13
Ibadetxanining weyran qilinishidin bésharet; axirqi zamanlardiki alametler
Mat. 24:1-44; Luqa 21:5-33
U ibadetxanidin chiqiwatqanda, muxlisliridin biri uninggha:
— Ustaz, qara, bu némidégen heywetlik tashlar we imaretler-he! — dédi.
Eysa uninggha jawaben:
— Sen bu heywetlik imaretlerni kördüngmu? Bir tal tashmu tash üstide qalmaydu, hemmisi qaldurulmay gumran qilinidu, — dédi.
U Zeytun téghida, yeni ibadetxanining udulida olturghanda, Pétrus, Yaqup, Yuhanna we Andriyaslar uningdin astighina:
— Bizge éytqinchu, bu ishlar qachan yüz béridu? Bu barliq weqelerning yüz béridighanliqini körsitidighan néme alamet bolidu? — dep sorashti.
Eysa ulargha jawaben söz bashlap mundaq dédi:
— Hézi bolunglarki, héchkim silerni azdurup ketmisun. Chünki nurghun kishiler méning namimda kélip: «Mana özüm shudurmen!» dep, köp ademlerni azduridu.   Siler urush xewerliri we urush shepilirini anglighininglarda, bulardin alaqzade bolup ketmenglar; chünki bu ishlarning yüz bérishi muqerrer. Lékin bu zaman axiri yétip kelgenliki emes. Chünki bir millet yene bir millet bilen urushqa chiqidu, bir padishahliq yene bir padishahliq bilen urushqa chiqidu. Jay-jaylarda yer tewreshler yüz béridu, acharchiliqlar we qalaymiqanchiliqlar bolidu. Mana bu ishlarning yüz bérishi «tughutning tolghiqining bashlinishi» bolidu, xalas.  
Siler bolsanglar, özünglargha pexes bolunglar; chünki kishiler silerni tutqun qilip sot mehkimilirige tapshurup béridu, sinagoglarda qamchilinisiler. Siler méning sewebimdin emirler we padishahlar aldigha élip bérilip, ular üchün bir guwahliq bolsun dep soraqqa tartilisiler.   10 Lékin bulardin awwal xush xewer pütkül ellerge jakarlinishi kérek. 11 Emdi ular silerni apirip soraqqa tapshurghanda, néme déyish heqqide ne endishe ne mulahize qilmanglar, belki shu waqit-saitide silerge qaysi gep bérilse, shuni éytinglar; chünki sözligüchi siler emes, Muqeddes Rohtur. 12 Qérindash qérindishigha, ata balisigha xainliq qilip ölümge tutup béridu. Balilarmu ata-anisi bilen zitliship, ularni ölümge mehkum qilduridu. 13 Shundaqla siler méning namim tüpeylidin hemme ademning nepritige uchraysiler, lékin axirghiche berdashliq bergenler qutquzulidu.
 
Yérusalémda weyran qilghuchi «yirginchlik nomussizliq» peyda bolidu; «dehshetlik azab-oqubet»
14 «Weyran qilghuchi yirginchlik nomussizliq»ning özi turushqa tégishlik bolmighan yerde turghinini körgininglarda, (kitabxan bu sözning menisini chüshen’gey) Yehudiye ölkiside turuwatqanlar taghlargha qachsun.    15 Ögzide turghan kishi öyige chüshmey yaki öyidiki birer némini alghili ichige kirmey qachsun. 16 Étizlarda turuwatqan kishi bolsa chapinini alghili öyige yanmisun. 17 U künlerde hamilidar ayallar we bala émitiwatqanlarning haligha way! 18 Qachidighan waqtinglarning qishqa toghra kélip qalmasliqi üchün dua qilinglar. 19 Chünki u chaghda Xuda yaratqan dunyaning apiride qilin’ghandin buyan mushu chaghqiche körülüp baqmighan hem kelgüsidimu körülmeydighan zor azab-oqubet bolidu. 20 Eger Perwerdigar u künlerni azaytmisa, héchqandaq et igisi qutulalmaydu. Lékin U Öz tallighanliri üchün u künlerni azaytidu. 21 Eger u chaghda birsi silerge: «Qaranglar, bu yerde Mesih bar!» yaki «Qaranglar, u ene u yerde!» dése, ishenmenglar.    22 Chünki saxta mesihler we saxta peyghemberler meydan’gha chiqidu, möjizilik alametler we karametlerni körsitidu; shuning bilen eger mumkin bolidighan bolsa, ular hetta Xuda tallighanlarni hem azduridu. 23 Shuning üchün, siler hoshyar bolunglar. Mana, men bu ishlarning hemmisini silerge aldin’ala uqturup qoydum.
 
Insan’oghlining kélishi
24 Emdi shu künlerde, shu azab-oqubet ötüp ketken haman, quyash qariyidu, ay yoruqluqini bermeydu, 25 yultuzlar asmandin tökülüp chüshidu, asmandiki küchler lerzige kélidu.    26 Andin kishiler Insan’oghlining ulugh küch-qudret we shan-sherep bilen bulutlar ichide kéliwatqanliqini köridu.    27 U öz perishtilirini ewetidu, ular uning tallighanlirini dunyaning töt teripidin, zéminning chetliridin asmanning chetlirigiche yighip jem qilidu.
 
Enjür derixidin sawaq élish
28 — Enjür derixidin mundaq temsilni biliwélinglar: — Uning shaxliri kökirip yopurmaq chiqarghanda, yazning yéqinlap qalghanliqini bilisiler. 29 Xuddi shuningdek, men baya dégenlirimning yüz bériwatqanliqini körgininglarda, uning yéqinlap qalghanliqini, hetta ishik aldida turuwatqanliqini biliwélinglar.
30 Men silerge berheq shuni éytip qoyayki, bu alametlerning hemmisi emelge ashurulmay turup, bu dewr ötmeydu. 31 Asman-zémin yoqilidu, biraq méning sözlirim hergiz yoqalmaydu.
 
Hoshyar bolunglar
32 Lékin shu küni yaki waqit-saiti toghruluq xewerni héchkim bilmeydu — hetta ne ershtiki perishtilermu bilmeydu, ne oghul bilmeydu, uni peqet Atila bilidu. 33 Hoshyar bolunglar, segek bolup dua qilinglar, chünki u waqit-saetning qachan kélidighanliqini bilmeysiler. 34 Bu xuddi yaqa yurtqa chiqmaqchi bolghan ademning ehwaligha oxshaydu. Yolgha chiqidighan chaghda, u qullirigha öz hoquqini béqitip, herbirige öz wezipisini tapshuridu we derwaziwenningmu segek bolushini tapilaydu. 35 Shuningdek, silermu segek bolunglar; chünki öyning igisining qaytip kélidighan waqtining — kechqurunmu, tün yérimimu, xoraz chillighan waqitmu yaki seher waqtimu — uni bilelmeysiler; 36 u tuyuqsiz kelgende, silerning uxlawatqininglarning üstige chüshmisun! 37 Silerge éytqinimni men hemmeylen’ge éytimen: Segek turunglar!
 
 
13:1 Mat. 24:1; Luqa 21:5. 13:2 1Pad. 9:7, 8; Mik. 3:12; Luqa 19:44. 13:3 Mat. 24:3; Luqa 21:7. 13:4 Ros. 1:6. 13:5 Yer. 29:8; Ef. 5:6; 2Tés. 2:2, 3; 1Yuh. 4:1. 13:6 «Mana özüm shudurmen» — «Mana özüm Mesihdurmen» dégen menini bildüridu. 13:6 Yer. 14:14; 23:21. 13:8 «bir millet yene bir millet bilen urushqa chiqidu, bir padishahliq yene bir padishahliq bilen urushqa chiqidu» — ibraniy tilida (shundaqla grék tilida) bu ibare dunya boyiche kéngeygen urushlarni körsitishi mumkin («Yesh.» 19:2, «2Tar.» 15:3-6de bu turaqliq ibare toghruluq misallar bar. «Mana bu ishlarning yüz bérishi «tughutning tolghiqining bashlinishi» bolidu, xalas» — Eysa Mesih qaysi ishning «tughulidu»ghanliqini biwasite démeydu. Töwendiki sözlirige qarighanda, buni yéngi dewrning tughulushi dep qaraymiz. 13:8 Yesh. 19:2. 13:9 «sot mehkimiliri» — grék tilida «sanhédrinlar». Yehudiylarning mehkimilirini we belkim bashqa herxil soraqxanilarni körsitidu. 13:9 Mat. 10:17; 24:9; Luqa 21:12; Yuh. 15:19; 16:2; Weh. 2:10. 13:10 «bulardin awwal xush xewer pütkül ellerge jakarlinishi kérek» — «awwal» dégen sözge qarighanda, xush xewerning her jaygha jakarlinishi zamanning axiridin awwal, shundaqla belkim 9-ayette éytilghan nahayiti éghir ziyankeshliktin awwal bolushi mumkin («Mat.» 24:14ni körüng). 13:11 Mat. 10:19; Luqa 12:11; 21:4. 13:12 Ez. 38:21; Mik. 7:6. 13:13 Mat. 10:22; 24:13; Luqa 21:19; Weh. 2:7,10. 13:14 «Weyran qilghuchi yirginchlik nomussizliq» — buning toghrisida Tewrat «Dan.» 9:24-27ni we u toghruluq izahatlarni körüng. 13:14 Dan. 9:27; Mat. 24:15; Luqa 21:20,21; 2Tés. 2:4 13:17 «u künlerde hamilidar ayallar we bala émitiwatqanlarning haligha way!» — undaq kishilerge qéchish epsiz bolidu, elwette. 13:18 «Qachidighan waqtinglarning qishqa toghra kélip qalmasliqi üchün dua qilinglar» — Yehudiy diniy erbablarning Tewrat qanunigha bolghan chüshenchisige asasen, Yehudiylar adette shabat (dem élish) künide sheher derwazisi we dukanlarni taqishi kérek. Bu küni seper qilish men’i qilin’ghan bolghachqa, Pelestinde turghanlargha nisbeten yémeklik sétiwélish we bashqa yerlerge qéchish intayin qulaysiz bolidu. «Qish»ta Yehudiyede derya-wadilarda su pat-pat téship turghachqa, qishtimu qéchish intayin tes bolidu. 13:19 Mat. 24:21 13:20 «U Öz tallighanlar üchün» — grék tilida «U tallighan tallighanliri üchün» dégenlik bilen ipadilinidu — Xuda Özining tallighanlirigha baghlighan muhebbitini alahide tekitleydu. 13:21 ««Qaranglar, bu yerde Mesih bar!» yaki «qaranglar, u ene u yerde!» dése, ishenmenglar» — «u» — Mesihni körsitidu. 13:21 Mat. 24:23; Luqa 21:8. 13:22 Qan. 13:2; 2Tés. 2:11. 13:24 Yesh. 13:10; Ez. 32:7; Yo. 2:10,31; 3:15; Mat. 24:29; Luqa 21:25; Weh. 6:12. 13:25 «yultuzlar asmandin tökülüp chüshidu, asmandiki küchler lerzige kélidu» — «Yesh.» 13:10, 34:4, «Yo.» 2:10ni körüng. «Asmandiki küchler» belkim barliq jin-sheytanlarni körsitidu; «lerzige kélidu» belkim ularning küchtin qélishini körsitidu. 13:25 Yesh. 13:10; 34:4. 13:26 «Andin kishiler Insan’oghlining ulugh küch-qudret we shan-sherep bilen bulutlar ichide kéliwatqanliqini köridu» — «Dan.» 7:13ni körüng. 13:26 Dan. 7:10; Mat. 16:27; 24:30; Mar. 14:62; Luqa 21:27; Ros. 1:11; 1Tés. 4:16; 2Tés. 1:10; Weh. 1:7. 13:27 «dunyaning töt teripidin» — grék tilida «töt shamaldin» bilen ipadilinidu. 13:28 Mat. 24:32; Luqa 21:29. 13:29 «men baya dégenlirimning yüz bériwatqanliqini körgininglarda, uning yéqinlap qalghanliqini, hetta ishik aldida turuwatqanliqini biliwélinglar» — bu tékisttiki «uning (yéqinlap qalghanliqi)» yaki Insan’oghlining özini, yaki kélidighan künini, yaki Xudaning padishahliqini körsitidu («Luqa» 21:31). 13:30 «bu alametlerning hemmisi emelge ashurulmay turup, bu dewr ötmeydu» — eger tilgha élin’ghan alamet Yérusalémning weyran bolushigha (miladiye 70-yili) (13:2) qaritilghan bolsa, undaqta «dewr» dégen söz tebiiyki (1) Eysaning dewride yashap ötken ademlerni körsitidu. Eger Mesihning dunyagha qaytip kélishige (13:26) qaritilghan bolsa, «dewr» dégen söz belkim (2) pütün Yehudiye xelqini (3) bu ayetlerde éytilghan «dehshetlik azab-oqubet»tiki weqelerning bashlinish dewride yashighanlarni körsitidu. Shunga barliq weqeler shu dewr ichide yüz béridu, dégenlik bolidu. Bizningche (3)-sherh aldi-keyni ayetlerge eng bap kélidu. 13:31 Zeb. 102:25-27; Yesh. 40:8; 51:6; Ibr. 1:11. 13:32 Mat. 24:36; Ros. 1:7. 13:33 Mat. 24:42; 25:13; Luqa 12:40; 21:36; 1Tés. 5:6.