Romɨhiyaapɨ Utɨpɨho
Porɨho Romɨhiyaapɨ Utɨpɨmandɨ Kɨmandɨ Jɨpatɨpaindɨhande
Kɨmandɨ Romɨhiyaapɨ Utɨpɨmandapɨ Nesɨpɨhande
Awaisɨhomɨ pɨwɨha awusaitandɨ natausaasihɨ pɨwɨha nesi naisɨho Porɨho utɨpɨhaiwa Autaahaatɨhomɨ pɨwaahaiwa 13, 14 kiyahaiwa jɨpatɨpiyataise. Romɨhiyaapɨhaunɨ Korindɨhiyaapɨ utɨpɨhandɨ jɨhandunɨ kapɨhandunɨ Tesaronaikaahiyaapɨhandunɨ amɨ Timotehopɨhandunɨ Taitusihopɨhandunɨ Pirimonɨhopɨhandunɨ saiwa Porɨho jɨpatɨpiyataise. Aihɨ amɨ isɨhiya usa gwɨnyapenawaawɨ pɨwɨha Ipɨruhiyaapɨha Porɨho kɨmɨko jɨpatɨpiyahaare tɨwɨ gwɨnyaawaayopo.
Romɨhiyaapɨ Pɨwɨha Napɨmasataise
Porɨho utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpaisɨmopɨ tanyaaha nesɨpatɨ ausaatɨ katisɨha (1:1-17)
Woho apopaatɨ sawaho sawahaamɨ andɨtitindɨhanda asɨtimatɨtandɨhandɨ wɨndɨ namaitaise tisɨha (1:18–3:20)
Nyahɨ asɨtimatɨtɨhaahandɨ naitɨhaahandamɨ tanyaaha nyahɨ Kopɨ biyaatɨ gɨwunyaahotɨhandaahe tisɨha (3:21–4:25)
Nyahɨ Jisaasihoaisaatɨ tɨmaamaitaatɨ kiyaanɨnɨhɨ bindɨhaawɨ asɨtimatɨtɨhaahandamɨ daihɨra mmonainja nutɨhaawo tisɨha (5:1–8:39)
Ipotɨhura Autaahaatɨho Isɨraherɨhiyai japɨhɨ gaatatɨ numwaahonɨhɨ kiya napɨwɨ kopɨ gɨwunyaitaapo tisɨha (9:1–11:36)
Gɨwunyaahohiyɨhiyaamɨ kaiwɨ bimɨtaatɨwɨhɨretapɨ katisɨha (12:1–15:13)
Porɨho isɨhiya usai asisɨha gaahure undatɨ komɨ pɨwɨha owemasɨtɨhandapɨha (15:14–16:27)
1
Autaahaatɨho Otɨpɨpatɨ Naninyatɨ Natanoaasindɨhandapɨ Katɨtandiyo
Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ taunɨhandɨ Romɨhanda bimohiyɨhiyaate, nɨnɨ Porɨhonɨnɨ sapɨ utɨpɨmandɨ kɨmandɨ jɨpatɨpiyataayo. Iyataatɨ nɨnɨ Kɨraisɨ Jisaasihomɨ nehɨ otɨpɨpatɨhonɨnɨ ko kahapaamapɨpa katatɨ kiyaunjatɨ kaiwaiwaapɨha pɨwɨha gaaha wanɨha kopɨ ausaatɨ isɨhiyai kaundɨtandɨ Autaahaatɨho gaatatɨ nanɨmaatɨ nanɨmɨhanatɨ natanoaasisɨhonɨne.
Iyataatɨ Pɨwɨha Wanɨha Gaaha sa Jisaasiho katatɨ kaiwaiwaapɨha Autaahaatɨho jɨhura komɨ pɨwɨha atiwɨ nepɨ ausaahohiyɨhiya pɨropetɨhiyaamɨhetapɨ saiwa siyatɨ noaipaitaise tatɨ tɨmanatɨ jɨhɨ katihɨ komɨ pɨwɨha jɨhaatɨhɨ jɨpatɨpindisɨhaare. Iyataatɨ sa pɨwa nehɨ Autaahaatɨhomɨ Mwaahopaahɨhɨtahaare. Iyataatɨ amɨ ko noaipatɨ utaahoematindɨhandɨhɨ Daawitɨhomɨ mwaaya satoyaamɨ jɨtɨpatetapɨ noaipataise. Iyatɨ amɨ ko Autaahaatɨhotindɨhandɨhɨ Autaahaatɨho komɨ Itɨpɨhomɨ watɨpɨhandisatɨ anɨmwaahɨpatombɨ koaisɨ ahowimatɨ numwaataatɨ kandaahɨ kopɨ satatɨ akɨtɨnɨhɨ Autaahaatɨhomɨ Mwaaho watɨpɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandisahore tatɨ isɨhiyaisɨ netɨ nunjataise. Iyataatɨ so anɨmwaahɨpatombɨ nepaso nyamɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisihore. Iyatɨ ko nɨngi andɨtɨniwatɨ komɨ otɨpɨpatɨ pɨwɨha naninyatɨ natanoaasisɨhonɨne. Sandɨ ko nɨngi sanindɨndɨ isɨhiya yapɨpatɨ nahandaahiyaisɨ numwaatɨ komɨ pɨwɨhaatɨhemasanɨhɨ kiya kopɨ gɨwunyaapɨ atiwɨ nepɨ komɨ pɨwɨha gaaha wanɨhaamɨ otɨtɨhɨ pɨnuwɨ japepihɨrɨtaatɨwo. Amɨ sahɨ Romɨhandaahiyaatangisangi Jisasɨ Kɨraisihomɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ Autaahaatɨho aimɨ gaasatisawɨhiyaati maawe.
Sahɨ Romɨhanda bimohiyɨhiyaatɨ Autaahaatɨho maarɨho nasamisawɨhiyaatɨ komɨ apohɨpataatɨhapɨhiyaatɨ komɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ aimɨ gaasatisawɨhiyaate, nyamɨ Apɨho Autaahaatɨhounɨ, nyamɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisihounɨ sangi gaahatɨ kasimɨ sahɨ andɨtitɨwɨ maarɨho napaisaatɨtanɨhɨ bimɨtaatɨwɨhandɨ nasamɨtaise.
Romɨhandaahiya Kɨraisihopɨ Gɨwunyaahohɨtɨhandapɨ Porɨho Autaahaatɨhoai Gaahoŋe Gaare Undataase
Wuwanɨ nɨnɨ namasatɨ sangi sandɨ kasatɨtandiyo. Sahɨ Jisasɨ Kɨraisihopɨ baiwɨ gɨwunyaahohɨtɨhandapɨ isɨhiya pɨwɨha nesi yapɨhɨ nahanda gaamapɨ kanɨhauhɨ kandapɨ Jisasɨ Kɨraisihomɨhetapɨ nisɨ Autaahaatɨhoaisɨ nɨnɨ, “Kɨnyɨ gaahoŋe gaare,” undataato. Iyataatɨ nɨnɨ Autaahaatɨhopɨ gaapundataahura sapɨ nasɨsoaarɨ gɨsunyaatɨ gaapundatoandaayo. Siyonɨhɨ Autaahaatɨho komɨ Mwaahomɨ kata kaiwaiwaapɨ nɨnɨ ausaahohɨtɨhandaahɨ andɨtatɨ napamatɨ otɨpɨpatɨ kawisohɨho ninjahosɨ akɨte tɨtaise. 10 Saindɨ ipotaataatɨ wanɨ sangisɨ nɨnɨ napɨtɨ jasondandɨ gaapundataahura sawahomɨhandɨsɨ ko daihɨra wɨra daanuwɨtandaahɨ daanuwɨtandɨ nunjenataayo. 11 Sandɨ amɨ sangisɨ napɨtɨ jasonɨtɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨhomɨhaiwaapɨ sangi jatatamanɨtɨ andɨtɨsaiwɨtandɨhandɨ nasamɨtandɨ nɨnɨ apɨpaahɨ maaritataate. 12 Napisanɨhɨ mmotɨnaatɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ nɨngisɨ nɨtatamanɨhonɨhɨ amɨ nɨnɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ sangi netɨ jatatamanɨtando. Iyonɨhɨ amɨ ususaanangi nyamɨ kopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ kandɨ andɨtisaihonɨhɨ amɨ nyahɨ ususaanɨ andɨtitɨtɨhaahandɨ naitɨhaawo. 13 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, kɨmandɨ sahɨ baiwɨ gwɨnyaapɨse, nɨnɨ sangisenda napɨtandɨ taahɨwaiwetɨ gwɨnyaataahandɨ kandɨ amɨ kahapaamapɨpa wapa jinjahɨra nanisapusɨhɨ namaaso. Isɨhiyaatɨ Judaahiyaamɨ dawaataatɨ bimohiyɨhiyaatamɨ isɨhiya aunahɨpa wiwaaraahiyaisɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaitaatɨwɨ komɨ pɨwɨhaatɨhemahohɨpatamataindɨ amɨ napɨtɨ samɨhatɨhɨ naasaipitɨ katɨ kaitando.
14 Iyataatɨ nisɨ ikwɨraatɨhɨ otɨpɨpatɨ awaipatɨ naaŋɨhandɨ isɨtɨhonɨne, isɨhiya nahatiyaisɨ Jisaasiho katatɨ kaiwaiwaapɨha pɨwɨha ausaatɨ kaundɨtando. Isɨhiya amɨtɨha gaaha owehiya nahɨriwɨ monɨwɨ yamwaasɨha anɨpataatɨhɨ bimohiyɨyaisunɨ amɨ isɨhiya amɨtɨha gaaha gwɨnyaapɨ mmonɨwɨ awaiwaiwa kaiwɨ bimohiyɨhiyaisunɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha kaundɨtando. 15 Otɨpɨpatɨ siyahaiwa ikwɨraatɨhɨ ahɨnotihɨhonɨnisɨ amɨ sandɨ kandapɨ sahɨ aunahɨpa awaipatɨ Romɨhanda bimohiyɨhiyaatangisangi Kɨraisihopɨ pɨwɨha ausaatɨ kasatɨtandɨ nɨnɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ asakaindɨ maaritataayo.
Pɨwɨha Gaaha Wanɨha Jisaasiho Katatɨ Kaiwaiwaapɨha Isɨhiyai Japɨhɨ Numwaitandɨ Autaahaatɨhomɨ Watɨpɨhande
16 Pɨwɨha Jisaasiho katatɨ kaiwaiwaapɨhaatɨhɨ nisɨ maarɨho ambɨpatɨ ahiyatɨ anɨtindɨ isɨwatataayo. Amɨ ka isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaasaihɨhiyaisɨ japɨhɨ numwaitandɨ Autaahaatɨhomɨ watɨpɨhandɨtiho. Pɨwɨha ka Autaahaatɨhomɨ watɨpɨhandɨ namasatɨ Judaahiyaamɨhatɨhɨ noaipatɨ amɨ kiyaamɨ dawaataatɨ bimohiyɨhiyaisangi maawɨ japɨhɨ numwaitandɨhaatiho. 17 Iyatɨ amɨ pɨwɨha sa ka Autaahaatɨho isɨhiyaisɨ sahɨ nisɨ ndɨhetɨ tɨtɨhiyaatɨ saasanotahiyaate, undɨtandɨhandɨ netɨ siyatɨ ausaimanataise, isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandaahɨhɨ Autaahaatɨho kiyaisɨ sahɨ tɨtɨhɨ saasanotahiyaate, undataase. Amɨ kiya kiyaanɨhɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaapɨ naisaihaahɨ Autaahaatɨho sahɨ saasanotahiyaate undindɨhandɨ kandɨnɨhɨ ahotɨmɨ nutaise. Amɨ kɨmandɨ kandapɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha jɨpatɨpindisɨha wa satise:
“Isɨhiya usa Kɨraisihopɨ kiyaamɨ gɨwunyaahohɨtɨhanda Autaahaatɨho kiyaisɨ, ‘Sahɨ tɨtɨhiyaatɨ saasanotahiyaate,’ undisawɨhiya nga nasɨsoaarɨ bimɨtaapo,” Abakukɨho 2:4
tatɨ jɨpatɨpindise.
Isɨhiya Nahatiya Maipɨhandɨ Kaiwɨ Autaahaatɨhoaisɨ Ahosumwawaayopo
18 Iyataatɨ amɨ Autaahaatɨhoaisɨ isɨhiya nahatiya ahosumwapɨ maipɨhandɨ kiyohɨtɨhandapɨ apɨpaahɨ Koaisɨ apowindɨhandɨ Autaahaatɨho yamahɨpataatɨhapɨ ausaimanataise, amɨ kiyaamɨ maipɨhaiwa kiyohɨwaiwaara Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha akɨtɨha akaaha nahataisɨ nepɨ ipɨhatisohɨtɨhandapɨ wihoaaŋɨhandɨ maipɨhandɨ kiyai numwɨtando. 19 Autaahaatɨho kiyaisɨ wihoaaŋɨhandɨ maipɨhandɨ numwindɨndɨ apaapɨmaahe, kiya kopɨ mmowɨ gwɨnyaitaatɨwɨhaiwa aimɨ auta ausaimanɨnataise amɨ Autaahaatɨho sawaho aimɨ netɨ nunjiho. 20 Iyatɨ wuwanɨ yeyetatɨ Autaahaatɨho yamɨhapatunɨ yapɨpatunɨ amɨ kahapaamapɨpaunɨ kiyatɨ ahaisururaapɨ wapa auta namoaipatɨ noaasandiwaiwa komɨ watɨpɨhandɨ watɨpɨhaiwa kiyatɨ kandɨnɨhɨ jinjahɨra ahotindɨhandɨ amɨ Autaahaatɨho nehɨ sawahometirɨhɨretapɨ isɨhiya aimɨ auta mmonɨmɨ nasawaatawaayopo. Kahapaamapɨpa Autaahaatɨho kiyatɨ ahaihɨ auta ahotiwaiwetapɨ wapa noaasandimbɨpaapɨ isɨhiya aimɨ mmonɨwɨhiyaare. Isɨ kiya Autaahaatɨhoai wɨndɨ samundɨtaapo kinyapɨ Autaahaatɨho so bindataise taatɨ nyahɨ apɨpaahɨ wɨndɨ moho mundɨtaapo. Apɨpaahɨ owetɨtaise. Isɨ kiya wɨndɨ samundɨtaapo. Autaahaatɨhopɨ ko nyamɨ maipɨhaiwa mose taatɨ kiyahaayo mundɨtaapo.
21 Autaahaatɨho bimindɨhandapɨ kiya aimɨ mmonawaahandɨ kandɨ ko Autaahaatɨho apɨpaahɨ akɨtɨhoso tɨwɨ wɨndɨ gɨmaawunyaahopo. Aiwɨ amɨ kiya koaisɨ wɨndɨ saundɨwɨ, “Kahapaamapɨpa nahatewa kɨnyɨhɨ kiyapaise,” undɨwɨ gaare mundopo. Owetise. Kiya wɨndɨ samaiwɨ daahɨ kiyaamɨ amɨtɨha omaŋɨtɨtɨhɨ nipɨtatɨ apɨpaahɨ asɨhatamataise. 22 Kiya satɨwɨ, “Nyahɨ amɨtɨha gaaha gwɨnyaitɨhaahandɨ nesi kaitɨhaahɨra mmonaahiyaanɨne,” tawaahandɨ kandɨ daahɨ kiya noaipapɨ apɨpaahɨ isɨhiya naharɨhatɨmaare. 23 Aiwɨ Autaahaatɨho jinjapɨhɨ asoho konɨhɨ bimisɨhopɨ wɨndɨ baiwɨ gɨwunyaapɨ gaapundɨwɨ mepɨ autaahepumwaamahopo. Kopɨ nanɨpimapɨ nehɨ sɨwipatɨ isɨhiya napopɨ owetohiyɨhiyaamunɨ kohasɨpɨhomunɨ akwɨranɨhomunɨ nepɨ oturɨwɨ kaiwɨ kaiwaapɨ gɨwunyaapɨ atotɨpɨwesawɨ gaapundɨwɨ mepɨ autaahepumwawaayopo.
24 Kiya siyauhɨ namatɨ Autaahaatɨho kiyaisɨ netɨ kiyaamɨ omaŋɨtɨtɨhɨ maipɨhaiwa apɨpaahɨ ainjotahaiwa gwɨnyaahohɨwaiwa kaitaatɨwɨhatɨhemataise. Aihɨ kiya kiyaamɨ ambɨpatɨ maarɨho katɨhɨ nesi nandaapɨ apɨpaahɨ ainjotatɨ maipɨhapa usɨhiya sawana amɨ asɨhiya sawana kiyaamɨ ambɨpatɨ nepɨ mɨmaipaiwɨhaiwa ahoyanɨwɨ kaiwɨ namɨnɨwɨ kainawaayopo. 25 Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha akaaha namapɨ nanɨpimapɨ jaipɨpa nepɨ maapɨ ko kiyatɨ ahaiwaiwai Autaahaatɨhoemapɨ kaiwaapɨ atotɨpɨwesawɨ gaapundɨwɨ mepɨ autaahemapɨ kaiwaamɨ asɨmwaatɨtɨhɨ pɨnowaayopo. Autaahaatɨho kahapaamapɨpa amɨ isɨhiyai kiyatɨ ahaisɨhoai kiya ko kiyatɨ ahɨwisawɨhiya wɨndɨ atotɨpɨwesawɨ gaapundɨwɨ mepɨ autaahepɨmumwahopo, kiya koaisɨnɨhɨ nasɨsoaarɨ akɨtɨnɨhɨ mepɨ Autaahepumwaitaatɨwɨhoaiso.
26 Sandɨ siyauhɨ kandapɨ Autaahaatɨho isɨhiyaisɨ sawanaamɨ ambɨpatɨ maarɨho namasaatatɨ ainjotatɨ maipɨhaiwaatɨhemataise. Amɨ asɨhiya sandɨ usɨhiyaisawɨ tɨtɨhɨ namaatɨwɨ kainɨwɨ bitoaitaatɨwɨhɨretɨ namasi asɨhiya sawana asɨrɨ kɨhɨretɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ sawana isɨnɨwɨ namɨnɨwɨ kainawaayopo. 27 Amɨ sɨrɨ kɨretɨ usɨhiyaisangi asɨhiyaisawɨ namaatɨwɨ ambɨpatɨ tɨmaamaipɨ kainɨwɨ bitoaitaatɨwɨhɨretɨ namasi asɨrɨ kɨhɨretɨ nehɨ usɨhiya sawanaapaahɨhɨ kiyaamɨ maarɨho windotaise. Aiwɨ usɨhiya sawana kiyaamɨ ambɨpatɨ isɨnɨwɨ namɨnɨwɨ apɨpaahɨ ainjotatɨ maipɨhaiwa kainawaayopo. Saiwɨ kainawaawɨ kandaahɨ tɨtɨhɨ naitaatɨwɨ kiyohɨtɨhandɨ kandapɨ wihoaaŋɨhandɨ maipɨhandɨ newaayopo.
28 Amɨ kiya saiwɨ kiyauhɨ Autaahaatɨho nehɨ iwinjasɨhɨ kiyai kiya maipɨhaiwa amɨtɨha maarɨhoaatɨhɨ gwɨnyaahohɨwaiwa wapa akɨpɨpa gaahapa owehaiwa kiyawaayopo. Amɨ sandɨ kiya Autaahaatɨhopɨ pɨwɨha akɨtɨ katirɨhɨretɨ gwɨnyaitaatɨwɨhandapɨ sandɨ wapa awaindɨhandɨmaahe tɨwɨ gwɨnyaahotɨhanda ko kiyai nehɨ iwinjataise. 29 Kiya kahapaamapɨpa apɨpaahɨ wɨndɨ tɨtɨhɨmetɨhandɨ amɨ maipɨhaiwa amɨ kahapaamapɨpa nehɨ sawanaapɨhapaapaahunyaahohɨtɨhandɨ amɨ isɨhiya usaisɨ nepɨ nusopɨsasɨtaatɨwɨ nasɨsoaarɨ maaritɨwɨ gwɨnyaahohɨtɨhandɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ maarɨho amɨtɨhetɨ kɨpwɨndahiyaare. Amɨ mandɨtɨpɨpa amɨ isɨhiya siyɨhiyaisɨ tipɨ nemaitaatɨwɨhandɨ amɨ tundaatɨwɨhandɨ amɨ jɨnjaipɨtɨndaatɨwɨhandɨ amɨ isɨhiya usai maipɨhapa wihoaaŋɨ kawitaatɨwɨhandɨ kiyaamɨ amɨtɨhetunɨ ambɨpatɨ maarɨhoaatɨhɨ tɨsaindahiyaare. Iyatɨ pɨwɨha usaamɨha natɨpɨ nepɨ isɨhiyaamɨ dawaataatapɨ katɨwɨ kanɨwɨhiyaare. 30 Aiwɨ isɨhiyaamɨ ambɨpatɨ amɨ ambɨpatɨ amɨ dahopa nepɨ nusopɨsasɨtaatɨwɨ maipɨhaiwa katɨwɨ kanɨwɨhiyaare. Kiya Autaahaatɨhopɨ apousatɨ pohipaiwɨ isɨhiya usai wipɨwimatɨtaiso maatɨwɨ maipɨhaiwa pɨhɨtɨwɨ katɨwɨ kaiwɨ genanɨwɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ nepɨ awaindemapɨhiyaare. Aiwɨ daihɨra maipɨhaiwa kaitaatɨwɨhɨra taahɨrɨhɨraapɨ daapɨ nepɨ amɨ kiyaamɨ saniya sapiyai atɨhomaawiwɨ wɨretundɨwɨhiyaare. 31 Aiwɨ tɨtɨhapa amɨ tɨtɨhɨmetɨhapa kiya mmondaatɨwɨhandɨ amɨtɨha owetatɨ nahɨriwɨ amɨ wapa kaitaatɨwɨ pɨwɨha tɨmanɨwɨ katohɨpɨpa wɨndɨ kamaiwɨhiyaare. Aiwɨ amɨ isɨhiya usaisɨ kiya wɨndɨ gaahatɨ kamaawiwɨ amɨ wɨndɨ maarɨho nunyawɨ asɨpɨmaawiwɨhiyaare. 32 Autaahaatɨhomɨ wɨnɨhapɨpa satatɨ isɨhiya saiwɨ sɨretɨ kiyohiyɨhiya Autaahaatɨho kiyaisɨ nemahonɨhɨ napwɨtaapo tatɨ ahotimbɨpa mmonɨwɨhiyaare. Mmonɨwɨhiyaatawaahandɨ kandɨ mwɨtetɨwɨ kiya kahapaamapɨpa maipɨhaiwa kiyawaayopo. Aiwɨ amɨ nehɨ sandɨhɨhɨ kiyawaamaayopo. Isɨhiya usa saiwa maipiwa kiyohiyɨhiyaisɨ gaasɨ kaiwɨse undawaatopo.