A Waambaar
Xa Waan
Sin Amun Ibru
A Dor Vaamaravazang Pana A Waambaar Angkari
Axazak ka farar xawit na varaar aizina lamaskana a waambaar angkari. A waamua, aza Kristian aizina Tertulian, pana a maariaas malasing AD 200 ka farar xai piaat adu Baanabaas ka varaar a waambaar angkari. Singsaxai taning azanon di piaat Aapolos ka varaar ma azanon di piaat Saailaas ka varaar. Singsaxai naandi vaakdul di piaat adu axazak ka farar, xa farar lalos amun saan Nakmai xa vazei naan kana varaar.
Axazak ka farar naan a Judaa ina xa inaxam paazaai wana Iesu, ma xa farar zin amun Judaa ina di inaxam paazaai wana Iesu. Lamaskana a waambaar angkari naan ka vatangin adu Iesu xa laaup pana amun inaxamang faakdul zin amun Judaa ma amun lus sin naandi ma amun tudaxaiang ma amun lan iwana lotuiang sin naandi ma aizina xa laaup pana amun iza vaakdul. A maariaas iwana fararang ka malasing AD 68.
A baar Amun Ibru xa malasing kari:
(1) 1:1-4 Iesu naan Naata Nakmai ma xat fatangin Nakmai zin dia
(2) 1:5-2:18 Iesu xa laaup pana amun aangelo ma naan a Baraai a Vaaroroiang
(3) 3:1-4:13 Iesu xa laaup pana Moses ma Josua
(4) 4:14-7:28 Iesu naan a pris laba zin dia
(5) 8:1-9:28 A rudaxaiang faaxur
(6) 10:1-39 A talazang sin Iesu
(7) 11:1-40 Ainaxam paazaaiang
(8) 12:1-13:19 Azanon faraviraaiang
(9) 13:20-25 A vaanongang iwana dorang
1
Naata Nakmai Xa Laaup Mase Wana Amun Aangelo
1 Mumua pis Nakmai xa ra dador vaavaras pana atavur amun lan ka varas la ngus amun profet ka waan sin amun kulmua zin dia. 2 Singsaxai lamun taan angkari iwana vaanongang, naan ka dador zin dia la nguza Naatna, ina naa ra kalin kuna raumanaiang amun saan faakdul. Ma la mita Naatna, Nakmai xa ra vaziaar amun saan faakdul. 3 Naatna xat pilwilak marazaat pana adi maravaaza Nakmai ma naan ka irur vakilaan Nakmai wana amun lan faakdul. Naan kat katkatong a pira vaakdul angkari wana dorang sina ina xa rauxin a dikdikang. Naan ka ra giu a lan kuna aubina dina ninis siaana amun matmalabuk taksaat sin naandi. Ma araan naan ka giu vanong amun faamuzazang faakdul angkanaan, ka iziar la mit sazaxa zin Nakmai, a Xalxaal xa Laaup Marazaat ikula la lia. 4 Pana a vaamuzazang kanaan Naatna xa laaup nanga wana amun aangelo. Naan ka laaup marazaat malasing aizina ina Damana xa ra lis sina xa laaup nanga wana aizina amun aangelo.
5 Avuna Nakmai xawit na piaat sin ta aangelo malasing kari,
“Nua Naarugu,
ma taning nia ga balas Damaam.” (Saam 2:7)
Ma xawit saait na piaat pana ta aangelo malasing kari,
“Nia gana Damana,
ma naan kana Naarugu.” (2Sml 7:14, 1Xux 17:13)
6 Ma araan Nakmai xa ra kling fawat a ruaan sina xula pira angkari, naan ka piaat malasing kari,
“Amun aangelo vaakdul zin Nakmai dina lotu waan sina.” (Lus 32:43)
7 Ma xa piaat malasing kari wana amun aangelo naako,
“Naan kai xul amun aangelo zina xuna balazang malasing a maaliu.
Naandi zaait naandi amun iaana kilaaiang sina, ma naan kai xul naandi malasing axaiaf.” (Saam 104:4)
8 Singsaxai xa piaat malasing kari wana Naatna naako,
“Nakmai, akin izi xalxaalang sunum kana iziar bulaai, bulaai ma xana wen faanong.
A rol xuna rasinang a lus laaxur wana a bikabar zunum kari, amun matmalabuk ka tak.
9 Gui sasaxot amun matmalabuk ka tak
ma gui maska raksaat pana amun matmalabuk taksaat.
Naan avuvuna xanaan Nakmai, Nakmai zunum ka ra lis a dokdokang sunum malasing adu xa vukin a wel laaxur la waarum,
ma xa lis aiza xa laaup pana aizina amun paliaanum.” (Saam 45:6-7)
10 Ma Nakmai xa piaat saait sin Naatna malasing kari,
“Piran, la varumaraiang mase gu ra vaziaar a pira angkari,
ma a bara ma a mof amun faamuzazang ila mirum.
11 Naandi dina milung faraxai, singsaxai nua guna iziar bulaai, bulaai.
A dikdikang sin naandi xana vaanong malasing a waan marapi xabaar xa murut.
12 Guna klaak naandi malasing a wilwilaai a maat di klaak.
Guna xul naandi malasing axazak ka xul a marapi xabaar.
Singsaxai nua xawit gut kulxulaai,
ma amun maariaas sunum kana wen faanong.” (Saam 102:25-27)
13 Ma Nakmai xawit na piaat saait sin ta aangelo malasing kari,
“Siar la mit sazaxa zurugu
xa ruaas gana waramin amun purua zunum
ma dina balas akin faiavuzang uru xaakum.” (Saam 110:1)
14 Amun aangelo vaakdul, naandi amun laklagai, dit faamuzas aaxan Nakmai. Naan kai kling naandi xuna vawaalang aubina ina naan kana zaxot faulin naandi.