12
Jesús tu̱choda jvaavye ja̱suuvyeryapu̱ryanchiy
(Matévu 21.33-46; Dúcasiy 20.9-19)
Jadchiy ji̱ta sajo̱ta̱da niquejadara datyadoda tu̱choda. Satu̱choda ji̱ta: “Santa̱da ji̱ta vanura ni̱nsijyu̱u̱ni̱, sapuryejada ji̱ta ravichu̱ta rayada; su̱beda ji̱ta variy ramuchijyoju̱ ni̱nsiy, sivaayada ji̱ta ravimura rorivyu̱qui jadchityi su̱nu̱tyatanirya. Satocheda ji̱ta nuta̱daja̱mi̱ ruumu nijya̱nvarya, riñuma ra̱jvaadyerya, rateratanuma nutasarasiy rirya̱murichenu dañi̱ mucadija̱mi̱ day, ratera ji̱ta ra̱ma̱cho̱ rijyu̱ varintyidye. Saya̱da ji̱ta variy tajijyu̱ day. Rito̱jadanumatiy jatojada runda, su̱pa̱jada ji̱tani̱ ti̱qui jimyuchechiy ruumu rivaavye: Ya̱jmutya̱jasirya ni̱nusitye rajyu̱sara ruumusiy. Rureda ji̱ta rivaavyeñi̱ muchechiy, rimyusiye̱yada variñi̱, ru̱pa̱jada ji̱ta mitya tarajsa̱ rivasiñi̱. Sajatyiiyada jpa̱jadani̱ ti̱ muchechintyi. Rivyatajo̱doda ji̱tara su̱no̱ variy rumu, rirya̱vityiye̱yada tamitya rivasiñi̱. Sajatyiiyada jpa̱jadani̱ nu̱ntiy, ni̱ni̱ ji̱ta ru̱veda ti̱ta̱ju̱ variy rumu. Ti̱quitya sani jpa̱jada day, ti̱ni̱ rimyusiye̱yada day, ti̱ni̱ ru̱veda ti̱ta̱ju̱ day. Ti̱qui sani̱cha̱da raja̱mi̱denu, jaryi va̱tasi̱ sani̱cha̱da. Paricheñuma sani jpa̱jadani̱ jidyenu ruumu: Simu dyetya ji̱ta riryityuva̱chu. Ru̱teda ji̱ta nu̱ñi riy jvaavye varidye: Jiñu ji̱ta mucadi ja̱mi̱denu. Sa̱numatiy diichara saja̱y, ni̱numa ra̱ma̱cho̱sara raja̱mi̱ju̱ variy. Vañú, vurya̱jvañi̱, vu̱jyu̱numa ra̱ma̱cho̱ samucadi varidye. Jadchiy ji̱ta ruredani̱, ru̱veda variñi̱, puutyityeni̱. Rijetya̱da ji̱ta bimuju̱ varirya sababyi. ¿Nu̱tyura sa̱cha mucadi ja̱mi̱ varidye, nu̱tyura? Sa̱ta̱rya̱ ji̱ta variy, sa̱tidye paruta variryi jvaavye. Variñi̱ ji̱ta sa̱sa̱y tavantyidyerya ni̱nsijyu̱u̱ni̱ntidye. 10-11 Ne jiryeñiquesityera jirya catera nu̱charantijyu̱ú̱:
Ravichu̱ ji̱ta jiryatiy rrachusi̱ roriy jvaavyejyu̱ni̱, ni̱numa rañi̱cha ji̱ta roriy suru̱tya̱, jiryenu ravichu̱musiy. Rani̱ jirya sivaayada Nutyityu̱, mityanuma vuryi̱nu̱y rana̱cho̱ day, vu̱tyi̱tta varirya.”*
12 Jadchiy ji̱ta riñi jantya̱da ju̱reda caserdótevyeda nutyityu̱miñi̱ Jesús, jiryatiy ridyetya̱da daryaju̱ jiñijyu̱ra sani datyadoda Jesúsra jirya tu̱choda. Richuvu̱yada varidyeryi nijya̱nvadye, ramuni̱tiy rityocheda variñi̱, riya̱da ji̱ta variy.
Criquinchiy jiryatiy ja̱mu nutyityu̱ murichenutaniy nijya̱nvarya
(Matévu 22.15-22; Dúcasiy 20.20-26)
13 Ru̱pa̱jada ji̱ta riy Varyisévuveda tevay, Jeródesbe siityari̱vay jarye, rirya̱tidye jiriryi̱ variy taji niquejadivani̱ Jesús. 14 Ruuto̱jada ji̱ta simu, ru̱teda ji̱ta variy siva: “Nu̱dyetyara jiryatiy jiiñi̱ ji̱ta si̱tenu jtarya, Datyanu̱. Ne yinu̱y jaryi sami̱va̱ju̱ ti̱na̱cho̱, dañuma sani̱cha ti̱. Jiiñi̱ ji̱ta datyanusara si̱tenura Ju̱denu nú̱. ¿Samiryavidye vurya̱murichenura criquiy, jiryatiy ja̱mu nutyityu̱ Sésar murichenutaniy vuryi̱nu̱yadamusirya? ¿Vurya̱vidye murichenu darya, vurya̱?” 15 Sadatya̱dama̱ Jesús varidye: “Ru̱tu̱yadamu yitay,” su̱teda ji̱ta variy ruuva: “¿Ta̱ju̱ra jirye̱ntya rañiy, ta̱ju̱? Ya̱sa̱y surradaryecyu̱, ra̱jnu̱rya.” 16 Riryeda ji̱ta variy saju̱ra, su̱teda ji̱ta ruuva: “¿Chi̱ra sani̱cha jiñu criquitya̱sa jantyasi̱ day, chi̱? su̱ro̱ nu̱chara jarye.” Ru̱mutya̱jada ji̱tani̱: “Ja̱mu nutyityu̱ Sésar jantyasi̱.” 17 Su̱mutya̱jada ji̱ta Jesús variryi: “Jirya̱murichenu variñi̱ Sésar jiryatiy sabarya darya, jirya̱murichenuni̱ Ju̱denuntiy jiryatiy sabaryantidyerya.” Rityi̱tta̱da variñi̱.
Saadusévuveda jtaja̱dodani̱ Jesús diibyimusiy mi̱sadedanchiy
(Matévu 22.23-33; Dúcasiy 20.27-40)
18-19 Ru̱deda ji̱ta Saadusévuveda tevay variy simu Jesús. Ne ridyetyaru̱ñu̱yada rimyi̱sa diibyimiñu̱day. Ruutaja̱doda ji̱ta variñi̱ Jesús: “Datyanu̱, Muyusésibe nu̱yada vu̱jyu̱ra niquejada: Ti̱qui nijya̱mi̱tiy ra̱diiy dejsa̱, sataryi̱numa ra̱ja̱mu̱y variñi̱ savatura ma̱cho̱nu, sa̱tidye detuchu jityeryi̱bay jiyadaju̱ni̱. 20 Rivyichanu̱yada danu̱ju̱ñijyate nu̱ñi taryi̱veda. Saja̱mu̱yada ji̱ta rimyunatyi̱ vaturajsa̱, sadiiyada ji̱ta dejsa̱. 21-22 Sanijyu̱ vichi̱numa rañi ja̱mu̱y sisa̱ntiy, sadiimya̱ta sisa̱sintyi, dejsa̱ntiy. Sani ja̱mu̱y nu̱ntiñi̱, sani ja̱mu̱y nu̱ntiñi̱, daryamusiy ridyiiye̱myu̱yada ti̱ta̱ju̱ danu̱ju̱ñijyate sisa̱siy dejsa̱miy, pattaryitye. Tamityanuma ji̱ta sadiiyada vaturantidye, puutyityentiñi̱. 23 Rirya̱numatiy mi̱sa jidyiijyomusintyi, mi̱ju̱rate sa̱ma̱cho̱ vatura variy, tapi danu̱ju̱ñijyatetya rañi ja̱mu̱yadani̱ vaturanu̱day.”
24 Su̱teda ji̱ta Jesús ruuva: “¿Neviy darya jachipiya̱jadamusiy jiryecyarayada day? Jiryedyetyatya daryaju̱ra Ju̱denu niquejada, ne vinu savanu̱yada jarye. 25 Rirya̱numatiy mi̱sa̱sumiy nijya̱nvay diibyimusiy, ne rirya̱ja̱mu̱charayu, dantyamu̱y ne rirya̱ja̱mu̱tyanicharayu, jiryatiy rirye̱chasara daryaju̱ nu̱tyu Ju̱denu jpa̱vatyi daryá, jiryatiy jarichumu víchavaryi. 26 Jiryeñiqueru̱tyi diibyi mi̱sa̱danchiy, nu̱tyu jiryeñi tu̱chusimya̱ntirya Muyusésibe nu̱ryantiy, jiryunuse tu̱chusa̱damuntiy, jiryatiy saniqueta̱da Ju̱denuni̱ Muyusésibe: Rañuma rañi̱cha Avurá̱bay Ju̱denu, Isácubay Ju̱denu jarye, Jacóbubay Ju̱denu jaryentiy. Va̱ diibyimiy riñi̱chacay, jnu̱vyentya riñi̱cha jasidye. 27 Ni̱ni̱ta diibyimiy Ju̱denu day, nu̱tyu ni̱ni̱ ji̱ta sani̱cha jnu̱vye Ju̱denu. Ne jiryedyetyaru̱y nta, mitya ni̱day jiryecyaray riva.”
Miryara vichasara jaryinra Ju̱denu datyadoda, mirya
(Matévu 22.34-40; Dúcasiy 10.25-28)
28 Su̱deda ji̱ta ti̱qui Ju̱denu niquejada datyanuvay tenu, satuva̱chuta̱da ji̱ta riñiquettayu. Sadatya̱danumatiy su̱mutya̱jasiy ji̱ta Jesús samiy, sitaja̱doda ji̱ta variñi̱: “¿Miryara vicha̱da jaryinra Ju̱denu datyadoda, ti̱ta̱ju̱ datyadoda cabyimusiy, miryá?” 29 Su̱mutya̱jada ji̱ta Jesús: “Rani̱ ji̱ta si̱tenu datyadoda jaryinra: Jirya̱tuva̱chu, Irayénuveda, Nutyityu̱ Vuryi̱ndenu, ni̱ni̱ ji̱ta vichasara vinu ti̱qui. 30 Vurya̱ma̱ va̱tasara ti̱ta̱ju̱ vu̱jechityani̱ Vu̱ntyityu̱ Ju̱denu, ti̱ta̱ju̱ vuryi̱ntuta, ti̱ta̱ju̱ vu̱jechipiya̱jadata, ti̱ta̱ju̱ vu̱vyanu̱yadata jarye risa̱ju̱. 31 Jadchiy ji̱ta tarantiy: Vurya̱ma̱ va̱tasarani̱ vu̱tyuunu vichi̱ntidye, nu̱tyu vu̱vya̱tasaratiy daryantidyevyu̱y. Ne tara datyadoda jaryi jadchiñu̱day.” 32 Su̱teda ji̱ta Ju̱denu niquejada datyanuvay tenu siva: “Daryani̱ ji̱ta, Datyanu̱, si̱tenu yitay: Ni̱ni̱ ji̱ta Ju̱denu vinu ti̱quidera, ne ti̱ ju̱denu darya jadchiñu̱ndye, vinu ni̱dera. 33 Jiryatiy vu̱vya̱tasarani̱ Ju̱denu ti̱ta̱ju̱ vu̱jechitya, vu̱dyetya̱data, vu̱vyanu̱yadata jarye; daryantiy jiryatiy vu̱vya̱tasarani̱ vu̱tyuunuvichi̱ntidye nu̱tyu vu̱vya̱tatiy vu̱dyiryantidyevyu̱y; rani̱ ji̱ta samiryava̱ju̱ ramusiy, jiryatiy vu̱ryi rupañi̱ jasi̱, vurya̱tidye sa̱y Ju̱denu variñi̱, daryaday jiryatiy vu̱ryi jvañi̱ jasi̱, vurya̱tidye sa̱y Ju̱denu varintyiñi̱.” 34 Sadatya̱danumatiy Jesús: su̱mutya̱jada ji̱ta jaryi datyara, su̱teda variy siva: “Ne ripyate ra̱jisiy Ju̱denu nusu̱yada nu̱day ji.” Ne sitaja̱nuru̱yada ti̱ jadchiñu̱nñi̱.
¿Chi̱ denu sani̱cha Ju̱denu jaryeti̱ day, chi̱ denu?
(Matévu 22.41-46; Dúcasiy 20.41-44)
35 Sadatyadodanumatiy Jesús ravimu Ju̱denunijyu̱ jachipiya̱jo, su̱teda ji̱ta jasiy: “¿Nu̱tyu riñi jtay Ju̱denu niquejada datyanuvay, nu̱tyu: Davyíbe jasi̱ni̱ Crístu, Ju̱denu jaryeti̱? 36 Nu̱tyu ni̱day Davyíbe rañi jtay simusiy Ju̱denu Jnutu: Vu̱ntyityu̱ jteda siva rayntyityu̱:
Ya̱ma̱sa rayntyityudamyuju̱, jasicha̱ra̱ju̱tiy ra̱vuunutaniryi jimyityasimyi.
37 Su̱tatyi Davyíbe jintyityu̱ dañi̱, ¿nu̱tyichiy sa̱cha variy sa̱si̱ day, nu̱tyichiy?” Nijya̱mi̱juu tuva̱chunu̱yada samiy variy sana̱cho̱ Jesús.
Jesús tu̱chuta̱da riy Ju̱denu niquejada datyanuvabe
(Matévu 23.1-36; Dúcasiy 11.37-54; 20.45-47)
38 Jesús niquejada jidyetyadodamusiy: “Jiryi̱nu̱tyata̱ta Ju̱denu niquejada datyanuvayjisiyu, jiryatiy ru̱canurya vu̱taya̱jada ja̱muca̱jay sujatya, jadchintyi ru̱canurya nijya̱nvay mu̱chuveda pudásamu. 39 Jadchintyi ru̱canuñú̱rya samirya ma̱sajoncha ma̱sa̱dantiy, ju̱tye̱ryanijyovimu, vichtya ja̱mi̱tuunu jarye, jivyichtyamu. 40 Rivyiche̱chavañumadayu nu̱ñi riñi so̱vacharara bacheno̱daveda barya, jadchintyi ru̱tu̱yada jityu̱chu ja̱muca̱ sisa̱ Ju̱denu. Riñi̱ ji̱ta ra̱jmutya̱ jaryirya jijyuuchuveda murichenusa̱da.”
Bacheno̱da sa̱yada yentyuyadamusirya jicyuriquiy
(Dúcasiy 21.1-4)
41 Sama̱sa̱da ji̱ta Jesús criquiy jmutya̱josa̱ra̱, jadchityi su̱nu̱yada riñe̱cho̱ nijya̱nvajyuu, nu̱tyura riñi barya criquiy ru̱mutya̱jomu, nu̱tyura. Jiryatiy jaryi criquityavaryi, riñi bay rajuurava̱ju̱. 42 Nani̱deda ji̱ta jantyuyadanu̱y bacheno̱da, nanubañuvi̱jada ji̱tara criquidye dadajyu̱dyeru̱y, jiryatiy taraqui renura. 43 Sanatuyada ji̱ta Jesús variryi yisa̱ datyavay, su̱teda ji̱ta variy ruuva: “Ri̱tay si̱tenu jiryiva: Jiñu̱y jantyuyadanu̱y bacheno̱da bayasiy rajuudadyeva̱ju̱ ti̱ta̱ju̱ ruumusiy nijya̱nvay, jiryatiy ribe criquiy jmutya̱jomura. 44 Tapi ribemya̱ day jiryatiy jaryi taratavadyeryi, nada ji̱ta bay yentyuyadata day, ratiy nadimu day, jiryatiy rani̱cha nadimu yinu̱yadaju̱ day.”
* 12:10-11 Murra̱pedye 118.22; Jvaayada 4.11; 1 Pyítru 2.7