Luke  
Angketj Jesu Christ-akert Luke-elarl pip-warn arrernekarl, peltj kwerenh arreny Theophilus-warn lanthetjeh-anngernt   
 1
 1 Yeng Luke anem. Peltj tjengenh Theophilus-ay, thang angketj nhenh ngkweng pip-warn arrernem. Arrwekel arrpenh mapel angketj inehenh pip-warn arrernek, angketj nheng Jesu-el mpwarekarl, rang nakenh-nakenh mapel-ayeng anekarl-rlwer.   2 Arrwekeleny mapel-amparr ilek, inarl artwang Jesu renh arekarl-penh, rarl iteth anekarl ahelh nhenhel. Inang mer map-warn alhek, angketj Jesu-akert renh ilerl-apek, nwernenh-arlk kaltj-antherl-apek.   3 Inang angketj tjeng Jesu-akert ilek. Yeng ineheng mantj kaltj-irrek, inenh angerr pawenhemel. Yeng iterrek-amparr, angketj Jesu-akert pip-warn arrernetjeh. Kel thang angketj nhenh pip-warn arrernek, ngkweng-warn lanthetjeh-anngernt. Angketj nhenh arratj anthwerr anem.   4 Ntwang apek kwek war kaltj anem. Thang angketj nhenh ngkweng-warn lanthem, kwereng ntwang kaltj anthwerr anetjenh, angketj nheng inarl ngwenh kaltj-anthek-arleh, rang angketj arratj anthwerr anem.   
Alker-areny angel arreny Gabriel-el Zechariah 
renh ilek, rang ler anyenetjenharl
 renh ilek, rang ler anyenetjenharl
 5 King Herod rang twernk anetjam-rlwer mer Judea-ek, ngkart priest nyent Judea kwerel anek, arreny kwerenh Zechariah. Rang Abijah-kenh peltj anek. Zechariah-kenh anew arreny Elizabeth anek. Elizabeth rang Aaron-kenh peltj anek.   6 Zechariah Elizabeth ratherr Altjerreng ularr arratj kwet mernelhetjart. Ratherr Ngkart-henh angketj ingkerrekeh arratj kwet kangkwerretjart.   7 Ratherr kwer-kweny kwet anek, Elizabeth rang arelh ampwangemeh anek, Zechariah rang artwang aywang anek.   
 8-9 Ngkart priest mapeh angketj ineh anek, priest nyentam-nyent irrpetjeh Altjerr-henh church angerretj-warn, npwang mwerr-akert, altarkern-ampenyel ntheletjeh, intjernetjeh-anngernt. Nhenh Zechariah kwer rrkwapentj arrwekel urrarekarl.    10 Zechariah rang church-warn kwen irrpenhek, rang npwang mwerr renh ntheletjeh. Tjerrtj arrpenh map inarl church-el arraw-irrekarl petjekarl, inang kethel kwet karelhetjam, Altjerr-warn angkemel.   
 11 Altjerr-henh angel alker-areny Zechariah kwer mernelhek, arnang npwang mwerr-henh altar-eng ayerrerel angel rang irnetj-alhek.   12 Zechariah-el angel renh arek. Rang anwerlkemel angerr ater-irrek.   13 Angel rang renh ilek, “Zechariah-ay, ater-irretj-kweny anay, thang angketj mwerr ngkweng iletjenheng! Altjerrel ngwenh awek, ntwang kwer-warn pawenhemel angkekarl. Anew ngkwengenh Elizabeth-emeh kwer-akert irretjenh. Kwer rrwey kwer ngwerrm-irretjenh. Ntwang renh arreny John anewetjeh.   14 Ntwang arrken anthwerr anetjenh, rang ngwerrm-irretjenhel. Tjerrtj arrpenh map arrken-antem anetjenh.   15 Altjerreng ularr rang artwang tjeperr anthwerr anetjenh. Rang itja wine-arlk antjwetjenh. Ngwerrm-irrekarl-penh rang Kwerrern Alngaltar-akert kwet anetjenh.   16-17 Altjerr Angeyel twer kwer anthetjenh, rarl ngkwey angketj angenh-angenh Elijah-ek anthekarl-arteh. Altjerrel renh kwerrern kwerenh-akert tjerrtj Israel-areny map-warn lanthetjenh. Rang Ngkarteng arrwekel alhetjenh. Rang tjerrtj aningk twepelh-iletjenh Altjerr-warn. Rang tjerrtj inenh arratj-iletjenh, angey map kwer inehenh mapeh kangketjenheng. Rang tjerrtj kangkwerretj-kweny map alngampelh-iletjenh, inang Ngkarteh irlpareth kangkwerretjeh, iterrentj arratj-akert. Lakenh kwer ngkwengenh rang tjerrtj map arratj-iletjenh. Inang Ngkarteh karelhetjenh, rang ahelh-warn petjemeng.” Lakenh angelel Zechariah renh ilek.   
 18 Zechariah-elemeh angel renh pawenhek, “Yeng artwang aywang anem. Anew tjengenh rang arelh ampwang anem. Nthakenhameh ilern kwer anyenetjenh?”   
 19 Angelel renh tjernek, “Yeng kwenh Gabriel anem. Yeng-artek Altjerrel-ayeng kwet irnem. Altjerr rarrp yengenh ngkweng-warn lanthek, ngwenh angketj mwerr nhenh iletjeh.   20 Angketj nhenh arratj anthwerr. Ntwang angketj tjengenh itja nakekarleng, ntwang angketj-kweny kwet anetjenh, kwer rang ngwerrm-irretjeh-atwetj.”   
 21 Tjerrtj map inang kethel karelhetjam Zechariah kwer. Zechariah rang kwen kwet anek arratetj-kweny, lakenheng inang iterrerl-anek, “Nthakenh rang kwet irretjam?”   22 Kwereng Zechariah rang church-eng arratek, rang angketj-kwenh kwet anek. Tjerrtj mapel alhengk-arek, rang anengkerr arekarl. Zechariah rang ineh iltjem-iltjemeh angkek.   
 23 Arltang arrpenhel Zechariah rang church-el rrkwapentj mpwarekarl-penh, rang mer kwerenh-warn alpek, mer Judea pwert-pwert-angkwerr-warn.   24 Kel arrpenhelemeh anew kwerenh Elizabeth anertemeh nthwerl-apek. Elizabeth rang anyentj 5-el warl kwenel alengk-welhek.   25 Rarrp angkek, “Arratj-athew Altjerr rang tjeng mantj-mantj mernelhek. Lyeteng tjerrtj arrpenh mapel yengenh itjemeh weth arrkentj-iletjenh.”   
Angel Gabriel awenk Mary-warn petjek 
  26 Kel Elizabeth rang 6 months-emeh anert-anert anemarleng, Altjerrel angel Gabriel-emeh mer Nazareth-warn lanthek. Nazareth rartek town kwek anek, mer Galilee-el.   27 Altjerrel Gabriel lanthek angketj mwerr-akert marl awenk nyent-warn, arreny kwerenh anek Mary. Mary rartek Joseph-eh alhelentj anek. Mpank ratherr inerrentj-kweny anek. Joseph rang King David-henh peltj anek.   28 Angel rang Mary-warn petjek. Rang renh ilek, “Arrken-irremel anang! Ngkart ngkweng kangkem. Rang ngkwengel-ayeng lyet anem!”    
 29 Mary rang angketj awemel ywarn iterrek. “Wenhekam angel tjeng angkek?”   30 Angel rang kwer weth angkek, “Mary-ay, ntwang itja ater-irretjeh! Altjerr rang ngkweng angerr nyerrkem.   31 Kwer rrwey kwek ngkweng ngwerrm-irretjenh. Ntwangemeh renh arreny Jesu arrernetjek.   32 Rang Altjerreng ularr tjeperr anthwerr anetjenh. Rang Altjerr angerr-henh Ler anetjenh, tjerrtjel renh alhengk-aretjenh. Ngkart Altjerrel renh ngkernetjenh, king angerr anetjeh, arrwekeleny kwerenh David-arteh twernk anetjenh.   33 Rang Jacob-kenh peltj mapeh twernk kwet anetjenh, rarrp kweteth Ngkart angerr anetjenh.”   
 34 Mary-emeh angel kwer ilelhek, “Yeng-artek artwangeh akwen. Nthakenham kwer tjeng ngwerrm-irretjenh?”   
 35 Angel rang renh ilek, “Altjerr Angey rang twer anthwerr anem. Altjerr rang ngkweng mernelhetjenh. Kwerrern Alngaltar rang ngkweng-warn irrpetjenh. Lakenheng kwer ngkwengenh mwerr anthwerr anetjenh. Tjerrtj mapel iletjenh, kwer rang Altjerr-henh Ler anetjenh.   36 Ntwang peltj ngkwengenh Elizabeth iterl-arem key, arelh ampwang nheng? Tjerrtj ingkerrekel iletjart, rang kwer-kwenh kwet anetjenharl. Lyetemeh rang kel 6 anyentj anertemeh anem, kwer-akert!   37 Altjerr twer angerr-akert anem!” Lakenh angelel Mary renh ilek.   
 38 Mary rang angkek, “Yeng kweteth Ngkartek kangkwerrek. Angketj ngkwengenh kel arratj aney! Yeng Ngkartek karelhetjeh, rang kwer tjeng anthetjenheh-anngernt.” Kel angel rang alpekemeh, renh imperl-alhemel.   
Mary rang Elizabeth-warn yatjarr alhek 
  39 Arltang arrpenhelemeh Mary rang parrp athek-irremel alhek, Zechariah Elizabeth kwer-atherr-henh mer-warn. Zechariah ratherr mer Judea pwert-pwert-angkwerr anek.   40 Mary-emeh Zechariah-henh warl irrpenhemel rang Elizabeth kwer angkek, “Altjelatjay!”   41 Elizabeth-henh anertel-ayel kwer angelherl-alhek. Kwerrern Alngaltar rang Elizabeth-warn irrpek.   42 Elizabeth rang kangkemel angkek, “Mary-ay! Altjerr kwenh ngkweng angerr kangkek, marl arrpenh mapeng-ntjel. Rang kwer ngkwengenheh angerr kangketjenh.   43 Yengemeh arrken angerr anem, Ngkart tjeyenh-henh matj tjeng-warn yatjarr petjekarleng!   44 Thang ngwenh awek tjeng-warn angkerleh, kwer tjengenhemeh arrken awelhemel angelherl-alhek!   45 Ntwang arrken angerr anem! Altjerr rang ngkweng kangkem, ntwang Altjerr-henh angketj nakekarleng, angketj nheng angelel ngwenh ilekarl-penheh. Altjerrel ngwenh kweteth twer-iletjenh.” Lakenh Elizabeth Mary-ek angkek.   
Mary-el Altjerr renh arrken awelhemel nakek 
  46-49 Mary rang angkek,  
“Altjerr kwenh tjeng kangkek,  
yeng anetj-anetj anerleh!  
Thang Ngkart renh kangkemel naketjenh,  
rang yeng anetjeng arntarnt-arek.  
Rang yengenh arntarnt-arem twer kwerenhel-arleng.  
Lyeteng tjerrtj aningkel lakenh iletjenh,  
‘Mary-ay, Altjerrel kwenh mwerr anthwerr mpwarekarl ngkweng.’  
Yeng arrken awelhem kwer, rang yengenh urrarek.  
Altjerr rang arratj anthwerr anem.  
Rang twer angerr-akert anem.   
 50 Tjerrtj ngwenhel apek inang renh arratj iterl-aremeng,  
ineh rang kweteth mantj-mantj mernelhetjenh.   
 51 Rang mernelhekarl, rang twer anemeng.  
Tjerrtj nakelhemarl map inenh rang kwereng anpwek.   
 52 Rang twernk angerr map inenh kwen-ilek,  
tjerrtj anetj-anetj mapemeh rang inenh tjwenek,  
twernk anetjeh.   
 53 Tjerrtj angayel map rang mern arlkwetjeh anthek.  
Tjerrtj maney angerr-akert map rang inenh iltjant lanthek.   
 54-55 Ngkwey rang angerrepat Abraham  
Israel-areny map thwen alhelekarl-arteh,  
lakenh rang inenh mantj-mantj arntarnt-arentjekarl,  
inehenh peltj ingkern-penh map thwen.  
Rang kweteth nwernenh arntarnt-aretjart,  
nwernenh kangkentjel anyenetjart, angwerretj-kwenh.  
Rang kweteth nwernenh arntarnt-aretjenh.”  
Lakenh Mary rang kangkemel angkek.   
 56 Mary-emeh Elizabeth-el-arleng anyentj rrpwetjeh-atwetj kwet-irrek. Kwereng Mary mer kwerenh-warn angkep alpek.   
John Kwatjeh Irrpelh-ilenh-ilenh rang ngwerrm-irrek 
  57 Kel arrpenhel Elizabeth-henh kwer rrwey rang ngwerrm-irrekemeh.   58 Tjerrtj mer-areny mapel angketj awek, Elizabeth-henh peltj mapel thwen. Inang arrken angerr awelhek, Ngkart rang Elizabeth kwer ltarrp-irrekarl, renh kwer rrwey anthekarleng.   
 59 Rrwey rang arltang 8 anekarleng, peltj map petjek Zechariah Elizabeth kwer-atherrel-ayeng anetjeh, inang kwer rrwey renh artwang-iletjeh-anngernt. Moses-henh mpwareng-areng-angkwerr kwer rrwey renh arltang 8-eng artwang mpwaretjeh-anngernt. Peltj inang ahentj-anek, kwer rrwey Zechariah anewetjeh, arreny angey kwerenh-arteh.   60 Matj kwerenhelemeh inenh arnpakemel ilek, “Itja, renh arreny John anewetjeh.”   
 61 Inang tjweker-irrek, renh arreny John anewetjeh. Inang angkek kwer, “Peltj ngkwengenh arrpenh itjemeh arreny alenh-akert anem.”   
 62 Inang Zechariah renh iltjem-iltjemel pawenhek, “Arreny wenheham ntwang ahentj-irrem, ler ngkwengenh anewetjeh?”   63 Zechariah iltjem-iltjemel inenh ilek, inang kwer arnang anthetjeh, rang angketj mpwaretjenh lwerenh-akertel. Arnang kwer-warn rang mpwarek, “Rang anem arreny John.” Inang nhenh aremel inang anwerlkek.    64 Kwereng Zechariah-henh aleny mwerremeh angkerl-anek. Zechariah rang angkek, Altjerr renh nakemel.   65 Tjerrtj kwerel-ayel anekarl map inang angerr anwerlkek, kwer-penh inang angketj nhenh-penh ilerl-apek mer arrpenh mapel. Tjerrtj ingkerrek inarl pwert-pwert Judea-angkwerr anetjart angketj nhenh-penh inang angkerrek.   66 Inang angketj nhenh-penh kwet iterretjam, inarrpemeh pawenherretjam, “Kwer nhenhemeh nthakenh irretjenh?” Inang alhengk-arek, Ngkartel renh karemeng.   
Zechariah-el Altjerr renh kangkemel nakek 
  67 Kwerrern Alngaltar rang Zechariah-warn irrpek. Zechariah rang inenh Altjerr-henh angketj ilek,   
 68 “Nwern Ngkart renh kangkemel naketjeh,  
rang tjerrtj Israel-areny map-henh Altjerr anem.  
Rang nwerneh-warn tjerrtj arlaltj kwerenh map-warn  
tangetjel petjek,  
nwernenh anetjeng rrkwetjeh.   
 69 Rang artwang Iteth-ilenh-ilenh nwerneh-warn lanthetjenharl,  
twer angerr-akert, nwernenh iteth-iletjenheng.  
Artwang nhenh rang David-henh peltj mapeng  
ingkern petjetjenharl.   
 70 Ngkweyeng-ntjel rang angketj angenh-angenh  
kwerenh mapel-arleng  
nwernenh alhelekarl wart,   
 71 rang nwernenh tjerrtj ngkwantj-irrenh-irrenh mapeng  
rrkwetjenh.   
 72 Rang nheng angerrepat nwern-henh map alhelekarl,  
rang ineh ltarrp-irretjenharl.  
Lakenh rang ineh mernelhek.  
Rang nwerneh kweteth iterrerl-anem,  
rarl ngkwey alhelekarl wart.   
 73-75 Altjerr rang Abraham renh ilek,  
‘Thang arrantherrenh tjerrtj mapeng arntarnt-aretjenh,  
inarl arrehantherr ngkwantj-irrem mapeng.’  
Lakenh nwernemeh Altjerr kwereng ularr anew-anew arraw-irremel anetjenheng.  
Nwern arratj mernelhek, kwer kweteth iterremel anetjart.”  
Lakenh Zechariah rang Altjerreh nakemel angkek.   
 76 Rang ler kwerenhek-antem angkek,  
“Ler tjengenhay! Arrpenh mapel ngwenh anewetjenh,  
ntwang Altjerr angerr-henh angketj angenh-angenh.  
Ntwangemeh Ngkart kwereng arrwekel alhetjenh,  
tjerrtj inenh iletj-alhetjenh,  
Ngkart rang lyet war nhenh-warn petjemeng,  
inang kwer karelhetjeh.   
 77 Ntwang tjerrtj kwerenh map kaltj-anthetjenh,  
Altjerrel anetj inehenh wetjenheng,  
kwer-penh rang inenh rrkwetjenh,  
kwerel-ayengemeh inang kweteth anetjenheng.   
 78-79 Lyet nwern anetjel-ayel anem, ngwemerntel-arteh anem.  
Nwern akwen-antey anem, arratj mernelhetj-kwenh.  
Nwern ater-irrem ilwehetjeng.  
Altjerrel artwang Iteth-ilenh-ilenh renh  
nwerneh-warn lanthetjenharl,  
rang kangkentj anemeng wart.  
Aherrkel nwerneh tjey mernem.  
Lakenh-arteh artwang Iteth-ilenh-ilenh rang  
nwernenh parrtjelh-iletjenh.  
Rang nwernenh kaltj-anthetjenh, tjey mwerrel alhetjeh,  
nwern ularrek-ularr ngwerleny mernelhetjenheng,  
nwern ater-kwenh kwet anetjenheng.”  
Lakenh Zechariah-el ler kwerenh ilek.   
 80 Kwer-penh ler kwerenh John rang angerr-irrek, kwerrern kwerenh arratj kwet twer-irrenhek. Rang rrkwalel kwet nyent-areny anetjart, rang arltang alenheh-atwetj mpwelhek. Arltang kwerel rang Israel-areny mapek angketj Altjerr-kenh ilerl-apetjeh-anngernt.