20
China xyaꞌw puqꞌabꞌ ri Jesús kataqanik
(Mt. 21:23-27; Mr. 11:27-33)
Kꞌo jun qꞌij ri Jesús kakꞌutun pa ri Rocho Dios, kutzijoj ri Utzilaj Tzij chike ri winaq. Xebꞌopon kꞌu ri nimaq e aj chakunel re ri Rocho Dios junam kukꞌ raj kꞌutunel re ri tzijpixabꞌ y ri nimaq winaq re ri tinamit, y xkitzꞌonoj che:
—Bꞌiꞌij la chiqe: ¿China xyaꞌw paqꞌabꞌ la kaꞌan taq la waꞌ?* Lc. 19:45 ¿China xtaqaw la che kaꞌan taq la waꞌ? —xechaꞌ.
Y ri Jesús xukꞌul uwach:
—Riꞌin kanꞌan jun tzꞌonobꞌal che alaq; kꞌulu kꞌu alaq uwach. ¿China xtaqaw re ri Juan kuya ri bautismo? ¿E ri Dios o e rachijabꞌ? —xchaꞌ.
Ekꞌu rike xkijeq kechꞌaꞌt chikiwach puwi waꞌ: «We xqakꞌul uwach che: “E ri Dios”, riꞌ kubꞌiꞌij rire chiqe: “¿Suꞌchak kꞌu riꞌ na xkoj ta alaq ri xubꞌiꞌij?” kacha chiqe. Yey we xqabꞌiꞌij “e rachijabꞌ”, konoje riꞌ ri tinamit kojkikamisaj paꞌbꞌaj; ma rike lik kijikibꞌam uwach ri Juan e jun qꞌalajisanel re ri Dios» xecha chikiwach.
Xkibꞌiꞌij kꞌu che ri Jesús:
—Na qetaꞌam taj —xechaꞌ.
Ekꞌu ri Jesús xubꞌiꞌij chike:
—Jekꞌuriꞌlaꞌ, riꞌin na kambꞌiꞌij ta che alaq china yaꞌyom panuqꞌabꞌ kanꞌan taq waꞌ —xchaꞌ.
Ri kꞌambꞌal naꞌoj pakiwi raj chak itzel kiwachlibꞌal
(Mt. 21:33-44; Mr. 12:1-11)
Ekꞌuchiriꞌ, ri Jesús xujeq utzijoxik wa kꞌambꞌal naꞌoj chike ri winaq:
«Kꞌo jun achi xuꞌan tikoꞌn re uva chwach ri rulew. Tekꞌuchiriꞌ, xuya kan pa tunulik chike jujun aj chakibꞌ. Xeꞌek kꞌu riꞌ y ukꞌiyal qꞌij xsachiꞌik.
10 »Echiriꞌ xopon ruqꞌijol ri molonik, xutaq lo jun raj chak chaꞌ kuꞌtzꞌonoj chike raj tunulel ri taqalik kukꞌul rire che ri molonik. Noꞌj raj tunulel xkichꞌayo y xkitaq bꞌi; e riꞌ na jinta xkiya bꞌi che.
11 »Ekꞌu ri rajaw xutaq lo jun chik raj chak. Noꞌj raj tunulel xkiꞌan kꞌax che jelaꞌ pachaꞌ xkiꞌan che ri nabꞌe; xkichꞌayo, lik xkikꞌixbꞌesaj y xkitaq bꞌi. Yey na jinta xkiya bꞌi che.
12 »Y ri rajaw xutaq lo rurox aj chak. Pero raj tunulel lik xkiꞌan kꞌax che y xkesaj bꞌi chupa waꞌ wuꞌlew.
13 »Ekꞌuchiriꞌ, ri rajaw xubꞌiꞌij chiribꞌil ribꞌ: “¿Saꞌ ri kanꞌan woꞌora? Kantaq bꞌi ri nukꞌajol lik kꞌax kannaꞌo;* Rukꞌ wa kꞌambꞌal naꞌoj ri Jesús kuqꞌalajisaj china ri xtaqaw loq, e Ruqaw Dios. Kil ri tzꞌonobꞌal pa versículo 2. ma kꞌaxtaj we xkil uwach rire, kakikꞌul na chi utz.”
14 »Noꞌj raj tunulel echiriꞌ xkil uwach rukꞌajol rachi, xechꞌaꞌt chikiwach, jewaꞌ xkibꞌiꞌij: “Waꞌ e ukꞌajol ri rajaw rulew, ri kuꞌana na rajaw we xkam ruqaw. Joꞌ jeꞌqakamisaj chaꞌ rulew kuꞌan kan qeꞌoj” xechaꞌ.
15 »Xkesaj kꞌu bꞌi rukꞌajol rachi chupa waꞌ wuꞌlew y xkikamisaj» xcha ri Jesús.
Tekꞌuchiriꞌ xutzꞌonoj chike ri winaq:
—Chiwach ralaq, ¿saꞌ nawi kuꞌan ri rajaw ri tikoꞌn chike raj tunulel? 16 Riꞌin kambꞌiꞌij: Kakꞌunik, kusach kiwach wa aj tunulel y kuya ri rulew pa tunulik chike jujun chik Rukꞌ wa jun kꞌambꞌal naꞌoj ri Jesús xuqꞌalajisaj saꞌ ri kakikꞌulumaj raj wach re ri tinamit Israel we na kakikꞌul ta Rire, Ruchaꞌoꞌn lo ri Dios. —xchaꞌ.
Ekꞌuchiriꞌ xkita waꞌ ri winaq, xkibꞌiꞌij:
—¡Muꞌan ne ko riꞌ waꞌ ri Dios chiqe! —xechaꞌ.
17 Pero ri Jesús lik xutzutzaꞌ kiwach y jewaꞌ xubꞌiꞌij chike:
—¿Saꞌ kꞌu ri kabꞌiꞌij alaq che wa tzꞌibꞌital kan chupa Rutzij Upixabꞌ ri Dios? Ma jewaꞌ kubꞌiꞌij:
E rabꞌaj kꞌaqital kan kuma raj yakal ja,
e abꞌaj waꞌ lik xajawaxik chaꞌ katikiꞌ lo ri ja* Is. 28:16 Sal. 118:22
kachaꞌ. 18 China kꞌu ri katzaq puwi laꞌ laꞌbꞌaj, lik kꞌax ri kukꞌulumaj; yey we rabꞌaj katzaq puwi junoq, riꞌ xa jumul kusach uwach Echiriꞌ kubꞌiꞌij “rabꞌaj”, waꞌ keꞌelawi e ri Jesús. China ri na kakubꞌiꞌ ta ukꞌuꞌx rukꞌ Rire, kape ri qꞌatbꞌal tzij re ri Dios puwiꞌ. Dn. 2:34-35 —xchaꞌ.
19 Ekꞌuchiriꞌ, ri nimaq e aj chakunel pa Rocho Dios kukꞌ raj kꞌutunel re ri tzijpixabꞌ lik xkitzukuj suꞌanik asu kakichap bꞌi ri Jesús, ma xkimaj usukꞌ chikij rike xubꞌiꞌij wi wa kꞌambꞌal naꞌoj; noꞌj na xkiꞌan taj ruma ri kixiꞌin ibꞌ chikiwach ri winaq.
Ri tzꞌonobꞌal puwi ri tojonik kaꞌanik
(Mt. 22:15-22; Mr. 12:12-17)
20 Ekꞌu raj wach lik kikꞌakꞌalem ri Jesús y xekitaq bꞌi achijabꞌ kiꞌanom che kibꞌ pachaꞌ lik e jusukꞌ, chaꞌ kakikꞌam upa ri Jesús rukꞌ taq ri kubꞌiꞌij y jelaꞌ kakikoj umak y kakiya kꞌu puqꞌabꞌ ri taqanel re ri gobierno romano.§ Ri tzel kebꞌilow ri Jesús xkaj xkikoj umak chwach ri taqanel romano, ma xew kꞌo puqꞌabꞌ ri gobierno romano kuqꞌat tzij re kamik puwi junoq. 21 Xkitzꞌonoj kꞌu che ri Jesús:
—Lal tijonel, riꞌoj qetaꞌam lik usukꞌ ronoje ri kabꞌiꞌij la y ri kakꞌut la, yey rilal lik lal jusukꞌ kukꞌ konoje ri tikawex. Paqatzij wi e kakꞌut la ri bꞌe re ri Dios. 22 ¿Usukꞌ nawi ri kaqaꞌan tojonik che ri nimalaj taqanel re Roma** “Ri nimalaj taqanel re Roma”: Kil “César, emperador” pa vocabulario. o na usukꞌ taj? —xechaꞌ.
23 Noꞌj ri Jesús, ruma retaꞌam ri retzelal kikꞌuꞌx, jewaꞌ xubꞌiꞌij chike:
—¿Suꞌchak kakꞌam alaq nupa? 24 Kꞌutu pe alaq chwe juna meyo re kaꞌan tojonik rukꞌ. ¿China re wa kꞌaxwach y china re wa bꞌiꞌaj kꞌo chwach wa meyo? —xchaꞌ.
Rike xkikꞌul uwach:
—Re ri nimalaj taqanel re Roma —xechaꞌ.
25 Xubꞌiꞌij kꞌu ri Jesús chike:
—Yaꞌa alaq che ri nimalaj taqanel re Roma janipa ri taqal che rire; yey yaꞌa kꞌu alaq che ri Dios janipa ri taqal che ri Dios —xchaꞌ.
26 Ekꞌu ri kikꞌakꞌalem ri Jesús na xkiriq ta juna chꞌaꞌtem xubꞌiꞌij chike ri winaq chirij ri gobierno. E ne lik xkam kanimaꞌ che ri kꞌulubꞌal uwach xuyaꞌo y na jinta chi kꞌu xkibꞌiꞌij che.
Ri tzꞌonobꞌal puwi ri kꞌastajibꞌal
(Mt. 22:23-33; Mr. 12:18-27)
27 Xekꞌun kꞌu rukꞌ ri Jesús jujun chike ri saduceos, ri kakibꞌiꞌij na jinta kꞌastajibꞌal chike ri ekaminaq. Xkitzꞌonoj kꞌu che:
28 —Lal tijonel, ri Moisés xutzꞌibꞌaj kan chiqe: “We ri ratz junoq kakamik y na e jinta kan ralkꞌoꞌal rukꞌ ri rixoqil, ekꞌu riꞌ ruchaqꞌ kakꞌuliꞌ rukꞌ rixoq malkaꞌn kanoq y jekꞌulaꞌ kekꞌojiꞌ ralkꞌoꞌal rukꞌ, pubꞌiꞌ ri ratz xkamik”.* Dt. 25:5-6
29 »Julaj e kꞌo wuqubꞌ achijabꞌ kichaqꞌ kibꞌ. Ri nabꞌe chike xkꞌuliꞌik, yey ekꞌu riꞌ waꞌ xkamik y na e jinta kan ralkꞌoꞌal rukꞌ ri rixoqil. 30 Jelaꞌ kꞌu riꞌ rukaꞌm xkꞌuliꞌ rukꞌ rixoq malkaꞌn kanoq. Ekꞌu riꞌ waꞌ xkamik y na e jinta kan ralkꞌoꞌal rukꞌ rixoq. 31 Yey je tanchi laꞌ xukꞌulumaj rurox. Jekꞌulaꞌ xkikꞌulumaj ri wuqubꞌ achijabꞌ; xekamik, e riꞌ na jinta kalkꞌoꞌal xkiya kanoq. 32 Kꞌisbꞌal kꞌu re, e xkam rixoq. 33 Chupa kꞌu ruqꞌijol ri kꞌastajibꞌal, ¿chinoq chike ri wuqubꞌ achijabꞌ kuꞌana rachijil rixoq? Ma konoje xekꞌuliꞌ rukꞌ —xechaꞌ.
34 Y ri Jesús xukꞌul uwach:
—Wara che ruwachulew ri tikawex kꞌo kixoqilal y kꞌo kachijilal yey kakiya ri kalkꞌoꞌal pa kꞌulanikil. 35 Noꞌj ri kayaꞌtaj chike kekꞌastajik y kꞌo kikꞌaslemal na jinta utaqexik chilaꞌ chikaj, rike na jinta chi kixoqilal, na jinta chi kachijilal y na jinta chi ne kꞌo kuya ralkꞌoꞌal pa kꞌulanikil. 36 Ma chilaꞌ chikaj na jinta chi kamik chike, kebꞌuꞌana kꞌu pachaꞌ ri ángeles. Yey e ralkꞌoꞌal ri Dios; e uwariꞌche yaꞌtal chike kekꞌastaj chikixoꞌl ri ekaminaq. 37 Yey puwi kꞌu ri kꞌastajibꞌal ke ri ekaminaq, kꞌuna pe chikꞌuꞌx alaq ri xutzꞌibꞌaj kan ri Moisés puwi ri xubꞌiꞌij ri Dios che echiriꞌ xchꞌaꞌt rukꞌ chupa ri jumokaj xulukej, jewaꞌ xubꞌiꞌij ri Dios che: “In ri Dios re ri Abraham, re ri Isaac y re ri Jacob”* Éx. 3:6 xchaꞌ. Chiriꞌ kꞌu riꞌ xuqꞌalajisaj ri Moisés kꞌo kꞌastajibꞌal, 38 ma ri Dios na e ta Dios ke ri ekaminaq ma e Dios ke ri e kꞌaslik.†† Waꞌ waꞌchijabꞌ ekaminaq chik echiriꞌ ri Dios xubꞌiꞌij waꞌ. Na rukꞌ ta kꞌu riꞌ, e kꞌas chwach ri Dios. Yey we ta rike sachinaq chi kiwach, ri Dios na kubꞌiꞌij ta riꞌ: “In ri Dios kiꞌke.” Ma konoje ri e ralkꞌoꞌal ri Dios, tobꞌ ekaminaq chik, e kꞌas chwach ri Dios —xchaꞌ.
39 Ekꞌuchiriꞌ jujun chike raj kꞌutunel re ri tzijpixabꞌ, jewaꞌ xkibꞌiꞌij che ri Jesús:
—Lal tijonel, lik utz ri xbꞌiꞌij la —xechaꞌ. 40 Y ri Saduceos na jinta chi kꞌo xkitzꞌonoj che ruma xkinaꞌ kibꞌ chwach.
Saꞌ ruwach Ruchaꞌoꞌn lo ri Dios
(Mt. 22:41-46; Mr. 12:35-37)
41 Ekꞌuchiriꞌ ri Jesús xubꞌiꞌij:
«¿Suꞌbꞌe kabꞌiꞌx che ri Cristo e “Ralkꞌoꞌal kan ri rey David”? 42 Ma ri David jewaꞌ xutzꞌibꞌaj kan chupa ri libro re Salmos:
43 Ri Dios Qajawxel xubꞌiꞌij che ri Wajawal:
“Chat-tzꞌula pa nuwikiqꞌabꞌ,
y chawoyeꞌej na ri qꞌij
echiriꞌ kebꞌenuya ri tzel kebꞌilow awe
chuxeꞌ rawaqan” Sal. 110:1
xchaꞌ.
44 Ekꞌu ri David kubꞌiꞌij “Wajawal” che Ruchaꞌoꞌn lo ri Dios. ¿Suꞌbꞌe kꞌu riꞌ kabꞌiꞌxik e Ralkꞌoꞌal kan ri rey David?» xchaꞌ.
Ri Jesús kuqꞌalajisaj ri kimak raj kꞌutunel re ri tzijpixabꞌ
(Mt. 23:1-36; Mr. 12:38-40; Lc. 11:37-54)
45 Chikiwach kꞌu ri winaq ketaw re, ri Jesús xubꞌiꞌij chike rutijoꞌn:
46 «Lik chichajij iwibꞌ; miꞌan kꞌu iweꞌix pachaꞌ ri kakiꞌan raj kꞌutunel re ri tzijpixabꞌ. Ma rike lik kukꞌul kikꞌuꞌx ri kejurur chupa ri kiqꞌuꞌ chaꞌ kilitajik lik kꞌo kiwach. Lik kukꞌul kikꞌuꞌx ri kayaꞌ rutzil kiwach pa kebꞌilitaj wi. Yey pa taq sinagogas y pa taq waꞌim e lik kukꞌul kikꞌuꞌx ri ketzꞌuyiꞌ chupa ri tzꞌulibꞌal ke ri lik kꞌo kiwach. 47 Rike kakimaj ri kocho kikꞌolibꞌal rixoqibꞌ e malkaꞌnibꞌ; yey chaꞌ na kaqꞌalajin ta ri na utz taj kakiꞌano, kakiwererej unimal chꞌabꞌal echiriꞌ kakiꞌan orar. Ruma kꞌu wa kakiꞌano, lik unimal kꞌaxkꞌolil kakikꞌul na echiriꞌ kaqꞌat tzij pakiwiꞌ» xchaꞌ.

*20:2 Lc. 19:45

*20:13 Rukꞌ wa kꞌambꞌal naꞌoj ri Jesús kuqꞌalajisaj china ri xtaqaw loq, e Ruqaw Dios. Kil ri tzꞌonobꞌal pa versículo 2.

20:16 Rukꞌ wa jun kꞌambꞌal naꞌoj ri Jesús xuqꞌalajisaj saꞌ ri kakikꞌulumaj raj wach re ri tinamit Israel we na kakikꞌul ta Rire, Ruchaꞌoꞌn lo ri Dios.

*20:17 Is. 28:16

20:18 Echiriꞌ kubꞌiꞌij “rabꞌaj”, waꞌ keꞌelawi e ri Jesús. China ri na kakubꞌiꞌ ta ukꞌuꞌx rukꞌ Rire, kape ri qꞌatbꞌal tzij re ri Dios puwiꞌ. Dn. 2:34-35

§20:20 Ri tzel kebꞌilow ri Jesús xkaj xkikoj umak chwach ri taqanel romano, ma xew kꞌo puqꞌabꞌ ri gobierno romano kuqꞌat tzij re kamik puwi junoq.

**20:22 “Ri nimalaj taqanel re Roma”: Kil “César, emperador” pa vocabulario.

*20:28 Dt. 25:5-6

*20:37 Éx. 3:6

††20:38 Waꞌ waꞌchijabꞌ ekaminaq chik echiriꞌ ri Dios xubꞌiꞌij waꞌ. Na rukꞌ ta kꞌu riꞌ, e kꞌas chwach ri Dios. Yey we ta rike sachinaq chi kiwach, ri Dios na kubꞌiꞌij ta riꞌ: “In ri Dios kiꞌke.”