37
Yakob fali neni dae Kanaꞌan neu
1-2a Ia Yakob asa tutuin. Fai maneuk kara, Yakob neu leo seluk bali numa dae Kanaꞌan. Naa, ndia aman Isak mamana leleon numa fai bakahulun mai.
Yusuf noo kaꞌan nara
2b Lelek naa, Yakob anan esa numa saon Rahel mai, nade Yusuf. Neu teun nara 17, ana no kaꞌan nara rasiꞌe reu ranea sira bibi hien ma bibi lombon nara sama-sama. Kaꞌan nara sira Yakob no saon Bilha ma Silpa anan nara. Tehuu Yusuf ia, mana bafa lafok fee aman laꞌe-neu ndia kaꞌan nara tatao-nonoꞌin.
Neu bonggi Yusuf, Yakob lasik ena. Huu naa de ana sue nala Yusuf lena heni anan laen nara. Laꞌe esa, Yakob tao badu naruk esa lolen seli* fee Yusuf. Neu kaꞌan nara mete-rita sira aman sue nakalena neu Yusuf, boe ma ara mburuk ralan seli roon, losa ara ta nau kokolak malole roon bali.
5-7 Leꞌodaek esa, boe ma Yusuf nala meꞌi. Basa boe ma ana nafada meꞌis naa neu kaꞌan nara nae, “Wee! Ei nenene dei! Au ala meꞌi ae, ita basa ngga futu-paꞌa ita hade-nggandum nara ruma osi dale. Boe ma au hadeng nambariik ndoo fido-fidok. Tehuu ei hadem mara rambariik eko-feo rala au enang, de ara kaur langgan nara mbali au enang.” Kaꞌan nara ramanene rala naa, boe ma ara tamba rasakele neun bali.
Basa boe ma ara ndindia Yusuf rae, “Woi! O duꞌa mae, o nau dadi neu malanggan fo parenda ai, do?” Ara rasakele ralan seli neun ena, nahuu ana nafada ndia meꞌin naa.
Basa boe ma Yusuf nala meꞌi seluk bali. Boe ma ana nafada kaꞌan nara nae, “Wee! Au ala meꞌi bali. Au mete-ita ledo, bulan, ma nduuk salahunu esa. Basa sara kaur langgan nara no malole mbali au.” 10 Yusuf tui basa meꞌis naa neu ndia aman ma kaꞌan nara ena, boe ma aman nahara nahere neun nae, “Meꞌis matak bee naa! O duꞌa mae, au ma o inam, ma o kaꞌa-fadim mara mai fo ai idu o eim? O neulauk naa ena maa!” 11 De Yusuf kaꞌan nara mbiri ralan seli roon. Tehuu ndia aman duꞌa ta basa-basa no meꞌis naa.
Ara seꞌo heni Yusuf neni Masir neu fo dadi ata-dato nai naa
12 Faik esa, Yusuf kaꞌan nara foo reni sira aman bibi hien ma bibi lombon nara losa deka nggorok Sikem. 13 Ta dook ka boe ma aman nae, “Usu, ee! O kaꞌam mara lolo bibi hiek ma bibi lombo deka-deka nai Sikem. De mahehere fo muu tiro sara dei.”
Boe ma Yusuf naselu nae, “Malole, papa.”
14 De aman nae, “O muu dei, fo tiro sudi o kaꞌam mara ma au bibi hieng ma bibi lombong nggara. Ara talo bee, na, o fali mai fo tui au.”
Boe ma Yusuf laꞌo ela dae Hebron moon, de nakandooo neu losa Sikem. 15 Losak ka boe ma ana sangga sara ndule mook. Basa boe ma ana natonggo no hatahori esa, de hatahori naa natanen nae, “O sangga hata?”
16 Yusuf naselu nae, “Toꞌo, au sangga au kaꞌang nggara. Ara foo bibi hiek ma bibi lombo sangga naꞌu deka-deka nai ia. Toꞌo mete-nita sara boe, do?”
17 Boe ma hatahori naa nafada nae, “Ara ta rai ia ena. Tehuu ara rae sira sangga reni deka-deka nggorok Dotan reu.”
Basa boe ma Yusuf neu tungga neni kaꞌan nara reu, losa ana mete-nita sara numa Dotan. 18 Tehuu neu Yusuf bei numa dook ka, te ara mete-ritan ena. Boe ma ara rala harak fo rae tao risan. 19 De esa nafada esa nae, “Ei mete dei. Malangga meꞌis mai ena! 20 Mai fo ita tao tisan leo. Basa naa ita nggari henin neni oe mata mates esa dale neu. Dei fo ita tafada papa tae, banda fuir raꞌa henin ena. Dei fo ita mete sudik ndia meꞌin nara raa dadi talo bee!”
21 Kaꞌan Ruben namanene nala naa, boe ma ana sangga dalak fo nae fee Yusuf nasoda. De ana kaꞌi-ore fadin nara nae, “Wee! Ita boso tao tisan! 22 Malole lenak ita nggarin neni kada oe mata mates ia dale neu. Nai ia mamana nees, de ta hambu hatahori esa boe na bubuluk. Sadi boso feen nadaa.” Ana kokolak talo naa, nahuu ana nau nakamboꞌik Yusuf, fo nadenun fali neu ngga.
23 Neu Yusuf losa kaꞌan nara, boe ma ara toꞌu ralan de ara ruꞌi heni badu malolen naa. 24 Boe ma ara leꞌa rorosok kana, de ara timban maso neni oe matak dale neu.
25 Basa boe ma ara fali reu raꞌa-rinu. Ara bei raꞌa-rinu, medak neu ma ara mete-rita hatahori nononggok esa mai. Hatahori nononggok naa, ontan nara fua reni bua-baꞌu neseseꞌok kara, ndia leo ai daa kaboo menik, bumbu-fanir, ma modo-aidoo mata-matak kara. Naa te hatahori nononggok Ismael hatahorin nara raa, ara ruma nggorok Gilead mai, rae reni doon seli reu, nai nusa Masir.
26 Basa boe ma Yahuda nafada kaꞌa-fadin nara nae, “Wee! Malole lenak talo kada ia. Ita boso tao tisan. Nanalan hata? Leo mae talo bee oo, ita ta bisa tafuni tala ndia daan boe. 27 Malole lenak ita teu seꞌon neu hatahori Ismael asa raa. Leo mae ita taon talo bee oo, ndia bei ita fadi bonggin boe. Huu naa de ita boso takahehedik kana!” Boe ma basa sara rala harak tungga ndia kokolan.
28 Ndaa no hatahori mana danggan nara raa laꞌok tungga naa, boe ma Yusuf kaꞌan nara leꞌan numa oe matak naa dale mai. De ara seꞌo henin neu hatahori Ismael asa raa, no belin doi fulak dua hulu. Basa boe ma ara roo Yusuf neni Masir neu.
29 Neu ara seꞌo heni Yusuf naa, Ruben ta bubuluk. Huu naa de neu ana fali neni oe matak naa neu, ana nggengger nalan seli, nahuu Yusuf ta sana ena. De ana sisii nasida bualoꞌa-papaken manai ao-inan, nahuu dalen susa nalan seli. 30 Boe ma ana fali neni fadin nara neu, de nae, “Awii! Kanak naa ta sana ena. Hatematak ia au muste tao hata bali?”
31 Basa boe ma ara hala bibi hiek esa, de haꞌi rala Yusuf badu malolen naa, ara boron neni daak naa neu. 32 Boe ma ara haꞌi rala badu mana lelemu daak naa, de renin fee neu sira aman, ma rafada rae, “Papa! Ai here mala badu ia! Papa mete sudik kana. Fama ko ia fadi Usu badun.”
33 Yakob namumula basak ka badu naa, boe ma nalelan tutik ka. De ana naselu nae, “Awii! Ia memak au anang badun. Mitak mae banda fuir sii rakalulutun numa bee. Awii! Au anang maten ena!”
34 Basa boe ma Yakob sii nakalulutu badun, de ana pake bua-loꞌa soka akinaak, nahuu ana susa nalan seli.§ Boe ma ana buꞌi nakarereu anan ta pake hahae. 35 Basa ndia ana toun ma ana inan lalaꞌen mai kokoen, tehuu ta rala sana. Ana nae, “Taa! Au bisa susa losa mate, huu au ta bisa lilii kakanak esa ia.” Boe ma Yakob dalen susa nakandoo, nahuu ana nasaneda neu anan Yusuf mana matek naa ena.
36 Neu Yakob bei susa-sona talo naa, tehuu hatahori danggan nara raa,* losa Masir ena. Boe ma reu seꞌo Yusuf neu hatahori ina-huuk esa, nade Potifar. Ndia ia, komedan numa basa soldadu mana manea manek Masir uma manen mai.
* 37:3 Susura Malalaok dedeꞌa Ibrani dedeꞌa deꞌen, bisa sosoa-ndandaan nae, ‘badu naruk no dula malole mata-matak’ do, ‘badu naruk malole’, ndia badu naruk kalima naruk. 37:28 a: Susura dedeꞌa Ibrani noꞌuk ka surak rae, ‘hatahori numa dae Midian mai’. Hambu hatahori malelak ketuk rae, hatahori Midian ma hatahori Ismael naa, nadek dua, tehuu hatahori nusak esak ka. Sira raa, dadi ruma Ismael tititi-nonosin mai, ma ara leo nai dae Midian. (Mete Mana Maketu-maladi Dedeꞌak kara 8:22-24). Hambu hatahori malelak ketuk bali rae, hatahori Midian ma hatahori Ismael naa, dadi numa hatahori nusak dua mai, tehuu sira hatahori mana danggan mesan. 37:28 b: Hatahori malelak kara rafada rae, lelek naa, ara rasiꞌe raseꞌo-rahasak ata-dato bei muri-soruk kara no belin doi fulak 20. § 37:34 Yakob sisii badun, boe ma ana pake nggati sidin numa soka akinaak mai, sama leo hatahori Ibranir rasiꞌe pake neu faik fo sira hatahorin mate. * 37:36 Susura Malalaok dedeꞌa Ibrani surak nae, hatahori danggan nara raa, ‘hatahori Midian’.