5
Kinɛɛtinɛ ki nuuŋ kinɔŋa
(Luk 6:20-23)
1 Le Jiso ŋɛŋ si bintutu bi bɛniiŋ lɛ bɛɛ lɛ wuu, dza miri shee fɛ ŋkumɛ-ɛ, bɔɔŋ bee bɛ kintutu banchɛ be bɛ li wuu lichiŋ. 2 Se bɛchi tiifi be, tiiti le,
3 “Kinɛɛtinɛ kinɔŋa kɛɛ ki bɛniiŋ bɛ kii le be baa bɛ kifoo lɛ kimbɛ ki Nyɔ-ɔ,
kifɛ bumfɔŋ bu liboo bwɛɛ bu bee
4 Kinɛɛtinɛ kinɔŋa kɛɛ ki bɛniiŋ bɛ dii kwe-e,
kifɛ Nyɔ gii yi chiiŋgi be.
5 Kinɛɛtinɛ kinɔŋa kɛɛ ki bɛniiŋ bɛ shiiki yi yibe fɛkwiiŋ
kifɛ be gii be ji kikoo ki nshɛ-ɛ.
6 Kinɛɛtinɛ kinɔŋa kɛɛ ki bɛniiŋ bɛ dzeeŋ wuu bee, kii ntsɛ wu tsaaŋ, nshɔɔŋ se tɛti be bɛ ntsɛ wulu,
kifɛ Nyɔ gii yi nyɛkɛ be.
7 Kinɛɛtinɛ kinɔŋa kɛɛ ki bɛniiŋ bɛ keeti nshiiŋ li bamu-u,
kifɛ Nyɔ gii yi kɔɔ tɛ nshiiŋ bɛ be.
8 Kinɛɛtinɛ kinɔŋa kɛɛ ki bɛniiŋ bɛ shéŋ wuuti be
kifɛ be gii naa be ŋɛŋ Nyɔ.
9 Kinɛɛtinɛ kinɔŋa kɛɛ ki bɛniiŋ bɛ bɛɛ bɛ mbɛɛŋgii
kifɛ bɛ gii bɛ teeŋ be le bɔɔŋ bɛ Nyɔ-ɔ.
10 Kinɛɛtinɛ kinɔŋa kɛɛ ki bɛniiŋ bɛ bɛniiŋ biindi bikaa lɛ be jiŋ, kii ntsɛ wu be wu tsaaŋ,
kifɛ bumfɔŋ bu liboo bwɛɛ bubee.
11 Kinɛɛtinɛ kinɔŋa kɛɛ kinɛ, mfi wu bɛniiŋ gaashi beŋ, be biindi bikaa lɛ benɛ jiŋ, be tiiti ŋwaani biee bi bibifi bichu kii beŋ li yee li kifɛ nɛ baa bɛniiŋ beŋ. 12 Ɛ fi kɛti lɛ nɛ nɛki yɛɛŋ nɛ kiiti, kifɛ kinsomfu kinɔŋa kɛɛ kinɛ liboo. Nɛ kɛɛ le, ɛ lɛ si bɛ gii bɛ biindi bikaa lɛ bɛntomfɔŋ bɛ Nyɔ-ɔ bɛ ŋkosi lɛ.
Nɛ baa ntɔŋ bɛ kiŋ'wofu ki li nshɛ yini
(Mak 9:50; Luk 14:34,35)
13 Nɛ baa nuuŋ ntɔŋ mɛ li nshɛ yini-i. Se nuuŋ le, ɛ ntɔŋ dza me to n'yikɛ nsiŋ, bɛ geeŋ bɛ me, me se kaari me yikɛ? Kɛ me mɛɛŋ yɛ bujɔŋ le bɛ fɛ fiee fi dzeeŋ lu fuki le bɛ shooshɛ me nsiŋ kɛ, bɛniiŋ ni be kɛti be dɛnchi me bɛ bikaa. 14 Nɛ baa nuuŋ kiŋ'wofu ki li nshɛ yini-i. Kitoŋ ki bɛ gwaŋ li ŋkumɛ-ɛ ti nyiki yɛ yi kɛ. 15 Wi ti tendi yɛ lambo le tuu dzɔɔ kuuki bɛ ŋkaa kɛ. Wi ti bɛɛ ɛ wu tɔŋ lambo tɔmi nuuŋ li fiee fi bɛ ti tɔɔmi lambo lu-u, wu se yeŋgi li wi kwikwi wu nuuŋ li yi-ih. 16 Ɛ nɛɛ lɛ si kiŋ'wofu wunɛ kɛmi le ni wuuti lɛ bɛniiŋ lii, ke be se ŋɛŋ nimɛ chinɛ chi dzeeŋ, be nyɛ kiyɔɔni li chaa wunɛ wu nuuŋ liboo li.
Ntiifɛ kii nimɛ chi bɛnchi bɛ Mɔɔsɛ
17 Kiiŋ nɛ ni nɛ beechi le mi mbɛɛɔ le nlɛɛ biee bi nuuŋ lɛ Kiŋwaati ki bɛnchi bɛ Mɔɔsɛ-ɛ mɔɔ bi nuuŋ lɛ Biŋwaati bi bɛntomfɔŋ bɛ Nyɔ-ɔ kɛ. Mi mbɛɛɔ nuuŋ le mfɛ le bi kɔchɛ bu kɔchinɛ. Mɛɛŋɔ ki mbɛ kɛ le nlɛɛshɛ bi bu lɛɛshɛ kɛ. 18 Ntee beŋ chɛɛŋ chɛɛŋ le nsiiŋ kiboo bɛ nshɛ gii bi ma, finlaŋ fi biooŋ lɛ fi nuuŋ lɛ Kiŋwaati ki bɛnchi fi sendɛ nuuŋ tɛ naa la li yee li fuki fɛ fi bɛ fi kɔchɛ li fiee fi fi doonchi nsiŋ kɛ. 19 Fi fiɛɛ le, wi kwikwi wu bondɛ nchi wumu lɛ bɛnchi bani-i, mɔɔ wɛɛ nchi sendɛ si la le, tiifi tɛ bɛniiŋ le be ni be bondini, kɛ mwɛ gii naa ni nuuŋ wi wu ŋkweŋ lɛ bumfɔŋ bu liboo li. Se nuuŋ le, ɛ wi wu kichi bɛnchi bani, tuu tiifi tɛ bɛniiŋ le be ni be kichi be, kɛ mwɛ gii naa ni nuuŋ wi wu nyɔŋa lɛ bumfɔŋ bu liboo li lɛnti. 20 Ntuu ntee beŋ le, ɛ nɛ feti yɛ kiŋge kinɛ tsaaŋ le ki ni ki yɛki ki bɛniiŋ bɛ tiifi bɛnchi bɛ Nyɔ-ɔ mɔɔ ki Bɛfarasii lɛ kɛ, nɛ tɛ naa mɔɔ lɛ lɛ bumfɔŋ bu liboo li kɛ.
Ntiifɛ kii shéŋ yi dzɔtsɛ
21 Nɛ woo baa le bɛ tɛ̀ tee li bɛniiŋ bɛ ŋkosi le, ‘Kiiŋ ɔ ni wo wi kɛ. Ɛ wi wo wi, kɛ mwɛ kɛmɔɔ nsa.’ 22 Se nuuŋ le, ntiitɔɔ li be-eŋ le wi kwi wu dzɔ shéŋ bɛ ŋwaani, kɛ kɛmɔɔ tɛ nsa. Wi wu gaa ŋwaani, mwɛ kɛɛ le gii naa leŋ li bɛniiŋ bɛ sɛki bɛnsa-a limfwe. Wi wu teeŋ ŋwaani le, ‘Kibere, mwɛ kɛɛ le gii naa lɛ li wi wu nyɔŋa-a.’ 23 Fi fiɛɛ le, ɔɔ wɛki le ɔ nyɛ nya ya fɛ taantaa chi muntofi-i, ɔ kimi bubiɛɛ bu nɛɛ ŋwaana lɛ wɛ-ɛ shéŋ, 24 ɔ gɛɛ nya ya fɛ taantaa chi muntofi fɛchiŋ, ɔ gɛɛŋ nɛɛ ŋwaana saa nɛ nachɛ biee kwɛ, ɔ se kaari ɔ bɛ ɔ nyɛ nya ya. 25 Ɛ wi dzɔ wɛ giiŋgi bɛ wɛ li yih yi nsa-a, ɔ gwenɛ ɔ nachɛ nɛɛ wu nɛ to wi bee sini nɛ mɛɛŋ lɛ dze, kii ni gɛɛŋ nyɛ wɛ li tsaŋ yi wi wu sɛki bɛnsa-a, se tuu wɛ li tsaŋ yi wi wu nchi-i bɛ fa wɛ li yih yi ncha-a. 26 Ntee wɛ chɛɛŋ le, ɔ nuuŋ tɛ bo lu fuki fɛ ɔ mɛɛshi ɔ sooŋ finini fichu fi be tee le ɔ sooŋ siŋ kɛ.
Ntiifɛ kii ndzɔtsu kwɛɛ wi
27 Nɛ woo baa le bɛ tɛ̀ tee le, ‘Kiiŋ ɔ ni giiŋ bɛ kwɛɛ wi kɛ.’ 28 Se nuuŋ le, ntiitɔɔ beŋ le, wi kwikwi wu bichi kwɛɛŋ kɛmi ŋgeeŋ li wu-u, kɛ wu giiŋɔ bɛ wu li shéŋ yee li kituŋ. 29 Fi fiɛɛ le ɛ lisi cho chi lɛ kigɔŋɛ feti le ɔ ni ɔ feti bubiɛɛ, ɔ buu lisi chilu ɔ too. Fi dzɔɔŋ le ɔ lɛɛ kimbɛ ki yi ya-a kimumkpaŋ, yɛki fɛ bɛ nuuŋ bɛ lɔŋ wɛ kwikwi fɛ wi wu nyɔŋa-a. 30 Ɛ kibɛnɛ ko ki kigɔŋɛ feti le ɔ ni ɔ feti bubiɛɛ, ɔ sondɛ kibɛnɛ kilu ɔ too. Fi dzɔɔŋ le ɔ lɛɛ kimbɛ ki yi ya-a kimumkpaŋ, yɛki fɛ yi ya chichi nuuŋ yi gɛɛŋ fɛ wi wu nyɔŋa-a.
Ntiifɛ kii ŋkoŋu bɛ kwɛɛŋ
(Mak 10:11-12; Luk 16:18)
31 Bɛ tɛ̀ tuu bɛ tee tɛ le, ‘Ɛ wi kooŋ bɛ kwɛsi, mwɛ tsɛɛ kiŋwaati nyɛ li kwɛɛŋ wulu-u ki doonchi le mɛɛŋ yɛ kwɛsi kɛ.’ 32 Se nuuŋ le, ntee beŋ le, ɛ wi kooŋ bɛ kwɛsi, nuuŋ yɛ le kwɛɛŋ wulu jiiɔ bukwɛɛ kɛ, kɛ wu fɛɔ nuuŋ le kwɛɛŋ wulu gɛɛŋ ni gimi bɛ buniŋ bɛ bukɛɛŋ bamu-u. Wi wu dzɔ kwɛɛŋ wu bo li nyuŋ wumu yih, wu gɛɛ li wuu yih, kɛ mwɛ dzɔɔ kwɛɛ wi.
Ntiifɛ kii nchininɛ
33 Nɛ tɛ̀ woo tɛ si bɛ tɛ̀ tee li bɛniiŋ bɛ ŋkosi-i le, ‘Ɔɔ tee fiee ɔ chini, kiiŋ ɔ ni ba fi mfɛru nsiŋ kɛ. Ɔ kɛmi le ɔ fɛ fiee fi ɔ tee, ɔ chini li Taa li limfwe le ɔ gii ɔ fɛ.’ 34 Se nuuŋ le, ntuuɔ ntiiti li be-eŋ le, kiiŋ wi ni tee fiee chini kɛ. Kiiŋ wi ni chini li bukooŋ bu liboo li kɛ, kifɛ liboo nuuŋ kabara wu Nyɔ. 35 Kiiŋ wi ni chini li nshɛ-ɛ kɛ, kifɛ nshɛ nuuŋ kilaanda ki bikaa bi Nyɔ-ɔ tɛ. Kiiŋ wi ni chini li Jɛrosalɛŋ kɛ, kifɛ Jɛrosalɛŋ nuuŋ kitoŋ ki Mfɔŋ wu nyɔŋa-a. 36 Kiiŋ wi ni tuu chini nɛɛ li yi yee li kɛ, kifɛ wi nuuŋ tɛ fɛ le yi ye yi li fa mumkpaŋ to chibu, kɛ le yi libɛ kɛ. 37 Ɛ wi beŋ fiee le, ‘Iiŋ’, fi kɔchɛ lɛ. Ɔ wu faaŋ le, ‘Wohoo’, fi kɔchɛ nɛɛ tɛ lɛ. Ɛ wu taa fiee fe, kɛ fiɛɛ fiee dza fiɛɛ nuuŋ fɛ wi wu bifi wɛ-ɛ.
Ntiifɛ kii ntusu nsooŋkibaa
(Luk 6:29,30)
38 Nɛ woo baa tɛ le, bɛ tɛ̀ tee le, ‘Ɛ wi buu lisi chi wi-i, bɛ buu tɛ chi mwɛ-ɛ. Ɛ wi buu kige ki wi-i, bɛ buu tɛ kee.’ 39 Se nuuŋ le, ntiitɔɔ li be-eŋ le, kiiŋ wi ni ni nyiitini fiee bɛ wi wu bifi kɛ. Ɛ wi maaŋ kilaanchɛ ko ki kigɔŋɛ, ɔ fiiki ki kimɛsɛ mɛɛshi maaŋ. 40 Ɛ wi dzeti wɛ li nsa-a kii ndu ya yi lɛnti, ɔ mɛɛshi ɔ taa mɔɔ kiŋkoŋ ko fe. 41 Ɛ wi kaŋ wɛ le ɔ dɛndɛ ma mumkpaŋ, ɔ dɛndɛ bɛma bɛfɛ nɛɛ wu. 42 Ɛ wi lɛkɛ fiee li wɛ-ɛ, ɔ nyɛ wu. Ɛ wi feeti fiee li wɛ-ɛ, kiiŋ ɔ ni faaŋ nyɛ kɛ.
Ntiifɛ kii si wi kɛmi le ni feti bɛ wi we wu mbani
(Luk 6:27,28,32-36)
43 Nɛ woo baa tɛ ɛ bɛ tɛ̀ tee le, ‘Ɔ kɔŋgisi ŋwaana, ɔ baanini wi wa wu mbani.’ 44 Se nuuŋ le, ntiitɔɔ li be-eŋ le, nɛ kɔŋgisi yɛɛŋ bɛniiŋ bɛnɛ bɛ mbani-i, nɛ lɛki li Nyɔ-ɔ li bɛ biindi bikaa lɛ benɛ jiŋ. 45 Bɛdɛɛni, nɛ se ni nɛ nuuŋ bɔɔŋ bɛ Baa wunɛ wu nuuŋ liboo li. Ɛ wu, wu ti feti wiiŋ bɛndi li bɛniiŋ bɛ bifi-i mɔɔ li bɛ dzeeŋ li. Ti feti tɛ dzaaŋ bɛɛ li bɛniiŋ bɛ feti biee bi tsaaŋ li, mɔɔ li bɛ feti yɛ biee bi tsaaŋ kɛ-ɛ. 46 Nɛ beechi le ɛ nɛ kɔŋgisi nuuŋ bɛniiŋ bɛ kɔŋgisi beŋ kwaa, mbeŋ wulu se nuuŋ la li be-eŋ? Ɛ nɛɛ lɛ tɛ si bɛniiŋ bɛ kundi kiŋwaati ti feti ni?*Bɛniiŋ bɛ kundi kiŋwaati bani bɛniiŋ tɛ̀ ŋiŋgi le be nuuŋ bɛniiŋ bɛ bifi. 47 Ɛ nɛ yɛɛshi nɛɛ nuuŋ bɛŋwaana bɛnɛ kwaa, fiee fi nɛ se feti fi bɛniiŋ bamu feti yɛ kɛ nuuŋ fi la? Mɔɔ bɛniiŋ bɛ nuuŋ yɛ Bɛjuu kɛ ti feti nɛɛ tɛ lɛ ni? 48 Fi fiɛɛ le nɛ dzɔɔŋ nɛ gɛɛŋ nɛ mɛɛshi si Baa wunɛ wu nuuŋ liboo dzɔɔŋ wu gɛɛŋ wu mɛɛshi tɛ lɛ.”