Luke
Luke-an rarl Angka Mwerr-angker Jesus-akert ingkwernew
1
Luke-elan pip-warl ingkwernew angka mwerr-angker nhanyeman, thwenew-anem artwa alkenh-warl Theophilus-warl
Ya, Theophilus, angka nhanyem ngkweng.
Akngerrelan angka Jesus-akert ingkwernenh. Rap ilek-ilek mwerr-angker mpwarew, rarl anenhel ahern nhenh-itwew. Ingwer-rnemelan renh arew, rarl iteth-tangkwel ahern nhenh-itwew anenh. Rernemap apmer arrpanenh-warl alhenh, angka ingwer-rnemew ilerl-apenh. Rernem atyeng awank-antey ilew. Ayengan akaltyerrew mwanty, renh-rnem ayernemel. Ayengan ilkelhew arrpemarl artewentyel, angka nhenh Jesus-akert ngkweng ingkwerneyew. Ntwa angka nhenh alyepel iterl-areyel. Nthakenh nga iterreyel? Arraty apek? Apmwel-ayeth apek nhenhey? Alakenh atha ngkweng ingkwerneyel, ntwa arraty-angkwarr iterl-areyew-awaty.
Antyerlelan Zechariah ileyel, “Anewelengkw Elizabeth-el awey akely alerikw atnyeneyenh”
Awank-akerr Herod-an apmer ilkwa Judea-ampeny-itwew atyetyart alkenh anenh. Apmer ikwer-itwew artwa anyent anenh, itnan Zechariah. Zechariah ran Abijah-wenh-antey anew, ranap artwa rltwa tyaty ilkwa Jew-rnem-wenh-arenyarl. Akelty ikwerenh itnan Elizabeth, ranap Aaron-wenh-anteyarl anew.
Ratherrap Akngey-wenharl anenh, arraty-angkwarrarl. Aletharl ratherr angka Akngey-wenh rlterrkan arraty-angkwarr apentenh. Ratherrap Akngeyew awelhenh, rarl ikwer-atherr angkenhew. Zechariah-then Elizabeth-then ampwatherr, ratherrap ampeweny-antey anenh, Elizabeth-el nthakenh ampa atnyeney-angenh, arrangkw.
Ingwer-ingweran Zechariah tyaty ilkwitwew Jerusalem-itwew warrkerrenh. Aherrety nhel ayntew ikwer-rnem-wenh-anem, warrkerreyew warl ikwer-itwew. Abijah-wenh-rneman rernemap artwa rltwernemarl. Rernemap artwa anyent rlwanenh, tyaty ilkwewarl aylpeyew. Rap arrtyenh arwerl irrtywel mwerr-angker intey-angker Ingkartew. Arlta ikwerel-antey rernemap Zechariah-anem rlwanew. Rap kwen aylpenhew, arwerl irrtywel arrtyeyew. 10 Ingwer-rneman akethelarl akarrerrenh, Akngey-warl-athek angkaynteyew.
11 Zechariah-an kwenelarl rtnenh, Ingkart-wenh antyerl ikwer-itwel aremerrey-alhew-anem. Rap arrer-antey rtnenh apwert ilkwangkwarr, rwa rarl ampenh-angkwarr. 12 Zechariah rarl arew, antyerlarl rtney-alhew, rap ikwer-wety artewentyel innga atererrew. 13 Antyerlan ikwer angkew, “Zechariah, atererrey-angenh! Ntwa Akngey awey akelyew ayernenh, ran ngenh awenharl. Akelty ngkwenhel awey akely atnyeneyenh. Ntwap renh John itnewa. 14 Mpwelantharl renh atnyeneyenhel, rap mpwelenhanthenh irrngerney-anthem. Akngerran ikwer irrngerney irreyenh arrpemarl. 15 Ranap Inweng Akngey-wenh-akertarl, renharl atnyeneyenhan. Rarl ilkwerreyenhel, Ingkartel renh alkenh inngarlap ileyenhan, rap ngkwarl wayn nthekwern antywey-angenh, arrangkw. 16-17 Ingkart Akngeyel arawerrng ikwerenh antheyenh, rarl artwa angkakertew Elijah-ew awank-akerr anthew-apeny. Akngeyelap renh Inweng ikwerenh-akert Jew-rnem-warl thweneyenh. Ingwer-rnemelan aweyenh angkerl-anenty, rernemap Ingkart Akngey-warl angkeperrenhey-alpeyenh. Rap akwerrng arratyeleyenh. Amperneman aynaynewantherrenh-then awelherreyew. Ingwer-rneman Akngeyew awelhey-angenh-rnem, rap akwerrng arratyeleyenh, rernem arraty-anem aneyenhan. Alakenh-anyem alerengkw ngkwenh rap akngerr arratyeleyenh. Rernem Ingkartew mpwelheyenh, rarl ahern nhenh-warl apetyeyenh.” Alakenh-anyem antyerl Zechariah-ew angkew.
18 Zechariah-el antyerl ayernew, “Inngang angka ngkwenh arraty? Aylanthan ampwatherr-anem! Nthakenh aylanth awey akelyan atnyenem?”
19 Antyerlel renh tyernew, “Ayengan Gabriel. Ayeng Akngey-itwew rtneyel irrwerl-itwew. Ra ayenh thwenew, angka mwerr-angker ngkweng ileyew. Nganap atyeng awelhey-angenharl! 20 Ranap inngarl aynteyenh! Nhepenh-anyem nga angkey-angenh-anem, ngap akerter-anem arlengew-alenty aneyenh, ngarl atyeng irrpeltherrew. Alerengkwarl ngkwenh atnyeneyenhel, Akngeyelap ngenh angkiparreleyenh arrpemarl.” Alakenh-anyem antyerlan ikwer angkew.
21 Zechariah-an antyerlew tyaty ilkwitwew awelhenh, ingwer-rneman akethel-antey rtnenherrenh. Rernem ikwer mpwelhenh, aketh-warl tyerrelheyew. Rernemap iterrenh, “Nthakenh irrew, kwenan arleng-alenty ywerrew?” 22 Rarl kwen-they tyerrelhenhey-alpew, ranap nthakenh iley-angenharl, rarl antyerl arew. Rap akerter-theyant iltyerrenh, ikwer-rnem angkeyew-arrpantey. Rerneman iterl-arew-anem, rarl altyerr mwerr-angker warl kwen-itwew arew.
23 Zechariah rap tyaty ilkwitwew arlta 7-ew-atety anenh. Rarl warrk irrenh-penh, rap apmer-warl-anem alpew.
24 Ikwer-penhan akelty ikwerenh Elizabeth alerl-antey mpwelhenh. Rap warl kwen-itwew alkent 5-ew-atety anenh, rarl nyerrerrenh, ingwer-rnemel renh arewerr. 25 Rap angkenh ament-antey, “Ayengan ampeweny anenh. Akngerrel ayenh kwanthenh, rernemap ayenh nyerrel anthenh. Aleyan Akngeyel ampa atyeng anthew-anem. Kel-anem, ayeng aketh-warl tyerrelhem. Ayenharl akngerrel areyenh, rernem atyeng inkwerelheyenh, Akngeyelan ayenh arntarnt-arayntemarl!”
Antyerl Gabriel-an Mary-ew angkeyel, “Ntwa awey akely atnyeneyenh”
26 Elizabeth warl ikwerenh-they tyerrelheweng-arey, Akngeyel antyerl Gabriel thwenew tawen anyent-warl, itnan Nazareth, apmer Galilee-ampeny-itwew. 27 Rap antyerl thwenew, kwey aleyak Mary-ew angkeyew. Mary-anap Joseph-ewant mpwelhenh, ranap artwitwewan ayntey-angenh, arrangkw-antey. Joseph ran atyetyart David-wenh-antey anew. 28 Antyerlan Mary-warl apetyew, rap ikwer angkew, “Ya, Mary! Ingkart ngkwengel-arleng aneyel, ngkweng inkwerelhemel!” 29 Mary-an apatew. “Ilek-athek wenh ra alakenh atyeng angkew?”
30 Antyerlan ikwer angkew, “Mary, Akngeyan ngkwengarl inkwerelheyel. Atererrey-angenh. 31 Ngap mpwelheyenh, awey akely atnyeneyew, ntwap renh Jesus-arl itneweyenhan. 32 Rarl ilkwerreyenhelan, atyetyartarlap ingkerrew ra aneyenhan. Ingkerrelanap renh Alerikw Akngey-wenh ileyenh. Ilkwarlap ra aneyenh, Akngey ilkwa irrwerl-areny-wenh Alerikw. Akngeyel renh rlwanew, atyetyart alkenh aneyew, David anenh-apeny, David-wenh-rnem-they. Awank-akerr ra atyetyart alkenh Israel-wenh-rnem-wenh anenh. 33 Ampengkw ngkwenhan atyetyart alkenh Israel-wenh-rnem-wenh intem-antey aneyenh.”
34 Mary-el antyerl ayernew, “Aleyak ayeng, akwerrp-antey. Nthakenh atha ampa akely atnyeneman?”
35 Antyerlan ikwer angkew, “Inweng Mwerr-angker irrwerl-arenyan ngkweng-warl apetyeyenh, rap ngenh kwenpayel-apeny arteyenh. Awey akely renh atnyenentyel, akngerrelanap renh Alerikw Akngey-wenh ileyenh. 36 Ntwa arelhampw Elizabeth iterl-areyel. Ingwer-rnem alakenh angkerrenh, ‘Elizabeth-el nthakenh ampa akely atnyeney-angenh, arrangkw!’ Ranap mpwelheyel-anemarl. Alkent irrpety-penhel ra awey akely atnyeneyenh. 37 Inngarlap ra! Akngeyel ilek-ilek anthey-angker!” Alakenh-anyem antyerl angkew Mary-ew.
38 Mary-an antyerlew angkew, “Inngarlap alakenhan, ngarl atyeng angkeyel. Ayengan Akngeyewant-anem aneyenh. Ayengan ikwer mpwelheyew, Ingkartel ampa akely atyeng antheyew-atety.” Antyerlan alpew-anem, Mary-an iwerlelpew-anem.
Mary alheyel Elizabeth arerl-alpeyew
39 Ikwer-penhan ingwer-ingwer Mary-el apmer ikwerenh iwerl-alhew, Elizabeth arerl-alpeyew. Rap anamerl-antey apmer akely ikwer-warl alhew apwert ilkwangketyarr-warl, Judea-ampeny-itwew. 40 Rap Zechariah-wenh apmer-warl alhew, Elizabeth-ew arlkew-anem. Rap kwen aylpenhew, Elizabeth-anem atnyeney-alheyew. 41-44 Elizabeth-el Mary arlkewarl awew, rap artewentyel inkwerelhew. Elizabeth-an Inweng Mwerr-angker-akertel Mary-ew angkew, “Ngan inngan inkwerelhem arelh ingwer-rnem-angkwarr artewentyel. Ampengkw ngkwenh ilkwa aneyenh ampa ingwer-rnem-angkwarr. Ayengan arelhampwarl. Ilekew nga apetyew, ayenh areyew? Atha ngenh awew, ngarl atyeng arlkew, ayeng awelhemel artewentyel inkwerelhew. Akngeyel ngkweng ampa mwerr-angker inngarl antheyenh. Ran ngkweng artewentyel innga inkwerelheyel, ampa akelyewan inkwerelheyel arrpemarl. Ampengkw ngkwenhan atyetyart ilkwa aneyenh, ingwer-rnem-weny-apeny aney-angenharl. 45 Angka wethan, Ingkart-wenh antyerlelarl ngenh ilew, rarl innga wenh aynteyenh. Akngeyan ngkweng inkwerelheyel, ngarl ikwer awelhew, rarl innga ngkweng angkew.” Alakenh Elizabeth-an Mary-ew angkew.
Mary-an Akngey-warl-athek aylelheyel
46-49 Mary rap alakenh Ingkartew aylelhenh-anem:
“Yew! Akngeyan atyeng iterreyel, ilek-ilek atyeng mpwareyew. Ayengan kwey aleyakarl, Akngeyewant anem, akely-anteyarl ayeng.
Atha renh nakem. Ayengan Akngey-warl-athek inkwerelheyel, rarl ayenh arntarnt-areyel.
Nhepenh-anyem akngerran angkayntem, ‘Mary-ay! Akngeyel ilek-ilek ngkweng mpwarenh!’ Akngey mwerr-angker innga.
50 Akngeyel angka ikwerenh-warl awelheyel-rnem arntarnt-arem; arrwekel-penh-rnem-then, rlengkeny-rnem-then, ingkern-penh-rnem-then.
51 Ran rlterrk ikwerenh lwewarrernew. Ingwer-rneman mwerr-arrpantey ilelhenh-rnemarl, Akngeyelan renh-rnem arlperrtyelew, rap renh-rnem ikwer-wety intem-antey thwenew.
52 Ingwer-rneman atyetyart ilkwernem anenharl, renh-rnem arrangkwarl arrerneynew.
Arrangkwarl anenh-rnem rerneman atyetyart ilkwernem ikwer-rnem-angkwarr aneyenh.
53 Ingwer-rneman angayakw amern-wenyarl anenh. Akngeyelan ikwer-rnem anthew, mwerr-angker arlkweyew.
Ingwer-rneman akngerr-akertarl. Akngeyel ilek-ilek akngew, rap renh-rnem arrangkw-anemarl anthew.
54-55 Awank-akerr Akngey arrwekeleny-rnemew angkew, rarl ikwer-rnemel-arleng anayntem, ampernemel-arleng-then.
Abraham-ew ra angkew, ran ikwer ilkelheyel ampernemew-then, rap aleth-antey arntarnt-arem.
Inngarlap ran arntarnt-arenh iylpelerrey-angenharl. Iylpelerrey-angenh Israel-wenh-rnemew.
Intem-antey ra arntarnt-arayntenh, renh-rnem atnyenerl-anemel.”
Alakenh-anyem Mary-an Akngey-warl-athek aylelhenh.
56 Ikwer-penh Mary Elizabeth-wenh apmer-itwew alkent irrpetyew anew, rap angkep-anem apmer ikwerenh-warl Nazareth-warl alpew.
John Baptise-emeley-angker renh irrngarl atnyeneyel
57 Mary-elan Elizabeth iwerlelpew, angkep-anem apmer ikwerenh-warl alpew. Elizabeth-elan awey akely-anem atnyenew.
58 Ingwer-rnem angkew Elizabeth-wenh-rnemew apmer ikwer-areny-rnemew-then alakenh, “Ingkart Elizabeth-ew iterrenh!” Rernemap ingkerrenh inkwerelhew. 59 Kel awey akely renh atnyenew, arlta 7-penh ingwer-rnem Zechariah-wenh apmer-warlarl alhew. Rerneman renh artweleyew Jew-rnem-wenh-angkwarr. Rernemap iterrenh, renh itneweyew Zechariah-apeny. 60 Elizabeth ranap ikwer-rnem arrngert angkew, “Mpwelhenh-arey! Zechariah itnewey-angenh. John-arl renh itneweyewan!”
61 Rernem ikwer angkew, “Ilekewarl ntwa John-an itnewem? Mpwelewanthenh-rneman itnan alakenh ayntey-angenh!” 62 Rernemap akerterant-anem iltyerrenh, angkeyew-arrpantey Zechariah-ew, awey-wenh aynikwew. Rernemap ayernew, “Ilek itna ntwa awey akelyewan arrernem?” 63 Zechariah itep iltyerrew, renh-rnem ayerneyew ampwal alyelkew ingkwerneyew-arelhew. Rap alakenh ingkwernew, “Itnan John.” Rernem ywarn iterrew.
64 Arntwapeny Zechariah-el itna ingkwernew, Akngeyelan renh angkiparrelew, Zechariah rap renhan nakew. 65 Ingwer-rnemarl rtnenherrenh-rnem atererrew, rernemarl Zechariah awew. Ywarn rernem iterrew, apatew-anem. Rernem alherlewew, angka ingwer-rnemew ilerl-apenh, apwert-angketyarr-itwewarl anenh-rnemew, Judea-ampeny-itwew. 66 Akngerrel angka ampa akely John-akert awew. Rernem iterl-arew, ra Ingkart-wenh Inweng Mwerr-angker-akert. Rernemap ayernerrew, “Ampa akely yanh ilkwerreyenhelan, nthakenharlap ra irreyenhan?”
Zechariah-an Akngey-warl-athek aylelheyel
67 John-wenh aynikw Zechariah rarl alakenh-anyem Inweng Mwerr-angker-akert aylelhenh:
68 “Anantherran Israel-wenh-rnem, anantherr Ingkart nakem, Akngey anewantherrenh.
Rap anewantherr-warl apey-alpew anaynteyew, anenhantherrenh arntarnt-araynteyew. Rap apmwa anewantherr-wety irrarlkeyew, anenhantherrenh angkep ikwer-warl-athek pweytelemel.
69 Ran atyetyart David-apeny thwenew, awank-akerrarl anenh-apeny, David-wenh-antey. Ran anenhantherrenh iteth atnyen-ayntem Akngeyew.
70-72 Alakenh-anyem angkakert Akngey-wenh-rnemel ilenh awank-akerran.
Akngeyelan anenhantherrenh ingwer-rnem ilkelhey-angenh-wety iteth atnyen-ayntem, atwerreyelarl-wety-then.
Ra anenhantherrenh ilew, rarl arntarnt-araynteyenh, iwerl-alhey-angenh, arrangkw.
Ra anewantherr iterr-ayntem, rarl Abraham awank-akerr ilew-angkwarr.
73-75 Akngeyel Abraham ilew,
‘Atha arrenhantherrenh ingwer-rnem ilkelhey-angenh-wety iteth atnyen-ayntem, atwerreyelarl-wety-then.’
Ran anenhantherrenh iteth atnyen-ayntem, anantherran renh apent-aynteyew atererrey-angenhel, ikwer intem-antey arraty anaynteyew.
Angka Akngey-wenh innganemarl ayntem! Anantherr inkwerelhem Akngey-warl-athek.”
Alakenh-anyem Zechariah Akngey-warl-athek aylelhenh.
76-77 Rap awey akelyew John-ew-anem alakenh aylelhew:
“Alereyay! Ngarl ilkwerreyenhan, ingwer-rnemel ngenh angkakert Akngey-wenh ilayntem.
Akngeyan inngarl wenh irrwerl aneyel.
Nga alheyenh, ingwer-rnem alakenh ileyew, ‘Ingkartan apey-alpeyenh rlengk-penh-antey!’
Nga alheyenh, ingwer-rnem apmwangkwarr aneyel-rnem alakenh ileyew, ‘Akngeyelan arrenhantherrenh irrarlkey-angker!’
Rap renh-rnem iteth atnyen-ayntem ikwer.
78-79 Akngeyan mwerr-angker aneyel, ingwer-rnemew ingkerrenhew athamerremel.
Rlengkan anewantherr apmwarl aynteyel, atemwengkel-apeny aneyel.
Anantherr apmwangkwarr aneyel, iterl-arey-angenh, arraty alheyewan.
Anantherran ilwewerr atererreyel. Itwernel anewantherr iwerr lwewarrernem.
Alakenh-anyem Akngeyan apmer mwerr-angker-they apetyeyenh.
Rap anewantherr iwerr lwewarrernem, arraty anantherr anaynteyew.
Ran alakenh-anyem anenhantherrenh alpemelem, rarl anewantherr artewentyel ilkelheyelarl.”
Alakenh-anyem Zechariah-an alerewikwan aylelhenh.
80 John rap ilkwanemerrew, Inweng Akngey-wenhel renh rlterrkelew-anem. Ra ament-anem arlpaw-itwew anenh-tangkwel, angka Akngey-wenh ingwer-rnemew-anem ilerl-apenh.