12
Jesús ma, ni kaxtnu'u ya nde a kanuu‑ka ja sa'a o kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu ñayii ma
(Mr 2:23‑28; Lc 6:1‑5)
1 Te kivi yukan, in kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu ñayii ma kúu, te kua'an Jesús ma in ne'un itu. Te tee ka ndikin ya ma, ka kokon de, te ka tnu'u de yoko triu ma, te ka jaa de kuan koo de.
2 Te tee ka kuu fariseo ma chi ni ka jini de, te sa'a ka jiña'a de ya:
―¡Konde'ya ni ja tee ka ndikin ña'a maa ni a, ka sa'a de ja masu kuu sa'a o kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu o a! ―ka kuu de ka jiña'a de.
3 Kovaa maa ya chi jiña'a ya:
―¿Ñatuu nama ni ka ka'vi ni sukan ni ka sa'a David ma ji'in tee ka ndikin tna'a ji'in de ma in jichi ma? Vaa ñatuu ndenu jin ni'i de ja jin kaa de ma, te ka kokon xeen de ma.
4 Te ni kenda David ma ve'e Su'si ma, te ñatuu nawa iyo ja jin kaa de ma, te kuiti ni ka jaa de xtatila iyo nuu Su'si ndija ma, te vitna ja maa‑ni tee ka kuu sutu ma kuu jin kaa ma.
5 ¿Te ñatuu nama ni ka ka'vi ni sukan ni tatnuni Moisés ma? Vaa ni tatnuni de ja kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu o ma, te tee ka kuu sutu ma ja ka jinukuechi de ini veñu'u ka'nu ma, kuu jin sa'a maa de ja masu kuu jin sa'a ñayii ma, te ñatuu na kuechi jin kuiso de ―kúu ya jiña'a ya.
6 Te sa'a jiña'a tna ya:
―Ya'a iyo sa, te saña chi kanuu‑ka sa sana veñu'u ka'nu ma.
7 Kovaa ndijin chi jâ ni ka xtekuechi ni tee ñatuu na ja u'vi ni ka sa'a de ma, vaa ñatuu ka jaku'ni ini ni nawa kúni ka'an tnu'u ndee nuu tnu'u Su'si ma ja ká'an sa'a ma: “Masu kúni sa ja jin taa ni in kiti ja jin ka'mi ni nuu sa a. Su'va kúni sa ja na jin kunda'vi ini ni tna'a ni ma.”
8 Vaa saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a, iyo sa ja tatnuni sa siki ja kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu ñayii ma ―kúu ya jiña'a ya.
In kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu ñayii ma, ni ndasava'a Jesús ma in tee ni yichi nda'a de
(Mr 3:1‑6; Lc 6:6‑11)
9 Kua'an Jesús ma, te ni kivi ya ini veñu'u luluu kátuu ñuu de ma.
10 Te yukan yinee in tee, te in nda'a de ma chi ni yichi i. Te jaku tee ñatuu ka kunimani nuu Jesús ma, ka jitotnuni de ya, te sa'a ni ka jikan‑tnu'u de ya:
―¿Va'a‑ni ja ndasava'a o ñayii ma kivi ñatuu ka satniñu o ma? ―ka kuu de ka jiña'a de.
Sukan ni ka jiña'a de, sukan‑va'a xi ma kuu naxe jin xtekuechi de ya.
11 Kovaa Jesús ma, jiña'a ya:
―Te ndijin, nú in tna'a maa ni ma, te iyo in‑ni ndikachi de ma, te kêe ti in yavi kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu o ma, kuiti ki'in de jin nu tava de ti.
12 ¿Te masu ndee ya'vi xeen‑ka in ñayii ma sana in ndikachi ma? Chukan kúu ja kuu jin sa'a o ja va'a kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu o ma ―kúu ya jiña'a ya.
13 Sani te jiña'a ya tee ni yichi nda'a ma:
―Ndaskuili ni nda'a ni a ―kúu ya jiña'a ya.
Te tee yukan chi ni ndaskuili de nda'a de ma, te ni nduva'a sukan iyo va'a in‑ka nda'a de ma.
14 Kovaa nuu ni ka nde koo tee ka kuu fariseo ma, te ni ka keja'a de ka ndatnu'u tna'a de naxe jin ka'ni de Jesús ma.
Jesús ma kúu iya ni kaji maa Su'si ma ja kaxtnu'u ya naxe jani ini maa Su'si ma
15 Te ni jini Jesús ma sukan ka ndatnu'u de ma, te chukan kúu ja ni kee siin ya, te kua'an ya in‑ka ichi. Te ni ka ndikin ña'a kua'a xeen ñayii, te ni ndasava'a ya ndaka ñayii ka ku'u ma.
16 Te ni tatnuni ya nuu i ja máko jin ka'an i ja sukan ni sa'a ya ma, sukan‑va'a ñatuu na in kuni.
17 Sukan ni sa'a ya, sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma nuu sa'a ni ka'an de ma:
18 Iya ya'a kúu iya jinukuechi nuu sa a, te ni kaji sa ya,
te kútoo sa ya, te játna ini sa sukan sa'a ya ma.
Te Xtumani maa sa a koo ji'in ya,
te kaxtnu'u ya nuu ñayii masu ñuu Israel ya ka kuu i ma
sukan ndakan ndaa sa kuenda nuu ñayii ma.
19 Te masu kanaa ya ji'in ñayii ma, te ni masu kayu'u ya nuya'vi ma,
sukan‑va'a ñatuu na in kuni.
20 Masu ka'nu ya ndoo yi kue'e ja sani te tna'nu tnu ma,
ni masu nda'va ya ñu'u vivi'i‑nka‑ni ndu'va i ja sani te nda'va i ma,
nú masu ja onde ko kuu sukan ká'an tnu'u ndaa tnu'u ndija ya ma,
te kundee ya nuu ja u'vi ma.
21 Te ñayii masu ñuu Israel ka kuu i ma, jin kukanu ini i maa ya.
Sa'a ni ka'an tee kúu Isaías ma.
Ni kaxtnu'u Jesús ma naxe ndo'o ñayii ká'an ndeva'a ja kuu Xtumani Ndios ma
(Mr 3:20‑30; Lc 11:14‑23; 12:10)
22 Sani te ni ka kenda koo i nuu ya ma ji'in in tee yinee ña'a in tachi, te ni sa'a i ja ni ndukuaa de, te ká'an titete de. Te Jesús ma, ni kene'e ya tachi ma, te ni ndasava'a ya de, te ni kuu ni ndakonde'ya de, te ni kuu ni ndaka'an va'a de.
23 Te ndaka ñayii ma, ni ka sa'vi‑nka ini i ja sukan ni kuu ma, te ka ka'an i:
―Tee ya'a, ¿masu Sa'ya tata tee kúu David ma kúu de? ―ka kuu i ka ka'an i.
24 Kovaa ni ka jiniso'o tee ka kuu fariseo ma sukan ni sa'a ya ma, te ka ka'an de:
―Tee ya'a chi masu maa de kéne'e tachi ma ini anua ñayii ma. Chi Beelzebú suchi tátnuni nuu ndaka‑ka tachi ma kúu suchi wa'a tee ya'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja kéne'e de tachi ma ―ka kuu de ka ka'an de.
25 Kovaa Jesús ma chi ni jinitnuni ya sukan ka jani ini de ma, te jiña'a ya:
―Vaa nú in ñuu, te ka iyo nanimaa ñayii ka ndakiti ini nuu tna'a ma, te ¿naxe kuu jin koo ka'nu ndaka i ma? Te suni maa i kúu ji'in ñayii ka iyo in‑ni ve'e ma, te nú jin ko ndakiti ini nuu tna'a i ma, te ¿naxe kuu jin koo ka'nu ndaka i?
26 Sukan tna kúu tachi ma, nuna kene'e i tna'a maa i ma ini anua ñayii ma chi masu kundee i tatnuni i nuu ñayii ma, sukan kúni i ma.
27 ’Te nú sukan ka ka'an ni ja sa'a saña, ¿te tee ka ndikin ña'a ndijin a, na in wa'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja ka kene'e de tachi ma? Maa de na jin ndaka'an, vaa nú Su'si ma wa'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja ka sa'a de sukan ma, chi ndátuu ja ndijin chi masu ka jini ni ja ka ka'an ni a.
28 Kovaa maa Xtumani Ndios ma táa tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja kéne'e sa tachi ma. Te sa'a, te jin kuni ni ja jâ ni kenda ja tátnuni Su'si ma.
29 ’Ñatuu ni‑in ñayii ja kuu kivi i ini ve'e ka'nu neva'a in tee ndatnu xeen te ndaxtandee i nawa ni sakui'na tee ndatnu xeen ma, nú masu ja xinañu'u‑ka ku'ni i de. Te onde sukan, sana kuu ndaxtandee i nawa ni sakui'na de ma. Sukan ndáxtandee sa ñayii ni sakui'na ña'a tachi ma.
30 ’Chukan kúu ja nú na in ñatuu iyo ji'in sa chi ñatuu kúnimani i nuu sa, te nú na in ñatuu ndáxtutu ji'in sa, chi su'va jatenuu i.
31 ’Chukan kúu ja ká'an sa: Su'si ma chi sakanu ini ya ndaka kuechi ñayii ma ji'in ndaka ja u'vi ka ka'an i ma, nuna jin ndakani jin ndaka'vi ini i. Kovaa ñayii ka ka'an ndeva'a ja kuu Xtumani Ndios ma chi masu sakanu ini ya i.
32 Te Su'si ma, sakanu ini ya nuu ñayii ka ka'an ndeva'a ja kuu saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a, kovaa masu sakanu ini ya ñayii ká'an ndeva'a ja kuu Xtumani Ndios ma, ni a tiempu ya'a ni a kivi ki'in o ma.
33 ’Chukan kúu ja jin ndasa'a maa ni kuenda. Vaa nú yutnu kui'i va'a kúu tnu, chi wa'a tnu nde'ya va'a. Te nú masu yutnu kui'i va'a kúu tnu, te masu kua'a tnu nde'ya va'a. Chukan kúu ja onde kuun nde'ya tnu ma, te kuni o nú yutnu kui'i va'a kúu tnu xi ña'a.
34 ¡Kovaa ndijin chi sa'ya tata koo ma ka kuu ni! Vaa ini anua ni a ka ñu'u chitu ja u'vi, te chukan kúu ja masu kuu jin ka'an ni tnu'u va'a. Vaa ja ñu'u chitu ini anua o ma kúu ja ká'an yu'u o a.
35 Vaa ñayii va'a ma, ka ka'an i tnu'u va'a, vaa tnu'u va'a ka ñunee ini anua i ma. Te ñayii ka ka'an ja u'vi ma, sukan ka ka'an i, vaa ja u'vi ma ka ñunee ini anua i ma.
36 ’Ká'an sa nuu ni ja kivi ka'nde Su'si ma tniñu ñayii ma, chi ndakan ya kuenda ndaka tnu'u ni ka ka'an ndeva'a ñayii ma.
37 Vaa ja tnu'u ká'an ni ma, te ndatuu maa ni nú ñayii sa'a ja va'a kúu ni te koo va'a ni xi ñayii sa'a ja u'vi kúu ni te ndachunaa maa ni ―kúu ya jiña'a ya.
Ñayii masu ka sa'a ja va'a ma, ni ka jikan i in milagru
(Lc 11:29‑32)
38 Sani te jaku tee ka skua'a tnu'u ni yo ndakaxtnu'u Moisés ma ji'in tee ka kuu fariseo ma, ka jiña'a de:
―Teskua'a, ka kuni sa ja na sa'a ni in milagru ―ka kuu de ka jiña'a de.
39 Kovaa Jesús ma, jiña'a ya:
―Ñayii tiempu ya'a, masu ka sa'a i ja va'a. Ka jikan i in milagru, kovaa masu kua'a Su'si ma milagru ka jikan i ma, vaa jâ ni ka jini i milagru ni sa'a ya ji'in Jonás tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma.
40 Vaa sukan ni kuu Jonás ma ja uni kivi nduu ñuu ni ñunee de chii tiaka ka'nu ma, te sukan tna ko kuu saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a chi uni kivi nduu ñuu kinee sa chii ñu'ú a, te sani te ndateku sa, kovaa ni a sukan, ma jin kandija ña'a ñayii tiempu ya'a.
41 Chukan kúu ja kivi ndakan Su'si ma kuenda nuu ñayii tiempu ya'a, te ñayii ñuu Nínive ma, jin ndokuiñi i, te jin ndaxtekuechi i ñayii tiempu ya'a, chi vaa maa i chi kivi ni kaxtnu'u Jonás ma tnu'u Su'si ma, te nuu ni ka jiniso'o i sukan ni kaxtnu'u de ma chi ni ka ndakani ni ka ndaka'vi ini i, te ni ka xndoo i ja u'vi ni ka yo sa'a i ma, te ni ka ndandikin i Su'si ndija ma. Te vitna chi ya'a iyo iya kanuu‑ka sana Jonás ma, kovaa masu na in ndí ini ja kandija i ja ká'an ya a.
42 Te suni sukan sa'a tna ña'a ni yo kuu reina ni yo tatnuni in ñuu jika ichi nuu vee ma, vaa kivi yukan chi ndokuiñi ña nuu ñayii tiempu ya'a, te ndaxtekuechi ña i, vaa ña'a ya'a chi jika xen‑xeen onde nuu ni kee ña ni kii ña ma, sukan‑va'a koniniso'o ña tnu'u ndichi ni yo ka'an Salomón ma te sa'a ña ja va'a ma. Kovaa vitna chi ya'a iyo iya kanuu‑ka sana tee ni yo kuu Salomón ma, te masu na in ndí ini ja kandija i ja ká'an ya a ―kúu ya jiña'a ya.
Sukan sa'a tachi ma nuna ndakokuiñi i ini anua ñayii nuu ni kee i ma
(Lc 11:24‑26)
43 Sani te jiña'a tna Jesús ma:
―Ñayii kandija ña'a ma te kukanu ini ña'a i ma chi tachi ni yo ñunee ini anua i ma chi kée i, te kua'an vee i nuu yichi ma kúu i, te ndánduku i ndenu ndatatu i. Kovaa nú ñatuu ní'i i ma,
44 te jani ini i: “Ndakokuiñi o ve'e nuu ni kee o ma.” Te nú ni ndenda i, te ni ndani'i i ini anua ñayii ma ja sukan kaa in ve'e nuu jâ ni ndaxtaa jâ ni nduvivii, sukan kaa, kovaa nune, vaa ñatuu nde ndí ini i ja sa'a i sukan kúni Su'si ma.
45 Sani te tachi ma, ki'in i jin nu xtutu i uja‑ka tachi ka'vi‑ka ka sa'a i sana maa i ma, te jin ndivi koo tutu ndaka i ja jin koo i ini anua ñayii yukan, te su'va ka'vi‑ka nduu ñayii yukan sana sukan ni yo kuu i onde xinañu'u ma. Te sukan jin ndo'o ñayii tiempu ya'a, vaa ndimaa ja u'vi ka kuni i ja jin sa'a i, te vitna ja jâ ni ka jini i ja ndaa ma ―kúu ya jiña'a ya.
Ni ka'an Jesús ma nde ñayii kúu si'i ya ji'in ñani ya ji'in ku'va ya
(Mr 3:31‑35; Lc 8:19‑21)
46 Nuu yikuu Jesús ma káxtnu'u ya nuu ñayii ma, te ichi ke'e ma ka ndetu si'i ya ma ji'in ñani ya ma, te ka kuni i ja jin ndatnu'u i ji'in ya.
47 Te in ñayii ma, ni jan kuña'a i Jesús ma:
―Si'i ni ma ji'in ñani ni ma, ka iyo i ke'e ma, te ka kuni i ja jin ndatnu'u i ji'in ni ―kúu i jiña'a i.
48 Kovaa Jesús ma, ni ndakone'e ya, te jiña'a ya nuu ñayii ni jan kaxtnu'u nuu ya ma:
―¿Na in kúu si'i sa ma ji'in ñani sa ma, jani ini ni? ―kúu ya jiña'a ya.
49 Te ni skuili ya nda'a ya ichi nuu ka iyo ñayii ka ndikin ya ma, te jiña'a ya:
―Maa ñayii ya'a ka kuu si'i sa ji'in ñani sa,
50 chi vaa ndeva'a‑ni ñayii ja sa'a i sukan játna ini Yuva sa iya iyo andivi ma, ñayii yukan kúu ñani sa ma, ji'in ku'va sa ma, ji'in si'i sa ma ―kúu ya jiña'a ya.