Ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Jiso si
Mak
tɛ̀ tsɛɛ
Fiee fi nuuŋ lɛ Kiŋwaati ki Ma-ak kini
Ntoŋ wu dzeeŋ wu Mak tɛ̀ tsɛɛ wuni doonchi le Jiso nuuŋ wi wu tɛ̀ fɛ biee tuu kɛmi buŋga le ɛ wu tee fiee fi nuuŋ si wu tee. Tɛ̀ doonchi buŋga bu ntiifɛ we-e bɛ kii mbusu bɛnchindaa bɛ kiŋkundi-i, mɔɔ mfekisɛ bibifi bi bɛniiŋ lɛ. Jiso tɛ̀ gii teenyi yi yee le nuuŋ wi wu bukooŋ bwee nuuŋ le Ŋwanɛwi, wu bɛ le nyɛ yi yee le soo bɛniiŋ. Bukooŋ buni nuuŋ bu nuuŋ lɛ Kiŋwaati ki Danyɛ-ɛ 7:3-14.
Mak tɛ̀ tsɛɛ ŋge nuuŋ kii biee bi Jiso tɛ̀ fɛ yaa bi tɛ̀ gii tiiti. Bibe bi lɛ kimɛrisɛ lɛ kiŋwaati kini tiiti kii biee bi tɛ̀ ka bɛ Jiso li fuu wu lɛ kimɛrisɛ-ɛ, teege si bɛ tɛ̀ ta wu li kintaaŋ li, bɛ si tɛ̀ bu li kwe-e yɛɛ liboo.
Bikoo bi biee bi lɛ Kiŋwaati kini-i
1:1-13 Mbɛɛchɛ wu toŋ wu dzeeŋ kii Jiso
1:14–9:50 Nimɛ chi Jiso-o kimbɛ ki Galilii
10:1-52 Jiso dza Galilii gɛɛŋ Jɛrosalɛŋ
11:1–15:47 Fuu wu Jiso wu kimɛrisɛ li Jɛrosalɛŋ lichiŋ mɔɔ Jɛrosalɛŋ
16:1-8 Jiso bo li kwe-e
16:9-20 Jiso tɛ̀ doonchɛ yi yee fɛ tɛ̀ bo li kwe-e bɛ si tɛ̀ yɛki liboo
1
Ntoŋ wu Jɔɔŋ Nlisulidzɔɔ tɛ̀ fenjisi
(Maacho 3:1-12; Luk 3:1-18; Jɔɔŋ 1:19-28)
Wuni nuuŋ ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Jiso Krai wu Ŋwanɛ Nyɔ. Fi tɛ̀ bɛchi nɛɛ si Ɛsaya wu ntomfɔŋ wu Nyɔ tɛ̀ tsɛɛ le Nyɔ tiiti yɛ le,
“Yikɛ ɔ woo, ŋgii ntuumi wi wɛŋ wu ntoŋ ni tuuti mbaaŋ li wɛ-ɛ,
gii gɛɛŋ nachɛ dze ya.
Jɛ yi wi dii yɛ libuka le bɛ nachɛ dze yi Taa,
bɛ leeki yi ni yi nuuŋ tsaaŋ.”
Bɛdɛɛni, wi wumu wu bɛ tɛ̀ teenyi le Jɔɔŋ Nlisulidzɔɔ tɛ̀ dza busɛ libuka, fenjisi li bɛniiŋ li le be fiiki shéŋ yibe, lii be li dzɔɔ Nyɔ se feeki bibifi bi bee. Bɛniiŋ se tɛ̀ dzɛti li bitoŋ bi kwɛɛŋ wu Judiya kwikwi mɔɔ li kitoŋ ki Jɛrosalɛ-ɛŋ kichu be giiŋgi lɛ Jɔɔŋ li, be teyi bibifi bi bee, se lisi be li dzɔɔ, li Dzɔɔ yi Joodaaŋ.
Jɔɔŋ tɛ̀ lisi ndú yi bɛ nachɛ bɛ dzúŋ yi nyaŋ yimi yi bɛ teenyi le kamɛɛ, tɛ̀ kɛndi kitsaa litiŋ ɛ bɛ nachɛ bɛ dzi yi nyaŋ, jii nuuŋ tsóma bɛ ŋgɔɔ yi litɔɔ. Tɛ̀ gii fenjisi lɛ, tiiti le, “Wumu bɛɛɔ lɛ mi-i jiŋ wu ko wu yaa mi, mɛɛŋɔ mɔɔ ki kɔchɛ kɛ le ŋguumɛ mfanchɛ bikpɔ biee kɛ. Nlisɔɔ beŋ nuuŋ li dzɔɔ, se nuuŋ le, gii lii fiee beŋ nuuŋ li tsaŋ yi Fiana yi Waaŋ li.”
Si bɛ tɛ̀ lii Jiso li dzɔɔ bɛ si Sataŋ tɛ̀ mɔnchɛ wu
(Maacho 3:13–4:11; Luk 3:21-22; 4:1-13)
Nɛɛ li jo yɛɛ, Jiso dza Nasarɛ kimbɛ ki Galilii, bɛ Jɔɔŋ lii wu li dzɔɔ, li Dzɔɔ yi Joodaaŋ. 10 Nɛɛ si Jiso tɛ̀ buti li dzɔɔ ni, biee ŋɛŋ si kiboo gwiyɛ, Fiana yi Waaŋ shiiti yi bɛɛ li wuu bwiŋ si kibimɛ. 11 Jɛ se yɔ liboo le, “Ɔ nuuŋ Ŋwanɛŋ wu shéŋ, ŋ'wuki bujɔŋ bɛ wɛ ŋge.”
12 Fiana yi Waaŋ biee yi fɛ mfwaa mumkpaŋ Jiso gɛɛŋ tsiiŋ libuka. 13 Tɛ nuuŋ lu li jo mbaanyɛɛ li, Sataŋ mɔnchi wu. Tɛ nuuŋ lu lɛ, bɛ nyáŋ yi tɔɔ, bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ bichi lɛ wuu.
Jiso teeŋ bɛniiŋ bɛnɛɛ le be ni
be nuuŋ bɔɔŋ bee bɛ kintutu-u
(Maacho 4:12-22; Luk 4:14-15; 5:1-11)
14 Bɛ tɛ̀ dza bɛ kɔɔ Jɔɔŋ bɛ gɛɛ li yih yi ncha-a. Le ni nuuŋ lɛjiŋ lɛlu, Jiso gɛɛŋ Galilii, fenjisi ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Nyɔ le. 15 Tɛ̀ bɛchi fenjisi, tiiti le, “Mfi kɔchɔɔ, bumfɔŋ bu Nyɔ-ɔ bwɛɛ tsɛkɛtsɛkɛ. Fiiki yɛɛŋ shéŋ yinɛ, nɛ beŋ li ntoŋ wu dzeeŋ wuni-i.”
16 Jiso dza le ni kɛti li Libɛ chi Galilii lichiŋ, ŋɛŋ Simu bee ŋwaani wu Andolo be lendi gwii lɛ libɛ-ɛ, ɛ nimɛ chi bee tɛ nuuŋ nsúuŋ yi kɔfɛ. 17 Jiso tee li bee le, “Biee yɛɛŋ mi mfɛ nɛ ni nɛ keeti nuuŋ bɛniiŋ.” 18 Mfwaa mumkpaŋ, be biee be chinɛ gii yibe fe, be biki wu. 19 Jiso tuu kiiŋgi gɛɛŋ limfwe niiŋ, ŋɛŋ Jeeŋ bee ŋwaani wu Jɔɔŋ, bɛ tɛ̀ nuuŋ bɔɔŋ bɛ Dzɛbɛdii, bee be nuuŋ lɛ ŋgo-o be tuushi gii yi nsúuŋ. 20 Jiso se tuu teeŋ tɛ be. Be shɛ tee wu be lɛ ŋgo bɛ bɛniiŋ bɛ be tɛ̀ dzɔ le be ni be nindi li bee, be se biee wu.
(Luk 4:31-37)
21 Jiso bee be se dza be gɛɛŋ li kitoŋ ki Kapanu-uŋ. Le ni nuuŋ jobɛ chi bɛshiinshi, Jiso se biee gɛɛŋ li yih yi nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ tiifi bɛniiŋ lu. 22 Bɛniiŋ wuki, wa tii be bɛ ntiifɛ we, kifɛ tɛ tiifi si wi wu kɛmi buŋga bu ntiifɛ-ɛ. Tɛ̀ gii tiifi yɛ si bɛniiŋ bɛ tiifi bɛnchi bɛ Nyɔ-ɔ ti shiiŋ be tiifi lɛ kɛ. 23 Nɛɛ li mfi wulu-u, wumu tɛ dza fɛsi li yih yi nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ yilu-u, ɛ tɛ̀ nuuŋ wi wu fiana yi tii tɛ̀ nuuŋ wu libwiŋ. 24 Le lɛ lu, biee waŋ le, “Jiso wu Nasarɛ, ɛ la fi ɔ wɛki le ɔ fɛ bɛ bee? Ɔ bɛ le ɔ lɛɛshɛ bee ni? Ŋkiiɔ wi wu nuuŋ wɛ. Ɛ wɛ wi wu Waaŋ wu dza fɛ Nyɔ-ɔ.” 25 Jiso waŋ fiana yi tii yilu, tee le, “Makɛ, bo li wi wuni-i!” 26 Fiana yi tii yilu se fɛ wu we fɛkwiiŋ kakini, yi waŋ lɛwe ŋge, yi se bo li wuu bwiŋ. 27 Le bɛniiŋ ŋɛŋ lɛ, bimfimu wondɛ be, be bɛchi be tiiti li yi yi bee, be biiti laa, “Fini nuuŋ la? Ɛ ntiifɛ wumu wu fwɛŋ ni? Wi wuni kɛmɔɔ buŋga bu wanɛ mɔɔ fiana yi tii yi wuki li wuu.” 28 Mfwaa mumkpaŋ, ntoŋ wu kii Jiso saaŋgɛ gɛɛŋ bintsii bichu bi li kimbe ki Galilii.
Jiso wɔnchɛ bɛniiŋ bɛ chigɔ-ɔŋ ŋge
(Maacho 8:14-17; Luk 4:38-41)
29 Jiso bo li yih yi nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ yilu-u, gɛɛŋ li yih yi Simu bee Andolo-o, ɛ Jeeŋ bee Jɔɔŋ tɛ̀ nuuŋ bee be. 30 Tɛ̀ nuuŋ ɛ mwɛsɛ Simu tɛ̀ gimi lu, gendi bɛ kiŋkɛŋkɛ. Nɛɛ si Jiso tɛ̀ lɛ li yih yilu lɛ, be biee be tee wu kii kwɛɛŋ wulu. 31 Jiso gɛɛŋ fɛ tɛ̀ gimi fɛɛ, kɛmɛ wu li kibɛnɛ-ɛ, tsaaki wu we. Kiŋkɛŋkɛ kɛɛ se biee ki chikɛ li wuu, dza we, bichɛ fiee fijɛ nyɛ be.
32 Le ni nuuŋ lɛ fɛmfo-o booyaa jobɛ sechi, be tuu be bɛɛ bɛ bɛniiŋ bɛchu bɛ tɛ̀ gendi mɔɔ bɛniiŋ bɛ bɔɔŋ bɛ kiŋkundi-i tɛ̀ ŋwɛki bɛ be lɛ Jiso-o. 33 Kitoŋ kilu kichu se banchɛ lɛ fweeŋ. 34 Wɔnchɛ bɛniiŋ ŋge bɛ tɛ̀ kɛmi chigɔŋ chichi chichi, tuu bushi tɛ bɔɔŋ bɛ kiŋkundi-i ŋge li bɛniiŋ bamu-u. Ɛ busi lɔɔ, tɛ beŋ le bɛnchindaa bɛlu ni be yeti kɛ, kifɛ be tɛ̀ kii wi wu tɛ nuuŋ wu.
Jiso feenji jɛ yi Nyɔ Galilii kichu
(Luk 4:42-44)
35 Le ni mɛɛŋ fɛŋwɛɛ taantaaŋ lɛkuuŋ mɛɛŋ fiii Jiso dza we, bo gɛɛŋ fɛ kintsii kimu wuu mbiiŋ lɛki li Nyɔ-ɔ. 36 Simu bee bɛniiŋ bɛ bee be tɛ̀ nuuŋ, shɛ be bo be gɛɛŋ le be gɔɔŋ wu. 37 Be gɛɛŋ be ŋɛŋ wu, be tee li wuu le, “Bɛniiŋ bɛchu bee be shɛ be wɛki wɛ.” 38 Jiso tuu fiee li bee le, “Tɛ lenchi tɛ gɛɛŋ li bitoŋ bimu nse mfeenji tɛ jɛ yi Nyɔ le. Ɛ fiee fi ntɛ̀ mbɛ kii fi.” 39 Se deŋgi kimbe ki Galilii kichu fenjisi jɛ yi Nyɔ li yíh yi nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ yibee, buushi bɔɔŋ bɛ kiŋkundi-i li yí yi bɛniiŋ li.
Jiso wɔnchɛ wi wu tɛ̀ gendi bɛ chigɔŋ chi nɔŋa
(Maacho 8:1-4; Luk 5:12-16)
40 Wumu wu tɛ̀ gendi bɛ chigɔŋ chi nɔŋa tɛ̀ dza bɛ toŋ núŋ Jiso limfwe, lɛki wu tiiti le, “Ɔ nuuŋ nɛɛ ɔ wɔnchɛ mi ni ŋ'wuuti, ɔɔ kɔŋgisi lɔ.” 41 Nshiiŋ kɔɔ Jiso, nɛɛki kibɛnɛ koŋ li wuu, tee li wuu le, “Ŋkɔŋgisɔɔ, tɛmi lɛ, ɔ ni ɔ wuuti.” 42 Mfwaa mumkpaŋ, chigɔŋ chi nɔŋa chilu biee chi chinɛ li wuu, tɛmi, woo. 43 Jiso se tee li wuu le ni giiŋgi, bɔsɛyi chiinsɛ li wuu, 44 tee le, “Ŋɛŋ le kiiŋ ɔ ni tee li wi-i kɛ. Se nuuŋ le, gɛnɛ ɔ doonchɛ yi ya li te muntofi-i, ɔ se nyɛ nya yi Mɔɔsɛ tɛ̀ tiiti le wi kɛmi le nyɛ le doonchɛ li bɛniiŋ li le wu tɛmɔɔ li chigɔŋ chini-i wuuti.” 45 Si Jiso chiinsɛ lɛ, wi wulu se tuu gɛɛŋ yaki fiee filu. Ntoŋ wulu se saaŋgɛ, dze foo yi Jiso nuuŋ tuu ni lii li kito-oŋ gbanaa. Se ba fiee nuuŋ litɔɔ, bɛniiŋ dzɛti li bitsii li, li bitsii li, be bɛɛ lɛ wuu.