7
Sutepano Muvikala Mulai Noxiꞌa ta Tatila sou Ilomusou Vaivaikala
Xe kisiꞌa ta ailiꞌi mutalisou aloxo ꞌo, “Loxovaa, vaivaikala ane mitelonu noxine ꞌo anu manina?” Tav 11:31; 12:1La anu mukolinu aloxo ꞌo, “Ta vivilo, mo ta mamamilo. Ngalomu noxilo. Lataua e taꞌitinu ualasou teitexi manina ne mupalaꞌa noxou ꞌilusunenge Avalaamu, mo no mine anu muxolu ne Mesopotamia io ulai ne Harani uao, la muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Natulu mo naꞌumesou lialiaxene mo ta temanu taasine, io nalai no anu lialia vile ane Eni alosienixu.’
Tav 11:31–12:5La sou anu mulutu sou muꞌumesou lialia noxiꞌa ta Kaludia io mulai sou muxolu ne Harani. Xe iliꞌi no mine Avalaamu momu musoli, mukalu, la Lataua mupalusou muneꞌe sou muxolu no anu lialia ane ngingi ngaxoxolu no anu ꞌo. Tav 12:7; 15:18; 17:8Ia Anu ulosou mii vile sou lexe anu naꞌu no anu lialia lai ꞌo uasi mo lialia sevile loxo tatulu no anu ne uasi. Ia Lataua musakii vaikala noxou lexe anu mo ta ꞌiuꞌilusunu iliꞌi ne mulosiꞌa lialia ane ne loxo aneꞌi naꞌa sou ixolu no anu. Muvikala aloxo nesi io no voxo ane ne, la Avalaamu ne ꞌolu vile uasi. Tav 15:13-14; Mul 12:40La Lataua muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Ta ꞌiluꞌilusuneni ne ilai la ixali loxo ta mitema vilemo no anu tuala vaꞌaxu mo ixali ta mitema sou ipalupalusiꞌasi mo ta mitema vaꞌaxu iꞌoxo masuaneꞌi umomomo no anu tauu leleꞌe itemaxu itemaxu vile (400). Mul 3:12Ia Eni alosiꞌa ta mitema ane iꞌoxo masuaneꞌi mo anu navunavu xe iliꞌi la aneꞌi ilaa ixexee no anu xalee tuala tila io ineꞌe ilotu noxilo no tuala ane ꞌo.’ Tav 17:9-14; 21:4La Lataua muvikalanu Avalaamu sou lexe xooxoo ungasiꞌa aloxo sosovo sou mii ane Lataua musakiinu vaikalasou. Xe iliꞌi la Avalaamu muxalixu ꞌolu Aisaki, io Aisaki nenu mivoꞌonu mo voxo muxatele tatalu mukalu, la xooxoo mungasou. Xe iliꞌi, la Aisaki muxalixu ꞌolu Iakovo, la Iakovo muxali ta xaixasinge mavulovexa mo muluꞌe no lia tamei, mamiꞌa ane.
Tav 37:11, 28; 39:2, 21-23Ia xo ta xaixasinge mavulovexa mo muluꞌe no lia vile ne miavuti la misangalakonu vimoꞌa vile ualasou lexe Iosepu, la sou misovanu mulai noxiꞌa ta mitema sou miꞌoxonu muxali loxo itema sou ipalupalusousi ne Aixiputo. Miꞌoxo aloxo ne ia Lataua uꞌumesou uasi. Anu musaxilaꞌu laixe. 10  Tav 41:37-44Mo musuꞌulinu no anu tuꞌumaxu noxou, io mulosou xavutala laixe mole no mine anu ulai uvikala noxou mutuxu tuala ne Aixiputo e ualasou lexe Palao ne la anu uisuxu lavulavuu ne. La sou anu musosovosou sou muxali itema sou usaxilaꞌu xalexalee tuatuala mo tanitani noxou mukalusi.
11  Tav 41:54; 42:1-2Ia no voxo ane ne, la tauu soli tatila muxali no xalexalee tuatuala mukalusi ne Aixiputo mo ne Kanani kalumo. Aloxo ne, la muxalixu soli sou laꞌilali toxoxaꞌa mole ta xaixasinge ne imomomo sou iꞌani la uasi. 12 Xe Iakovo mulomu loxo ꞌo la lexe tuala tila ne Aixiputo ne laꞌilali ta piena a muai no taataasou laꞌilali. La sou anu mupalusiꞌa ta xaixasinge sou misokou muamuaꞌi noxiꞌa sou milai ne Aixiputo ka milivu mineꞌe la. Xe laꞌilali mukalu. 13  Tav 45:1-4, 16La sou aneꞌi milutu alaxu tameisou sou milai. Xe vimoꞌa Iosepu mupalaꞌanixu lexe anu ne aneꞌi vimoꞌa ane. La sou motuxu tuala Palao mulavusiꞌa kalumo lexe aneꞌi ne Iosepu ta minuminu. 14  Tav 45:9-11; 46:27Xe iliꞌi la sou Iosepu mukala anaxuiꞌa momu Iakovo iloꞌa ta minuminu mukalusi e sosovosiꞌa muxali loxo itemaxu tatalu mo mavulovexa mo taꞌuve (75) sou aneꞌi mineꞌe, 15  Tav 46:1-7; 49:33miluꞌe ne Aixiputo mole anu iloꞌa ta xaixasinge mukalusi ne misoisoli a lai ne. 16  Tav 23:2-20; 33:19; Ies 24:32Misoisoli lai ne la sou mitavutavuleneꞌi milivunixiꞌa ne Sikemu sou milai miꞌasixaꞌa no ꞌa tanixu lulusiꞌa e Avalaamu mulotonu noxiꞌa ta Amolu ne Sikemu.
17  Mul 1:7-8No mine voxo ꞌalaꞌalai sou Lataua mumasaxa lexe umomomo sou vaikala e musakiinu noxou ꞌilusunenge Avalaamu la sosovosiꞌa ta mitema ne Isilaeli e mixolu no nano ne Aixiputo ne mulai teitexi manina. 18 No voxo ane ne la mutuxu tuala e musaxilaꞌu tuala tila ne Aixiputo tei ne musoli, io vile alavua muneꞌe munoꞌu tanixu sou usaxilaꞌu tuala tila ne Aixiputo ne ulavusou Iosepu ne uasi. 19  Mul 1:11-22Anu mumaisiꞌa ta Isilaeli no mine mixali ta piena mulolutu xe anu muavuti la muꞌoxo loloxaꞌa sou lexe ipeineꞌi ta ꞌiliꞌa ta keakea ne mo sou isoisoli.
20  Mul 2:2No voxo ane ne la Mosesi ne nenu mivoꞌonu kalumo. Mo anu uao keakeaxusi la Lataua muꞌosasou manina, io mitalumeu muxolu no nano no tani noxou momu soꞌio tatalu. 21  Mul 2:3-10Ia no mine aneꞌi miꞌitalonu mulai muxolu no ale, la mutuxu tuala Palao ꞌolu sema minoꞌu sou mituvuꞌu la muxali loxo ane ꞌilie. 22 Xe Mosesi muxali tatila, la munoꞌu lavulavu mukalusi e noxiꞌa ta Aixiputo mo anu xaviinu mulolutu sou uvivikala xe umamaxaꞌu xaviinu kalumo.
23 Ia no mine anu tauu leleꞌexu itemaxu tamei mukalu, la anu mumasaxa lexe uxixao sou umaleisiꞌa ta tema taasou ta Isilaeli. 24  Mul 2:11-15Xe anu muxixaosiꞌa aloxo ne, la mumaisou itema sie Aixiputo vile muvau itema sie Isilaeli vile, la sou anu muavuti mukolinu itema sie Isilaeli ne sou muvau itema sie Aixiputo ne musoli. 25 Mosesi muꞌoxo aloxo ne xo anu muxavutala lexe ta tema tualasou ne imomomo sou ilavusou lexe Lataua musosovosou sou ulivunixiꞌa, ia aneꞌi ilamana no anu mii ane ne uasi. 26 Xe no voxo vile iliꞌi la, la Mosesi mumaisiꞌa ta Isilaeli tamei meꞌa miꞌotoꞌoto. Ia anu mulai sou lexe utululuneꞌi ilou, la mulai muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, ‘Ae, ngingi ngongou vivinesi a ne. Ia loxovaa la sou ngingi ngongou menge ngavilaisinge la loxo ne?’
27 Ia ane musokou ꞌotoꞌoto ne musounu Mosesi sou mutaliꞌisou aloxo ꞌo, ‘ꞌEnaꞌei musosovosine sou lexe naxali nini itema sou naulaxunexi mo nailevinu ꞌilixomexi loxo ne? 28  Mul 2:14Nini naꞌoxo lexe navelo asoli loxo nevau itema sie Aixiputo vile musoli mei ꞌo?’ 29  Mul 2:21-22; 18:3-4Xe Mosesi mulomusou aloxo ne, la muavuti sou muꞌume avile mulai no xalee lia ne Midiani. La mutaulaꞌi mole mupalaneꞌi ta ꞌolu ta mulu tamei.
30  Mul 3:1-10Ia tauu leleꞌe itemaxu tamei mukalu xe iliꞌi no anu la angelo vile muneꞌe muxali noxou Mosesi no xalee lia vitanisi ꞌalai no anu laꞌolu ne Sinai. Angelo ne muxali no anu navu vile muꞌani no anu ovu vile. 31 No mine anu mumaisou aloxo ne, la anu mukuluke, la musuku mulai ꞌalai sou lexe umaisou laixe. La sou mulomusou Tila muvikala. 32 La muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Eni Lataua noxiꞌa ta xaixasinge. Eni Lataua noxou Avalaamu mo Aisaki xe Iakovo.’ No mine Mosesi mulomu aloxo ne la muꞌume mo umasaxa sou umaisou mii ne uasi.
33 La sou Tila muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Naxexeenu siovesou tavaine ne xo lialia ane nini natutulu no anu ꞌo ne anu Tavuna. 34 Eni emaisou tuꞌutuꞌumaxu ane muxali noxiꞌa ta tamitemaxeni e ixolu ne Aixiputo ne anu manina. Mo Eni alomusou tamaxaꞌa, la sou Eni eluꞌe ꞌo sou lexe axexee tuꞌutuꞌumaxu ane ne noxiꞌa. Aloxo ne la sou Eni emasaxa lexe apalusine nalivu nalai ne Aixiputo.’
35  Mul 2:14Anu Mosesi anusi ane loxo ta mitema mixililiiou mo mivikalanu lexe, ‘ꞌEna ꞌei musosovosine sou lexe naxali nini itema sou naulaxunexi mo nailevinu ꞌilixomexi loxo ne?’ Anu anesi ane Lataua upalusou sou uxali loxo itema sou uulaxuneꞌi mo ululusiꞌa no anu xavi e muneꞌe noxou angelo ne muxali no anu navu vile muꞌani no anu. 36  Mul 7:3; 14:21; Iti 14:33Aloxo ne la sou anu Mosesi mulutu mulai sou mulaaneꞌi ta mitema ta Isilaeli mixolu ne Aixiputo no anu sosovo iouiou e ta mitema imaisou la ilavusou uasi ne no nano ne Aixiputo mo no Luaki Laouinu xe no xalee lia vitanisi kalumo no nano no anu tauu leleꞌe itemaxu tamei. 37  Lap 18:15Anu Mosesi muvikalaneꞌi ta Isilaeli lexe, ‘Lataua usosovosou vivinge vile no nixi noxiꞌa ne sou uxali itema sou palomatana loxo eni.’ 38  Mul 19:3Xe anu Mosesi muavuti la muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, iliꞌi la ta xaixasinge ipita no xalee lia vitanisi la Mosesi nesi anu iloꞌa ixolu. La sou anu mutelai no laꞌolu ne Sinai la angelo muvikalanu no ꞌa vaikala noxou Lataua anu sou mauli mo kaluxu uasi. La sou vaikala ne ane nenge telomusou vaimomo ꞌo.
39 Ia ta xaixasinge ne imasaxa sou ilomusou vaikala noxou Mosesi uasi. Aneꞌi misuunu Mosesi xo oponeꞌi pekiaꞌusi sou imasaxa lexe ilivu ne Aixiputosi. 40  Mul 32:1La sou aneꞌi mivikalanu Aloni lexe, ‘Nexi talavusou lexe mii maꞌia ane muxali noxou Mosesi e anu itema ane munoinge ne Aixiputo sou muneꞌenenge lai ꞌo uasi. Aloxo ne la sou vaimomo nini napuinexi ta lataua sou iulaxunexi no voteꞌi.’ 41  Mul 32:2-6No voxo ane ne la aneꞌi miavuti la mipuinu bulumakau ꞌolu vile sou milotu noxou aloxo lataua kalavoi noxiꞌa ne mo miiamau no anu mimii moseꞌi xe miꞌosasou. 42  Amo 5:25-27Aloxo ne la sou Lataua muxiu tumalou noxiꞌa sou lexe aneꞌi ilotu noxiꞌa ta ꞌoto sou opo loxotolo, sou umomomo sou vaikala vile no anu Lavuku noxiꞌa ta mitema sou palomatana mikaukavunu lexe,
‘Loxovaa ngingi ta Isilaeli ne,
no mine ngingi ngexolu tauu leleꞌe itemaxu tamei no xalee lia vitanisi,
la ngingi ngaveꞌa ta bulumakau iloꞌa ta sipsip sou ngeiamaneꞌi mineꞌe noxilo?
Uasi.
43 Xo tani alelaxu ane ngingi ngatavulenu ne Eni taasilo uasi.
Anu taasou lataua kalavoi e ualasou lexe Moleki
mo ngingi ngatavulenu sosovosou ꞌoto noxou lataua kalavoi e ualasou lexe Lepani.
Ngingi ngepuineꞌi ta lataua kalakalavoi ane ne sou lexe ngalotu noxiꞌa.
Aloxo ne la sou Eni akusainge no xalee lia tila ane lexe ngingi ngaꞌangingi
sou ngalai ngaxolu no xalee lia tila ne Vaviloni ia ulai la.’
44 Ia avikalangengi lexe no mine ta xaixasinge mixolu no xalee lia vitanisi la mitulusou tani alelaxu noxou Lataua xe Lataua muxolu noxiꞌa la sou mupamuxanu Mosesi sou mutulusou no anu kaukavuxu anu mumaisou muꞌisalili. 45  Ies 3:14-17La sou ta xaixasinge iloꞌa Iosua mineꞌe ne misukunu tani alelaxu noxou Lataua ane ne sou milaixu no xalee lia ane lexe ilai ixolu no anu. Aloxo ne la sou Lataua musuꞌulineꞌi sou muxexeneꞌi ta mitema sou xalee lia ane ne, io Anu muxolu noxiꞌa sou mupamuxuneꞌi la mulai muxali no mine Deviti muxali. 46  2Sa 7:1-16Io Deviti ne Lataua mumasaxau misevile, la sou anu mulinga noxou Lataua lexe anu utulusou taasou lalotu sou Lataua noxou Iakovo uxolu no anu. 47  1Ta 6:1-38Ia iliꞌi, no mine Solomoni muxali, la sou anu molu mutulusou taasou lalotu maninasou. 48 Ia aloxo ne uasi xo Lataua e uxolu teiteixi manina ne itema vile utulusou taasou sou uxoxolu no anu uasi. Aloxo itema sou palomatana muvikala lexe,
49  Ais 66:1-2 ‘Tila muvikala aloxo ne.
Opo loxotolo ne anu pulolou e eni axolu mo asaxilaꞌu mutuxu tuala noxilo.
Xe lialia ne sou atulusou tavailo no anu.
Ia tani iou maꞌia ane ngingi ngatulusou lexe Eni taasilo ne
xe tanixu maꞌilaxo ꞌava?
50 Xo Eni avolosi ane molu muꞌoxonu mimii mukalusi ane ne.’ ”
51  Ais 63:10Xe Sutepano muavuti la muvikalaneꞌi ta tatila aloxo ꞌo, “Ngingi ta mitema sou sangalinge mutomu xe opongengi pekiaꞌu, la sou ngamulinu Uleenu Tavuna uasi loxo ta xaixasinge. 52  Mat 23:31Aloxo ne la sou vaimomo ꞌo eni ataliꞌisinge lexe, itema sou palomatana anevaa ane ta xaixasinge miꞌoxo laixe noxou tatei uasi. Aneꞌi miveꞌaveꞌa ta mitema aneꞌi ane lexe ineꞌe sou iaꞌaloxu itema sou ꞌilixo muisalili e lexe uneꞌe. Mo vaimomo ꞌo Anu itema ne muneꞌe, ia ngingi ngemuxaxu no avoꞌa ta mitema ta masua sou mivau musoli. 53 Ngingi ngenoꞌu lapuloto noxou Lataua e ta angelo mivikalangengixu, ia ngingi ngamulinu uasi.”
Aneꞌi Mivau Sutepano Musoli no Anu Lavoꞌo
54 Xe no mine aneꞌi milomusou Sutepano muvikala aloxo ne, la aneꞌi laiaxaꞌa muꞌoki mo anaxaꞌa mukalakiki. 55  Lex 110:1Ia Sutepano ne muꞌanaꞌana no anu Uleenu Tavuna xe mutala mutelo no loxotolo la mumaisou lamanaxu Lataua xe mumaisou Iesu no mine ututulu noxou Lataua no xalee no avolu tema. 56  Kol 3:1La sou anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngamalei ꞌo, Eni emaisou opo loxotolo mukisi, mo emaisou Itema ꞌOlu Anu a ututulu noxou Lataua no xalee no avolu tema.”
57 Xe aneꞌi miavuti la misovolou sangaliꞌa xe miungaunga toxoxaꞌa manina, io aneꞌi mukalusi miave milai noxou. 58 La sou mikusau milaixu vaꞌaxu no ale no tuala tila ne sou mivau no lavoꞌo sou lexe usoli. Ia no mine maulu vile e ualasou lexe Saulo ne anu mututulu ne la ta mitema e mitelo vaikala noxou kalumo ne moseꞌi mitaꞌolunu tokolomoiꞌa no tavaꞌu.
59 Xe no mine aneꞌi ivavau no anu lavoꞌo tei aloxo ne, la anu mulinga noxou Tila aloxo ꞌo, “Tila Iesu, nanoꞌu uleleli.” 60  Luk 23:34Io anu muxolaꞌu tavaꞌu vulenu muluꞌe no lia sou muꞌava toxoxaꞌa, io mulinga lexe, “Tila nalulusou susu noxiꞌa.” Anu muvikala aloxo ne mukalu, la anu mulapau sou musoli.

7:2: Tav 11:31; 12:1

7:4: Tav 11:3112:5

7:5: Tav 12:7; 15:18; 17:8

7:6: Tav 15:13-14; Mul 12:40

7:7: Mul 3:12

7:8: Tav 17:9-14; 21:4

7:9: Tav 37:11, 28; 39:2, 21-23

7:10: Tav 41:37-44

7:11: Tav 41:54; 42:1-2

7:13: Tav 45:1-4, 16

7:14: Tav 45:9-11; 46:27

7:15: Tav 46:1-7; 49:33

7:16: Tav 23:2-20; 33:19; Ies 24:32

7:17: Mul 1:7-8

7:19: Mul 1:11-22

7:20: Mul 2:2

7:21: Mul 2:3-10

7:24: Mul 2:11-15

7:28: Mul 2:14

7:29: Mul 2:21-22; 18:3-4

7:30: Mul 3:1-10

7:35: Mul 2:14

7:36: Mul 7:3; 14:21; Iti 14:33

7:37: Lap 18:15

7:38: Mul 19:3

7:40: Mul 32:1

7:41: Mul 32:2-6

7:42: Amo 5:25-27

7:45: Ies 3:14-17

7:46: 2Sa 7:1-16

7:47: 1Ta 6:1-38

7:49: Ais 66:1-2

7:51: Ais 63:10

7:52: Mat 23:31

7:55: Lex 110:1

7:56: Kol 3:1

7:60: Luk 23:34