiare catʉjʉyupʉ aperã tʉpʉ. To bairi tiare boʉ nipetiro cʉ apeyere aperãre na nuni, niyerure jee, tiare cawapayeyupʉ, caĩwĩ Jesu, Dio ye macaje pairo cawapacʉtie ã ĩ buioʉ.
El ejemplo de la red
47 Ape wame caĩwĩ Jesu tunu:
—Dio camajare na cʉ cabejepe ocõo bairo ã: Aperã capairi yapʉ wai wajarã na bapire caroca ñua jooyuparã. To bairo na cáto wai capãarã to cãnacã wame cajãañuparã. 48 capãarã na cajãaro tʉjʉrã cawemoñuparã paputiropʉ. Wemo yaparo cabeje ruiyuparã yua. Caroarã jetore cajee jãañuparã ape piipʉ. Caroorã maca carecõañuparã. 49 To bairona átigarãma Dio tʉ macana ángel maja ati ʉmʉrecoo capetiri paʉ cãnopʉre. To cãnacã poa macana tʉpʉ aáti, caroarã watoapʉ cãna caroorãre na bejegarãma. 50 Caroorãre na beje, peropʉ na regarãma. Topʉ nare na carero seeto majuu tamʉobana tʉgooñarique pai otigarãma, caĩwĩ Jesu.
Tesoros nuevos y viejos
51 To bairije buio yaparo:
—¿Tiere mʉja api puoti? jã caĩ jeniñawĩ Jesu.
—Ʉ̃ʉjʉ, jã api puo, jã caĩwʉ.
52 To bairo jã caĩro:
—Jĩcaarã judío majare cabuerã Dio yere yʉ cabuiorijere na caapiʉjaata pʉga wame aperãre na buio majigarãma: Tirʉmʉpʉre Dio ye quetire caĩ buiorã na caĩ ucarique quenare, yucʉacã Dio ye quetire yʉ cabuiorije quenare aperãre na buio majiogarãma, jã caĩwĩ Jesu.
Jesús en Nazaret
(Mr 6.1-6; Lc 4.16-30)
53 Atie queti buio majiorica wamerire buio yaparo cáaácoami Jesu cʉ cabʉcʉarica macapʉ. 54 Cʉ cabʉcʉarica macapʉ aá, topʉ eja, na ya wii neñapo buerica wiipʉ Dio Wadariquere na cabuiowĩ. To bairo na cʉ cabuiorijere apirã catʉgooña acʉawã to macana:
—Camajocʉ manire bairona cabaii anibacʉ quena seeto majuu majimi. ¿Noopʉ atie caroaro cʉ cabuio majirijere cʉ camajiñupari? ¿Dope bairo majuu bairi áti iñooriquere cʉ cáti majiñupari? caame ĩwã. 55 —Cʉ yarãre, cʉ cabairiquere mani maji peticõa. Yucʉ pãiri mena apeye uniere cátacʉ José ãnacʉ Macʉ ãmi. Cʉ paco María cawamecʉco ãmo. Cʉ bairã Jacobo, José, Simón, Juda cawamecʉna ãma. 56 Cʉ yarã romiri quena mani ya macapʉ ãma. To bairi camajocʉ manire bairona anibacʉ quena ¿dope bairo tiere cʉ majibaupari? caame ĩwã Jesu cʉ cabʉcʉarica maca macana. 57 To bairo ame ĩrã cʉ caapi nʉcʉbʉgoquẽma. To bairo cʉ na caapi nʉcʉbʉgoquẽto tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩwĩ Jesu:
—Dio ye quetire buiori majocʉ aperopʉ cʉ cabuio teñaro to macana cʉ api nʉcʉbʉgorãma. Cʉ ya maca macana macare na cʉ cabuioro cʉ api nʉcʉbʉgoquẽnama, na caĩwĩ Jesu.
58 To bairi cʉ cabʉcʉarica macapʉ capee áti iñoorica wamerire cátiquẽmi cʉ̃re na caapi nʉcʉbʉgoquẽto maca.