9
Jesús jpa̱jada tu̱chuvaryi yisa̱ datyavay
(Matévu 10.5-15; Márcu 6.7-13)
Sanatuyadanumatiy Jesús riy yisa̱ datyavay jiryatiy rivyichanu̱yada vu̱yaju̱y, danu̱ju̱y rinchaju̱, sasa̱yada ji̱ta jivyanu̱yada tera riy, sadatya̱da tera risa̱ju̱, ratatidye rirya̱jatyanumaya̱ ti̱ta̱ju̱ riy bayantuveda nijya̱nvavyasiy, rirya̱jdanura jdiva̱jadantiy. Su̱pa̱cheda ji̱ta variy tu̱chodaju̱riy, rirya̱tidye tu̱chu Ju̱denu nusu̱yadanchiy, rirya̱tidye jdanu riy jdiva̱jnuvantyi. Su̱teda Jesús variy ruuva: “Ne jirya̱jtu tara jiryupiyadaju̱, ne vinu ruvese, dantyamu̱y ne dusuuy, dantyamu̱y pa̱, dantyamu̱y criquiy, dantyamu̱y ne dajajyu̱y sujacya̱, mitya. Jasityi jirya̱jto̱ rorimyu, jasiñuma jirya̱ma̱cho̱ variy jiryeya̱da rundasa̱ra̱ju̱. Jasityimyu̱ ne rirya̱diryeru̱y jirye, jirya̱numatiy sipyatay jadchintyi, jirya̱muchutyara rirujuu riñijyu̱ jiryeñumutuvasiy, rirya̱tidye datya̱siy rata: Vuryeyasacha̱damundyerya.” Riya̱da ji̱ta variy, rityu̱chutityiyada ti̱ta̱ju̱ vicha̱divara samitu̱choda, rimyi̱sanityityiyada varintyiryi jdiva̱jnuvantyi.
Juán Bautístabay jvacha̱da, jiryatiy rirye̱cha̱dara su̱no̱
(Matévu 14.1-12; Márcu 6.14-29)
Satuva̱chodanumatiy nutyityu̱ Jeródesberya Jesús jaticheyada, sama̱cho̱jada jachipiya̱nu variy, jiryatiy ru̱teda tavay: Sami̱sa̱sumimya̱ Juán Bautístabay. Tavay jarye jteda: “Samu̱ti̱ma̱ Edíyasintyi,” (jiryatiy savichanu̱yada ta̱riy Ju̱denuju̱ tu̱chu̱.) Tavay jarye jtedantiy: “Sami̱sa̱simyu̱mya̱ Ju̱denuju̱ tu̱chuvabe tenu ta̱rijye̱.” Su̱teda ji̱ta Jeródesbe variy: “Rarye̱chatadedara Juánbay jno̱, ¿chi̱rana̱te sani̱cha jiñu, chi̱? chi̱nchiña̱te ratyuva̱chura jirya niquejada.” Sani jantya̱da diryu̱yada variy siva Jesús.
Jesús potyadeda riy tadajyo vara̱nca vaduy
(Matévu 14.13-21; Márcu 6.30-44; Juán 6.1-14)
10 Ritye̱rya̱danumatiy Jesús nusu̱byimiy yimuju̱ntiy, rityu̱chunuvi̱jada ji̱tara yivaayada ti̱ta̱ju̱ variy siva. Sapu̱cheda Jesús variryi, riñumuteda variy Betsáyinamuju̱. 11 Ridyetya̱danumatiy nijya̱nvarya riya̱da Jesúsveda, richiityari̱jada variryi. Sadiryejada ji̱ta Jesús variryi, saniquejada ruuva Ju̱denu nusu̱yadanchiy variy, sami̱sadedantiryi rityi va̱ta̱dara mi̱sa̱da. 12 Ri̱ñuvayadamu ji̱ta, ruuti̱jada sisa̱ datyavay yimuntiy, ru̱tañuvi̱jada siva Jesús: “Ya̱tu̱chu ruuva nijya̱nvajyuu rirya̱tidye jiya̱siy rorivyicha̱mu, nudivya jarye, jiryatiy ru̱ro̱ra, rirya̱tidye jachiñu̱rya roriy jijiitujyoju̱, jmyichara jarye, vu̱vyicha vayitomu daryaju̱ jiyu.” 13 Su̱teda ji̱ta Jesús variy ruuva yisa̱datyavay: “Jirya̱ntya potyaniy tarata riy nijya̱nvajyuu.” Ru̱teda ji̱ta variy siva: “Ne tara rajuura jmyichara nu̱dyimu, vinu tadajyojo pa̱, danu̱ju̱y quiva̱ju̱y risa̱ju̱, netimyu̱ ne nu̱dyeya ta̱ryu̱vye jmyicharana̱cho̱ nijya̱nvajyu̱ didye.” 14 Rivyicha̱da ji̱ta tadajyo vara̱nca tuunu vaduy jasiy. Su̱teda ji̱ta Jesús variy ruuva yisa̱ datyavay: “Jirya̱ma̱sataniy ji̱ta rajuumusiy vatadeca̱ riy, nu̱ñi tadajyo vu̱yaju̱y nijya̱mi̱.” 15 Ruuvaayada ji̱ta sisa̱ datyavay darya, rimya̱satadedariy nijya̱nvay ti̱ta̱ju̱. 16 Siredanumatiy Jesús varirya tadajyojo pa̱, danu̱ju̱y quiva̱ju̱y risa̱ju̱, sapatatiyada ji̱ta varirya, su̱nu̱yada ji̱ta jarichuna̱cho̱ variy, si̱chana̱tya̱da variñi̱ jijye̱: “Yentyutyama̱te pa̱ta nu̱y.” Sasa̱yada ji̱ta yisa̱ datyavarya rirya̱tidye sa̱myu̱ ti̱ta̱ju̱ ruuvara. 17 Riibyeda ji̱ta ti̱ta̱ju̱, ripyoyada variy riva. Rirya̱tojada ji̱ta varirya riinda, vu̱yaju̱y jtyu, dajtyuju̱y ranchaju̱.
Pyítrubay jteda vijyo̱mujache Jesúsva: “Ju̱denu jaryeti̱ ji”
(Matévu 16.13-19; Márcu 8.27-29)
18 Tarundamu ji̱ta rivyicha̱da sisa̱ datyavay yisa̱ sajoráyadamu mityatomu. Sitaja̱doda ji̱ta Jesús variryi: “¿Nu̱tyura riñique nijya̱nvay raynchiy, nu̱tyura? ¿chi̱ra ru̱tarye, chi̱?” 19 Ru̱mutya̱jada ji̱ta variñi̱: “Juán Bautístabay ru̱tay ji; ti̱ni̱ jtadye: Edíyasiy ji; ti̱ni̱ jtadye: Sami̱sa̱sumiy ti̱qui Ju̱denuju̱ tu̱chuvabe tenu.” 20 Su̱teda ji̱ta Jesús variy ruuva: “Va̱ jiryeque, ¿chi̱ra jiryi̱tadyerye, chi̱?” Su̱mutya̱jada ji̱ta Pyítrubañi̱: “Ju̱denu jaryeti̱.”
Jesús tu̱choda jibetyedajiju̱
(Matévu 16.20-28; Márcu 8.30–9.1)
21-22 Su̱bayada ji̱ta rirya̱jisirya rátu̱chusa̱da: “Ne jirya̱tu̱chosiy ti̱devara,” su̱teda daryaju̱: “Nijya̱mi̱denu ji̱ta ra̱paru̱tyajaya̱sarayu. Rirya̱rrachu rimyityumiy variñi̱, caserdótevyeda nutyityu̱miy, Ju̱denu niquejada datyanuvay jarye ra̱rrachuni̱, rirya̱jvay variy rivani̱, rurundamunuma ji̱ta sa̱mi̱saniy Ju̱denu varintyiñi̱.”
23 Su̱teda ji̱ta Jesús variy ruuva ti̱ta̱ju̱: “Saryityi siityari̱ru̱y ti̱ ray, sa̱ma̱ paru̱y riva yivaaryu̱yada, sa̱ma̱ nichujaya̱ ntara jicyurusiy, jiryatiy sa̱bay nu̱tyu diiñuyu, ne sa̱riryi̱ varirya ta̱riy jivyicha̱danu̱day sa̱tidye siityari̱ varirye. 24 Tapi mi̱ni̱tyi ramityaniryu̱rya yinu̱yada, sa̱pa̱chitya variy mityara; mi̱nintyi ji̱ta pa̱chityara yinu̱yada rayadaju̱, sa̱ramityaniy varirya. 25 Tapi ¿ta̱raju̱ra saryi ca̱na̱y nijya̱mi̱ra criquiy ti̱ta̱ju̱ vicha̱divasidye, ta̱raju̱? saryityi caray variy ra̱jisintyi. 26 Mi̱nintyi ra̱jada riva, rañiquejadiva jarye, daryaday sa̱jada Nijya̱mi̱denu sivantidye ra̱numatiy ju̱ti̱ radyata, rajye̱data jarye, su̱pa̱vay jiintyasavaydata jarye risa̱ju̱. 27 Ri̱tatye ji̱ta jiryiva: Jiyu daryi jiryetyevay nijya̱nvay jiryatimyu̱ ne rirya̱datyara diiyada, netimyu̱ ne ridyi munatya riva Ju̱denu nusu̱yada.”
Jesús ti̱tuyadanchiy
(Matévu 17.1-8; Márcu 9.2-8)
28 Mumurundamiñijyatemusiy ji̱ta jiryatiy su̱tedara jirya niquejada, sa̱ra̱yada ji̱ta Jesús yisa̱ju̱ riy Pyítrubay, Juánbay, Santiyácubay jarye, sa̱ra̱cheda ji̱ta ja̱mumusimyuju̱ riy, sa̱tidye joráy jasiy. 29 Sajoráyadamu ji̱ta rati̱tuyada jimyo̱ ridyiyadajache variy, sasujay jarye danu̱yada jaryi pupajay varintyi. 30 Mityamusiy ji̱ta, nanutu̱choda danu̱ju̱y vanuju̱y Jesúsjsa̱, jiryatiy nani̱cha Muyusésiy, Edíyasitya. 31 Nanumu̱ti̱jada vandanu̱jyu̱y, nanuniquejada variy Jesús batyedanchiy jiryatiy sa̱paru̱tya Jerusarí̱muyu. 32 Pyítrubay ji̱ta, sisa̱ vichanu̱jyu̱y jarye ma̱yada vatunu. Ri̱dyojasubedanumatiy, ridyiyada ji̱ta variy riva Jesús da, nanuda jarye jiryatiy nanuradeda Muyusésiy, Edíyasitya satuunu. 33 Nanutochiryu̱yadanumatiy Muyusésibe, Edíyasityani̱ Jesús, su̱teda ji̱ta Pyítrubay variy siva Jesús: “Ta̱ jaryi samiryani̱te nu̱jyu̱te jiyu, Maestru. Nu̱ña̱ma̱ su̱ta̱y mumuta̱myi: tata̱qui jijyu̱ day, da tata̱qui Muyusésijyu̱, da tata̱qui Edíyasijyu̱ntidye.” Sadatyi̱sa̱damu jiñiquejada Pyítrubay variy daryá. 34 Saniquejadasa̱ra̱ju̱ ji̱ta, racanuvu̱doda virisumarya variryi. Richuvu̱yada ji̱ta jayada ranube virisuma. 35 Rara̱yada ji̱ta niquejada virisumaryanubesiy variy: “Jiñu ji̱ta radyenu jaryetasi̱, jirya̱ma̱ tuva̱chu Simu.” 36 Niquejadivasiy, ridyiyada sa̱siquita Jesús yiva. Rime̱cho̱jada mitya vapuu ranchiy variy, ne rityu̱choda variryundamu ti̱vara yivadiyada.
Jesús mi̱sadedani̱ derabay, jamiryanu bayantuti̱
(Matévu 17.14-21; Márcu 9.14-29)
37 Rurundamu ji̱ta, ru̱musa̱danumatiy Jesúsveda ja̱mumusimyusiy, richeryeda nijya̱nvajyuuni̱. 38 Mityamusiy saniquejasubeda ti̱qui vanubay riquebyimusiy: “Rajechiñu̱y yiva, Datyanu̱, ya̱jnu̱y sana̱cho̱ radyenu, jiryatiy ti̱qui vichi̱deni̱ radyenu. 39 Mityamusiy siresumiy bayantuni̱ radyenu, sasa̱ñe̱ya̱jasumiy radyenu variy. Sasiichinuja̱ bayantumusiyu jasicha̱ra̱ju̱tiy rajippudivay su̱to, paru̱cha̱rijyu̱ sabay javatyasi̱ni̱. 40 Rayasanta̱siryi yisa̱ datyavay: Jirya̱jatyani̱ bayantu radyenuvasiy, ne vana̱y rijetyani̱, tii, mitya.” 41 Su̱mutya̱jada ji̱ta Jesús variñi̱: “¡Jiii, ta̱ra nijya̱nvay jachipiya̱jadaruyutavay jiryeñi̱cha day, jiryatimyu̱ ne jiryetyuva̱churu̱y simu Ju̱denu! ¿Nuriryundasa̱ra̱ju̱ ra̱ma̱cho̱ jiryisa̱, nuriryundasa̱ra̱ju̱? ra̱tidye jachi̱niy jiryetyuva̱chu̱sa̱damusirye. Ya̱pu̱chiy rumusiñi̱ jidyenu.” 42 Su̱nityityiyadamu ji̱ta sajatya̱da bayantu mucadincha derapuyu, sasiichunuja̱jada variy jasiñi̱. Jesús ji̱ta nique̱tya̱dani̱ bayantu jamirya vichara, sami̱sadeda variñi̱ derapu, sata̱ryatadeda ji̱ta variy saja̱myuju̱yu. 43-44 Rityi̱tta̱da ji̱ta ti̱ta̱ju̱ra: “Ta̱ jaryi datyarani̱ sani̱cha Ju̱denu.”
Jesús jatyiyada tu̱choda jibetyedajiju̱ntiy
(Matévu 17.22-23; Márcu 9.30-32)
Rityi̱tta̱danumatirya sivaayada, su̱teda Jesús variy yisa̱ datyavavya: “Jiryetyuva̱chuta̱ta samiy rañiquejadamu, tapi ra̱numa ju̱to̱ Nijya̱mi̱denu sa̱cha̱da runda, jiryatiy sa̱sa̱y ti̱ nijya̱nvay jomuni̱.” 45 Riñi̱ ji̱tamu̱y ne datyaru̱yadara saniquejada, dutyasara daryaju̱ rirya̱jisirya, riñuma datyara. Richuvu̱yada ji̱ta sisa̱ datyavay jtaja̱doda Jesúsyu saniquejadanchiy.
¿Chi̱ra sani̱cha jaryiñu̱ Ju̱denu diya, chi̱?
(Matévu 18.1-5; Márcu 9.33-37)
46 Rijyo̱ta̱da ji̱ta niquetta̱da sisa̱ datyavayu: “¿Mi̱ra jaryiñu̱ vu̱quebyimu, mi̱?” 47 Sadatya̱danumatiy Jesúsra rijechimyu jachipiya̱jada, sireda ji̱ta variñi̱ derapu, saranityadeda jityuunude variñi̱. 48 Su̱teda ji̱ta variy ruuva: “Mi̱ni̱tyi ra̱dirye ri̱tyamuni̱ jiñu derapu, daryaday sa̱dirye varintyirye; mi̱ni̱tantiy ra̱dirye ray, daryaday sa̱dirye varintyiñi̱ jiryatiy su̱pa̱jada jiyuju̱ ray; tapi ni̱tiy vichasara jirya̱rijyu̱ játarya jiryequebyimu, ni̱numa sani̱cha jaryiñu̱ jiryimusiy.”
Mi̱ni̱tyimyu̱ ne jiyaro̱nu jirye, ni̱ni̱ vichasara jiryeyadaju̱ rá̱ñu
(Márcu 9.38-40)
49 Su̱mutya̱jada ji̱ta Juánbay variñi̱ Jesús: “Maestru, nu̱dyiyasiy siva vanu jiryatiy sajatya yityamuni̱ bayantu. Nu̱ñi̱bayasiy variy sa̱jisirya, jiryatimyu̱ ne sani siityari̱ nu̱dyisa̱ daryaju̱ ji.” 50 Su̱teda ji̱ta Jesús variy siva Juánbay: “Ne ya̱ju̱bay ra̱jisiñi̱, tapi ni̱timyu̱ ne jiyaro̱nu jirye, ni̱ni̱ vichasara jiryisa̱ju̱.”
Jesús nique̱tya̱da nada Santiyácubay, Juánbatya
51 Ratuudiya̱jadanumatirya rarunda varityi sa̱jasumiy Jesús na̱vajyu̱, sajachipiya̱jada variy jiya̱da Jerusarí̱muju̱. 52-53 Su̱pa̱jada ji̱ta yajiju̱ variryi yinsu̱byimiy. Rijeñuvejadanumatiy Samáriya ja̱nvay vicha̱damu rirya̱tidye jdutyara vichajo sa̱jiju̱, ne ridyiryeru̱yada nijya̱nvay variy jasiñi̱ Jesús, jiryatiy sani jachipiya̱jada jiya̱da Jerusarí̱muju̱. 54 Nanudiyadanumatiy Juánbay, Santiyácubatya riva rrachoda, nani̱taja̱doda variy jasiñi̱ Jesús: “¿Nutyityu̱, jivya̱tavidye na̱ña̱natuy jarichuvimusirya jiiday ripyarutedaju̱ daryatiy sivaayada Edíyasiy?” 55 Sa̱numityejada ji̱ta Jesús nanuna̱cho̱ju̱, sanique̱tya̱da variñada: “Ne sa̱nudatya nu̱tyura jachipiya̱jadatanu̱y sa̱da. 56 Tapi ne su̱deda Nijya̱mi̱denu nijya̱nvay paruta̱daju̱, su̱deda ji̱ta ruuva jantyuyadaju̱ day.” Riya̱da ji̱ta tavicha̱damuju̱ variy.
Rityi siityari̱ru̱yadani̱ Jesús
(Matévu 8.19-22)
57 Riya̱danumatiy nú̱va, su̱teda ti̱qui vanubay variy siva Jesús: “Ra̱siityari̱ ji rumutiy ye̱jiya.” 58 Su̱teda ji̱ta Jesús variy siva: “Vitiñu ji̱ta vuditi̱, viiche jarye ruutyi̱, Nijya̱mi̱denu ji̱tamu̱y ne vichajoti̱ jasityi sa̱tiryo̱ jime̱yadaju̱.”
59 Ti̱vani̱ ji̱ta su̱teda Jesús varidye: “Ya̱siityari̱sara ray.” Su̱mutya̱jada ji̱tani̱: “Nutyityu̱, ra̱jmuchuchidyi munatyara rajye̱ babyi.” 60 Su̱teda ji̱ta Jesús variy siva: “Rityi vichasara jijyuuchuvedamu diivye, rirya̱ma̱ jmuchuni̱ jiryenu diibyi day, jiiñi̱ ji̱ta ra̱jiya tu̱chu̱ju̱ Ju̱denu nusu̱yadanchiy.”
61 Su̱teda ji̱ta nu̱ siva Jesúsntiy: “Ra̱siityari̱ ji, Nutyityu̱. Munatya ji̱ta ra̱jiya, ra̱mu̱chuvachiryi raryorimyu vichavay.” 62 Su̱mutya̱jada ji̱ta Jesús variñi̱: “Ni̱tiy jo̱ta̱da siityari̱jada ray, netimyu̱ ne saparu̱ryu̱y variy riva ta̱riy jivyicha̱dana̱cho̱ jachipiya̱jada, ne vana̱y ntate saryi jatye Ju̱denu nusu̱jyovimu day.”