Yù Napiá nga Dámak nga Meyannung kâ Apu Kesu Kiristu nga Initúrâ ni Kuan
Yù Meyannung sù Initúrâ ni Kuan
Si Kuan nga nattúrâ sawe libru yù tádday sù ira mapulu duá nga sinudduán ni Apu Kesu. Á netúrâ ta meyannung kâ Kuan sù libru ni Mattiu (4:21), ta aggina yù anâ ni Sebedo. Á pattúrâ ni Kuan, initúrâ na ta kunnay ta tanakuán yù mattúrâ, á ta meyannung ta baggi na, kun na lâ, “yù tudduán ni Apu Kesu nga iddukan na.” Á netúrâ gapay sawe libru ni Kuan (19:25-27) yù kinagi ni Apu Kesu ta keggá na ta kurù lage na natay, ta sinullà na si Kuan ta manaron sù innò na.
Á ipakánnámmu ni Kuan ta si Apu Kesu yù mannanáyun nga Anâ ni Namarò, nga kapulupulù ni Namarò. Á si Apu Kesu yù mangngágan ta Ubobuk ni Namarò, nga pannakasimù ni Namarò. Á megapu sù pagubobuk na, pinarò na yù ngámin nga ajjan, á awán bulubugá ta arán na pinarò.
Á nabbáli si Apu Kesu ta tolay nga nakipaggián ta tolay megapu sù keyanâ na. Á kinagi ni Kuan (20:31) yù ipangitúrâ na sawe libru, “tapè kurugan naw ta si Apu Kesu yù MakKiristu nga Anâ ni Namarò nga Makáwayyá nga Mangiyígù. Ta nu kurugan naw ánna ikatalà naw, mepattolay kayu kuna ta áddè ta áddè.”
Á ta meyannung sù baggi na, kinagi ni Apu Kesu, “Sikán yù Egga, nga áttotole na tolay. Sikán yù manotolay” (6:48). Á meyárik ta nawák, gapu ta “mamannawák ta nonò na tolay” (12:35-36). Á sittam nga mangikatalà kuna yù meyárik ta karneru na. Á kinagi na, “Sikán yù napiá nga minánnaron, á ammù yù ira ngámin nga kukuâ. Á yù ira kukuâ, ammu rangà gapay” (10:14).
Yù Mayán na yawe Napiá nga Dámak
Paddáyo ni Kuan sù Ubobuk ni Namarò (1:1-18)
Pangilayalayâ ni Kuan nga Minánnigù (1:19-34)
Pagágál ni Apu Kesu sù ira Tudduán na (1:35-51)
Pamagaddátu ni Apu Kesu ánna Pangituddu na (2:1–9:41)
Meyárik si Apu Kesu sù Mináppárák ta Karneru (10:1-42)
Pate ni Lasaru ánna Pamaginnanole ni Apu kuna (11:1–12:11)
Pamaddulò da kâ Apu Kesu ta Jerusalem (12:12-50)
Pangituddu ni Apu ta Keggá na ta Jerusalem (13:1–16:33)
Yù Pakimállà ni Apu Kesu megapu nittam (17:1-26)
Paggápù da ánna Pamapáte ra kâ Apu Kesu (18:1–19:27)
Yù Pangipátà da kâ Apu Kesu ta Kurù (19:17-27)
Pate ni Apu Kesu ánna Pangitanam da kuna (19:28-42)
Matolay si Apu Kesu, nga Mappasingan! (20:1–21:25)
1
Yù Paddáyo ni Kuan sù Manotolay nga Mangngágan ta Ubobuk ni Namarò
1 Gári, sù ngaw lage na kaparò na dabbuno, egga yù mangngágan ta Ubobuk ni Namarò.
Á yù mangngágan ta Ubobuk ni Namarò yù kapulupulù ni Namarò, nga magubobuk sù ubobuk ni Namarò.
Á aggina si Namarò.
2 Á ta áddè ngaw kapámmegapu na ngámin,
dán nga maggián kâ Namarò.
3 Á megapu sù mangngágan ta Ubobuk ni Namarò, pinarò ni Namarò yù ngámin nga ajjan,
á awán bulubugá ta pinarò na nga ari megapu sù pagubobuk na.
4 Á sigga-inángà yù Ubobuk ni Namarò, nga manotolay,
nga paggapuán nayù inángà na ngámin nga matolay.
Á aggina yù meyárik ta nawák, nga mamannawák ta nonò na tolay,
gapu ta ipakánnámmu na si Namarò.
5 Á ta kunnay ta pannawagan na nawák yù kallà,
á pannawagan nayù meyárik ta nawák yù nonò na tolay.
Ta arád da ammu si Namarò, á kunnay ta maggián ira ta kallà.
Á arán na bulubugá máppù na kallà yù nawák.
6 Á sinullà ni Namarò yù tolay nga mangngágan ta Kuan.*Yawe si Kuan nga minánnigù, nga ari yù sinudduán ni Apu Kesu nga nattúrâ sawe.
7 Á jinok ni Namarò si Kuan ta umay mangipakánnámmu ta meyannung sù tádday nga umay,
nga meyárik ta nawák,
tapè ajjan yù awayyá nayù ira ngámin nga tatolay nga mangikatalà ánna manguruk kuna,
megapu sù pangituddu ni Kuan.
8 Ari si Kuan yù meyárik ta nawák,
ngam minay galâ, tapè ipakánnámmu na yù tádday nga meyárik ta nawák.
9 Yù MagUbobuk yù kukurugán nga meyárik ta nawák, nga duttálin ta dabbuno,
nga mamannawák ta nonò na ngámin nga tatolay.
10 Jimittál yù MagUbobuk ta dabbuno.
Á mássiki nu pinarò ni Namarò yù ira ngámin nga tatolay ta dabbuno
megapu sù pagubobuk nayù MagUbobuk,
ngam arád da natákkilalán.
11 Á yá labbetán na ta dabbuno yù lugár nayù ira ikáttole na,
ngam arád da inalawâ.
12 Ngam ajjan yù ira nga mangalawâ ánna mangikatalà kuna,
á iniyawâ na nira yù pakáwayyá ra nga mabbáli ta ánâ ni Namarò.
13 Á yù pabbáli ra ta ánâ ni Namarò, ari megapu sù pangatáwa nayù ira darakal da.
Á ari megapu sù pakkaragâ na tolay, onu yù ure ra.
Ngam si Namarò galâ yù mamabbalin nira ta ánâ na.
14 Á dattál nayù MagUbobuk ta dabbuno, nabbáli ta tolay,
nga neyanâ ta tolay ánna nakipaggián ta tolay.
Aggina yù siggapiá ánna sigga-allà nga minángngikállà ta tolay,
á kuruk ngámin yù kinagi na.
Á sikami, nasingam mi yù dalingáráng na nga naggapu sù Yáma na,
nga dalingáráng nga iniyawâ nayù Yáma na sù táttádday nga Anâ na.
15 Á yù MagUbobuk, aggina yù inipakánnámmu na ngaw ni Kuan. Inikatakatol na ngaw ni Kuan, á kinagi na, “Aggina yù kinagì nikayu nga maporián nga tumubbâ nikán, nga makáwayyá ánnè nikán, ta mannanáyun nga egga sù ngaw aringà paga neyanâ,” kun na.
16 Á gapu ta sigga-allà yù MagUbobuk, mesipà ittam sù pangikállà na nittam. Á ta kággággaw lannapán na yù iyawâ na nittam megapu sù ángngikállà na, ta uputan na yù pangikállà na nittam nga awán ta áddè na. 17 Si Lákay Moyses, nga yù ngaw ábbilinán ni Namarò, aggina yù nangituddu sù tunung ni Namarò. Ngam si Apu Kesu Kiristu yù mangipakánnámmu sù allà ni Namarò nittam, ánna ipakánnámmu na gapay nittam yù ngámin nga kuruk nga meyannung kâ Namarò. 18 Á kuruk gemma nga awán bulubugá ta tolay nga nakasingan kâ Namarò. Ngam yù táttádday nga Anâ ni Namarò nga ajjan kuna ánna iddukan na, aggina yù mangipakánnámmu sù Yáma na.
Yù Pangilayalayâ ni Kuan nga Minánnigù
Mattiu 3:1-12; Markus 1:1-8; Lukas 3:1-18
19 Á yù ira karakalán na Kudio nga naggián ta Jerusalem, jinok da yù ira pári ánna yù ira kábulud da nga ginaká ni Lákay Libi, ta ed da iyabbû kâ Kuan yù meyannung ta baggi na. “Asinni ka?” kud da kâ Kuan. 20 Á arán na inilímak nira ni Kuan yù kuruk. Kinagi ni Kuan nira, “Ari sikán yù mangiyígù nga mangngágan ta Kiristu nga iddagát tam ta umay nga mammaguray ta dabbuno,” kun na. 21 “Á asinni ka laguk? Sikaw panò si Lákay Elias nga yù ngaw ábbilinán ni Namarò nga kagiad da ta manoli?” kud da kâ Kuan. Á “Ari,” kun ni Kuan. Á namidduá ira nga nangiyabbû, á kinagi ra, “Ari panò sikaw yù ábbilinán ni Namarò nga iddagám mi?” kud da. “Ari,” kun ni Kuan.
22 Á kinagi ra laguk kuna, “Kagiam mu ngè nu asinni ka, tapè ammu mi yù kagiam mi sù ira naddok nikami. Anni kagiam mu nga meyannung ta baggim?” kud da. 23 Á initabbák ni Kuan yù kunnay sù dán nga netúrâ nga ubobuk ni Lákay Isaya, nga yù ngaw ábbilinán ni Namarò. Kinagi ni Kuan nira, “Sikán yù makkatakatol ta kalállammatán. Yá ikatakatol ku, ‘Umayin si Apu. Tunungan naw yù pallakarán na.’ ”
24 Á ajjan gapay yù ira nga jinok nayù ira karakalán na Kudio, nga Parisio.†Parisio yù ira Kudio nga naggigiámmu sù tunung ni Moyses ánna yù ira tunung da nga inilannà da. 25 Á iniyabbû da laguk kâ Kuan, “Nu ari sikaw yù MakKiristu nga mammaguray, onu si Lákay Elias, onu yù ábbilinán ni Namarò nga iddagám mi, á ngattá, ta manigù ka?” kud da.
26 Á kinagi ni Kuan nira, “Á sikán, danum lâ yù ipanigù ku. Ngam ajjanin nikayu yù tádday nga arán naw ammu. 27 Aggina yù maporián nga tumubbâ nikán, nga makáwayyá ánnè nikán, á aringà mepángngà nga mangubbák ta kaddang na sapátù na.” 28 Á nesimmu ngámin danniaw túrin ta Bitania ta dammáng na danum na Jordan, ta keggá na ngaw ni Kuan nga nanigù sù ira tatolay.
Yù Meyárik ta Karneru nga Meyátáng
29 Á ta tádday ággaw, nasingan ni Kuan si Apu Kesu nga mappángè kuna. Á kinagi ni Kuan sù ira tatolay, “Aggina yù meyárik ta karneru, ta aggina yù iyawâ ni Namarò nga meyátáng, tapè mári yù ngámin nga liwâ na tolay. 30 Aggina yù kinagì nikayu nga maporián nga tumubbâ nikán, nga makáwayyá ánnè nikán, ta egga nga mannanáyun sù ngaw aringà paga neyanâ. 31 Á mássiki sikán, sù ngaw, arák ku ammu nu asinni. Ngam yáyù nga minayà ta danum na Jordan nga manigù sù ira tatolay, tapè aggina yù mepakánnámmu sù ira ginaká ni Kákay Israel,”‡Yù ira Kudio yù ginaká ni Lakay Israel ánna yù ikáttole ni Apu Kesu. kun ni Kuan.
32 Á kinagi na laguk ni Kuan, “Nasingak ku yù Ikararuá ni Namarò ta pappagukák na nga kun na kalapáti nga maggapu ta lángì, á minay naddappá nga naggián sù tádday nga tolay. 33 Á arák ku paga natákkilalán. Ngam si Namarò nga naddok nikán ta umayà manigù, kinagi na nikán, ‘Masingam mu sangaw yù Mangilin nga Ikararuá nga mappagukák, á maddappá nga maggián sù tádday nga tolay. Aggina yù sinullà ku ta manigù ta tolay, nga tanakuán yù ánnigù na. Ta ari danum yù ipanigù na, nu ari galâ yù Mangilin nga Ikararuá, nga ipepulù na sù ira tatolay,’ kun ni Namarò nikán. 34 Á gapu ta nasingak ku yù pappagukák nayù Mangilin nga Ikararuá ni Namarò nga naggapu ta lángì ta kun na kalapáti, nga naddappá nga naggián táne tolay, á yáyù nga ipakánnámmù nikayu ta aggina yù Anâ ni Namarò,” kun ni Kuan.
Yù Pagágál ni Apu Kesu sù ira Olu nga Tudduán na
35 Á ta tádday nga ággaw, ajjan di Kuan ánna duá ira nga tudduán na. 36 Á nasingan ni Kuan si Apu Kesu nga mattalebák nira. Á kinagi ni Kuan sù ira kábulun na, “Yane yù meyárik ta karneru, gapu ta iyawâ ni Namarò, tapè mári yù liwâ na tolay!”
37 Á pakaginná nayù ira duá nga kábulun ni Kuan sù kinagi na, sinuttul da si Apu Kesu. 38 Á nallipay si Apu Kesu, á nasingan na yù ira tumuttul kuna. Á kinagi na nira, “Anni yù ikáyâ naw?” Á iniyabbû da, “Rabbi, sisaw paggianám mu?” kud da. Á “Mesturu” yù kebalinán na Rabbi. 39 Á kinagi ni Apu Kesu nira, “Et tamin ta en naw innan,” kun na. Á binulud da laguk tapè masingad da yù paggianán na. Á nepagammâ ira kuna, gapu ta púgágin yù labbè da.
40 Á si Andares nga wagi ni Simon Eduru yù tádday sù ira duá nga siminuttul kâ Apu Kesu ta pakaginná ra sù kinagi ni Kuan. 41 Á dagarágâ en na laguk inalek ni Andares si Simon nga wagi na. Pakálek na kuna, kinagi na, “Nesimmuám mi ngin yù Messiya!” kun ni Andares. Á yù kebalinán na “Messiya” yù “MakKiristu, nga kamotungán nga patul nga initabbá na ngaw ni Namarò nga umay mammaguray ta ngámin nga dabbuno.” 42 Á inituluk ni Andares si Simon nga wagi na kâ Apu Kesu. Á inni-innan ni Apu Kesu si Simon, á iniyabbû na kuna, “Á sikaw laguk si Simon, nga anâ ni Kuan? Ingágat taka ta Eduru,” kun ni Apu Kesu kuna. Á “Batu” yù kebalinán na “Eduru.”
Yù Pagágál ni Apu Kesu kári Pilippi kâ Nataniel
43 Á ta tádday ággaw, ninonò ni Apu Kesu ta umay ta Galilia. Á nesimmuán na si Pilippi. Á kinagi na kuna, “Tuttulam mà,” kun na kâ Pilippi. 44 Taga Betseda gapay si Pilippi, nga keliád di Andares kâ Eduru.
45 Á nálerán na laguk ni Pilippi si Nataniel, á kinagi na kuna, “Nálerám mi ngin yù tolay nga kakágiad da ngaw di Lákay Moyses ánna yù ira ngaw ábbilinán ni Namarò, nga netúrâ sù tunung ánna yù dán nga netúrâ. Ajjan tuke. Aggina si Apu Kesu nga taga Nasaret, nga anâ ni Lákay Kusè,” kun ni Pilippi kâ Nataniel. 46 “Egga panò yù napiá nga taga Nasaret?” kun ni Nataniel kuna. “Á et ta ngè innan,” kun ni Pilippi kuna.
47 Á pakáranni ra ta gián ni Apu Kesu, nasingan na laguk ni Apu Kesu si Nataniel nga mappángè kuna. Á kinagi ni Apu Kesu sù ira kábulun na, “Aggina yù tolay nga kuruk nga ginaká ni Israel, nga ajjan kuna yù napiá nga nonò nga awán ta jibak,” kun ni Apu Kesu. 48 Á iniyabbû ni Nataniel kuna, “Kunnasi nga ammum yù nonò ku?” kun na. “Nasingat taka ta kapállirum mu paga ta káyu nga igò, sù arán na ka paga jinagâ ni Pilippi,” kun ni Apu Kesu kuna. 49 Á kinagi ni Nataniel kuna, “Mesturu, sikaw yù Anâ ni Namarò! Sikaw yù Patul nga mammaguray nikami nga ginaká ni Kákay Israel!” kun na.
50 Á kinagi ni Apu Kesu kâ Nataniel, “Yaw panò ipanguruk mu nikán yù pakkagì ta nasingat taka sù silárung na igò? Ngam masingam mu paga noka yù akka-akkuák ku nga makapállâ ánnè sawe. 51 Á kukurugán nga kuruk yù ngámin nga kagiak ku nikayu. Masingan naw noka yù pabbukâ na lángì ánna yù ira daroban ni Namarò nga mánaw nga umay ta utun ánna mappagukák nga umay nikán, sikán nga Kaká ngámin na tatolay,” kun ni Apu Kesu.