☰ Lawiylar 23
23
Xuda Israilgha békitken héyt-bayramlar
1 Perwerdigar Musagha söz qilip mundaq dédi: — 2 Sen Israillargha mundaq dégin: — Perwerdigar békitken héytlar, siler muqeddes sorunlar bolsun dep chaqirip jakarlaydighan héytlirim mana munulardur: —□
3 (alte kün ish-emgek qilinsun; lékin yettinchi küni «xas shabat küni», muqeddes sorunlar küni bolidu; u küni héchqandaq ish-emgek qilmanglar. Qeyerdila tursanglar bu kün Perwerdigargha atalghan shabat küni bolidu).□  ■
 
«Ötüp kétish héyti» we «pétir nan héyti»
4 Siler békitilgen künliri muqeddes sorunlar bolsun dep chaqirip jakarlaydighan, Perwerdigarning héytliri mana munulardur: —□ 5 Birinchi ayning on tötinchi küni gugumda Perwerdigargha atalghan «ötüp kétish héyti» bolidu.□  ■
 
6 Shu ayning on beshinchi küni Perwerdigargha atalghan «pétir nan» héyti bolidu; siler yette kün’giche pétir nan yeysiler. 7 Birinchi künide siler muqeddes yighilish qilip, héchqandaq ish-emgek qilmanglar. 8 Siler yette kün’giche Perwerdigargha atap otta sunidighan qurbanliqlarni sunup turunglar. Yettinchi künide muqeddes yighilish bolidu; héchqandaq ish-emgek qilmanglar.
 
«Deslepki hosul» héyti
9 Perwerdigar Musagha söz qilip mundaq dédi: —
10 Sen Israillargha mundaq dégin: — Siler Men özünglargha teqdim qilidighan zémin’gha kirip, uningdin hosul yighqininglarda, hosulunglarning deslepki pishqinidin bir baghlamni kahinning qéshigha élip béringlar. □ 11 Kahin siler üchün qobul bolushqa uni Perwerdigarning aldida pulanglatsun; uni pulanglatqan waqit bolsa shabatning etisi bolidu. □ 12 Siler uni pulanglatqan künde siler bir yashqa kirgen béjirim bir qozini Perwerdigargha atap köydürme qurbanliq süpitide sununglar; 13 shuninggha qoshup ashliq hediye süpitide zeytun méyi ileshtürülgen ésil undin bir efahning ondin birini Perwerdigargha xushbuy keltürsun dep otta sununglar; buninggha qoshup sharab hediye süpitide sharabtin bir hinning töttin birini sununglar. 14 Siler Xudayinglargha xas bolghan bu hediyeni sunidighan kündin ilgiri yéngi hosuldin héchnémini, ne nan ne qomach ne kök bash bolsun yémenglar. Bu dewrdin-dewrgiche siler üchün qeyerde tursanglar ebediy bir belgilime bolsun.
 
«Heptiler héyti» — bezide «orma héyti», «deslepki orma héyti» depmu atilidu
15 Andin siler shu shabat künning etisidin, yeni shu bir baghlamni pulanglatma hediye süpitide sun’ghan künning etisidin tartip, yette hepte sananglar (ular toluq hepte bolushi kérek); ■ 16 yettinchi shabatning ikkinchi künigiche ellik künni sananglar; andin Perwerdigargha atap yéngi hosuldin bir ashliq hediye sununglar. 17 Özünglar turuwatqan jaylardin pulanglatma hediye süpitide ésil undin bir efahning ondin ikkiside étilgen ikki nanni élip keltürünglar; ular échitqu sélip étilgen bolsun; bular Perwerdigargha atalghan deslepki hosul hediyesi dep hésablinidu. □ 18 Nandin bashqa yene bir yashliq yette béjirim qoza, yash bir torpaq we ikki qochqarni köydürme qurbanliq süpitide Perwerdigargha atap sununglar; ulargha xas ashliq hediyeliri we sharab hediyelirini qoshup, hemmisi Perwerdigargha xushbuy keltürüshke sunulsun.
19 Buningdin bashqa siler gunah qurbanliqi üchün bir tékini, inaqliq qurbanliqi üchün bir yashliq ikki qozini keltürünglar; 20 kahin bularni, yeni shu ikki qozini deslepki hosul nanlirigha qoshup pulanglatma hediye süpitide Perwerdigar aldida pulanglatsun. Bular bolsa Perwerdigargha atalghan muqeddes sanilip, kahin’gha tegsun. 21 Shu küni siler «bügün bizlerge muqeddes yighilish bolidu» dep jakarlanglar; shu küni héchqandaq ish-emgek qilmanglar. Bu siler üchün qeyerdila tursanglar ebediy bir belgilime bolidu.
 
Hosul orush toghruluq belgilime
22 Étizingning bulung-puchqaqlirighiche tamam yighiwalmanglar, we hosulungdin qalghan wasangni tériwalmighin, belki bularni kembegheller bilen musapirlargha qoyghin. Men Özüm Xudayinglar Perwerdigardurmen.■
 
«Kanay chélish héyti»
23 Perwerdigar Musagha mundaq dédi: — 24 Sen Israillargha mundaq dégin: —
Siler yettinchi ayning birinchi küni toluq aram élip, kanaylar chélinish bilen esletme yosunda héyt qilip, muqeddes sorunlarni tüzünglar. □  ■ 25 U künde héchqandaq ish-emgek qilmanglar; Perwerdigargha atap otta sunulidighan bir qurbanliq sununglar.
 
«Kafaret küni»
26 Perwerdigar Musagha söz qilip mundaq dédi: —
27 Yettinchi ayning oninchi küni bolsa kafaret küni bolidu; u kün siler üchün muqeddes yighilish küni bolidu; shu küni nepsinglarni tartip özünglarni töwen tutup, Perwerdigargha atap otta sunulidighan qurbanliqni sununglar; □  ■ 28 U künde héchqandaq ish-emgek qilmanglar; chünki u bir kafaret küni bolup, shu kün özünglar üchün Xudayinglar Perwerdigar aldida kafaret qilinishqa békitilgendur. 29 Herkim shu küni nepsini tartmay özini töwen tutmisa öz xelqidin üzüp tashlinidu. 30 Kimdekim shu kündimu herqandaq bir ish qilsa, Men shu ademni öz xelqidin üzüp tashlaymen. 31 Shu küni héchqandaq ish qilmanglar; bu dewrdin-dewrgiche siler üchün qeyerde tursanglar bir ebediy belgilime bolidu. 32 U kün siler üchün toluq aram alidighan shabat küni bolidu; nepsinglarni tartip özünglarni töwen tutunglar. Shu ayning toqquzinchi küni gugumdin tartip etisi gugumghiche shabat künige riaye qilip aram élinglar.
 
«Kepiler héyti»
33 Perwerdigar Musagha söz qilip mundaq dédi: —
34 Sen Israillargha mundaq dégin: — Yettinchi ayning on beshinchi künidin bashlap, yette kün’giche Perwerdigarning «kepiler héyti» bolidu. □  ■ 35 Birinchi künde muqeddes yighilish bolidu; héchqandaq ish-emgek qilmanglar. 36 Yette kün’giche Perwerdigargha atap otta sunulidighan qurbanliq sununglar; sekkizinchi künde silerge muqeddes yighilish bolidu; Perwerdigargha atap otta sunulidighan qurbanliq sununglar. Bu özi tentenilik yighilish bolghach, u küni héchqandaq ish-emgek qilmanglar.■
37 Siler «muqeddes sorunlar bolsun» dep jakarlaydighan, yeni Perwerdigar békitken héytlar mana shulardur. Shu sorunlarda siler herqaysi kün’ge békitilgini boyiche, Perwerdigargha atap otta sunulidighan hediye-qurbanliq, yeni köydürme qurbanliq, ashliq hediye, bashqa herxil qurbanliqlar we sharab hediyelerni sunisiler; 38 bulardin bashqa, Perwerdigarning shabat künlirini tutisiler we Perwerdigargha atap qalghan hediyeliringlarni bérip, qesem qurbanliqliringlarning hemmisini ada qilip, ixtiyariy qurbanliqliringlarning hemmisini sunisiler.
39 Siler emdi zémindin hosul-mehsulatlirini yighip bolup, yettinchi ayning on beshinchi künidin bashlap yette kün Perwerdigarning héytini ötküzünglar. Birinchi küni toluq aram élish bolidu, sekkizinchi konidimu toluq aram élish bolidu. □ 40 Birinchi küni siler ésil derexlerdin shax-putaqlarni chatap, yeni xorma derexliri bilen qoyuq yopurmaqliq derexlerning shaxlirini késip, ériq boyidiki söget chiwiqlirini qirqip Xudayinglar Perwerdigar aldida yette künni shundaq shad-xuram ötküzisiler. □ 41 Siler her yili bu yette künni Perwerdigargha atighan bir héyt süpitide ötküzünglar; dewrdin-dewrgiche bu siler üchün ebediy bir belgilime bolidu. Siler héytni yettinchi ayda ötküzünglar. 42 Yette kün’giche kepilerde turunglar. Israilda tughulghanlarning hemmisi kepide tursun. □ 43 Buning bilen Men Israillarni Misir zéminidin chiqarghinimda, ularni kepilerde turghuzghinimni ewladliringlar bilidu. Özüm Xudayinglar Perwerdigardurmen.
44 Shundaq qilip Musa Perwerdigarning békitken shu héytlirini Israillargha bayan qildi.
 
 
□ 23:2 «Perwerdigar békitken héytlar» — mushu ibarini toghriraq bayan qilsaq «Perwerdigar békitken waqit-pesiller» dégen bolidu. Bu «pesil-waqitlar»ning köpinchisi shadlinidighan, xushal peytler bolsimu, lékin «kafaret küni» undaq kün emes. «sorunlar» — mushu yerde «sorun» (yaki «yighilish») dégen söz «sorun’gha chaqirilish» dégen menini bildüridu. Nege chaqirilidu? Tekitlinidighan ish xelqning jem bolushi emes, belki «Xudaning yénigha yighilishqa chaqirilish»tin ibarettur. Emeliyette, bezi héytlar we shabat künliride xelqning hemmisi yighilip emes, belki herbir aile «qeyerde tursa», shu öy-chédirlarda jem bolup Xuda bergen aramdin behrimen bolidu. Shundaqla ular shu küni Xudani séghinip, uninggha teshekkür-medhiye qayturushi mumkin, lékin bu ishlar muqeddes qanunda resmiy békitilgen emes. □ 23:3 «xas shabat küni» — ibraniy tilida «shabatlarning shabati» — mexsus aram alidighan kün. «sorunlar» — mushu «sorunlar» dégenning menisi toghruluq 2-ayettiki izahatni körüng. «shabat küni» — mushu yerde «shabat küni»ning tilgha élinishining sewebi belkim shuki, melum bir héyt shabat künige toghra kélip qalghan bolsa, shu künide oxshashla ish qilmay aram élishi kérek idi. ■ 23:3 Mis. 20:9; 23:12; Qan. 5:13; Luqa 13:14 □ 23:4 «Perwerdigarning héytliri» — héytlar toghruluq «Chöl.» 28-bab, «Qan.» 16:1-17nimu körüng. □ 23:5 «gugumda» — ibraniy tilida «ikki kech ariliqida» dégen söz bilen ipadilinidu — Démek, kün pétiwatqan chaghdin qarangghu chüshküche bolghan ariliqtiki waqit. «ötüp kétish «pasxa» héyti» — bu héyt toghruluq «Misirdin chiqish» 12-bab, bolupmu 13-ayet we izahatini, shundaqla «qoshumche söz»imizni körüng. ■ 23:5 Mis. 12:18; 23:15; Chöl. 28:16; Qan. 16:1 □ 23:10 «hosulunglarning deslepki pishqinidin bir baghlamni kahinning qéshigha élip béringlar» — bu ayettiki hosul bolsa arpa hosuli idi. Bughday hosuli kéyin bolidu (16-ayet). □ 23:11 «uni pulanglatqan waqit bolsa shabatning etisi bolidu» — «ötüp kétish» (birinchi ayning on tötinchi küni) héytining etisidin bashlap yette künlük «pétir nan héyt»i bolidu. Yehudiy en’eniliri boyiche bu yette kün ichide kelgen shabat künining ikkinchi küni «deslepki hosul héyti» bolidu. ■ 23:15 Qan. 16:9,10 □ 23:17 «bular ... deslepki hosul hediyesi dep hésablinidu» — bu hosul bolsa, bughday hosuli idi. «Deslepki hosul héyti»diki hosul bolsa arpa hosuli idi. ■ 23:22 Law. 19:9; Qan. 24:19 □ 23:24 «kanaylar» — yaki «burghilar» (qochqarning münggüzliri). ■ 23:24 Chöl. 29:1 □ 23:27 «kafaret küni» — ibraniy tilida «kafaretler küni». «nepsinglarni tartip özünglarni töwen tutup, ...» — ibraniy tilida birla söz bilen ipadilinidu. Yehudiy en’eniliri boyiche bu ishlar roza tutushni öz ichige alatti. 16:29-31nimu körüng. ■ 23:27 Law. 16:29,31; Chöl. 29:7 □ 23:34 «yettinchi ay» — ibraniy tilida «bu yettinchi ay». ■ 23:34 Mis. 23:16; Chöl. 29:12; Qan. 16:15 ■ 23:36 Yuh. 7:37 □ 23:39 «hosul-mehsulatliri» — mushu «hosul-mehsulatliri» ashliqlar hem herxil méwe-chiwe mehsulatlirini öz ichige alidu. □ 23:40 «ésil derexlerdin shax-putaqlarni chatap, ...» — ibraniy tilida «ésil derexlerdin méwini chatap, ...». □ 23:42 «Yette kün’giche kepilerde turunglar, ...» — bu kepiler yuqiridiki shax-chiwiqlardin yasilishi kérek.
☰