Mey-maaya-mawiya masa
Luk
ma wuzlala
Mey da ray
Mey-maaya-mawiya masa Luk ma wuzlala
Luk na, ara dakwter. Ta ləgda Pawl la kasl aa hwayak ŋga Rawm (Kwa 4.14; Flm 1.24; 2Tm 4.11). Ndəhay a wulkam aŋga ndaw Jəwif ba, ama ndaw Gərek.
Luk ta wuzleley ɗerewel cew la. A wuzleley na, Mey-maaya-mawiya leŋ Sləra ŋga Ndəhay Meslərey. A wuzlalata ŋgada ndaw mezəley Teyewfil amba a səra mey masa ndəhay ŋga Yesu maa sərkadamara na, ara mey fara fara (1.4). Kwa a wuzlala ɗerewel e ŋgada Teyewfil na, ama ara ŋgada ndəhay masa Jəwif hay ba hay may.
Daa fasəlawal 1 ta 2 na, Luk aa guzley da ray mayawa ŋga Yesu ta masa aŋga zariya. Ta wuzlalata mezəley ŋga ndəhay daa səkway ŋga Yesu la dəga fa Yesu a haa fa Adam. A wuɗey ŋga wuzda Yesu na, ara ndaw ma ləhdata ndəhay daa səkway hay da bəla tabiya.
Daa ɗerewel aŋga na, Luk aa guzley da ray mey mekele mekele: A ləvey Gazlavay a wuɗey ndəhay tabiya a ləham. A wuzleley ga da ray medərey-daŋgay. Ta wuzndakwar medərey-daŋgay ŋga Yesu la mekele mekele. A wuzleley ga da ray meesəmey da ray sləra masa Gazlavay ma ka. Luk ta wuzleley da ray ŋgusay mekele mekele masa daa Matiye leŋ Mark na, daa ba. A wuzda Yesu a wuɗta ndəhay masa-viya hay. Ta wuzleley mey-meŋgey mekele mekele la da ray zleley. Yesu a wuɗta ndəhay masa ta mebərey cəŋga. A ka amba ndəhay a sərmara na, Gazlavay fa wuɗta. Luk a wuzda dey ga Yesu na, ara «Bəz ŋga Ndaw». Yesu ara Bəzey ŋga Gazlavay, asaya, aŋga ndaw-magədaŋ. Luk taa guzley la ga da ray Mesəfney ŋga Gazlavay. Yesu ta key sləra la ta gədaŋ ŋga Mesəfney ŋga Bay Gazlavay da ray a (4.14). A ləvtar a gula aŋga hay ŋga njam daa berney ŋga Jeruzelem kasl pas masa Gazlavay ma da vəltar gədaŋ ma sawa ta da vaɗ (24.49).
Mey mahura daa ɗerewel keɗe na, ara mey ma ləvey: «Fara fara yah, Bəz ŋga Ndaw, ya sawa na, ŋga səpey ndəhay maazəɗtakaya ta ŋga ləhdata.» (19.10)
Daa ɗerewel e keɗe na, mey mekele mekele daha ŋga vəley gədaŋ a ndəhay:
Walay ŋga Mari (1.46-55)
Mayawa ŋga Yesu (2.1-20)
Mey da ray mewuɗey masa-gəra hay (6.27-31)
Mey da ray membəkey mebərey ŋga ndəhay (6.37-38)
Ma da sərey ndaw, aŋga maaya na, ta fa sləra aŋga (6.43-45)
1
Mey ŋgeeme
Waa *Teyewfil,
Ndəhay ga ta kəɗam vaw la ŋga wuzleley da ray cek hay ma kam da wuzlah ala. A wuzlalam na, mey masa ala ma cəndamərwa fa ndəhay masa ma hətmərwa ta dey ata dəga ŋga mezley ŋga sləra ŋga *Yesu. Ndəhay a, ara ndəhay ma wuzdamara mey ŋga *Gazlavay. Ya taa cəfɗey ndəhay la ta dək-vaw da ray cek hay tabiya ma key dəga ŋga mezley ŋga sləra ŋga Yesu a. Yah may, a mbafaya ŋga wuzlalatakawa cek hay a ŋgada kah Teyewfil, ndaw mahura. 1.3 SNM 1.1 Ya wuzlalakawa amba ka səra mey masa ata maa sərkadamakawa na, ara mey fara fara.
Maslaŋ ŋga Gazlavay da vaɗ a wuzda Elizabet a da key hwaɗ
Daa masa *Herawt aŋga bay daa hwayak ŋga *Jude na, *ndaw ma ka kwakwas ŋga Gazlavay daha mezəley *Zakari. Aŋga da wuzlah ndəhay ma ka kwakwas ŋga Gazlavay masa ata ma zəlmata ndəhay ŋga Abiyah. Ŋgwas ŋga Zakari a, mezəley Elizabet, aŋga səkway ŋga *Araŋw, *ndaw mahura da ray ndəhay ma ka kwakwas ŋga Gazlavay zleezle. 1.5 Abiyah: 1Mev 24.7-19 Zakari a, ata cewete ta ŋgwas aŋga, ndəhay maaya fa mey ŋga Gazlavay, fa təɓmara *mewey ŋga Bay Gazlavay maaya maaya, asaya, fa namar ray a kwakwas ŋga Gazlavay ta cəveɗ e. Ama bəzey ata daa ba, maja Elizabet a yey ba. Ata cewete maraw hay.
Pas pal daha, Zakari fa key sləra ŋgada Gazlavay daa *Way-mekey-kwakwas ŋga Gazlavay maja sləra ha ta pas ŋgene a ray ata ta ndəhay ŋga Abiyah heyey. Aŋga fa key sləra feteɗe maja ta kəɗam caca la amba a walamara anda kwakwas ata ma ləvey. Sləra aŋga ha na, ara ŋga mbəzey aa *Slam masa Gazlavay aa da hwaɗ a daa *Way ŋga Gazlavay amba aa wurey cek mezey maaya ŋgada Gazlavay. 1.9 Mab 30.7-8 10 Daa ŋgene, ndəhay tabiya makustakaya daa ambaw fa dəram daŋgay. 11 Ta’, *maslaŋ ŋga Bay Gazlavay da vaɗ a wuzar vaw a Zakari. A lecey ta har-zəmay da cakay slam-meewurey cek mezey maaya ŋgada Gazlavay heyey. 12 Masa Zakari ma hətar na, leŋgesl aŋga a mbəɗey, a zlurey. 13 Ama maslaŋ ŋga Gazlavay a, a ləvar: «Ka zlurey ba, Zakari, maja Bay Gazlavay ta cənda medərey-daŋgay akah la. Elizabet, ŋgwas akah, a yaka bəzey mezəle la, ka da zəla bəzey a, *Jaŋ. 1.13 1.60, 63 14 Kaa səmey la ga. Ndəhay ga aa səmam la fa mayawa aŋga ha may, 15 maja a da key ndaw ma ka sləra mahura ŋga Gazlavay. Fa da sey wuzam daa ba, kwa fa da sey cek maməslkaya daa ba səlak. *Mesəfney ŋga Gazlavay a sawa la a ray a, dəga aŋga da hwaɗ mamaha. 1.15 Mesl 6.3; NMH 13.4-5; Lk 7.33 16 A da jənta ndəhay *Israyel hay ga amba a vəhmawa fa Bay Gazlavay ata. 17 A da daw fa mey ŋga Bay Gazlavay ŋga ɗiyra cəveɗ. Aŋga ta gədaŋ leŋ ta mesəfney ŋga Gazlavay da ray a anda *Eli, *ndaw ma təla mey ŋga Gazlavay zleezle. A da cəmtar ɗay ŋgada papaŋ hay ta bəz ata hay. A da tərdata ndəhay makəwtakaya ŋga ndəhay ma wulkam maaya anda ndəhay ma kam cek ta cəveɗ e. Anda keɗe, a da ɗiyta ndəhay ŋga təɓey Bay Mahura ma da sawa.» 1.17 Mal 3.1, 23-24; Mt 17.10-13; Mk 9.13; Jaŋ 1.21
18 Ama Zakari aa cəfɗa maslaŋ ŋga Gazlavay heyey, a ləvar: «Ya da səra masa cek aha a key la fara fara na, fa me? Maja wure keɗe na, yah maraw, ŋgwas aɗaw may, madaŋgwas.» 1.18 MC 17.17; 18.11 19 Maslaŋ ŋga Gazlavay a, a mbəɗdara, a ləvar: «Ara yah, Gabəriyel, yah masa ma lecey fa mey ŋga Gazlavay ŋga kar sləra. Ara aŋga ma slərdiwa amba ya wuzdakawa mey maaya keɗe. 1.19 Dan 8.16 20 Mey aɗaw masa yah ma kadakawa keɗe na, a key la fara fara ta pas masa Gazlavay ma wuɗey anda yah ma ləvka, ama kah ta təɓa daa ba. Da ray ŋgene, wure keɗe, ka da tərey madagazlam, ka fa da gwa ŋgaa guzley daa ba, haa kasl cek aha ma key la.»
21 Daa masa Zakari a lawa daa Slam maaya daa *Way ŋga Gazlavay heyey na, ndəhay makustakaya daa ambaw heyey fa səkwmara, a rəzlam maja ta njawa sem ga kalah daa slam aha. 22 Zakari a bawa aa ambaw, a gwa ŋgaa guzltar saba. Da ray ŋgene, ndəhay a, a sərmara Gazlavay ta wuzar cek la daa slam aha. A gwa aa guzley ba, aa guzltar na, si ta har gway.
23 Masa Zakari ta ndəvda sləra aŋga cay na, ta’, a daw a way. 24 Fa dəɓa ha, Elizabet, ŋgwas aŋga, a key hwaɗ. Kiya zlam aa manjakaya da way da way, a ɓada hwaɗ a. Aa guzley daa ray aŋga, a ləvey: 25 «Nəka, cek masa Bay Gazlavay ma kayawa. A wuɗey ŋga ɓəlyawa hwaray daa dey aɗaw fa dey ŋga ndəhay.» 1.25 MC 30.23
Maslaŋ ŋga Gazlavay da vaɗ a wuzda mayawa ŋga Yesu
26 Masa Elizabet aa ta hwaɗ kiya maakwaw na, Gazlavay a slərwa maslaŋ aŋga, Gabəriyel, a *Nezeret daa hwayak ŋga *Galile, 27 fa dam-saɓara, kwakwa ŋga ndaw mezəley *Jawzef. Jawzef e na, ara səkway ŋga Bay *Davit zleezle. Mezəley ŋga saɓara ha, *Mari. 1.27 Mt 1.16 28 Maslaŋ ŋga Gazlavay heyey kula! a mbəzey fa vəɗa, a car har, a ləvar: «Ya caka har, Mari. Bay Gazlavay a wuɗka kalah. Bay Gazlavay aa ta kah.» 29 Mari ma cənda mey a na, mey a, a həɓar ray. A wulkey daa ray aŋga, a ləvey: «Mecey-har a, keɗe na, a wuɗey ŋga ləvey na, kwara?» 30 Ta’, maslaŋ ŋga Gazlavay a, a ləvar: «Ka da zlurey ba Mari, maja ara Gazlavay ma pəska mey. 31 Ka da key hwaɗ, ka da yawa bəzey mezəle, ka da zəla bəzey a, Yesu. 1.31 Iz 7.14; Mt 1.21; Lk 2.21; SNM 4.12 32 A da key ndaw mahura, asaya, aŋga Bəzey ŋga Bay Gazlavay da vaɗ. Bay Gazlavay a da tərda ŋga bay aa slam a ŋga Bay Davit, ndaw daa səkway aŋga zleezle. 1.32 Iz 9.6; 2Sam 7.16; Mt 20.30-31 33 A da wa səkway ŋga *Israyel ŋga sərmataw. Bay aŋga fa da ndəvey daa ba səlak.» 1.33 Dan 7.14 34 Mari aa guzlar a maslaŋ ŋga Gazlavay heyey, a ləvar: «Cek aha, a da key na, kwara? Maja ya səra zel ba.» 35 Maslaŋ a, a mbəɗdara, a ləvar: «Mesəfney ŋga Bay Gazlavay da vaɗ a sawa la a ray akah ta gədaŋ aŋga, a bərɗaka la anda meezeɗ. Da ray ŋgene, bəzey a ma da yawa na, ara bəzey masa mapakaya wal ŋgada Gazlavay. Ndəhay a da zəlmara Bəzey ŋga Gazlavay. 1.35 Mt 1.18; Lk 4.18 36 Nəka, Elizabet, səkway akah, kwa aŋga madaŋgwas na, aŋga ta hwaɗ wure keɗe may. A da yawa bəzey mezəle. Ndəhay a ləvam aŋga dərlay, ama wure keɗe aa ta hwaɗ kiya maakwaw, 37 maja cek masa ta banay fa Gazlavay na, daa ba.» 1.37 MC 18.14; Mt 19.26; Mk 10.27; Lk 18.27 38 Fa dəɓa ha, Mari a ləvar: «Yah ndaw ma ka sləra ŋga Bay Gazlavay. Cek aha ŋga key anda kah ma ləvey.» Ta’, maslaŋ ŋga Gazlavay a, a mbəkda, a daw.
Mari a daw fa Elizabet
39 Daa ɗar a ŋgene, *Mari a sləkɗey, a wusey vaw, a daw a slala daa aŋgwa ŋga *Jude. 40 A wusey a slala ha, kula! a mbəzey a way *Zakari, ta’, a car har a Elizabet. 41 Daa masa Elizabet ma cənda mecey-har ŋga Mari na, bəzey da hwaɗ Elizabet a, a wusey. Wure ŋgene, *Mesəfney ŋga Gazlavay a sawa a ray Elizabet. 42 Da ray ŋgene, aa guzley ta gədaŋ, a ləvar a Mari: «Maaya ŋga Gazlavay aa da ray akah, a fəna da ray ŋgusay siya tabiya. Asaya, maaya ŋga Gazlavay aa da ray bəzey masa kah ma da yarawa! 43 Yah na, wa may wa, amba mamaŋ ŋga Bay aɗaw Mahura a sawa a way aɗaw anda keɗe na! 44 Ya səra kah mamaŋ ŋga Bay aɗaw Mahura na, maja, daa masa yah ma cənda ɗay akah, kah ma caya har na, bəzey da hwaɗ aɗaw a wusey ta meesəmey. 45 Maaya ŋga Gazlavay aa da ray akah, maja ka ta təɓa mey aŋga la da ray cek ma da key fara fara.»
Mari a həlma Bay Gazlavay
46 Fa dəɓa ha *Mari a ləvey:
«Ya fa həlma Bay Gazlavay ta mevel aɗaw cəpa. 1.46-55 1Sam 2.1-10
47 Ya faa səmey maja Gazlavay, ndaw ma ləhdaya,
48 kwa yah, ndaw mahura fa mey ŋga ndəhay ba na,
aŋga fa nəkfaya dey, yah, ndaw ma ka sləra aŋga.
Fara fara, dəga wure keɗe, ndəhay ma da yamawa tabiya,
a daa guzlam da ray aɗaw, a ləvam:
“Maaya ŋga Gazlavay aa da ray aŋga”.
49 A da ləvam anda keɗe
maja Bay Gazlavay Mawaca-waca, ta kaya cek maaya la.
Aŋga na, Bay Gazlavay pal.
50 A katar maaya la mandaw mandaw
ŋgada ndəhay ma namar ray. 1.50 Ps 103.13, 17
51 Aa ta gədaŋ ŋga key sləra mahura,
aa waɗatar ray ŋga ndəhay ma zlapam. 1.51 Mew 5.15; 26.8
52 A badata bay hay ma wamata ndəhay ta gədaŋ daa bay,
a pata ndəhay masa ma namar ray ŋga mahura. 1.52 Ps 75.8; Mt 23.12; Jak 4.6, 10
53 Ndəhay masa may fa catar na, a rəhdata ta cek mezəmey,
masa-zleley hay na, a vəhdata ta har ɓa’ kəne. 1.53 Ps 107.9; 34.11
54 Ta jənndakwar la,
aləkwa ndəhay *Israyel hay, ma ka sləra aŋga hay,
anda aa ma ləvtar zleezle a papaŋ ŋga papa aləkwa hay. 1.54-55 Mi 7.20; Ps 98.3; MC 17.7; 22.17
55 A ləvtar na, a da key maaya ŋgada *Abəraham ta
ŋgada ndəhay ma yamawa daa səkway aŋga hay
ŋga sərmataw.»
56 Mari a njey da way Elizabet a key gweegwe kiya maakar. Fa dəɓa ha, ta’, a vəhwa a way aŋga.
Mey da ray mayawa ŋga Jaŋ-Baptis
57 Kiya ŋga Elizabet ta wuswa cay ŋga yey. A yawa bəzey mezəle. 58 Meseembew aŋga hay ta səkway aŋga hay ma cəndamara masa Bay Gazlavay ta kar maaya la na, aa səmam ta ata Elizabet e.
59 Masa bəzey a, ma key luma pal cay na, meseembew aŋga hay ta səkway aŋga hay heyey a samawa aa kwakwas ŋga *mesley mandawal ŋga bəzey a ta ŋga pey mezəley. A wuɗam a pamar mezəley *Zakari, mezəley ŋga papaha. 1.59 MC 17.12-13 60 Ama mamaha, a ləvtar: «Kəne ba, mezəley aŋga na, *Jaŋ.» 1.60, 63 1.13 61 A mbəɗdamara, a ləvmar: «Ka zəla anda keɗe na, kwara? Ndaw mezəley daa səkway akwar anda keɗe daa ba.» 62 Ta’, aa cəfɗamara Zakari, papaha, ta har, amba a sərmara a wuɗey ŋga zəla bəzey a me. 63 Zakari a, ta’, aa cəfɗey hwadam kəslparah a ŋga wuzleley mezəley a. A wuzlala: «Mezəley aŋga, Jaŋ.» Ndəhay tabiya a rəzlam fa mezəley a. 64 Wure wure ŋgene, Zakari a zlar meeguzley dəɓa, aŋga madagazlam saba. Ta’, a həlma Gazlavay ta gədaŋ. 65 Meseembew aŋga hay tabiya mandərzay a katar. Ndəhay daa aŋgwa daa hwayak ŋga *Jude he tabiya, fa kadamara mey a. 66 Ndəhay tabiya ma cəndamara mey a, a wulkam daa ray ata, a ləvam: «Bəzey a keɗe na, a da tərey na, me?» A ləvam anda keɗe maja maaya ŋga Bay Gazlavay aa da ray a fara fara.
Zakari a wuzey mey da ray sləra maaya masa Gazlavay ma ka
67 Fa dəɓa ha, *Mesəfney ŋga Gazlavay a sawa a ray *Zakari, papaŋ ŋga bəzey heyey. A zlar ŋga wuzey mey anda *ndaw ma təla mey ŋga Gazlavay, a ləvey:
68 «Həlmakwa Bay Gazlavay, Gazlavay aləkwa *Israyel hay,
maja aŋga ta jənta ndəhay aŋga hay la, amba a ləhdata. 1.68 Ps 41.14; 72.18; 111.9; Lk 4.18-21; 7.16; 19.44
69 Aa ta slərndakwar ndaw masa-gədaŋ la,
ŋga ləhdandakwar daa mebərey.
Ndaw aha, aŋga daa səkway ŋga Bay Davit,
ndaw ma ka sləra aŋga zleezle. 1.69 Ps 132.17; Mt 20.30-31
70 Bay Gazlavay taa guzlndakwar la dəga zleezle
ta mey ndəhay ma təla mey aŋga hay. 1.70 Rm 1.2; Iz 9.1-6; Mi 5.1-3
71 Ta ləvndakwar la, a da ləhdandakwar
dasi har ŋga masa-gəra aləkwa hay,
leŋ dasi har ŋga ndəhay
ma wuɗam ŋga hətmandakwar fa dey ba. 1.71 Ps 106.10
72 A wuzdərwa mewuɗey-vaw aŋga la,
fa papaŋ ŋga papa aləkwa hay,
A sərfada *mejəwey-mey aŋga la ta aləkwa. 1.72 Ps 106.45; 105.8-9; Lev 26.42
73 Daa mejəwey-mey a na, Gazlavay taa guzlar la
a *Abəraham papaŋ ŋga papa aləkwa zleezle, a ləvar, 1.73 MC 22.16-18
74 a ləhdandakwar la dasi har ŋga masa-gəra aləkwa hay,
amba ya kakwa sləra ŋgada Gazlavay ta mandərzay ba, 1.74-75 Tit 2.12, 14
75 amba ya tərkwa ndəhay maaya fa Gazlavay,
ndəhay ma ka sləra ta cəveɗ e,
haa kasl fa meməcey aləkwa.
76 Bəz aɗaw, kah may,
ka da tərey ndaw ma təla mey ŋga Bay Gazlavay da vaɗ
maja ka da daw fa mey ŋga Bay Gazlavay
ŋga ɗiyra cəveɗ. 1.76 Mal 3.1; Mt 11.10; Mk 1.2; Lk 7.27
77 Ka da wuzdatara a ndəhay ŋga Gazlavay na,
Gazlavay a, a da ləhdata
maja a da mbəkdatara mebərey ata. 1.77 Jer 31.34
78 A da ləhdata na, maja aŋga na, maaya kalah,
asaya, a sərey dey-ceceh kalah fa ndəhay.
Fa slərndakwar meweɗey da vaɗ anda pas, 1.78 Mab 34.6; Iz 60.1-2; Mal 3.20
79 amba a waɗatar dey a ndəhay
ma njam daa ləvaŋ masa fa da məcam,
asaya, amba ya hətkwa ŋga njey ta zazay.» 1.79 Iz 9.1, 5; 42.6-7; Mt 4.16
80 Bəzey a heyey, fa gəley, fa gəley, leŋgesl fa səkwa. Fa dəɓa ha, a daw a wuzlah-ley, aa manjakaya feteɗe, kasl pas masa aŋga ma zlar ŋga wuzey mey ŋga Gazlavay fa mey ŋga ndəhay Israyel hay.

1:3 1.3 SNM 1.1

1:5 1.5 Abiyah: 1Mev 24.7-19

1:9 1.9 Mab 30.7-8

1:13 1.13 1.60, 63

1:15 1.15 Mesl 6.3; NMH 13.4-5; Lk 7.33

1:17 1.17 Mal 3.1, 23-24; Mt 17.10-13; Mk 9.13; Jaŋ 1.21

1:18 1.18 MC 17.17; 18.11

1:19 1.19 Dan 8.16

1:25 1.25 MC 30.23

1:27 1.27 Mt 1.16

1:31 1.31 Iz 7.14; Mt 1.21; Lk 2.21; SNM 4.12

1:32 1.32 Iz 9.6; 2Sam 7.16; Mt 20.30-31

1:33 1.33 Dan 7.14

1:35 1.35 Mt 1.18; Lk 4.18

1:37 1.37 MC 18.14; Mt 19.26; Mk 10.27; Lk 18.27

1:46 1.46-55 1Sam 2.1-10

1:50 1.50 Ps 103.13, 17

1:51 1.51 Mew 5.15; 26.8

1:52 1.52 Ps 75.8; Mt 23.12; Jak 4.6, 10

1:53 1.53 Ps 107.9; 34.11

1:54 1.54-55 Mi 7.20; Ps 98.3; MC 17.7; 22.17

1:59 1.59 MC 17.12-13

1:60 1.60, 63 1.13

1:68 1.68 Ps 41.14; 72.18; 111.9; Lk 4.18-21; 7.16; 19.44

1:69 1.69 Ps 132.17; Mt 20.30-31

1:70 1.70 Rm 1.2; Iz 9.1-6; Mi 5.1-3

1:71 1.71 Ps 106.10

1:72 1.72 Ps 106.45; 105.8-9; Lev 26.42

1:73 1.73 MC 22.16-18

1:74 1.74-75 Tit 2.12, 14

1:76 1.76 Mal 3.1; Mt 11.10; Mk 1.2; Lk 7.27

1:77 1.77 Jer 31.34

1:78 1.78 Mab 34.6; Iz 60.1-2; Mal 3.20

1:79 1.79 Iz 9.1, 5; 42.6-7; Mt 4.16