Samu'il «2»
1
Saul wǝ Yonatan üqün ⱨǝsrǝt qekix
Saul ɵlgǝndin keyin, Dawut Amalǝklǝrni ⱪirƣin ⱪilip yenip kǝlgǝndǝ, u Ziklagda ikki kün turdi. 1Sam. 30:17 Üqinqi küni xundaⱪ boldiki, mana Saulning lǝxkǝrgaⱨidin kiyimi yirtiⱪ wǝ bexiƣa topa-qang qaqⱪan bir adǝm kǝldi. U Dawutning ⱪexiƣa kǝlgǝndǝ, yǝrgǝ yiⱪilip bax urdi.
Dawut uningdin: Nǝdin kǝlding? dǝp soridi. U jawap berip: Israilning lǝxkǝrgaⱨidin ⱪeqip kǝldim — dedi.
Dawut uningdin: Ix ⱪandaⱪ boldi? Manga dǝp bǝrgin, dedi. U: Hǝlⱪ jǝngdin ⱪaqti, hǝlⱪtin bǝk jiⱪ kixi soⱪuxta ɵldi. Saul bilǝn oƣli Yonatanmu ɵldi, — dedi.
Dawut hǝwǝr elip kǝlgǝn yigittin: Saul bilǝn oƣli Yonatanning ɵlginini ⱪandaⱪ bilding? — dǝp soridi.
Uningƣa hǝwǝr bǝrgǝn yigit: Mǝn tasadipiy Gilboa teƣiƣa qiⱪⱪanidim, mana Saul nǝyzigǝ yɵlinip turuptu; jǝng ⱨarwiliri wǝ atliⱪlar uningƣa ⱨujum ⱪilip uni ⱪoƣlawatatti. U kǝynigǝ ⱪarap meni kɵrüp qaⱪirdi. Mǝn «Mana mǝn», dedim.
U: Ɵzüng kim bolisǝn, dǝp mǝndin soriwidi, mǝn Amalǝklǝrdinmǝn, dedim.
U yǝnǝ manga: Üstümdǝ turup meni ɵltürüwǝtkin; gǝrqǝ jenim mǝndǝ bolsimu, mǝn bǝk azaplinip ketiwatimǝn — dedi. «mǝn bǝk azaplinip ketiwatimǝn» — yaki «mening bexim ayliniwatidu».
10  Xunga mǝn uning üstidǝ turup, uni ɵltürdüm, qünki, u xu ⱨalda yiⱪilsila, tirik ⱪalmaydiƣanliⱪini bilǝttim. Andin bexidiki tajni wǝ bilikidiki bilǝzükni elip muxu yǝrgǝ ƣojamƣa elip kǝldim, — dedi. «Xunga mǝn uning üstidǝ turup, uni ɵltürdüm, ... andin ... tajni wǝ ... bilǝzükni elip ... ƣojamƣa elip kǝldim» — «1Sam.» 30-babtiki tǝpsilatlarƣa ⱪariƣanda, bu yigitning degǝnlirining ⱨǝmmisi yalƣan, Dawuttin mǝlum in’am yaki mǝrtiwigǝ erixix mǝⱪsitidǝ eytⱪan bolsa kerǝk; lekin yalƣanqiliⱪi ɵzining ⱨayatiƣa zamin bolidu.
11  Xuan Dawut ɵz kiyimlirini yirtip, tilma-tilma ⱪiliwǝtti; uning bilǝn bolƣan barliⱪ adǝmlǝrmu ⱨǝm xundaⱪ ⱪildi. 2Sam. 3:31; 13:31 12  Ular Saul bilǝn oƣli Yonatan üqün, Pǝrwǝrdigarning hǝlⱪi üqün, xundaⱪla Israilning jǝmǝti üqün matǝm tutup aⱨ-zar kɵtürüp kǝqkiqǝ roza tutti; qünki ular ⱪiliq astida yiⱪilip ⱪaza ⱪilƣanidi.
13  Dawut uning ɵzigǝ hǝwǝr bǝrgǝn yigittin: Ⱪǝyǝrdin sǝn? — dǝp soridi. U: Mǝn bir Amalǝk musapirning oƣlimǝn — dedi.
14  Dawut uningƣa: Sǝn ⱪandaⱪmu Pǝrwǝrdigarning mǝsiⱨ ⱪilƣinini ⱨalak ⱪilixⱪa ⱪolungni sozuxtin ⱪorⱪmiding? — dedi. «Pǝrwǝrdigarning mǝsiⱨ ⱪilƣini» — Huda bekitkǝn padisaⱨ, demǝkqi. «Tǝbirlǝr»ni kɵrüng.
15  Andin Dawut ɵz ƣulamliridin birini qaⱪirip uningƣa: Buyaⱪⱪa kǝl, uningƣa etilip berip, uni ɵltürgin — dǝp buyrudi. Xuning bilǝn u uni uruwidi, Amalǝk ɵldi.
16  Dawut uningƣa: Ⱪan ⱪǝrzing bexingƣa qüxsun! Qünki ɵz aƣzing Pǝrwǝrdigarning mǝsiⱨ ⱪilƣinini ɵltürgininggǝ guwaⱨliⱪ berip ǝyiblidi, — dedi.
17  Xuning bilǝn Dawut Saul bilǝn oƣli Yonatan üqün matǝm tutup mundaⱪ bir nǝzmǝ oⱪudi 18  (u «Oⱪya» dǝp atalƣan bu nǝzmini pütkül Yǝⱨuda hǝlⱪigǝ ɵgitinglar, dǝp buyrudi. Dǝrwǝⱪǝ u «Yaxar» degǝn kitabta pütülgǝnidi): — «Dǝrwǝⱪǝ u «Yaxar» degǝn kitabta pütülgǝnidi» — muxu yǝrdǝ «u» «Oⱪya» dǝp atalƣan nǝzmining ɵzini yaki Dawutning bu nǝzmini ɵgǝtkǝnlikini kɵrsitidu. «Oⱪya» degǝn nǝzmǝ bolsa bǝlkim tɵwǝndiki 19-27-ayǝttiki mǝrsiyǝni kɵrsitixi mumkin. ««Yaxar» degǝn kitab» — ⱨazir yoⱪilip kǝtkǝn ⱪǝdimki bir kitab («Yǝ.» 10:12-13ni kɵrüng).   Yǝ. 10:13
19 — I Israil, sening güzǝl ǝzizing yuⱪiri jayliringda ⱪirƣin bolup yatidu!
Palwanlar xundaⱪ dǝⱨxǝtlik yiⱪildiƣu!? «sening güzǝl ǝzizing» — ibraniy tilida «sening güziling». Bu Israilning pǝzilǝtlik ⱪǝⱨrimanliri bolƣan Saul wǝ Yonatanni kɵrsitidu.
20  Gat xǝⱨiridǝ bu hǝwǝrni bǝrmǝnglar,
Axkelonning koqilirida uni elan ⱪilmanglar,
Filistiyining ⱪizliri xadlanmisun,
Hǝtnisizlǝrning ⱪizliri tǝntǝnǝ ⱪilmisun! Mik. 1:10
21  I Gilboa taƣliri, üstünglarƣa nǝ xǝbnǝm bolmisun, nǝ yamƣur qüxmisun,
Nǝ silǝrdǝ kɵtürülmǝ ⱨǝdiyǝlǝr üqün ⱨosul beridiƣan etizlar yǝnǝ kɵrünmisun!
Qünki u yǝrdǝ palwanlarning ⱪalⱪini bulƣandi;
Saulning ⱪalⱪini yaƣ bilǝn sürülmǝydiƣan boldi. «I Gilboa taƣliri, üstünglarƣa nǝ xǝbnǝm bolmisun, nǝ yamƣur qüxmisun,... ⱨosul beridiƣan etizlar yǝnǝ kɵrünmisun!» — Saul wǝ Yonatan Gilboa taƣliri üstidǝ yiⱪilip ɵlgǝnidi. «palwanlarning ⱪalⱪini bulƣandi» — yaki «palwanlarning ⱪalⱪini ⱨaⱪarǝt ⱪilindi» yaki «palwanlarning ⱪalⱪini lǝnǝtlik nǝrsidǝk taxlandi». «Saulning ⱪalⱪini yaƣ bilǝn sürülmǝydiƣan» — kona zamanlarda jǝngqilǝr ⱪalⱪanning terisi (ⱪalⱪanning bir ⱪismiƣa terǝ ixlitǝtti) ⱪurup yerilip kǝtmisun dǝp, ⱪalⱪanlarƣa may sürǝtti. Muxu yǝrdǝ «sürüx» ibraniy tilida «mǝsiⱨ ⱪilix» bilǝn ipadilinidu.
22  Ⱪirilidiƣanlarning ⱪenini tɵkmǝy,
Palwanlarning tenidiki yeƣini qapmay,
Yonatanning oⱪyasi ⱨeqⱪaqan jǝngdin yanƣan ǝmǝs,
Saulning ⱪiliqi ⱨeqⱪaqan ⱪiniƣa ⱪaytⱪan ǝmǝs.
23  Saul bilǝn Yonatan ⱨayat waⱪtida sɵyümlük ⱨǝm yeⱪimliⱪ idi,
Ular ɵlümidimu bir-biridin ayrilmidi;
Ular bürkütlǝrdin qaⱪⱪan, xirlardin küqlük idi.
24  I Israil ⱪizliri, Saul üqün yiƣlanglar,
U silǝrni bezǝp ⱪizƣuq kiyimlǝrni kiydürüp,
Kiyimliringlarni altun zibu-zinnǝt bilǝn zinnǝtligǝnidi. «U silǝrni bezǝp ⱪizƣuq kiyimlǝrni kiydürüp...» — ⱪizil yaki ⱪizƣuq rǝht intayin ⱪimmǝtlik idi.
25  Palwanlar kǝskin jǝngdǝ xundaⱪ dǝⱨxǝtlik yiⱪildiƣu!?
Yonatan yuⱪiri jayliringda ⱪirƣin bolup yatidu!
26  Sǝn üqün ⱨǝsrǝttǝ ⱪaldim, i inim Yonatan! Manga xunqǝ sɵyümlük iding!
Manga bolƣan muⱨǝbbiting ⱪaltis idi,
Ⱨǝtta ⱪiz-ayallarning muⱨǝbbitidin artuⱪ idi. «Manga bolƣan muⱨǝbbiting ⱪaltis idi» — «ⱪaltis» yaki «karamǝt» degǝn bu sɵz ibraniy tilida adǝttǝ Hudaƣa has bolƣan hususiyǝtlǝrni kɵrsitidu.
27  Palwanlar xundaⱪ dǝⱨxǝtlik yiⱪildiƣu!
Jǝng ⱪoralliri xundaⱪ dǝⱨxǝtlik wǝyran ⱪilindiƣu!»
 
 

1:1 1Sam. 30:17

1:9 «mǝn bǝk azaplinip ketiwatimǝn» — yaki «mening bexim ayliniwatidu».

1:10 «Xunga mǝn uning üstidǝ turup, uni ɵltürdüm, ... andin ... tajni wǝ ... bilǝzükni elip ... ƣojamƣa elip kǝldim» — «1Sam.» 30-babtiki tǝpsilatlarƣa ⱪariƣanda, bu yigitning degǝnlirining ⱨǝmmisi yalƣan, Dawuttin mǝlum in’am yaki mǝrtiwigǝ erixix mǝⱪsitidǝ eytⱪan bolsa kerǝk; lekin yalƣanqiliⱪi ɵzining ⱨayatiƣa zamin bolidu.

1:11 2Sam. 3:31; 13:31

1:14 «Pǝrwǝrdigarning mǝsiⱨ ⱪilƣini» — Huda bekitkǝn padisaⱨ, demǝkqi. «Tǝbirlǝr»ni kɵrüng.

1:18 «Dǝrwǝⱪǝ u «Yaxar» degǝn kitabta pütülgǝnidi» — muxu yǝrdǝ «u» «Oⱪya» dǝp atalƣan nǝzmining ɵzini yaki Dawutning bu nǝzmini ɵgǝtkǝnlikini kɵrsitidu. «Oⱪya» degǝn nǝzmǝ bolsa bǝlkim tɵwǝndiki 19-27-ayǝttiki mǝrsiyǝni kɵrsitixi mumkin. ««Yaxar» degǝn kitab» — ⱨazir yoⱪilip kǝtkǝn ⱪǝdimki bir kitab («Yǝ.» 10:12-13ni kɵrüng).

1:18 Yǝ. 10:13

1:19 «sening güzǝl ǝzizing» — ibraniy tilida «sening güziling». Bu Israilning pǝzilǝtlik ⱪǝⱨrimanliri bolƣan Saul wǝ Yonatanni kɵrsitidu.

1:20 Mik. 1:10

1:21 «I Gilboa taƣliri, üstünglarƣa nǝ xǝbnǝm bolmisun, nǝ yamƣur qüxmisun,... ⱨosul beridiƣan etizlar yǝnǝ kɵrünmisun!» — Saul wǝ Yonatan Gilboa taƣliri üstidǝ yiⱪilip ɵlgǝnidi. «palwanlarning ⱪalⱪini bulƣandi» — yaki «palwanlarning ⱪalⱪini ⱨaⱪarǝt ⱪilindi» yaki «palwanlarning ⱪalⱪini lǝnǝtlik nǝrsidǝk taxlandi». «Saulning ⱪalⱪini yaƣ bilǝn sürülmǝydiƣan» — kona zamanlarda jǝngqilǝr ⱪalⱪanning terisi (ⱪalⱪanning bir ⱪismiƣa terǝ ixlitǝtti) ⱪurup yerilip kǝtmisun dǝp, ⱪalⱪanlarƣa may sürǝtti. Muxu yǝrdǝ «sürüx» ibraniy tilida «mǝsiⱨ ⱪilix» bilǝn ipadilinidu.

1:24 «U silǝrni bezǝp ⱪizƣuq kiyimlǝrni kiydürüp...» — ⱪizil yaki ⱪizƣuq rǝht intayin ⱪimmǝtlik idi.

1:26 «Manga bolƣan muⱨǝbbiting ⱪaltis idi» — «ⱪaltis» yaki «karamǝt» degǝn bu sɵz ibraniy tilida adǝttǝ Hudaƣa has bolƣan hususiyǝtlǝrni kɵrsitidu.