Kaciɓiki ka̱ wila̱
Kuɓa̱yuwa̱
Katagarda ka Kaciɓiki ka̱ Wila̱, o foɓuso ta̱ ka'a tsa akaka a kadanshi ka Musa a kubana wa aza a Isaraila a iɗika i Muwabu, a̱ ubuta̱ u na a shamgbai ana o kotsoi nwalu mu ugaɗi n le n na a ya'in e meremune, an i ɗevu n ku'uwa kuda̱sa̱ngu a iɗika ya aza a Kana'ana.
I na i la'i n kuga'an ɗa yi punu uɗani a katagarda ka i ɗaɗa: (1) Musa u ciɓai ukuna u gbagba'in wa̱ a̱ya̱ amangere a na a lazai. U folonoi uma a ciɓa n tsu na Ka̱shile ko tonoi n ele e meremune uteku tsu na o kutono yi n e nekei Ka̱shile tsugbayin. (2) Musa u wu ura̱na̱suka̱i wila̱ kupa, ɗa u zuwai katsura a ili i na wila̱ u iyain wi a kadanshi, e kuɗeke uma a cikpa Vuzavaguɗu koci. Ɗa kpamu wu ura̱na̱suka̱i wila̱ kakau u na u kutono n wuma wa aza a Isaraila a iɗika yu uzuwakpani. (3) Musa u ciɓakai uma ili i na i zuwai Ka̱shile ka ya'in uzuwakpani n ele, ɗa u folonoi le o tonosokoi wila̱ u na a zuwakai le. (4) Erengu ta̱ Jesuwa wo okpo vuzagbayin vu uma a̱ Ka̱shile. Ayin a na a kotsoi vishipa vu ka̱ɗiva̱ vu uneki u ka̱ɗu n Ka̱shile, ɗa u dansai ukuna wu una̱singai a̱ ubuta̱ wa aza a Isaraila, ɗa Musa u kuwa̱i a Muwabu, a uɓon u kasana u Kuyene ku Urudu.
Ukuna u kadanshi ka gbayin punu a katagarda ka ɗaɗa, Ka̱shile kisa ta̱ ɗa u zuwakai uma a uzagbi a̱ ni una̱singai, aza na u cigai. U ga'an ta̱ uma a̱ ni a ciɓa n ukuna u nampa, adama na a ciga yi ka̱ta̱ kpamu o tono kadanshi ka̱ ni, adama a na a̱ ciya̱ wuma ka̱ta̱ a lya'a kelime n kuciya̱ una̱singai.
Aba'in a utsura a katagarda ka a ɗaɗa: Kaba'in ka̱ 6:4-6, a na a ɗikai kadanshi ku udani u Yesu ka na u ɗekei wila̱ u na u la'i n utsura dem u ɗaɗa ta na <<Ciga Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ nu n ka̱ɗu ka̱ nu koɓolo n wuma nu ra̱ka̱, koɓolo n utsura u nu feu dem.>>
Ili i na yi punu udari a katagarda ka nampa:
Kadanshi ka Musa ka iyain (1:1--4:49)
Kadanshi ka Musa ke ire (5:1--26:19)
A. Wila̱ kupa (5:1--10:22)
B. Wila̱, m tsuɓari (11:1--26:19)
Wila̱ tsu na a ku'uwa Kana'ana (27:1--28:68)
Ura̱na̱suka̱i uzuwakpani (29:1--30:20)
Kadanshi ka Musa ku ukocishi (31:1--33:29)
Ukpa̱ u Musa (34:1-12)
1
Kadanshi tsu na a̱ kuka̱sukpa̱ Horebu
Nava ɗaɗa kadanshi ka na Musa u ya'ankai aza a Isaraila ra̱ka̱ e meremune a uɓon u kasana ke kuyene ku Urudu a Araba, vu na vi a kinda Sofu, e mere ma Param n Tofelu, n Laban, n Hazerotu n Dizahabu.
Nwalu n ayin kupa n kete n ɗa i na i ɗikai o Horebu a kubana Kadeshi-baniyan, tsu uye u kusan ku gbayin ku Siyaru. A kanna ka iyain ko wotoi u kupa n u te u ka̱ya̱'a̱ ka a amangere, ka na aza a Isaraila a̱ ka̱sukpa̱i iɗika i Masar, ɗa Musa u ya'in kadanshi n aza a Isaraila, uteku tsu na Ka̱shile ka danai ni u dana le. Ili i nampa ya i ta̱wa̱ ta̱ a na u lya'i Sihon mogono ma Amoriya, a̱yi na wi a kulya'a tsugono a Heshibon, n Ogu mogono ma Bashan, a̱yi na u lya'i tsugono a Ashitarotu n Edire.
N kasana ke kuyene ku Urudu punu a iɗika i Mowabu, ɗa Musa u gita̱i kudansa ukuna u kadanshi ka̱ Ka̱shile, u danai,
<<Ciɓai n uteku tsu na Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ tsu ka ya'in kadanshi n a̱tsu a Horebu, u danai, <Ida̱shi i ɗa̱ a kusan ku gbayin ku nampa ka i yawa ta̱. Ɗa̱nga̱i, i ka̱na̱ uye a kubana a̱ likuci yi nsasan ya aza a Amoriya koɓolo n aza a na i ida̱shi ɗeɗevu n ele a uɓon u Araba. Uwai a nsansa m gbagba'in koɓolo n ubuta̱ u kenke'en, n Negebu, n uɓon u kuyene, n iɗika ya aza a Kana'ana, nu nsasan m gbagba'in n Lebano, ali a kubana a uteku u kuyene ku gbayin, ku na e ci ɗeke Yufiretu. La̱na̱, n neke ɗa̱ ta̱ iɗika i nampa ya ra̱ka̱ ekiye a̱ ɗa̱. Uwai ka̱ta̱ i lya'a i ɗa wo okpo uka̱ni u ɗa̱ u na Ka̱shile ka kucinai an we neke ikaya i ɗa̱, Ibirahi, n Ishaku, n Yakubu, u danai u kuneke le ta̱ nu ntsukaya n le n na n kuta̱wa̱.>
A zuwai aza e kelime
(Kut 18:13-27)
<<A ayin a nanlo n dana ɗa̱ ta̱, <I la'a ta̱ utsura u na mpa ende'en va̱ ma kufuɗa kuɗika a̱miki a̱ ɗa̱. 10 Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ ɗa̱ u doku ta̱ ka̱bunda̱i ka̱ ɗa̱, ali ɗa gogo na i yimkpai tsa azangata a gaɗi. 11 Ya'an Vuzavaguɗu Ka̱shile ki ikaya i ɗa̱ u doku ka̱bunda̱i ka̱ ɗa̱ ali a̱kpa̱n-a̱kpa̱n, ka̱ta̱ u zuwaka ɗa̱ una̱singai tsu na u ya'in uzuwakpani. 12 Ama nini ɗai mpa ende'en n kufuɗa kuɗika a̱miki a̱ ɗa̱, n kadama ka̱ ɗa̱, n vishili vu ɗa̱? 13 Zagbai vuza te te aza a ugboji, n kuyeve ele vu na uma a cikpai, a kumaci kakau ku ɗa̱ dem, mpa mi ta̱ a kuzuwa le okpo aza e kelime a̱ ɗa̱.> 14 Ɗa yu ushuki mu, i danai, <I na vi sheshei kuya'an i singai i ɗa.> 15 Ɗa n ɗikai aza e kelime a na i zagbai a̱ ka̱tsuma̱ ka kumaci ka̱ ɗa̱, aza a ugboji, n aza na i cikpai, ɗa n zuwai le n nekei le utsura wa̱ ɗa̱, okpo aza e kelime a uma a̱kpa̱n-a̱kpa̱n n amangatawantawun, n amangerenkupa n kupa, n ka uma kupa tsa aza kelime a kumaci. 16 Ɗa m ɓarangi aya'in a fada a̱ ɗa̱ a ayin a nanlo a n danai le, <Yi baci a kuya'anka aza a̱ ɗa̱ afada ka̱ta̱ i kiɗa afada a na a ga'in mayin, ko kadanshi ka vuza va aza a Isaraila n vuza ni, ko kpamu komoci ka na ki ida̱shi n a̱ɗa̱. 17 Ka̱ta̱ i ya'an kazagba a̱ ubuta̱ u kuya'an wa afada u ɗa̱ ba. Panai afada a vuza gbayin n vuza kenu derere. Ka̱ta̱ i pana wovon u vuza ba, adama a n afada a̱ Ka̱shile a ɗa. Tuka̱i mu n afada a na a la'i utsura u ɗa̱, ka̱ta̱ mpa n ya'an a ɗa.> 18 A ayin a nanlo n tonuko ɗa̱ ta̱ ili ra̱ka̱ i na i kuya'an.>>
A̱ suki aza a tsusaki
(Mkc 13:1-33)
19 <<Derere uteku u na Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ tsu ka danai tsu, ɗa tsu ka̱sukpa̱i Horebu ɗa tsu walai n likuci yi nsasan ya aza Amoriya e meremune ma gbayin ma̱ ka̱rikpa̱ni ma na yi e kene. Ɗa tsu yawai Kadeshi-baniyan. 20 Ɗa n danai ɗa̱, <I yawa ta̱ a̱ likuci yi nsasan ya aza Amoriya, n na Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ tsu wi e kuneke tsu. 21 La̱na̱, Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ ɗa̱ ke neke ɗa̱ ta̱ iɗika ya. Banai ka̱ta̱ yi isa i ɗa yo okpo ili yu uka̱ni i ɗa̱ uteku tsu na Vuzavaguɗu Ka̱shile ki ikaya i ɗa̱ ko tonokoi ɗa̱. Ka̱ta̱ i pana wovon ba, ka̱ta̱ ta na feu asuvu a̱ ɗa̱ a̱ muɗa̱ ba.> 22 Ɗa dem vu ɗa̱ i ta̱wa̱i wa̱ va̱ ɗa i danai, <Ka̱sukpa̱ tsu suku uma kelime ka̱ tsu a bana a sakaka tsu iɗika ya, ka̱ta̱ o bonoko tsu n kadanshi ku uye u na tso kutono n likuci i na tsa ku'uwaka.> 23 Ɗa me enei kusheshe ka kuga'an mu ta̱, ɗa n zagbai uma kupa n aza e re, vuma te a kumaci dem. 24 Ɗa a̱ ɗa̱nga̱i a lazai a kubana a̱ likuci yi nsasan ya, ɗa a yawai a ka̱ra̱ ka Eshikolu ɗa a sakai iɗika ya. 25 Ɗa a taɓai umaci wu nɗanga u yoku mi iɗika ya, ɗa a̱ tuka̱i tsu, ɗa feu o tonukoi tsu, <Iɗika i singai i ɗa Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ tsu ki e kuneke tsu.>
Uma a Isaraila a ya'ankai Vuzavaguɗu ugbamukaci
26 <<Ama ɗa i iwain kubana ɗe, ɗa i ya'ankai Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ ɗa̱ ugbamukaci. 27 Ɗa i ka̱na̱i mololo punu a̱ a̱pa̱m a̱ ɗa̱ ɗa i danai, <Vuzavaguɗu u iwan tsu ta̱, ɗa wu uta̱ka̱i tsu a iɗika yi Masar, adama a na u neke tsu e ekiye a aza a Amoriya a una tsu. 28 Teɗai tsa kubana? Aza a tsusaki a̱ tsu a zuwa ta̱ a̱ɗu a̱ tsu a̱ muɗa̱i. A danai, <<Uma a̱ likuci a a la'a tsu ta̱ utsura n ugaɗi, likuci ya yi ta̱ gba̱ra̱, nshilya n ni ma n kungba ta̱ a kubana gaɗi ka̱u, ali ce ene ta̱ aza a Anaki ɗe.>> > 29 Ɗa n danai ɗa̱, <Ka̱ta̱ i rikpa̱, ko i pana wovon u le ba. 30 Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ ɗa̱, a̱yi na wi a kuwalaka ɗa̱ kelime, wi ta̱ a̱ kushilika̱ adama a̱ ɗa̱, tsu na u ya'ankai ɗa̱ a Masar a̱ɗa̱ e kene, 31 e meremune. Ta ɗe ye enei tsu na Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ ɗa̱ ka ɗikai ɗa̱ tsu na kesheku ka̱ tsu ɗika maku ma̱ ni, a nwalu n na i ya'in dem ali a̱ kuta̱wa̱ a̱ ubuta̱ u nampa.> 32 Ama n nannai dem, i neke a̱ɗu a̱ ɗa̱ u Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ ɗa̱ ba, 33 vuza na u walai a̱ kelime ka̱ ɗa̱ n kutashi ka akina n kayin, n kanna kpamu u palai ɗa̱ n keleshu, adama a na u la̱nsa̱ka̱ ɗa̱ ubuta̱ u kuvaku, ka̱ta̱ kpamu u yotsongu ɗa̱ uye u na yi o kutono.>>
Vuzavaguɗu u takacikai aza a Isaraila
(Mkc 14:20-45)
34 <<Ana Vuzavaguɗu u panai mololo ma na i ya'in, ɗa u ya'in wupa ka̱u ɗa u kucinai. 35 <Ko vuma a̱ ka̱tsuma̱ ka uma a nampa, ka ayin a gbani-gbani a nampa wa kene iɗika i singai i na n kucinai kuneke ikaya i ɗa̱ ba, 36 sai Kelepu koci kolobo ka Jefune. A̱yi ɗa we kene i ɗa, ka̱ta̱ n neke yi i ɗa koɓolo nu ntsukaya n ni, iɗika i na u dasai n ene a̱ ni, adama a na a̱yi u tono ta̱ Vuzavaguɗu n ka̱ɗu ka̱ ni derere.> 37 Adama a̱ ɗa̱ a ɗa Vuzavaguɗu u ya'in wupa nu mpa feu ɗa u danai, <Avu feu va ku'uwa iɗika yu uzuwakpani ya ba. 38 Ama ka̱ɓa̱nki ka̱ nu Jesuwa kolobo ka̱ Nun, wa ku'uwa ta̱ i ɗa. Doku yi utsura u ka̱ɗu adama a na wi ta̱ o kutono n aza a Isaraila a lya'a uka̱ni wi i ɗa. 39 Ɗa Vuzavaguɗu u danai, muku n ɗa̱ aza a na yi e kene i ta̱ a̱ kupura̱ le a̱ ubuta̱ u kuvon, aza na ka̱ta̱ e yevei ka gbani-gbani n ka singai kau ba, i ta̱ a ku'uwa a iɗika ya. Mpa n kuneke le ta̱ i ɗa, ka̱ta̱ a uwa a̱ ka̱na̱ i ɗa. 40 Ama a̱ɗa̱, i kpatala i bono e meremune n uye u Mala ma Shili.>
41 <<Ɗa yu ushuki i danai, <Ci ya'anka ta̱ Vuzavaguɗu unushi. Ci ta̱ a kubana ka̱ta̱ ci shilika̱, uteku tsu na Vuzavaguɗu Ka̱shile ka̱ tsu u tonukoi tsu ci ya'an.> Ɗa yaba dem u ɗikai ucanuku u kuvon u ni, e kusheshe adanshi gbani ɗa a kulya'a likuci yi nsasan ya. 42 Ama ɗa Vuzavaguɗu u danai mu, <Dana le, ka̱ta̱ i bana ɗe i ya'an vishili ba, adama a na mpa mo kuyongo ɗe n a̱ɗa̱ ba. Ta lo irala i ɗa̱ ya kuna ɗa̱.> 43 N tonuko ɗa̱ ta̱ nannai, ama ɗa i iwain kupanaka mu. Ɗa i ya'ankai kadanshi ka Vuzavaguɗu ugbamukaci, n ugbamukaci ɗa i ka̱na̱i uye a kubana a̱ likuci yi nsasan ya. 44 Ɗa ta na aza a Amoriya aza a na i punu ida̱shi a kusan ka a̱ uta̱i n ka̱bunda̱i uteku ci ishigi, ɗa a guvai ɗa̱, a̱ ka̱na̱i kuna ɗa̱ a Siyaru ali a kubana a Horuma. 45 Ɗa i bonoi i ka̱na̱i kushi'a̱ka̱ Vuzavaguɗu, ama ɗa u iwain kupana asuvayali a̱ ɗa̱. U votsuki atsuvu a̱ ni adama a̱ ɗa̱. 46 I ɗaɗa i zuwai ɗa i ya'in ida̱shi i megeshe a̱ likuci i Kadeshi.>>